זכרונות פון אמאל...

[מיללער]

ר' יהושע כהן פון מאנסי-אר"י איז דאך באקאנט מיט זיין פאטאגראפישען זכרון.

אבער ש"ס-אידן איז דא היינט ב"ה גענוג, מיט לימוד התורה און צדקה וחסד איז דער היינטיגער דור אין געוויסע זונען שענער ווי אין אסאך שטעט אינדערהיים.

[קרעמער]

איך קען א איד אין וויליאמסבורג וואס קען ציטירן שטיקער תורה פון וואס ער האט נאר געלערנט, בעל פה (זיין נאמען איז געהיט אין די רעדאקציע, זיין פאזיציע איז ראש הכולל אין וויען).

אנדי;
דו רעדסט פון ר' חנה'לע (ר' אלחנן האלפערין שליט"א). איך האב זיך פארהערט ביי אים אלס יונגער בחור, עס האט געהייסן אז איך קען 100 בלאט, אבער ברוב רחמנותו האט ער פארשריבן אינעם כתב "200"... אוי האט ער מיך מחיה געווען.

[מיללער]

קרעמער,
איך האב שוין דעם ווינער ראה"כ (הרב ראאב, נאמען געהיט צווישן די ראמען פון די רינגלעך) עטליכע מאל זאגן שטיקער ש"ס און ראשונים בע"פ.

[scy4851]

ר' יהושע כהן פון מאנסי-אר"י איז דאך באקאנט מיט זיין פאטאגראפישען זכרון.

יא. ר' יהושע כהן.
איך האב איהם געזען יעצט פורים ווען איך בין געווען און א"י. מיין דירה איז געווען אקעגען איבער זיינס.
איך קען איהם נאך פון מאנסי.

[scy4851]

קרעמער,
איך האב שוין דעם ווינער ראה"כ (הרב ראאב, נאמען געהיט צווישן די ראמען פון די רינגלעך) עטליכע מאל זאגן שטיקער ש"ס און ראשונים בע"פ.

אונטערעסאנט!
איך זעה יעצט דעם נאמען און איך דערמאן מיך אז ביי מיין יונגסטען זון שבת שבע ברכות דעם פארגאנגענעם ווינטער אן וויליאמסבורג, איז דער הרב ראאב געקומען זאגען מזל טוב, און מיין מחותן האט איהם פאר מיר פארגעשטעלט אלטס א יוד וואס איז בקי און גאנץ ש''ס. און ער האט עס אוועק געמאכט אלטס א גוזמא

[קרעמער]

אז דער סוד איז ארויסגערינען, וועל איך שוין שרייבן דעם פולן נאמען: הרב שמשון ראאב שליט"א

ער לערנט פאר אסאך שיעורים (יעדע מאל ער זעצט זיך לערנען, אפילו פאר זיך אליינס, איז עס ממש א שיעור, הויך אויפן קול בשפה ברורה ובהסברה ישרה), חומש רש"י שבת צופרי, וכדומה, אבער ביי יעדע רש"י שמועסט ער אויס א גמרא אדער שלחן ערוך וואס ערווענט עפעס פון דעם טעמע, און אלעס אויף אויסעווייניג. נבהל ונשתומם צו ווערן.

[scy4851]

פארוואס האט עס געדארפט זיין א סוד? איך מיין נישט קרוטיגירען. איך מיין פשוט צי פרעגען.

[קרעמער]

עס איז אומבא'טעמ'ט צו רעדן דאהי פון לעבעדיגע.

[יצמחפורקניה]

איך קען נאך א ש"ס איד (למעשה איז ער נאך א ש"ס בחור), ער איז א ת"ח עצום וואס קען חוץ ש"ס אויך ראשונים און גוואלד שו"ת ספרים, א חידוש פון א קאפ

ער הייסט "אברהם יודל שווארץ" (זיין טאטע וואוינט אויף ראדליטש סט. אין וומ"ס, ר' פייביש'ס א ברודער, איך גדענק נישט וויאזוי ער הייסט), לעצטענס דרייט ער זיך אין ירושלים

איך בין אמאהל גוועהן ביי א שיעור פון ר' יושע כהן, אין אברהם יודל איז אנגעקומען דארט, ער האט אנגעהויבען אריינפרעגן ר' יושע'ן, אז ר' יושע איז ממש גפלעפט גווארען זעהענדיג אז ער האט אן ערנסטען בר פלוגתא פאר זיך (אזאך וואס ער איז מסתמא נישט געוואוינט דערצו), ס'איז גוועהן א נחת דאס מיט צו האלטען, ס'איז גפלויגען דארט תוספות'ן אין גמרא'ס אין ראשונים וכו' וכו'.

[יאסל]

זיין פאטער הייסט נישט פערצופאל ר' לוי יצחק?

[scy4851]

איך בין אמאהל גוועהן ביי א שיעור פון ר' יושע כהן, אין אברהם יודל איז אנגעקומען דארט, ער האט אנגעהויבען אריינפרעגן ר' יושע'ן, אז ר' יושע איז ממש גפלעפט גווארען זעהענדיג אז ער האט אן ערנסטען בר פלוגתא פאר זיך (אזאך וואס ער איז מסתמא נישט געוואוינט דערצו),

עס איז מער וויא 'נישט געוואוינט דערצו'...ואכמ"ל

[יצמחפורקניה]

זיין פאטער הייסט דאכטזיך ר' שמואל זאנוויל (א ברודער פון ר' פייבוש) מנכדי הקול אריה

ער האט א ברודער פנחס זעליג, וואס ארבייט ביי קלאדינג

[מיללער]

איך געדענק נישט עקזעקט די מעשה סגייט אזוי בערך אז אין יאר תש"ח האט מען זיי(דער טאטע מיטן זון) איינמאל אריינגערופן משלים צי זיין מנין ביים רבין אין ביהמ"ד מוצאי שבת דער רבי האט נאך געהאטן אינמיטן דע תורה אין האט שטארק פארפירט (פאר 7 מענטשען) קעגן די נייע מדינה אין עפעס פארגעזאגט (דאס געדענק איך נישט) דער זון האט אנגעקוקט דעם טאטען דא זיצט א רבי מיט זיבן מענטשען אין פארפירט אין זאגט נבואות וואס ס'האט דאן אויסגעקוקט ווי פון די לבנה
מיט א צוויי דריי יאר צירוק האט אריאל שרון און א רעדע עגנאלישט דאס וואס דער רבי האט געזאגט פאר 60 יאר, דער ר' שמואל ברוך האט יענע וואך חתונה געמאכט אן אייניקעל אין אינמיטן די חתונה האט ער גענומען די מייק אין פארציילט דעם סיפור

איך האב היינט אידערפרי געהערט די מעשה פון אן ערשטע קאזין פון ר' שמואל ברוך'ן, ער האט אים איין טאג אנגערופען מיט אפאר יאר צוריק זאגנדיג "אברהם, מיין הענט ציטערט נאך פאר שרעק זייט איך האב געלייענט די דרשה פון אריק שרון וואס ער האט נעכטן געהאלטן אין די יו.ען.!"

אויף יענעמ'ס פראגע וואס האט אים אזוי אפגעשראקן האט ער דערציילט דעם אויבנדערמאנטן מעשה וואס יאסל האט דא געברענגט, דאס איז ארויפגעגאנגען אויף די הייליגע ווערטער פונעם רבי'ן זצ"ל אז די אראבער וועלן נאך זיין פאר די מדינה ווי א ביין אין האלז, נישט אויסצושפייען און נישט אראפצושלינגען, לייגט ר' שמואל ברוך צו אז דאס איז געווען אין די ערשטע צייטן ווען די ציונעם האבן אפגעהאלטן נצחונות, געהאט סימפאטיע און אלעס איז געגאנגען זייער וועג, זיין טאטע האט אים דאן געזאגט 'דער סאטמאר רב איז ערליכער איד א צדיק אבער ער איז נאאיוו ער ווייסט נישט וואס עס גייט פאר'.

מיט זעכציגט יאר שפעטער האט דער דעמאלטסדיגער ראש הממשלה דער היינטיגער אומבאוואוסטזיינער אריק שרון געהאלטן א רעדע אין די יו. ען. ווי ער האט זיך אויסגעדריקט אויף די פאלעסטינער מיט גענוי דעם זעלבן אויסדריק ווי דער רבי האט אויף זיי געזאגט "זיי זענען אונז ווי א ביין אין האלז, נישט אויף אויסצושפייען און נישט אראפצושלינגען".

ער זאגט "ווען איך האב געזעהן די ווערטער, האב איך איינגעזעהן אז דער חכם עדיף מנביא רביהקוה"ט מסאטמאר זצ"ל, איז גארנישט געווען נאאיוו"

הם ראו ראי' אחת, והוא ראה שתי ראיות, זכותו הגדול יגן עלינו ועכי"א.

אגב, אין די ניי ערשינענע באנד 'ומשה היה רועה' חלק ג' איז דא פאטאטסטאטן פון עטליכע בריוון פון רבי'ן צו ר' אלימלך (מייק) אויף טייל בריוון ווערט ער באצייכנט אלס 'מיכאל' טרעס, ווייסט איינער צו ער האט געהייסן מיט ביידע נעמען 'אלימלך מיכאל' אדער עס איז א טעות.

עס איז אויך דא דארט א בריוו פונעם רבי'ן נאך פונדערהיים צו הנגיד ר' צבי הירש (הערי) הערריס פון די ראשי הקהילה ביינונז אין סקרענטאן, פאנסילוועניע (עי' בהבולעטין מה שכתבנו אודות משפחת העריס הרוממה מסקרנטן) ווי ער בעט אים געלט פאר א צדקה צוועק.

[farshlufen]

א דאנק הרב מסקרענטאן פארן ברענגען די מעשה בשלימות.

מיר ליגט אין קאפ אז דער נאמען מיכאל איז א טעות.

[זיידעניו]

איך האב געהערט אסאך דרשות פונעם פה מפיק מרגליות הרה"ג ר' חיים קרייסווירטא ז"ל אב"ד אנטווערפן ווי ער פלעגט נאכזאגן די לשון פון גמרא רש"י תוס' און רא"ש און אסאך מאל אינמיטן איבער זאגן א לשון הרא"ש פלעגט ער זאגן אין איצט גייען מיר אריבער אויף עמוד ב' און ווייטער געזאגט זיין מח איז געווען ממש פאטאגראפיש

[scy4851]

אז דער סוד איז ארויסגערינען, וועל איך שוין שרייבן דעם פולן נאמען: הרב שמשון ראאב שליט"א

ער לערנט פאר אסאך שיעורים (יעדע מאל ער זעצט זיך לערנען, אפילו פאר זיך אליינס, איז עס ממש א שיעור, הויך אויפן קול בשפה ברורה ובהסברה ישרה), חומש רש"י שבת צופרי, וכדומה, אבער ביי יעדע רש"י שמועסט ער אויס א גמרא אדער שלחן ערוך וואס ערווענט עפעס פון דעם טעמע, און אלעס אויף אויסעווייניג. נבהל ונשתומם צו ווערן.

מיין יונגסטע זוהן איז געווען די לעצטע טעג יו"ט ביי אונז. ער האט מיר דערציילט אז איין נאכט חול המועד האט ער געדאווענט מיט זיין שווער און חוסטער בית מדרש ביי רב טירנאור. ר' שמשון ראאב איז דארט געווען און גערעדט צווישען מנחה און מעריב.
עס איז געווען צי באוונדערען וואס דער יוד קען און וויא ער זאגט גאנצע שטיקער פון פוסקים בעל פה מיטען לשון.

[אנדי פעטיט]

ווען ער איז געווארען רבי האט מען איהם ציגעשטעלט א מלמד ר' יודל אקערמאן.

איך האב געטראפען א בילד פון ר' יודל אין בח"ח.

דרך אגב דארט שרייבט יענער אויף אים ז"ל, ער לעבט שוין נישט?

ער איז די איד מיט ווייסע בארד און די פארמאכטע אויג אונטער די קארלינער רבי.

[scy4851]

יא. יא. דאס איז ער.
געדענק איהם נאך מיט א רויטע בארד.

[אנדי פעטיט]

עס דערמאנט מיר ווען פאר צען יאר צוריק אדער מער בין איך געווען אין ירושלים, און עס איז געווען די פארשפיל פון די קאלינער רבי'ס עלטסטע זון (מזוו"ש), און אין פראנט פון די רבי האבן זיך אויף געשטעלט דריי פון די זקני העדה און האבן פאר א שטיק צייט געטאנצען בהתלהבות עצומה די קאדאטשקע כמנהג ירושלים, איינער האט מיר דאן געזאגט אז דאס איז דריי ברודער בריזל, און איינער פון זיי איז שוין הונדערט יאר אלט, ער האט דאכצעך געוואוינט אויף רחוב חגי). דאס התבטלות פון די אלטע חסידים וועלעכע האבן שוין מיטגעלעבט א שיינע פאר רביס איז געווען צום שטוינען.

[יאסל]

דאס פארגלייבטקייט אין קארלין האט נישט קיין גלייכען אין אנדערע חסידות'ער.

[יאנאש]

צוויי פון די בריזל ברודער - ר' אלעזר און ר' פנחס (דזירקער'ס פאטער) לעבן שוין נישט, ווער איז דער דריטער ברודער?

[אנדי פעטיט]

קען זיין אז ער האט געהייסען רבי זלמן? איך בין נישט זיכער, עפעס ליגט מיר דער נאמען אין מיין קאפ.

[יאנאש]

זייער מעגליך.

[scy4851]

דעם פארגאנגענעם שלש סעודות איז מיין עלצטער זיהן געגאנגען קיין פלעדבוש הערען רב פנחס בראויער. ער איז א תלמוד פון רב וואזנער שליט"א.
ער איז אן ענגלישער געבוירענער, ער רעדט ענגליש מיט א בריטיש עקסענט.
ער האט דערציילט א מעשה.
עס איז ידוע אז מיט בערך 60 יאהר צירוק איז געבוירן א יונגעל און א"י וואס האט געקענט כל התורה כולה. וויא מעהאט איהם געפרעגט, האט ער ווייטער געזאגט אלעס בעל פה. דער קוממיות'ער רב איז געווען זייער באנומען מיט דעם קונד און האט איהם אסאך אויסגעפרעגט.
דערציילט ער אז ווען ער איז נאך געווען א יונגעל און ענגלאנד, איז דער קוממיותער רב געווען אויף א באזיך און ער איז איינגעשטאנען ביי זיין משניות מלמד. דער קוממיות'ער רב האט דענמאלס אסאך געשמועסט מיט די תלמידי פון זיין חבר דער מלמד, און האט זיי איינמאל דערציילט דער פרשה מיט דעם קינד, און וויא אזוי ער פלעגט פארהערען דאס קינד. ער פלעגט אנפאנגען זאגען און דאס יונגעל האט ווייטער זאגט בעל פה. ער האט אפילו געטרייט מיט ספרים פון די לעצטע מחברים. איין ספר וואס רב ברויער האט דערמאנט אז ער האט געטרייט איז געווען דער ספר שפת אמת על התורה, און דאס יונגעל האט ווייטער געזאגט.

עס איז געווען איין ספר וואס דאס יונגעל האט נישט געקענט זאגען, און רב ברויער האט נישט געוואלט מגלה זיין דעם נאמען.

דרך אגב, האב איך יאהרען צירוק געהערט פון א משפחה מיטגליד פון דעם קינד אז דער קוממוית'ער רב, האט יענע תקופה געהאט זייער א שטארקע שוועריקייט און א רש"י אז ער האט געהלטען אז עס איז דא א טעות הדפוס און אלע גמראס, און יעצט איז איהם אנגעקומען א געלעגענהייט זעהן אויב ער איז גערעכט מיט זיין גירסא און רש"י. דער יוד האט פארציילט, אז וויפיל מאל דער קוממיות'ע רב איז צירוק געקומען צי דעם רש"י האט דאס קינד כסדר געזאגט וויא עס שטייט געדרוקט און די גמרא.

דער משפחה מיטגליד האט דערציילט אז דער סוף איז געווען אז דאס קינד האט מען גענומען צי ר' אהרן בעלזער זי"ע און ווען דאס קינד איז ארויסגעומען פון דעם צדיק'ס שטוב, האט ער שוין אלעס פארגעסען, און געווארען כאחד האדם

[יאסל]

כ'בין נייגעריג ווי קראנט די לעגענדע מיטן קינד איז, כהאב שוין אזויפיל געהערט פון דעם.