פראקטיש האט געשריבן:שיינע אשכול דאס.
פון מיינע פעזענליכע איבערלעבעניש בין איך אדיקטעט נישט צו כאפן דעם פונקטליכן קו ווען מיינע באשלוסן און מעשים קומען מתוך ידיעה אדער בחירה.
בס"ד
איך וויל מאכן א פירוש אויף דיין ענטפער.
ידיעה מיינט - לויט וויאזוי איך וויל עס אפלערנען - אז מ'האט שוין "לאנג צוריק" געמאכט די בחירה פאר דעם יעצטיגן באשלוס און פאר דעם מעשה וואס מ'וויל יעצט טון, און יעצט איז מען
געצווינגען מחמת יענע בחירה. דאס מיינט ביי מיר
'ידיעה'. ווייל ס'איז נישטא אזא זאך אז דער אייבערשטער זאל צווינגען א מענטש זאל מאכן א באשלוס וואס איז פארקערט ווי דער אייבערשטער וויל, אויב דער מענטש האט פארדעם - ערגעץ ווען לאנג צוריק- נישט געמאכט עפעס א בחירה. און אזוי לערן איך אפ דיינע ווערטער.
פעזענליך האלט איך אז קיינער קען דאס נישט געהעריג פארשטיין,
דהיינו: קיינער קען נישט וויסן צי דאס וואס מ'באשלוסט יעצט, אדער מ'טוט יעצט, קומט פון גאר פריערדיגע בחירות, און יעצט איז מען שוין מוכרח, אדער עס קומט פון א פרישע בחירה. דאס קען מען נישט כאפן.
איך בין קאנווינסד אז די רבש"ע האט אונז אזוי באשאפן אונז זאלן עס נישט קענען פארשטיין כדי אונז צו געבן שכר בעולם הבא לעד ולנצח נצחים.
דהיינו: אז מ'דארף אלעמאל פרובירן צו דאך מאכן
די פרישסטע בחירה וואס שייך, און נישט קוקן צו עס איז שוין מוכרח אז איך זאל דורכפאלן, און דאס איז גורם צו באקומען שכר בעולם הבא לעד ולנצח נצחים
ווען איך דינג מיך מיט קלןגערע מענטשן אמאל און זיי זענען מיר מסביר אז זיי פארשטייען עס, בין אין זיי מקנא. נישט ווייל איך האלט אז זיי פארשטייען עס באמת, נאר איך זעה ווי זיי האלטן אז זיי פארשטייען עס, זיי האבן נישט קיין שמערצן דערפון.
טייל מענטשן זעהן א וועלט פון בחירה, דאס מיינט אז יעדער מענטש איז אין א קאמפליט מצב פון טשויס, און דערפאר ווילן זיי זעהן א וועלט פון קאנסעקווענצן בזה ובבא. וואס מער ריווארד /פאנישמענט אלץ מער וועלן זיך מענטשן אפהאלטן פון מאכן שלעכטע באשלוסן, דאס איז א נעט בענעפיט פאר די געזעלשאפט.
דהיינו, אז דאס אז מיר דארפן לעבן מיט בחירה, מיט'ן פרובירן מאכן
די בעסטע פרישסטע בחירה, דאס קען גורם זיין, אדער איז גורם, אז מ'זאל וועלן זעהן א וועלט פון קאנצעקווענצן בזה ובבא לויט דעם בליק. אבער באמת איז דא די ענין פון 'ידיעה'. וואס מ'דארף אבער נישט לעבן מיט 'ידיעה'. ווי איך וועל שפעטער שרייבן.
די מענטשן וועלן נישט לייקענען אין ידיעה ווייל ס'איז דאך כפירה ח"ו, זיי ווייסן אז ערגעץ ווי איז דא העכערס, סיי אז געוויסע זאכן קען מען טוישן דורך תפילה מער ווי בדרך הטבע, זיי אז די מצב ווי איך בין האט מיך דער רבש"ע אריינגעלייגט אזוי לטובתי, אפילו רוחניות'דיגע כישלונות האלט ער אז ס'איז גלגולים און העכערע חשבונות, נורא עלילה בבני אדם (ווי רביה"ק ברענגט אראפ אנע שיעור אין זיינע ספרים), און ווער רעדט נאך פון זיינע אייגענע דורכפעלער אין לעבן, דעקט ער צו מיט ווערטלעך פון ספרים וסופרים צו באפרידיגן זיין געוויסן. אבער נאך אלעם, מאכט ער מער ווייניגער באשלוסן אין לעבן מיט א חשבון פון הרואה את הנולד, סיי פאר זיך און סיי ווען ער דזאדזד אנדערע, עכ"פ ער האלט אזוי. אין קורצן ער לעבט מיט א בליק פון בחירה אבער נוצט די אמונה אין ידיעה דא אין דארטן, זיך מחזק דערמיט, לערנט ספרים נישט צו פארגעסן אז סוכ"ס, עמוק עמוק איז אלעס דער אויבערשטער. אבער ווען ער שטעלט זיך אויף פרעגט ער זיך וואס דארף "איך" טאהן נעקסט און טוט דאס למעשה, ווייל בחירה איז זיין OS, Operating System.
און אזוי דארף מען לעבן, מ'דארף לעבן מיט בחירה. ווייל השי"ת וויל אז מ'זאל לעבן מיט בחירה, דער אייבערשטער וויל אז מ'זאל זיך צוריקשטעלן אויף די ריכטיגע נפשיות'דיגע מצב פון קענען בוחר זיין. ווייל דאס איז וואס געט שכר. ווען א מענטש לעבט מיט דעם אז אלעס איז באשערט, ער לעבט מיט ידיעה, טוט ער נישט אינערליך דאס ביסל וואס ער וואלט יא געטון ווען ער ווייסט אז ער דארף דאך פרובירן.
דערנאך איז דא מענטשן וואס איך זייער מוח האט געלאנדט ידיעה, זיי זעהן א וועלט ווי דער כל יכול, דער אלמעכטיגער בורא עולם האט באשאפן דער ריזיגע גרויסע קאמפליצירטע בריאה, א בריאה וואס יעדער פרט איז העכער און טיפער פון אונדזער פארשטאנד, וויפיל די חכמי הטבע אין סיי וועלכן תחום זענען מצליח צו מאכן פארשריט, איז עס גארנישט, נאטינג קעגן וואס איז באמת. זיי זעהן די טבע'דיגע בריאה אלץ א פרט פון א גרעסער הייליגער פון וואס אונז קריצי מחומר קענען נישט פארשטיין, מילא נעמט ער אן א לעבן באופן כללי ווי סיי בגשמיות און סיי ברוחניות איז אלעס עניוועי וויאזוי ס'איז באשערט, שפירט נישט גילטי אויף זיין אייגענע אחריות און אויף זיינע טשויסעס, בארעדט נישט קיין אנדערע, נישט דן קיין צווייטן, האלט נישט אויס ווען מ'איז מעניש אנדערע, זעהט די היומען זייט פון יעדע פושע בגדול און בקטן.
און פון דעם קומט דאס וואס מ'זאגט נאך אז די סייענטיסטן האבן אויסגעטראפן אז ס'דא געוויסע מענטשן וואס זיי גייען למעשה נישט האבן א בחירה. דאס מיינט זיי לעבן מיט 'ידיעה'. און ידיעה מיינט אז ס'דא פריערדיגע בחירות, דער מענטש האט אויף זיך פריערדיגע בחירות, וואס למעשה איז עס יעצט
בבחינת ידיעה. אבער דער אייבערשטער וויל נישט אז מ'זאל אזוי לעבן. ווייל דער אייבערשטער האט באשאפן 'ידיעה' נאר כדי מיר זאלן לעבן מיט בחירה! ער האט געמאכט א אדיקט, כדי ער זאל זיך צוריקברענגען צו די מצב פון די ריכטיגע בחירה.
אבער, למעשה האט דאך דער אויבערשטער געגעבן א תורה ומצוות, למעשה איז דא א דרך הטבע'דיגע וועלט, ווי אויב ארבעט איך נישט האב איך נישט קיין פרנסה, אויב אקער איך נישט וואקסט נישט, אויב דריי איך נישט די הענטל פונעם טיר עפענטס זיך עס נישט אויף, אויב לייג איך נישט אריין די ריכטיגע פעססווארד ביים אריינלאגירן אין אייוועלט דעמאלטס איז צרות... וועט ער זיך מחזק אז טראץ וואס מיר מענטשן זענען גארנישט, אלעס טוט דער גרויסער מנהיג פון אויבן, כי אתה תשלם איש "כמעשהו", פארט איז ערגעץ איז דא א בחינה פון בחירה ווי איך דעסייד וואס צו טאהן ווייל איך וויל די הנאה אדער האט מורא פון די קאנסעקווענצן.
דאס מיינט אז ער לעבט נישט אינגאצן מיט 'בחירה', וואס דאס איז לכאורה נישט וואס השי"ת וויל פון אונז. ווייל דער אייבערשטער וויל אז מיר זאלן מתקן זיין די בחירה,
זיך צו ברענגען אויף די ריכטיגע שטאפל פון בחירה. נישט קיין חילוק וואס עס גייט למעשה זיין. דארפן מיר פרובירן צו מאכן די בעסטע בחירה, און זיך צו ברענגען אין א נפשיות'דיגער מצב צו די מצב פון בחירה.
דאס געשעהט נאר אביסל, נאר ווען ער איז מחזק אז ער דארף זיך שלאגן אנצוהאלטן זיינע שיעורי תורה, זיין תפילה בציבור ובכוונה, קרי"ש בזמנו, נישט רעדן לשה"ר, ליצנות, שקר, חנופה, אומאיידל אדער סתם דברים בטלים, זעהן וואס ער קען מער טאהן אין שלום בית, פרנסה, חינוך, עסקנות פאר אנדערע. טראכטן אויף ווייטער און זיך איינהאלטן פון וואס ער עסט, וויאזוי, און וויפיל. רייכערן, טרינקען, אייוועלט, קולמע און ווייסעכוואס. די אלע זאכן איז ער זיך מחזק מזמן לזמן, ווייל ער ליידט פון עפעס אדער ווייל מ'זעהט דאך טאקע אין די תורה די ענין פון יעודים און עונשים, אפגערעדט פון רוחניות און אפילו אויף גשמיות. א מענטש האט אן אחריות פון טוהן השתדלות עפ"י דרך הטבע אבער אלעס בזעיר אנפין. אין שארט, זיין דיפאלט וועג פון טראכטן איז אז אלעס איז דער רבש"ע, דאס מענטש איז גארנישט מיט נישט, ידיעה איז זיין os, אבער מ'קען דאך נישט זיין קיין כופר אין בחירה, איז ער כסדר מחזק דערין אויף וויפיל ער קען.
כנ"ל אז דאס איז ווארשיינליך נישט די וועג. ווייל די גאנצע עקזיסטענץ פון 'ידיעה' איז נאר אז דער מענטש זאל זיך כאפן און מאכן א בחירה.
און דא קומט אויס אז מ'נוצט גאר ידיעה אויף פארקערט ווי די תכלית פון ידיעה איז.
איך בין עדיקטעט צו זיין ערגעץ ווי אינדערמיט, תקופות לכאן ולכאן. צייטן ווען איך זעה די געוואלדיגע כח פון א מענטש, א איד. דער אויבערשטער האט אונז געגעבן תורה ומצוות, אונז קליינע מענטשלעך, קענען אויפטאהן און אפטאן. דער בורא עולם האט זיך כביכול באגרענעצט זיין כח און לאזט אונז מאנעוורירן די השפעות פון די צינורות לויט אונזערע מעשים, דער אויבערשטער גלייבט אין אונז, פארלאזט אויף אונז און האפט אז אונז וועל מיר טאהן דאס ריכטיגע אונז צו קענען געבן השפעות טובות און שכר בזה ובבא. און ווייל אונז זעה מיר אזוי פאוערפול, ווייל אונז זעה מיר אינעם כלל פון מותר אדם און מען הבהמה "אין", איז דא עונשים. אין יענע מינוטן זעה איך דעם ראשית חכמה, שומר אמונים און אנדערע וואס רעדן פון די ביטערע עונשים וואס מ'גייט דורכגיין. איך זעה די חורבני בתי מקדשות, שפאנישע אינקוויזיציע, גזירות ת"ח ות"ט, די צווייטע וועלט מלחמה אלץ א ראיה פון וואס פארא עונשים מ'איז דורכגעגאנגען אויף אונזערע באשלוסן. איך זעה דעמאלטס בעיקר די גמרא אז די וועלט איז אויפן האלבן וואגשאל אין מיין קומענדיקן טאט גייט אראפוועגן איין זייט. יעדע עסידענט, יענע מעשה, קינד דערטרונקען אין פול, סועסייד פון א או טי די, א קרוב אן עדיקט נעבעך, אדער סיי וואס איז אלעס מיין שולד, די בחירה צו תשובה טאהן אויפן אלטן און מער נישט פארדארבן איז פולי אין מיין קאנטראל. אין די מוט גיי איך סטאפן רייכערן, באמת אויפבויען מיין ביזנעס, אהיים קומען צייטליך אויסצוהערן דאס ב"ב און די קינדער ווייל "איך" בין דאך טאטע, איך קען, איך גיי, איך וועל, איך האב, און דו אויך.
וויל איך דיר זאגן אז ר' שרגא פליישמאן נ"י טענה'ט אז ס'דא מענטשן וואס דאס צוגאנג צום לעבן מיט - וויאזוי זיי מיינען איז - בחירה, איז גורם אז מ'זאל נישט עכט אנקומען צו די דרגא פון זיך צוריקשטעלן
צו די ריכטיגע נפשיות'דיגע מצב פון בחירה.
ווייל ווען זיי טראכטן "
איך קען,
איך גיי,
איך וועל,
איך האב, און דו אויך" דאס, דער מחשבה, דער געדאנקען גאנג, קומט
נישט פון 'בחירה',
עס קומט פון 'ידיעה'. עס קומט פון 'ידיעה' ווייל עס האט נישט אין זיך די אמת'ע אופן וויאזוי א מענטש, וויאזוי א נברא, דארף מאכן בחירה. במילא איז דאס נאר א פרי, א תוצאה, פון די אלטע נישט גוטע בחירה וואס אדם הראשון האט געמאכט
אז ער איז דער וואס טוט. קומט אויס אז דאס איז 'ידיעה', און דערפאר ארבעט עס נישט, ווייל מ'פארעכט גארנישט דערמיט. און מיר ווילן דאך נאר מאכן א גוטע בחירה.
ס'זאל זיך יעדער דעמאלטס נעמען אין די האנט אריין און פארשטיין אז ס'איז נישט קיין הפקרות. יא אוודאי גלויב מיר אז ס'איז אלעס דער אויבערשטער, און מיר דארפן צוקומען צו אים אבער דאס טוט ביים דאווענען און ביי א חסידישע שמועס, אויך אפארמאל אינמיטן טאג. די מעין דעסיזין מעיקינג פראסעס איז אז איך קען, איך גיי, און מוז טוהן וואס איז ריכטיג און איך וועל בס"ד מצליח זיין.
און צוליב דעם, ווייל מ'מאכט נישט די ריכטיגע בחירה, דערפאר געשעט א לעפס שפעטער. אבער נישט דאס איז אלעס וואס איז גורם א לעפס, ווייל ס'איז נאך דא אסאך אלטע בחירות וואס זענען יעצט בבחינת ידיעה.
דערנאך איז דא תקופות ווי איך לעפס, אלעס איז גוט אלעס איז פיין, דער אויבערשטער האט זיך באשאפן זיין הערליכע וועלטל, ער פירט דאס כרצונו הפשוט ומי יאמר לו מה תעשה ומה תפעל. אלעס האט א חשבון סיי ווי. מיין מצב און מעמד אין לעבן איז אקוארט אזוי אויסגעשטעלט זייט די ששת ימי בראשית, ס'איז זיכער לטובתי בזה ובבא. איך קען ממילא נישט קיין סאך טוישן, דאס וואס איך טוה יא קוקט נאר אויס ווי איך טוה עס, ס'סיי ווי אלעס ער. און עניוועי ווער זאגט אז דעס וואס איך טוה איז גוט און ריכטיג פאר מיר.
ס'קען נישט זיין אז דער אויבערשטער וויל מיך טשעפען, ס'האט נישט קיין שום הסבר. כ'האב געטרייט מיין בעסט צו זיין א בעסער מאן, טאטע, איד, מענטש, ברודער, זוהן. ברוחניות ובגשמיות טוה איך דאס ביסל ווייל ערגעץ ווי איז דא א חיוב פון השתדלות אבער אין הקב"ה בא בטרוניא על בריותיו, אלמלא הקב"ה עוזרו אינו יכול לא. אזוי פיל אנדערע האבן פרובירט און ס'איז נישט געלונגען און אנדערע וואס האבן נישט גארנישט געטון איז זיי יא געלונגען. ס'איז חשבונות פון אויבן, עניוועי לפום צערא אגרא, נאר דער אויבערשטער ווייסט אז עכט עכט וויל איך יא נאר איך בין געבונדן, נישטא וואס צו רעדן אז מ'גייט מיך דן זיין אויבן אבער דער יודע מחשבות ליום דין וועט אויך זיין פועל רחמיו ביום דין זענדיג די שוואכע כוחות וואס איך האב צו מאכן די ריעל, טאף, שווערע טויש וואס איך וויל שוין אזוי לאנג מאכן. יא עפעס טוה איך דא אין דארט נישט צו פארלירן קאנעקשן מיט "בחירה", אבער דאס איז נישט די דרייווינג פארס סארט אוו ספיעק
איצט ווען דאס איז ווען סיזאנעל, ווען די סתירה'דיגע תקופות בייטן זיך ביי מיר לויט די וועטער אדער די י"ב מזלות וואלט עס געווען גרינגער, איך וואלט געוואוסט אז כשזה קם זה נופל און ווען איך דארף מיך אויף וואס מער מחזק זיין און מתגבר זיין.
אבער מה נעשה אז דעס טראסקעט אפארמאל אין טאג פון איין קיצוני צו דאס אנדערע. איך ווער פון די מאסט רעספאנסעבעל מענטש צו קליינע פאריקטע גוף העכור אין דעם באשעפערס גרויסע וועלט. איך ווייס נישט צו בעצם זעה איך א וועלט פון ידיעה וואס איך דארף מיך מחזק זיין מיט בחירה און פערסאנעל ריספאנסיביליטי אדער גאר בין איך א נארמאלע מענטש מיט געניטע אייגנשאפטן,
און אזוי אויך קען יעדער איינער טוהן אזוי, דער מענטש איז דא פאר א תכלית וואס איז בידו, ס'דא טאקע קראנקע מענטשן ווי דאון סינדראםס, אויטיסטיק וכהנה. אבער עדיקשן? אביוז? אפברינגינג? שמאברינגינג? סטאפ די נאנסענס. אזוי לאנג ווי די מעגסט חתונה האבן, דרייוון, מוציא זיין אנדערע מיט קידוש והבדלה און תקיעות שופר, ביסטו א נארמאלע מענטש וואס די עול תורה ועול מלכות שמים ליגט אויף מיר און אויף דיר פולי. דער אויבערשטער פירט די וועלט, דאס איז זיינע חשבונות. אונז דארף מיר זיין "אן גארד" און נישט נאכלאזן. עדיקשן, שמיקשן אין קאפ אריין.
די צוויי מהלך המחשבות פליען אהין און צוריק טיילמאל פון איין מינוט צו די אנדערע..
איז דאס טאקע צוויי מהלכים? ווייל ס'קען זיין אז דיין בחירה'דיגע מהלך, איז נישט אזוי בחירה'דיג ווי דו מיינסט אז עס איז.
וויפיל מאל האב איך געטראכט בשעתן טייפן וואס פעלט דאס אויס, לאנגע תגובה, רעדט צוזאם שטותים און א וויכטיגע אשכול איבער די פארווייטאגטע נושא פון עדיקשן, וואס ווילסטו אויפטאהן? וואס גייסטו אויפטאהן? וועם גייט עס אינטערעסירן וואס אן אנאנימער ניק שרייבט אויף אייוועלט? איך קען נישט די נושא, נישט קיין עדיקט און נישט קיין רופא. כהאב קודם געוואלט אויסמעקן, נאכער גענוצט דרעפט, און שפעטער צוריק געגאנגען טייפן. פלוצלינג האב איך אנגעהויבן פילן די דואפעמין און פלעזור פון זיך אויסגעבן טאקע דא אויף א היימישע פלאץ, ווי מ'קערט איינער פאר'ן צווייטן. צומאל איז מען אפילו דן און מוחה אבער הו קערס? ס'איז דאך אנאנים סיי ווי. און ווען איך טוה נישט אויף מיטן ארטיקל איז וואס? איך ענדזוי עס, איט פילס גוד, ס'קען אפילו זיין ס'ריכטיג, אפשר גייען זיך מענטשן שפירן אין די מצב אין ס'גייט זיי העלפן און אפילו אויב נישט אזוי וויל איך איצט טוהן און לאז מיך געמאכט, איך וועל דיעלן מיט די קאנסעקווענצן שפעטער, אויב בכלל.
אפשר זענען די ביידע זייטן געווען נאר געוויסע אויסדרוקן
פון 'ידיעה', ביידע דערפון קענען זיין איז געווען 'ידיעה'. ווייל דו האסט געהאט איין בחירה, צו פרובירן צו לעבן מער און מער
אז אלעס איז דער אייבערשטער, און אז אלעס טוט ער. א אנדערע בחירה
האסטו נישט געהאט. ווייל אלעס אנדערש איז געווען בבחינת ידיעה. דהיינו, אז דער באשלוס, מיט די וואקלענישן, מיט אלעם, איז שוין
סך פאר דעם געמאכט געווארן די בחירה דערפון. און יעצט איז אלעס נאר בבחינת ידיעה.
האלטן די מבינים אז איך האב א געוויסע עדיקשן נישט צו לאנדן אויף איין צד פון די ידיעה/בחירה דעבאקעל? איז דא הילף פארדעם? זאל איך גיין? איך גיי זיין בעטער אףף?
יא, דו ביסט זיכער אדיקטעד. מצד דעם אז ס'דא א באשעפער אויף דער וועלט וואס האט אזוי געמאכט אז בחירה זאל נאכדעם פארוואנדלט ווערן אין ידיעה, מצד דעם ביסטו אבסלוט א אדיקט. קענסט
גארנישט טון דערצו. דו ביסט נישט אין דיינע הענט
בכלל. נאר דו ביסט אין די הענט פון דיינע גאר גאר גאר פריערדיגע בחירות. און עכט איז נאר דא איין בחירה, און דאס איז צו וויסן אז השי"ת איז דער וואס טוט, און אז מ'דארף טון זיין רצון.
איך ווייס בכלל נישט צו ס'איז ריכטיג צו ציען די שמועס אין דעם אשכול, איך שפעקולירן נאך איצט צו איך זאל דריקן דעם "שיק" קנעפל, עפענען א באזונדערע אשכול אדער גארנישט טוהן, איך כ'האב נישט קיין איינונג וואס די ענדגילטיגע באשלוס גייט זיין און ס'קומט מטעם שכל אדער די עדיקשן שבי.
שוין וואס וועט זיין וועט זיין, איך שפיר א דראנג צו ענדיגן און שיקן "עס איז", איך האב נישט קיין נערוון מער ווייטער צו טייפן און אין א געוויסן זין אינטעסירט מיך נישט מיין גאנצע תגובה און איך מיין אפילו נישט די גאנצע נושא.
איך גלייך צו ליינען אין הערן איבער עס. אבער לאזט געמאכט, מיטשע נישט.
וואס זאל איך טוהן למעשה?
אפילו דער קשיא וואס דו זאלסט טון למעשה קומט אויך וווייל דו ביסט א אדיקט! דו ביסט צוגעבינדן צו דיינען אייגענע פריערדיגע בחירות. השי"ת האט דיך געמאכט פאר א אדיקט!
והשם הטוב יעזור