אידישע געהילפן אין שטוב

[חידוש נפלא]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

[הרב_שלום]

אין לאנדאן און אנטווערפען באניצט מען זיך מיט גויטעס, (דארט ניצט מען אייראפישע זיי טוען א בעסער ארבייט ווי די ספאנישע)
א אידישע מיידל וועט נישט וואשען יענעמס פלאר און קלינען א טוילעט

[הייסע פעפער]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

ווייסעך נישט פון וואס ער רעדט, איך האב א היפשע פאר קרובים אין א"י און אלע נוצן גויטעס..
איך ווייס אז עס זענען דא מענטשן וואס נוצן אידישע פרויען און מיידלעך, אבער גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך..

[הרים סביב]

ווען דאהי וואלט געווען ספרדישע און תימנע כו' וואלטן מיר זיי גערן געניצט...

[הייסע פעפער]

ווען דאהי וואלט געווען ספרדישע און תימנע כו' וואלטן מיר זיי גערן געניצט...

כמיין מרעדט פון היימישע..

[יש משהו]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

ווייסעך נישט פון וואס ער רעדט, איך האב א היפשע פאר קרובים אין א"י און אלע נוצן גויטעס..
איך ווייס אז עס זענען דא מענטשן וואס נוצן אידישע פרויען און מיידלעך, אבער גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך..

פארוואס זאגסטו אזוי???
נישט ווייל אונז נוצן גויטעס מיינט אז ס'נישט א אפגעפרעגטע זאך!
אפשר איז עס יא א אפגעפרעגטע זאך????
גויטעס דרייען זיך אין א יודישע שטוב??? ס'הערט זיך נישט אויס יודיש'לעך.....
נישט אז איך האב נישט קיין גויטע.. אבער זאגן מיט די גאנצע רויהיגקייט 'גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך' - איז א אפגעפרעגטע זאך....

[קעדילעק]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

ווייסעך נישט פון וואס ער רעדט, איך האב א היפשע פאר קרובים אין א"י און אלע נוצן גויטעס..
איך ווייס אז עס זענען דא מענטשן וואס נוצן אידישע פרויען און מיידלעך, אבער גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך..

פארוואס זאגסטו אזוי???
נישט ווייל אונז נוצן גויטעס מיינט אז ס'נישט א אפגעפרעגטע זאך!
אפשר איז עס יא א אפגעפרעגטע זאך????
גויטעס דרייען זיך אין א יודישע שטוב??? ס'הערט זיך נישט אויס יודיש'לעך.....
נישט אז איך האב נישט קיין גויטע.. אבער זאגן מיט די גאנצע רויהיגקייט 'גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך' - איז א אפגעפרעגטע זאך....

ליין איבער ביטע וואס הייסע פעפער שרייבט, אז אין ארץ ישראל איז יא דא וואס נוצן יא גויטעס, דעריבער איז עס "אין ארץ ישראל" נישט אן אפגעפרעגטע זאך, ווי דער פותח האשכול ווייל איבערזאגן בשם אן א"י איד..

[מי חכם]

טישטוך האט שוין מאריך געווען איבער די אידישע געהילפן אין ארץ ישראל אין די מאמענט אשכול

[מאך א ברכה]

אין לאנדאן און אנטווערפען באניצט מען זיך מיט גויטעס, (דארט ניצט מען אייראפישע זיי טוען א בעסער ארבייט ווי די ספאנישע)
א אידישע מיידל וועט נישט וואשען יענעמס פלאר און קלינען א טוילעט

אין אמעריקא פלעגט אויך זיין אונגארישע גויטעס.

[יש משהו]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

ווייסעך נישט פון וואס ער רעדט, איך האב א היפשע פאר קרובים אין א"י און אלע נוצן גויטעס..
איך ווייס אז עס זענען דא מענטשן וואס נוצן אידישע פרויען און מיידלעך, אבער גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך..

פארוואס זאגסטו אזוי???
נישט ווייל אונז נוצן גויטעס מיינט אז ס'נישט א אפגעפרעגטע זאך!
אפשר איז עס יא א אפגעפרעגטע זאך????
גויטעס דרייען זיך אין א יודישע שטוב??? ס'הערט זיך נישט אויס יודיש'לעך.....
נישט אז איך האב נישט קיין גויטע.. אבער זאגן מיט די גאנצע רויהיגקייט 'גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך' - איז א אפגעפרעגטע זאך....

ליין איבער ביטע וואס הייסע פעפער שרייבט, אז אין ארץ ישראל איז יא דא וואס נוצן יא גויטעס, דעריבער איז עס "אין ארץ ישראל" נישט אן אפגעפרעגטע זאך, ווי דער פותח האשכול ווייל איבערזאגן בשם אן א"י איד..

ענטשולדיג.... סורי.. נישט באמערקט...
כ'האב געמיינט אבער די נקודה. דאס איז זיכער.

[טרעף דיך]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

ווייסעך נישט פון וואס ער רעדט, איך האב א היפשע פאר קרובים אין א"י און אלע נוצן גויטעס..
איך ווייס אז עס זענען דא מענטשן וואס נוצן אידישע פרויען און מיידלעך, אבער גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך..

פארוואס זאגסטו אזוי???
נישט ווייל אונז נוצן גויטעס מיינט אז ס'נישט א אפגעפרעגטע זאך!
אפשר איז עס יא א אפגעפרעגטע זאך????
גויטעס דרייען זיך אין א יודישע שטוב??? ס'הערט זיך נישט אויס יודיש'לעך.....
נישט אז איך האב נישט קיין גויטע.. אבער זאגן מיט די גאנצע רויהיגקייט 'גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך' - איז א אפגעפרעגטע זאך....

וואס נאך קען אלטס ווערן א פראבלעם???
די וועלט איז נישט באשאפן געווארן נעכטן… מ׳האט זיך אייביג באדינט מיט גוי׳אישע דינסטן, איבעראל, סטאפטס שוין!!!

[יצחק אייזיק]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

אין ארץ ישראל איז ליידער דאס דחקות גרויס, ומשום האי טעמא נוצן אסאך נישט קיין געהילפן בכלל. די וואס קענען זיך ערלויבן וועלן זיך שנעלער באנוצן מיט היימישע, סיי ווייל גויטעס איז ווייניגער בנמצא, און בעיקר ווייל ליידער איז דא אסאך היימישע פרויען און מיידלעך וואס זענען גרייט צו רייניגן הייזער צו האבן ברויט צום לעבן. אין אמעריקע זענען כמעט נישטא קיין אידישע פרויען וואס וועלן דאס טון. ס'האט נישט קיין שייכות מיט טומאת אמעריקע, אין אייראפע פאר'ן קריג האט מען אויך גענוצט גויטעס צו רייניגן.


וכאן המקום להזכיר, אין ארץ ישראל זענען טאקע דא מער חשוב'ע אידן און מער געהויבענע אידן ווי אין אמעריקע, אבער נישט יעדעס ווארט פון אן ארץ ישראל'דיגער איד איז הלכה למשה מסיני. פונקט ווי ס'דא אמעריקאנער אידן וואס רעדן שטותים זענען אויך דא אין ארץ ישראל אזעלכע.

[הערינג מיט ברוינפען]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

אין ארץ ישראל איז ליידער דאס דחקות גרויס, ומשום האי טעמא נוצן אסאך נישט קיין געהילפן בכלל. די וואס קענען זיך ערלויבן וועלן זיך שנעלער באנוצן מיט היימישע, סיי ווייל גויטעס איז ווייניגער בנמצא, און בעיקר ווייל ליידער איז דא אסאך היימישע פרויען און מיידלעך וואס זענען גרייט צו רייניגן הייזער צו האבן ברויט צום לעבן. אין אמעריקע זענען כמעט נישטא קיין אידישע פרויען וואס וועלן דאס טון. ס'האט נישט קיין שייכות מיט טומאת אמעריקע, אין אייראפע פאר'ן קריג האט מען אויך גענוצט גויטעס צו רייניגן.


וכאן המקום להזכיר, אין ארץ ישראל זענען טאקע דא מער חשוב'ע אידן און מער געהויבענע אידן ווי אין אמעריקע, אבער נישט יעדעס ווארט פון אן ארץ ישראל'דיגער איד איז הלכה למשה מסיני. פונקט ווי ס'דא אמעריקאנער אידן וואס רעדן שטותים זענען אויך דא אין ארץ ישראל אזעלכע.

זאגסט גוט... כאטשיג מיר האט נישט אויסגעזעהן ווי דער פותח האשכול האט אנגענומען יענעמ'ס ווערטער מיט אן איבריגע באגלייבטקייט, ער פרעגט נאר אויב יענער האט א פוינט

[Wow a1]

אין ארץ ישראל איז ליידער דאס דחקות גרויס, ומשום האי טעמא נוצן אסאך נישט קיין געהילפן בכלל. די וואס קענען זיך ערלויבן וועלן זיך שנעלער באנוצן מיט היימישע, סיי ווייל גויטעס איז ווייניגער בנמצא, און בעיקר ווייל ליידער איז דא אסאך היימישע פרויען און מיידלעך וואס זענען גרייט צו רייניגן הייזער צו האבן ברויט צום לעבן. אין אמעריקע זענען כמעט נישטא קיין אידישע פרויען וואס וועלן דאס טון. ס'האט נישט קיין שייכות מיט טומאת אמעריקע, אין אייראפע פאר'ן קריג האט מען אויך גענוצט גויטעס צו רייניגן.


וכאן המקום להזכיר, אין ארץ ישראל זענען טאקע דא מער חשוב'ע אידן און מער געהויבענע אידן ווי אין אמעריקע, אבער נישט יעדעס ווארט פון אן ארץ ישראל'דיגער איד איז הלכה למשה מסיני. פונקט ווי ס'דא אמעריקאנער אידן וואס רעדן שטותים זענען אויך דא אין ארץ ישראל אזעלכע.

איך וואלט נישט געהאט די הארץ צו נעמען א אומשולדיגע מיידל/ווייבל צו קלינען מיין הויז, אפ' איך ווייס אז איך העלף איינעם לייגן ברויט אויפן טיש.

איך וואלט גענומען א גויטע, און געגעבן צדקה וויפיל איך קען פאר דעי מיידל..

איינער איז מיט מיר? אדער סתם נארישע געפילן?

[ערעב איד]

אין ארץ ישראל איז ליידער דאס דחקות גרויס, ומשום האי טעמא נוצן אסאך נישט קיין געהילפן בכלל. די וואס קענען זיך ערלויבן וועלן זיך שנעלער באנוצן מיט היימישע, סיי ווייל גויטעס איז ווייניגער בנמצא, און בעיקר ווייל ליידער איז דא אסאך היימישע פרויען און מיידלעך וואס זענען גרייט צו רייניגן הייזער צו האבן ברויט צום לעבן. אין אמעריקע זענען כמעט נישטא קיין אידישע פרויען וואס וועלן דאס טון. ס'האט נישט קיין שייכות מיט טומאת אמעריקע, אין אייראפע פאר'ן קריג האט מען אויך גענוצט גויטעס צו רייניגן.


וכאן המקום להזכיר, אין ארץ ישראל זענען טאקע דא מער חשוב'ע אידן און מער געהויבענע אידן ווי אין אמעריקע, אבער נישט יעדעס ווארט פון אן ארץ ישראל'דיגער איד איז הלכה למשה מסיני. פונקט ווי ס'דא אמעריקאנער אידן וואס רעדן שטותים זענען אויך דא אין ארץ ישראל אזעלכע.

איך וואלט נישט געהאט די הארץ צו נעמען א אומשולדיגע מיידל/ווייבל צו קלינען מיין הויז, אפ' איך ווייס אז איך העלף איינעם לייגן ברויט אויפן טיש.

איך וואלט גענומען א גויטע, און געגעבן צדקה וויפיל איך קען פאר דעי מיידל..

איינער איז מיט מיר? אדער סתם נארישע געפילן?

גאמ

[הערינג מיט ברוינפען]

אין ארץ ישראל איז ליידער דאס דחקות גרויס, ומשום האי טעמא נוצן אסאך נישט קיין געהילפן בכלל. די וואס קענען זיך ערלויבן וועלן זיך שנעלער באנוצן מיט היימישע, סיי ווייל גויטעס איז ווייניגער בנמצא, און בעיקר ווייל ליידער איז דא אסאך היימישע פרויען און מיידלעך וואס זענען גרייט צו רייניגן הייזער צו האבן ברויט צום לעבן. אין אמעריקע זענען כמעט נישטא קיין אידישע פרויען וואס וועלן דאס טון. ס'האט נישט קיין שייכות מיט טומאת אמעריקע, אין אייראפע פאר'ן קריג האט מען אויך גענוצט גויטעס צו רייניגן.


וכאן המקום להזכיר, אין ארץ ישראל זענען טאקע דא מער חשוב'ע אידן און מער געהויבענע אידן ווי אין אמעריקע, אבער נישט יעדעס ווארט פון אן ארץ ישראל'דיגער איד איז הלכה למשה מסיני. פונקט ווי ס'דא אמעריקאנער אידן וואס רעדן שטותים זענען אויך דא אין ארץ ישראל אזעלכע.

איך וואלט נישט געהאט די הארץ צו נעמען א אומשולדיגע מיידל/ווייבל צו קלינען מיין הויז, אפ' איך ווייס אז איך העלף איינעם לייגן ברויט אויפן טיש.

איך וואלט גענומען א גויטע, און געגעבן צדקה וויפיל איך קען פאר דעי מיידל..

איינער איז מיט מיר? אדער סתם נארישע געפילן?

איך בין נישט מיט דיר.

[מי חכם]

אין ארץ ישראל איז ליידער דאס דחקות גרויס, ומשום האי טעמא נוצן אסאך נישט קיין געהילפן בכלל. די וואס קענען זיך ערלויבן וועלן זיך שנעלער באנוצן מיט היימישע, סיי ווייל גויטעס איז ווייניגער בנמצא, און בעיקר ווייל ליידער איז דא אסאך היימישע פרויען און מיידלעך וואס זענען גרייט צו רייניגן הייזער צו האבן ברויט צום לעבן. אין אמעריקע זענען כמעט נישטא קיין אידישע פרויען וואס וועלן דאס טון. ס'האט נישט קיין שייכות מיט טומאת אמעריקע, אין אייראפע פאר'ן קריג האט מען אויך גענוצט גויטעס צו רייניגן.


וכאן המקום להזכיר, אין ארץ ישראל זענען טאקע דא מער חשוב'ע אידן און מער געהויבענע אידן ווי אין אמעריקע, אבער נישט יעדעס ווארט פון אן ארץ ישראל'דיגער איד איז הלכה למשה מסיני. פונקט ווי ס'דא אמעריקאנער אידן וואס רעדן שטותים זענען אויך דא אין ארץ ישראל אזעלכע.

איך וואלט נישט געהאט די הארץ צו נעמען א אומשולדיגע מיידל/ווייבל צו קלינען מיין הויז, אפ' איך ווייס אז איך העלף איינעם לייגן ברויט אויפן טיש.

איך וואלט גענומען א גויטע, און געגעבן צדקה וויפיל איך קען פאר דעי מיידל..

איינער איז מיט מיר? אדער סתם נארישע געפילן?

וועי, וועי אפף

דו טוסט חסד מיט א צווייטן יענעם צו העלפן אדער דיר צו מאכן פילן באקוועם?

ווען א מענטש וויל פארדינען געלט אויף צום לעבן, איז דאס נישט דיין געשעפט אויב די ארבעט איז גענוג מכובד'יג פאר יענעם. חז"ל זאגן "פשוט נבילתא בשוקא, ואל תצטרך לבריות", אין אידיש הייסט דאס ארבעט שווער צו קלינען זיין טוילעט, אבער צדקה נעם נישט ביי אים. געבן פאר יענעם ביזנעס איז די גרעסטע דרגא פון צדקה ווי עס שטייט אין רמב"ם, און אנלעס דו האסט אים א בעסערע זשאב צו אפפערן, זיי נישט קיין גוטער אויף זיין / איר חשבון, און לאז איר אליינס מאכן די החלטה וואס זי וויל ענדערש טון, נעמען דיין צדקה אדער טון די זשאב פאר דיר.

און דאס איז אלעס בהנחה - וואס מיר ווייסן גאנץ זיכער אז דאס איז נישט דער מציאות - אז יעדן מאל דו נעמסט א גויטע צאלסטו אויך דעם זעלבן גאנצן סכום אין צדקה פאר א ארימע מיידל / ווייבל וואס נעמט אן צו רייניגן די שטוב פאר פרנסה.

בד"וו ווען דיין גרויסע מיידל צי גאר דיין ווייב טוט די זעלבע סארט שמוציגע ארבעט וואס דו ווילסט נישט געבן פאר א צווייטע מיידל, פילסטו אויך אז דו האסט נישט די הארץ דאס צוצולאזן?

[Dim]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

ווייסעך נישט פון וואס ער רעדט, איך האב א היפשע פאר קרובים אין א"י און אלע נוצן גויטעס..
איך ווייס אז עס זענען דא מענטשן וואס נוצן אידישע פרויען און מיידלעך, אבער גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך..

פארוואס זאגסטו אזוי???
נישט ווייל אונז נוצן גויטעס מיינט אז ס'נישט א אפגעפרעגטע זאך!
אפשר איז עס יא א אפגעפרעגטע זאך????
גויטעס דרייען זיך אין א יודישע שטוב??? ס'הערט זיך נישט אויס יודיש'לעך.....
נישט אז איך האב נישט קיין גויטע.. אבער זאגן מיט די גאנצע רויהיגקייט 'גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך' - איז א אפגעפרעגטע זאך....

וואס נאך קען אלטס ווערן א פראבלעם???
די וועלט איז נישט באשאפן געווארן נעכטן… מ׳האט זיך אייביג באדינט מיט גוי׳אישע דינסטן, איבעראל, סטאפטס שוין!!!

יאפ, עס זעהט אויס ווי די ציבור ווייסט נישט, אבער אפאר הונדערט יאר צוריק האט יעדע פארמעגליכע פאמיליע נישט נאר געהאט גויטעס דריי מאל א וואך צו רייניגן, נאר דינסטן וואס זיי האבן געוואוינט מיט די משפחה און קעיר גענומען פון די קינדער טאג טעגליך.

עס איז דא טאגבוך ’גליקל’ פון א עלטערע ערליכע פארמעגליכע פרוי פון יענע צייט וואס האט געשריבן א טאגבוך פאר אירע דורות וואס איז געבליבן ביז היינט, ווי עס ווערט דארט אויך דערמאנט. (סאיז ווערט צו כאפן א בליק דערין, סאיז פיל מיט מוסר)

[Wow a1]

וועי, וועי אפף

דו טוסט חסד מיט א צווייטן יענעם צו העלפן אדער דיר צו מאכן פילן באקוועם?

ווען א מענטש וויל פארדינען געלט אויף צום לעבן, איז דאס נישט דיין געשעפט אויב די ארבעט איז גענוג מכובד'יג פאר יענעם. חז"ל זאגן "פשוט נבילתא בשוקא, ואל תצטרך לבריות", אין אידיש הייסט דאס ארבעט שווער צו קלינען זיין טוילעט, אבער צדקה נעם נישט ביי אים. געבן פאר יענעם ביזנעס איז די גרעסטע דרגא פון צדקה ווי עס שטייט אין רמב"ם, און אנלעס דו האסט אים א בעסערע זשאב צו אפפערן, זיי נישט קיין גוטער אויף זיין / איר חשבון, און לאז איר אליינס מאכן די החלטה וואס זי וויל ענדערש טון, נעמען דיין צדקה אדער טון די זשאב פאר דיר.

און דאס איז אלעס בהנחה - וואס מיר ווייסן גאנץ זיכער אז דאס איז נישט דער מציאות - אז יעדן מאל דו נעמסט א גויטע צאלסטו אויך דעם זעלבן גאנצן סכום אין צדקה פאר א ארימע מיידל / ווייבל וואס נעמט אן צו רייניגן די שטוב פאר פרנסה.

בד"וו ווען דיין גרויסע מיידל צי גאר דיין ווייב טוט די זעלבע סארט שמוציגע ארבעט וואס דו ווילסט נישט געבן פאר א צווייטע מיידל, פילסטו אויך אז דו האסט נישט די הארץ דאס צוצולאזן?

אז להלכה איז אז נישט קיין פראבלעם, נאר גאר א מצוה ווייס איך, נאר די געפיל, איך קען מיך עס נישט זעהן עס טון.

--
מיין מיידל ארויסהעלפן איר מאמע אין איר הויז, און גיין צו א צווייטן פאר געלט קלינען טוילעטס איז הימל און ערד.

[מי חכם]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

ווייסעך נישט פון וואס ער רעדט, איך האב א היפשע פאר קרובים אין א"י און אלע נוצן גויטעס..
איך ווייס אז עס זענען דא מענטשן וואס נוצן אידישע פרויען און מיידלעך, אבער גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך..

פארוואס זאגסטו אזוי???
נישט ווייל אונז נוצן גויטעס מיינט אז ס'נישט א אפגעפרעגטע זאך!
אפשר איז עס יא א אפגעפרעגטע זאך????
גויטעס דרייען זיך אין א יודישע שטוב??? ס'הערט זיך נישט אויס יודיש'לעך.....
נישט אז איך האב נישט קיין גויטע.. אבער זאגן מיט די גאנצע רויהיגקייט 'גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך' - איז א אפגעפרעגטע זאך....

וואס נאך קען אלטס ווערן א פראבלעם???
די וועלט איז נישט באשאפן געווארן נעכטן… מ׳האט זיך אייביג באדינט מיט גוי׳אישע דינסטן, איבעראל, סטאפטס שוין!!!

יאפ, עס זעהט אויס ווי די ציבור ווייסט נישט, אבער אפאר הונדערט יאר צוריק האט יעדע פארמעגליכע פאמיליע נישט נאר געהאט גויטעס דריי מאל א וואך צו רייניגן, נאר דינסטן וואס זיי האבן געוואוינט מיט די משפחה און קעיר גענומען פון די קינדער טאג טעגליך.

עס איז דא טאגבוך ’גליקל’ פון א עלטערע ערליכע פארמעגליכע פרוי פון יענע צייט וואס האט געשריבן א טאגבוך פאר אירע דורות וואס איז געבליבן ביז היינט, ווי עס ווערט דארט אויך דערמאנט. (סאיז ווערט צו כאפן א בליק דערין, סאיז פיל מיט מוסר)

נישט נאר אפאר הונדערט יאר צוריק, באשרייבונגען פון בעפאר די קריג דערציילן אויך וועגן דעם

[אונגארישע הייזער]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

ווייסעך נישט פון וואס ער רעדט, איך האב א היפשע פאר קרובים אין א"י און אלע נוצן גויטעס..
איך ווייס אז עס זענען דא מענטשן וואס נוצן אידישע פרויען און מיידלעך, אבער גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך..

פארוואס זאגסטו אזוי???
נישט ווייל אונז נוצן גויטעס מיינט אז ס'נישט א אפגעפרעגטע זאך!
אפשר איז עס יא א אפגעפרעגטע זאך????
גויטעס דרייען זיך אין א יודישע שטוב??? ס'הערט זיך נישט אויס יודיש'לעך.....
נישט אז איך האב נישט קיין גויטע.. אבער זאגן מיט די גאנצע רויהיגקייט 'גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך' - איז א אפגעפרעגטע זאך....

וואס נאך קען אלטס ווערן א פראבלעם???
די וועלט איז נישט באשאפן געווארן נעכטן… מ׳האט זיך אייביג באדינט מיט גוי׳אישע דינסטן, איבעראל, סטאפטס שוין!!!

יאפ, עס זעהט אויס ווי די ציבור ווייסט נישט, אבער אפאר הונדערט יאר צוריק האט יעדע פארמעגליכע פאמיליע נישט נאר געהאט גויטעס דריי מאל א וואך צו רייניגן, נאר דינסטן וואס זיי האבן געוואוינט מיט די משפחה און קעיר גענומען פון די קינדער טאג טעגליך.

עס איז דא טאגבוך ’גליקל’ פון א עלטערע ערליכע פארמעגליכע פרוי פון יענע צייט וואס האט געשריבן א טאגבוך פאר אירע דורות וואס איז געבליבן ביז היינט, ווי עס ווערט דארט אויך דערמאנט. (סאיז ווערט צו כאפן א בליק דערין, סאיז פיל מיט מוסר)

זי האט דאס געשריבן אין די צייטן פון ש"ץ ימ"ש, און עס ווערט דארטן זייער גוט אראפגעלייגט די מצב וויאזוי עס האט אויסגעקוקט, אז דער רב אין ביהמ"ד האט מורא געהאט ארויסצורעדן א ווארט דערקעגן וכו'.

[יש משהו]

זיצנדיג ביי ר' ישעי'לעס קאך פאר א טעימה קלה, זעצט זיך אראפ נעבן מיר אן ארץ ישראל'דיגער איד, און ער לאזט זיך אריין אין א שמועס מיט מיר.

אזוי בתוך הדברים איז ער זיך מתמרמר אויף די אמעריקאנע אידן וואס קענען זיך נישט קיין עצה געבן אן קיין גוי'טעס... ער זאגט אז ביי זיי אין ארץ ישראל איז דא אידישע געהילפן, און ס'איז א אפגעפרעגטע זאך אריינצונעמען אן ערלית צו קלינען, סיי א גאנץ יאר און סיי פאר פסח.

ער טענה'ט אז נאר אין אמריקא איז אזוי, און ס'קומט פון טומאת אמעריקא וכו'.

איז עס טאקע אזוי ווי ער לייגט עס אראפ?
אין לאנדאן צו אין אנטווערפן באנוצט מען זיך אויך בלויז מיט אידישע געהילפן? איז גוי'טעס טאקע נאר א טומאת אמעריקאנע זאך?

ווייסעך נישט פון וואס ער רעדט, איך האב א היפשע פאר קרובים אין א"י און אלע נוצן גויטעס..
איך ווייס אז עס זענען דא מענטשן וואס נוצן אידישע פרויען און מיידלעך, אבער גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך..

פארוואס זאגסטו אזוי???
נישט ווייל אונז נוצן גויטעס מיינט אז ס'נישט א אפגעפרעגטע זאך!
אפשר איז עס יא א אפגעפרעגטע זאך????
גויטעס דרייען זיך אין א יודישע שטוב??? ס'הערט זיך נישט אויס יודיש'לעך.....
נישט אז איך האב נישט קיין גויטע.. אבער זאגן מיט די גאנצע רויהיגקייט 'גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך' - איז א אפגעפרעגטע זאך....

וואס נאך קען אלטס ווערן א פראבלעם???
די וועלט איז נישט באשאפן געווארן נעכטן… מ׳האט זיך אייביג באדינט מיט גוי׳אישע דינסטן, איבעראל, סטאפטס שוין!!!

יאפ, עס זעהט אויס ווי די ציבור ווייסט נישט, אבער אפאר הונדערט יאר צוריק האט יעדע פארמעגליכע פאמיליע נישט נאר געהאט גויטעס דריי מאל א וואך צו רייניגן, נאר דינסטן וואס זיי האבן געוואוינט מיט די משפחה און קעיר גענומען פון די קינדער טאג טעגליך.

עס איז דא טאגבוך ’גליקל’ פון א עלטערע ערליכע פארמעגליכע פרוי פון יענע צייט וואס האט געשריבן א טאגבוך פאר אירע דורות וואס איז געבליבן ביז היינט, ווי עס ווערט דארט אויך דערמאנט. (סאיז ווערט צו כאפן א בליק דערין, סאיז פיל מיט מוסר)

קיינער דינגט זיך נישט מיט די פאקט. ס'איז אמת.
אבער לייידער האט מען שוין געהערט גענוג נישט גוטע מעשיות וואס זענען ארויסגעקומען פון גויטעס אין שטוב. מציאות.

[טרעף דיך]

ווייסעך נישט פון וואס ער רעדט, איך האב א היפשע פאר קרובים אין א"י און אלע נוצן גויטעס..
איך ווייס אז עס זענען דא מענטשן וואס נוצן אידישע פרויען און מיידלעך, אבער גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך..

פארוואס זאגסטו אזוי???
נישט ווייל אונז נוצן גויטעס מיינט אז ס'נישט א אפגעפרעגטע זאך!
אפשר איז עס יא א אפגעפרעגטע זאך????
גויטעס דרייען זיך אין א יודישע שטוב??? ס'הערט זיך נישט אויס יודיש'לעך.....
נישט אז איך האב נישט קיין גויטע.. אבער זאגן מיט די גאנצע רויהיגקייט 'גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך' - איז א אפגעפרעגטע זאך....

וואס נאך קען אלטס ווערן א פראבלעם???
די וועלט איז נישט באשאפן געווארן נעכטן… מ׳האט זיך אייביג באדינט מיט גוי׳אישע דינסטן, איבעראל, סטאפטס שוין!!!

יאפ, עס זעהט אויס ווי די ציבור ווייסט נישט, אבער אפאר הונדערט יאר צוריק האט יעדע פארמעגליכע פאמיליע נישט נאר געהאט גויטעס דריי מאל א וואך צו רייניגן, נאר דינסטן וואס זיי האבן געוואוינט מיט די משפחה און קעיר גענומען פון די קינדער טאג טעגליך.

עס איז דא טאגבוך ’גליקל’ פון א עלטערע ערליכע פארמעגליכע פרוי פון יענע צייט וואס האט געשריבן א טאגבוך פאר אירע דורות וואס איז געבליבן ביז היינט, ווי עס ווערט דארט אויך דערמאנט. (סאיז ווערט צו כאפן א בליק דערין, סאיז פיל מיט מוסר)

קיינער דינגט זיך נישט מיט די פאקט. ס'איז אמת.
אבער לייידער האט מען שוין געהערט גענוג נישט גוטע מעשיות וואס זענען ארויסגעקומען פון גויטעס אין שטוב. מציאות.

די פאקט אז מ׳לעב מיר בכלל, און מיט גוים אין איין וועלט בפרט האט שוין גורם געווען אסאך נישט גוטע מעשיות.

[יש משהו]

פארוואס זאגסטו אזוי???
נישט ווייל אונז נוצן גויטעס מיינט אז ס'נישט א אפגעפרעגטע זאך!
אפשר איז עס יא א אפגעפרעגטע זאך????
גויטעס דרייען זיך אין א יודישע שטוב??? ס'הערט זיך נישט אויס יודיש'לעך.....
נישט אז איך האב נישט קיין גויטע.. אבער זאגן מיט די גאנצע רויהיגקייט 'גויטעס איז בכלל נישט קיין אפגעפרעגטע זאך' - איז א אפגעפרעגטע זאך....

וואס נאך קען אלטס ווערן א פראבלעם???
די וועלט איז נישט באשאפן געווארן נעכטן… מ׳האט זיך אייביג באדינט מיט גוי׳אישע דינסטן, איבעראל, סטאפטס שוין!!!

יאפ, עס זעהט אויס ווי די ציבור ווייסט נישט, אבער אפאר הונדערט יאר צוריק האט יעדע פארמעגליכע פאמיליע נישט נאר געהאט גויטעס דריי מאל א וואך צו רייניגן, נאר דינסטן וואס זיי האבן געוואוינט מיט די משפחה און קעיר גענומען פון די קינדער טאג טעגליך.

עס איז דא טאגבוך ’גליקל’ פון א עלטערע ערליכע פארמעגליכע פרוי פון יענע צייט וואס האט געשריבן א טאגבוך פאר אירע דורות וואס איז געבליבן ביז היינט, ווי עס ווערט דארט אויך דערמאנט. (סאיז ווערט צו כאפן א בליק דערין, סאיז פיל מיט מוסר)

קיינער דינגט זיך נישט מיט די פאקט. ס'איז אמת.
אבער לייידער האט מען שוין געהערט גענוג נישט גוטע מעשיות וואס זענען ארויסגעקומען פון גויטעס אין שטוב. מציאות.

די פאקט אז מ׳לעב מיר בכלל, און מיט גוים אין איין וועלט בפרט האט שוין גורם געווען אסאך נישט גוטע מעשיות.

הונדערט פראצענט גערעכט. אבער אריינברענגען די גוי - וואס מ׳ספראוועט זיך שוין גענוג מיט זיי אַלגעמײן - ביי דיר אינדערהיים.... איז שוין א אנדערע מעשה.....

[נוסח אשכנז]

וועי, וועי אפף

דו טוסט חסד מיט א צווייטן יענעם צו העלפן אדער דיר צו מאכן פילן באקוועם?

ווען א מענטש וויל פארדינען געלט אויף צום לעבן, איז דאס נישט דיין געשעפט אויב די ארבעט איז גענוג מכובד'יג פאר יענעם. חז"ל זאגן "פשוט נבילתא בשוקא, ואל תצטרך לבריות", אין אידיש הייסט דאס ארבעט שווער צו קלינען זיין טוילעט, אבער צדקה נעם נישט ביי אים. געבן פאר יענעם ביזנעס איז די גרעסטע דרגא פון צדקה ווי עס שטייט אין רמב"ם, און אנלעס דו האסט אים א בעסערע זשאב צו אפפערן, זיי נישט קיין גוטער אויף זיין / איר חשבון, און לאז איר אליינס מאכן די החלטה וואס זי וויל ענדערש טון, נעמען דיין צדקה אדער טון די זשאב פאר דיר.

און דאס איז אלעס בהנחה - וואס מיר ווייסן גאנץ זיכער אז דאס איז נישט דער מציאות - אז יעדן מאל דו נעמסט א גויטע צאלסטו אויך דעם זעלבן גאנצן סכום אין צדקה פאר א ארימע מיידל / ווייבל וואס נעמט אן צו רייניגן די שטוב פאר פרנסה.

בד"וו ווען דיין גרויסע מיידל צי גאר דיין ווייב טוט די זעלבע סארט שמוציגע ארבעט וואס דו ווילסט נישט געבן פאר א צווייטע מיידל, פילסטו אויך אז דו האסט נישט די הארץ דאס צוצולאזן?

אז להלכה איז אז נישט קיין פראבלעם, נאר גאר א מצוה ווייס איך, נאר די געפיל, איך קען מיך עס נישט זעהן עס טון.

--
מיין מיידל ארויסהעלפן איר מאמע אין איר הויז, און גיין צו א צווייטן פאר געלט קלינען טוילעטס איז הימל און ערד.

איך בין נישט זיכער אז להלכה איז עס נישט קיין פראבלעם.

ס'איז דא הלכות וועלכע ארבעט מ'מעג געבן פאר אן עבד עברי און וועלכע נישט, כ'האב נישט קיין אנונג צו ס'גייט אויך אן דא צו נישט, אויך ווייס איך נישט פון וועלכע ארבעט מ'רעדט (כ'געדענק נאר מיין רבי רעדן פון דעם פרשת משפטים).