א שפאציר אין קראקא

[דאטשע]

זייער אינטערעסאנט!

דא האט איר היסטארישע קליפס פון די שטאט קראקא פארן קריג אפשר האט איר דאס אויך אפגעכאפט

יעצט אפאר קלייניגע הערות

נאכן ארויסקומען פונעם בית החיים,

מיר קומען ארויס צום גאס. דא באטראכטן מיר דעם גאנצן ארום, וואס מיר זעהן אלץ שטייענדיג פארענט פונעם טויער וועלכע טראגט אויף זיך די אויפשריפט "בית הכנסת חדש הרמ"א זצ"ל".

כ'פארשטיי נישט, איר זענט געווען אין ביה"ח מיינט דאס אז איר זענט שוין אריין אין דעם טויער אוןם שוין פארביי געגאנגען דעם ביהמ"ד, פון אייערע ווערטער זעהט אויס אז דאס איז גאר א באזינדערע פלאץ אביסל אהינציר, אפשר איז דאן געווען אנדערש אויסגעשטעלט? אדער איז געווען אן אנדערע טויער צום ביה"ח?

סערוקא גאס

מיר געפינען זיך איצט אויפן גאס וואס הייסט "סערוקא", אדער ווי מען האט עס גערופן צווישן אידן "דער הויכע גאס" צוליב די געהויבענע בתי כנסיות ובתי מדרשות וואס געפינען זיך אויף דעם פלאץ.

אגב בין איך נייגעריג די מקור

ממש פארענט פונעם רמ"א שול זעהן מיר די ארומגענומענע שטח, וואס איז געווען מקובל ביי די קראקאווער אידן אז דאס איז די פלאץ פון די איינגעזינקענע חתונה. ווי קראנט דאס איז, און צו עס קען בכלל שטימען, ווייסן מיר נישט. וואס עס איז זיכער איז, אז אויף דעם פלאץ איז געווען די גאר אלטער בית החיים, די ערשטער אין קאזמירזש, וואס מען האט דא געניצט נאך בעפאר די תקופה פון רמ"א, אין די יארן פון ארום ה' אלפים, ביז ארום ה' אלפים ר'. אין יאר תקע"ח האט די עסטרייכער רעגירונג באפוילן ארויסצורייסן אלע מציבות פון דעם שטח, און קוים מיט שוועריגקייט האט מען גע'פועל'ט צו קענען לאזן דעם שטח פארמאכט (פאר די תשפ"ג אידן: די טאוועל וואס איז היינט דא אויף דרום זייט פונעם שטח, האט נישט קיין שייכות מיט די היסטאריע פונעם פלאץ, עס איז פשוט אן אנדענק פאר די 65,000 קראקאווער אידן וואס זענען ליידער אומגעקומען ביים קריג דורך די נאציס ימש"ו).

קודם כל זענט איר דאך סותר, אז סאיז געווען א ביה"ח איז די מעשה קלאר נישט אמת אחוץ אויב סאיז געווען אויף א צווייטע פלאץ, והשנית איז טאקע היינט באקאנט די מעשה און מ'איז מפלפל אין די קראנטקייט, אבער אויב כגעדענק גוט האט הרה"ק ר יענקעלע מפשעווארסק מעיד געווען אז פארן קריג האט מען אין קראקא נישט געוויסט פון דעם צו זאגן,

יישר כחכם. טייל דערפון האב איך שוין באטראכט און געזיכט וואו דאס איז אויפן מאפע, אבער דערווייל אן ערפאלג.

ניין, מיר זענען טאקע צום ערשט געווען אין בית החיים, און דערנאך אנגעהויבן מיט אונזער שפאציר. ד"ה ערשט ארויסקומענדיג פונעם בית החיים הייבן מיר אן צו באטראכטן דעם האריזאנט.

די נאמען "הויכע גאס" האב איך פיל מאל באגעגענט ליינענדיג איבער קראקא און איבער די גאס פון די שולן, אויב עס איז פאר אייך וויכטיג וועל איך פרובירן עס אפיר צו זיכן.

וואס איך מיין צו זאגן איז, אז די ווערסיע פון די שטח אנבאלאנגט צום איינגעזינקענע חתונה, איז געווען א אנגענומענע לעגענדע אין קראקא, וואס איר וועט טרעפן אין אלע באשרייבונגען און ביכלעך פון קראקאווער אידן, און איך בין נישט דא איצט ארייצוגיין אינעם נושא צו עס איז ריכטיג, און צו עס קען בכלל זיין ריכטיג, אבער דאס איז יא זיכער אז א בית החיים איז עס אמאל געווען.

[Greeneryid]

עס איז דא א אינטערעסאנטע זאך וואס איך האב באמערקט. אין די אלטע פיקטשערס זעהט אלעס אויס סאך גרעסער און מער אימפרעסיוו ווי אין די היינטיגע פיקטשערס אדער אין רעאליטעט. איך וואונדער מיך פארוואס. איך האב איין תירוץ, אז די אלטע לענסעס פון די קעמערעס זענען נישט געווען אזוי גוט ווי די היינטיגע און עס ווייזט א מער נישט רעאליסטישע פיקטשער שטארק דעסטארטעד. משא"כ די היינטיגע לענסעס זענען זייער גוט און שטעלט אלעס אהער מער רעאליסטיש. אדרבה לאמיר הערן אויב איינער האט א בעסערע תירוץ.

[אליעזר לאנדא]

עס איז דא א אינטערעסאנטע זאך וואס איך האב באמערקט. אין די אלטע פיקטשערס זעהט אלעס אויס סאך גרעסער און מער אימפרעסיוו ווי אין די היינטיגע פיקטשערס אדער אין רעאליטעט. איך וואונדער מיך פארוואס. איך האב איין תירוץ, אז די אלטע לענסעס פון די קעמערעס זענען נישט געווען אזוי גוט ווי די היינטיגע און עס ווייזט א מער נישט רעאליסטישע פיקטשער שטארק דעסטארטעד. משא"כ די היינטיגע לענסעס זענען זייער גוט און שטעלט אלעס אהער מער רעאליסטיש. אדרבה לאמיר הערן אויב איינער האט א בעסערע תירוץ.

גוגל זאגט אזוי

Why are old pictures so high resolution?
As they were made on emulsion covered glass plates and copied without projection in contact with photo paper, resolution of final images are somewhere at unbelievable 4000 dpi (photolab gives us around 200 dpi and digital ink printer in fine mode 1200 dpi).

[הארזים]

עס איז דא א אינטערעסאנטע זאך וואס איך האב באמערקט. אין די אלטע פיקטשערס זעהט אלעס אויס סאך גרעסער און מער אימפרעסיוו ווי אין די היינטיגע פיקטשערס אדער אין רעאליטעט. איך וואונדער מיך פארוואס. איך האב איין תירוץ, אז די אלטע לענסעס פון די קעמערעס זענען נישט געווען אזוי גוט ווי די היינטיגע און עס ווייזט א מער נישט רעאליסטישע פיקטשער שטארק דעסטארטעד. משא"כ די היינטיגע לענסעס זענען זייער גוט און שטעלט אלעס אהער מער רעאליסטיש. אדרבה לאמיר הערן אויב איינער האט א בעסערע תירוץ.

גוגל זאגט אזוי

Why are old pictures so high resolution?
As they were made on emulsion covered glass plates and copied without projection in contact with photo paper, resolution of final images are somewhere at unbelievable 4000 dpi (photolab gives us around 200 dpi and digital ink printer in fine mode 1200 dpi).

שארפער איז עס אויך פשוט ווייל די פילם קעמערעס איז פיקסל-לאז, עס איז נישט קיין מאשין,
קענסט עס באמערקן אויף פשוטע דיספאזיבעל קעמערעס, אנטקעגן דידזשיטעל קעמערעס וואס איז טייערער, די פילם וועט רוב מאל זיין קלארער, איך רעדט נישט פון די גאר טייערע,

די זעלבע זאך איז מיט די focus, ביי די פילם קעמערעס פלעגט עס זיין גאר שארף, לעומת זה די דידזשיטעל,

די טייערע דידזשיטעל קעמערעס זענען טאקע בעסער, אבער די שארפקייט וואלט איך געזאגט איז עפעס אנדערש.

[איטשע]

אגב, סעראקע גאס האט געהייסן די ברייטע גאס.
די הויכע גאס, איז די גאס אויף וועלכע עס געפונט זיך די הויכע שול.

[הרב מגאליציען]

אגב, סעראקע גאס האט געהייסן די ברייטע גאס.
די הויכע גאס, איז די גאס אויף וועלכע עס געפונט זיך די הויכע שול.

אגב עס הייסט אויף גוייש שעראקע גאס.

[איטשע]

אגב, סעראקע גאס האט געהייסן די ברייטע גאס.
די הויכע גאס, איז די גאס אויף וועלכע עס געפונט זיך די הויכע שול.

אגב עס הייסט אויף גוייש שעראקע גאס.

סעראקע/שעראקע איז פויליש פאר ״ברייט״

[דאטשע]

אגב, סעראקע גאס האט געהייסן די ברייטע גאס.
די הויכע גאס, איז די גאס אויף וועלכע עס געפונט זיך די הויכע שול.

אגב עס הייסט אויף גוייש שעראקע גאס.

סעראקע/שעראקע איז פויליש פאר ״ברייט״

ביז דערווייל, וויפיל איך האב געליינט האב איך געזען אנדערש ווי איר זאגט.

זעה דא די אנגעצייכענטע (און אגב האב איך אויך אנגעצייכענט ווי ער שרייבט די אויבנדערמאנטע אנגענומענע לעגענדע איבער די איינגעזינקענע חתונה זאל):

0011 (3).jpg (396.89 KiB) געזען 734 מאל

Screenshot 2023-05-12 03.53.20.png (115.17 KiB) געזען 734 מאל

Screenshot 2023-05-12 03.54.16.png (375.86 KiB) געזען 734 מאל

[קאטשקע]

Thanks! That's very well written and informative

[איטשע]

אגב, סעראקע גאס האט געהייסן די ברייטע גאס.
די הויכע גאס, איז די גאס אויף וועלכע עס געפונט זיך די הויכע שול.

אגב עס הייסט אויף גוייש שעראקע גאס.

סעראקע/שעראקע איז פויליש פאר ״ברייט״

ביז דערווייל, וויפיל איך האב געליינט האב איך געזען אנדערש ווי איר זאגט.

זעה דא די אנגעצייכענטע (און אגב האב איך אויך אנגעצייכענט ווי ער שרייבט די אויבנדערמאנטע אנגענומענע לעגענדע איבער די איינגעזינקענע חתונה זאל):


0011 (3).jpg



Screenshot 2023-05-12 03.53.20.png



Screenshot 2023-05-12 03.54.16.png

אינטערעסאנט.

[דאטשע]

הערליכע אשכול!! יישר כח.

איר שריייבט נאך עפעס א ביכל אדער טאגבוך?

דאס האפן מיר נאך אמאל צו פארענדיגן

א שפאציר אין מאריענבאד

[איטשע]

אגב, סעראקע גאס האט געהייסן די ברייטע גאס.
די הויכע גאס, איז די גאס אויף וועלכע עס געפונט זיך די הויכע שול.

אגב עס הייסט אויף גוייש שעראקע גאס.

סעראקע/שעראקע איז פויליש פאר ״ברייט״

ביז דערווייל, וויפיל איך האב געליינט האב איך געזען אנדערש ווי איר זאגט.

זעה דא די אנגעצייכענטע (און אגב האב איך אויך אנגעצייכענט ווי ער שרייבט די אויבנדערמאנטע אנגענומענע לעגענדע איבער די איינגעזינקענע חתונה זאל):


0011 (3).jpg



Screenshot 2023-05-12 03.53.20.png



Screenshot 2023-05-12 03.54.16.png

כ׳ווייס נישט ווער דער שרייבער אין דער צייטונג איז.
איבער אין המגיד ווערט געברענגט פון די קראקאווער חוקראיםֿ, וואס שרייבן קלאר אז דער הויכע גאס האט געהייסן ע״ש דער הויכע שול.
ראה המגיד 1858 גליון 11.

לגבי הנ״ל, קען זיין ס׳איז נישט מער ווי א פליטת הקלומוס.

[כח און מח]

אגב, סעראקע גאס האט געהייסן די ברייטע גאס.
די הויכע גאס, איז די גאס אויף וועלכע עס געפונט זיך די הויכע שול.

אגב עס הייסט אויף גוייש שעראקע גאס.

סעראקע/שעראקע איז פויליש פאר ״ברייט״

ביז דערווייל, וויפיל איך האב געליינט האב איך געזען אנדערש ווי איר זאגט.

זעה דא די אנגעצייכענטע (און אגב האב איך אויך אנגעצייכענט ווי ער שרייבט די אויבנדערמאנטע אנגענומענע לעגענדע איבער די איינגעזינקענע חתונה זאל):


0011 (3).jpg



Screenshot 2023-05-12 03.53.20.png



Screenshot 2023-05-12 03.54.16.png

viewtopic.php?p=1724847#p1724847

[כח און מח]

סערוקא גאס

מיר געפינען זיך איצט אויפן גאס וואס הייסט "סערוקא", אדער ווי מען האט עס גערופן צווישן אידן "דער הויכע גאס" צוליב די געהויבענע בתי כנסיות ובתי מדרשות וואס געפינען זיך אויף דעם פלאץ.

ממש פארענט פונעם רמ"א שול זעהן מיר די ארומגענומענע שטח, וואס איז געווען מקובל ביי די קראקאווער אידן אז דאס איז די פלאץ פון די איינגעזינקענע חתונה. ווי קראנט דאס איז, און צו עס קען בכלל שטימען, ווייסן מיר נישט. וואס עס איז זיכער איז, אז אויף דעם פלאץ איז געווען די גאר אלטער בית החיים, די ערשטער אין קאזמירזש, וואס מען האט דא געניצט נאך בעפאר די תקופה פון רמ"א, אין די יארן פון ארום ה' אלפים, ביז ארום ה' אלפים ר'. אין יאר תקע"ח האט די עסטרייכער רעגירונג באפוילן ארויסצורייסן אלע מציבות פון דעם שטח, און קוים מיט שוועריגקייט האט מען גע'פועל'ט צו קענען לאזן דעם שטח פארמאכט (פאר די תשפ"ג אידן: די טאוועל וואס איז היינט דא אויף דרום זייט פונעם שטח, האט נישט קיין שייכות מיט די היסטאריע פונעם פלאץ, עס איז פשוט אן אנדענק פאר די 65,000 קראקאווער אידן וואס זענען ליידער אומגעקומען ביים קריג דורך די נאציס ימש"ו).


003-שטח.png

004-שטח.png

05-שטח.jpg

קראקא איו רמא גאס.jpg (54.77 KiB) געזען 107 מאל

[כח און מח]

גייענדיג ווייטער אויף סערוקא גאס, זעהן מיר פארענט פון אונזער אויגן דעם גרויסן געביידע פונעם אור-אלטן בית הכנסת פון קראקא, מיט די ברייטע חצר און שטיגן פון דער זייט. מיר דערקענען דעם בנין פון די בילדער ווי דער היגער רב זצ"ל, רבי יוסף נחמי' קארניצער, פאטער פונעם היינטיגן רב רבי שמעלקא קארניצער, האט מקבל פנים געווען פאר צען יאר צוריק, אין יאר תרפ"ז, דעם פוילישן פרעזידענט מאשציטצקי, ארויסקומענדיג מיט ספרי תורה אינטער א חופה פארענט פון דעם שול דא.

14-אלטע שול.jpg

https://collections.ushmm.org/search/catalog/pa1037229
קענסט מיר אפשר אנווייזן פון וועלעכע זייט די בילד איז? איך קען עס נישט כאפן...