פארשטעלט ווי א.....

[עפעס אנדערש]

"המממ... עס שמעקט דא אן אויסערגעווענליכע גוטע ריח! איך שפיר ממש ווי פון דעם הויז קומט ארויס א גערוך פון גן עדן! איך מוז אריינגיין!" רופט זיך אן דער הייליגער צדיק הרה"ק מצאנז זצוק"ל צו זיין גבאי, ווי נאר זיי זענען דורכגעגאנגען אין'ם ערשטן גאס, פון'ם שטאט ווי זיי זענען נארוואס אנגעקומען.
אין דעם אנגעגעבענעם הויז האט געוואוינט ר' פסח. דער ר' פסח איז געווען באקאנט אינ'ם שטאט אלס גבאי צדקה פאר אלע איינגעלעגהייטן, און אייביג האט מען אים געקענט זען ארומגיין זאמלען צדקה פאר געוויסע אונטערגעקומענע צוועקן.
דער גבאי פונ'ם רבי'ן גייט צו צום הויז, קלאפט אן ביים טיר. ר' פסח עפענט אויף און דער גבאי זאגט אים: "דער צאנזער רב וויל אריינקומען". מיט ציטער און עהרעפארכט ליידענט ר' פסח זיי אריין צו זיך אין הויז.
דער רבי הייבט גלייך אן ארומצוגיין אינ'ם דירה. גייט פון איין שטוב צו די אנדערע. פלוצלינג! שטעלט זיך דער רבי אפ נעבן א שאנק, און זאגט: "פון דא קומט ארויס די גערוך פון גן עדן וואס איך האב געשפיהרט פון דרויסן!".
דער צאנזער רב בעט ר' פסח צו עפענען דעם שאנק. ר' פסח קווענקעלט אביסל, אבער צוליב'ן כבוד פונעם רבי'ן עפענט ער דאס אויף. און ער הייבט אן ארויסצושלעפן אלטע פארלאטעטע קליידער, און צווישן דעם, פאלט פלוצלינג ארויס.......... גלח'ישע קליידער. דער צאנזער רב רופט זיך אן: "פון די קליידער גייט ארויס א גערוך פון גן עדן".
ר' פסח איז דערשראקן געווארן אז מען האט געטראפן גלח'ישע קליידער אין זיין שאנק, און ער הייבט אן צו דערציילן: איך בין א גבאי צדקה דא אין שטאט, און איך האב א באשטימטע סדר וויאזוי איך גיי ארום אינ'ם שטאט זאמלען צדקה צווישן די איינוואוינער, און דערנאך פארטייל איך דאס פאר די וואס ווארטן דערויף. איין אווענט בין איך -ווי מיין סדר- ארויסגעגאנגען פון מיין שטוב צו זאמלען די נדבות פון די איינוואוינער, און פארטיילט פאר אלע באדערפענדע, און איך קום אן אהיים. טרעף איך דארט איינעם וואס ווארט אויף מיר אומגעדולדיג און זאגט: "ר' פסח, איך בין אין א גרויסע צרה. מיינע חובות דרוקען מיר און איך מוז דרינגענד פארשאפן יעצט א געוויסע סכום, און אויב נישט, בין איך אינגגאנצען פארלוירן!". "אבער פארוואס ביזטו יעצט געקומען?" האב איך געפרעגט. "איך האב שוין פארטיילט די גאנצע צדקה געלט. איך קען נישט יעצט גיין נאכאמאל צו די זעלבע מענטשן". דער מענטש האט אנגעהויבן צו יאמערן און וויינען איבער זיין שלעכטע צושטאנד. איך האב נישט געקענט צוקוקן צו זיין צער און ווייטאג, האב איך באשלאסן נאכאמאל ארומצוגיין אינ'ם שטאט און פארשטיין געבן פאר די נדבנים אז עס איז מיר אונטערגעקומען א איד וואס געפונט זיך אין א געפערליכע צושטאנד און דארף דרינגענדע הילף. די איינוואוינער האבן געקרעכצט, אבער רוב פון זיי האבן זיך נאכאמאל באטייליגט און באשטייערט שיינע סכומים, און אזוי נאך א שטיק צייט האב איך באוויזן צוזאמצונעמען די פארלאנגטע סכום פאר יענעם איד. איך בין צוריק אהיימגעקומען און געברענגט דאס געלט פאר יענעם איד. ער האט מיך ארומגענומען און באדאנקט פון טיעפען הארצן, און איז שנעל געגאנגען באצאלן זיינע חובות.

ענדליך זעץ איך מיך אוועק אפצורוען מיינע ביינער. און עס גייט נישט דורך קיין פערטל שעה און ווידער הערט זיך א קלאפ אין טיר. איך עפן דעם טיר און עס שטייט דארט א פארביטערטע איד וואס הייבט מיר אן צו פארציילן זיין גאנצע היסטאריע ווי ער מיטשעט זיך מיט חובות, און פלאצט אויס מיט א געוויין: "דאס איז פיקוח נפש! אויב העלפסטו מיר נישט, וועט דאס זיין ח"ו מיין סוף!". זאג איך אים: "ר' איד, איך וויל אייך באמת זייער העלפן, אבער איך בין שוין היינט געווען צוויי מאל ביי די איינוואוינער פונ'ם שטאט איינצוזאמלען צדקה, און איך קען בשום אופן נישט גיין נאכאמאל. מען וועט מיר פארטרייבן פון די הייזער!". דער איד האט ווייטער ביטערליך געוויינט און מיין הארץ איז צוריסן געווארן אויף שטיקער, אבער איך האב געוואוסט אז איך קען אויף קיין פאל נישט ארומגיין נאכאמאל אינ'ם שטאט. איך האב פרובירט צו טראכטן וואס נאך איך קען טון.
פלוצלינג איז מיר איינגעפאלן א געדאנק, אבער א מאדנע געדאנק! נעבן מיין הויז געפונט זיך א קרעטשמע א באר, ווי יעדע נאכט קומען זיך דארט צוזאם געוויסע יונגען, פראסטע ליידיגייער פון די שטאט, און טרינקען זיך אן ביז זיי ווערן שיכור, און זיי פארברענגען דארט די נעכט מיט שטותים והבלים. האב איך געטראכט אז איך וועל פרובירן מיין מזל ביי זיי, אפשר וועל איך קענען באקומען פון זיי א שיינע סכום פאר צדקה. איך האב מיך פארגעשטעלט וואס זייער רעאקציע גייט זיין, אבער איך האב באשלאסן אז מיט דעם אלעם גיי איך פרובירן. און אזוי האב איך געטון.
איך בין אריבער געגאנגען צום קרעטשמע, און ווי נאר זיי האבן מיר באמערקט, איז געווארן פריילעך. זיי האבן מיר באזונגען און באקלאטשט. "אויך ביי אונז איז ער געקומען זיכען צדקה?! זעט אויס זיין מצב איז שוין זייער שווער..." האבן זיי געשריגן און געלאכט. איך בין געווארן בלאס און עס האט מיר אנגעכאפט א שוואכקייט. קומט צו צו מיר איינער פון זיי, דער זון פון'ם שטאטישען גביר, און זאגט מיר: "אויב ביזטו דא געקומען, איז א סימן אז דו דארפסט זייער וויכטיג דאס געלט. איז לאמיר מאכן א געשעפט. הער צו! אמאל איז געווען ביי אונזער הויז א גלח, און ער האט איבערגעלאזט זיינע גלח'ישע קליידער ביי אונז. אויב וועסטו אנטון די גלח'ישע קליידער, און ארומגיין מיט אונז דעם גאנצען שטאט, וועל איך דיר געבן דאס גאנצע געלט וואס דו דארפסט".
איך האב מיך שטארק געקווענקלט וואס איך זאל טון. אויב וועל איך דאס טון וועט יעדער זאגן אז איך בין אראפ פון זינען. אבער פון די אנדערע זייט וויאזוי קען איך לאזן דעם צובראכענעם איד אומבאהאלפען, אויב איך קען אים העלפן.
איך האב באשלאסן אז איך נעם אן זייער פארשלאג. דער יונג האט מיר געברענגט די גלח'ישע קליידער און איך האב עס אנגעטון. די אלע פארזאמעלטע האבן אויסגעפלאצט אין א הילכיגע געלעכטער, און זענען מיר נאכגעגאנגען ווי איך האב שפאצירט אין די גאסן פונ'ם שטאט.
די שטאטישע אידן האבן געהויבן זייערע ברעמען מיט ערשטוינונג און זיך געפרעגט: "איז פורים היינט?! וואס איז דאס דער מאדנע געשעעניש וואס דער גבאי האט דא געטון? עפעס טויג נישט מיט אים. זיכער איז ער אויפן קאפ געפאלן!".
אזוי זענען מיר אריבער דעם גאנצן שטאט, און ווי נאר אונז זעמיר צוריק געקומען, האט דער יונג מיר געגעבן דעם גאנצען סכום וואס איך האב געדארפט, זאגנדיג: "איך האב צוגעזאגט און איך האלט ווארט! און דו ווייסט וואס? דו קענסט אויך האבן די גלח'ישע פארשטעלאכץ פאר א מתנה...". איך האב אויסגעטון די גלח'ישע קליידער, און איך האב געטראכט אז איך וועל עס האלטן ביי מיר אלס אן אנדענק אז דארך דעם האב איך געקענט מחי' זיין א איד. פארענדיגט ר' פסח זיין געשיכטע.
דער צאנזער רב רופט זיך אן: "האסט געטון זייער ריכטיג! יעצט הער צו וואס איך זאג דיר. נעם דעם אנצוג און זאג אן דיינע קינדער, אז נאך דיין מאה ועשרים זאלן זיי דיר דאס אנטון אלס תכריכים און דערמיט באגראבן. קיין איין שלעכטע מלאך וועט נישט קענען צוקומען נאנט צו דיר!". אזוי האט ער טאקע געטון, און ווען עס איז געקומען זיין צייט, איז ר' פסח טאקע באגראבן געווארן מיט די קליידער פונ'ם גלח, אין א ביה"ח אין פוילן.
יארן שפעטער, האט דער פוילישער רעגירונג באשלאסן צו בויען א שאסיי דארך דעם בית החיים ווי ר' פסח איז באערדיגט געווארן, און מען האט געדארפט אריבער פירן אלע דארטיגע קברים צו אן אנדערן פלאץ. ווען מען איז אנגעקומען צו ר' פסח'ס קבר אים אריבער צו פירן, האט מען אים געפונען גאנץ.

[היסטאריש]

אלטע מעשה מיט א נייעם גלאנץ..

שכח

[האסטו וועסטו]

זייער געשמאק געועהן צו ליינען

[שמייכל אייביג!]

הערליך!!!

[בן בגבג]

מורא'דיגע מוסר השכל. זי"ע.

[א נייניקל]

שטארקע מעשה, מיט א מורא'דיגע לימוד.
די זאך וואס זעהט דיר אויס דיין ערגסטע טאג, אט דאס איז די בעסטע

[משה הילל]

Wow wow
הערליך שיין

[ניינער]

הערליך הערליך!

די ביסט זייער זייער זייער א גוטע שרייבער!

[ר' דן]

הערליך הערליך!

די ביסט זייער זייער זייער א גוטע שרייבער!

[יעדער]

עכטע צאנז'ע מעשה
פאר צדקה דארף מען זיין גרייט פאר אלעס

[עפעס אנדערש]

עכטע צאנז'ע מעשה
פאר צדקה דארף מען זיין גרייט פאר אלעס

פון וואו האט איר דאס יעצט אפירגעקראצט?

[בלייב געזונט]

עכטע צאנז'ע מעשה
פאר צדקה דארף מען זיין גרייט פאר אלעס

פון וואו האט איר דאס יעצט אפירגעקראצט?

ער זוכט אויף אסאך אשכולות היינט לכבוד די יומא דהילולא פונעם הייליגן רב...

זכותו יגן עלינו ועל כל ישראל!