ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

איבער ספרים און מחברים

די אחראים: אחראי,גבאי ביהמד

נא_שכל
שר שבעת אלפים
תגובות: 7999
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יולי 14, 2008 10:44 pm
לאקאציע: עולם התורה

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך נא_שכל »

farshlufen האט געשריבן:
איינס האט געשריבן:אפשר איז איינער מזכה און לייגט ארויף די כת"י


א חלק דערפון...

דא איז פארקויפט געווארן איינע פון די כתבי יד.

נוסח כתובה בארדיטשוב 1.jpg
נוסח כתובה בארדיטשוב 1.jpg (183.73 KiB) געזען 4810 מאל


נוסח כתובה בארדיטשוב 3.jpg
נוסח כתובה בארדיטשוב 3.jpg (355.49 KiB) געזען 4810 מאל


נוסח כתובה בארדיטשוב 2.jpg
נוסח כתובה בארדיטשוב 2.jpg (171.23 KiB) געזען 4810 מאל
וויאזוי צו אויפהייבן דיינע קינדער און נאנטע

"ושכל יצא משכל ..." (ר' ברכיה בן נטרונאי, בהקדמת ספרו 'משלי שועלים').
אוועטאר
הלבלר בקולמסו
שר תשעת אלפים
תגובות: 9997
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אוגוסט 15, 2018 10:37 am

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הלבלר בקולמסו »

מנן הוא?
אטעטשמענטס
KL2.jpg
KL2.jpg (177.83 KiB) געזען 4762 מאל
יעדע גוטע זאך קומט אמאל צו אן ענדע,
אבער נאכדעם קומט אן א בעסערס.

אליעזר לאנדא
שר האלף
תגובות: 1808
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 15, 2019 11:42 am

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אליעזר לאנדא »

זעהט אויס ווי א שיינע ארבעט ויישר חילו

אבער אין דער הקדמה שרייבט ער נישט קלאר און וועלכע כת"י (מאיזה תקופה) איז עס מיוחס צום קד"ל
ובכלל זעהט אויס אז דער מקור איז פון ליבאוויטשע כתבי ידות, איז עס א תימה פארוואס און אנדערע מקומות ובפרט אצל צאצאיו ווייסט מען נישט דערפון, ובכלל קוועטשט מיר אז אין ליבאוויטש ווייסט מען עפעס צו סאך פונקטליך ווער האט וואס געמאכט, ווען און ווי אזוי וכו' וכו' (ולאו דוקא לאחרונה)
אוהב ספרים
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4666
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 17, 2011 8:17 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אוהב ספרים »

אליעזר לאנדא האט געשריבן:זעהט אויס ווי א שיינע ארבעט ויישר חילו

אבער אין דער הקדמה שרייבט ער נישט קלאר און וועלכע כת"י (מאיזה תקופה) איז עס מיוחס צום קד"ל
ובכלל זעהט אויס אז דער מקור איז פון ליבאוויטשע כתבי ידות, איז עס א תימה פארוואס און אנדערע מקומות ובפרט אצל צאצאיו ווייסט מען נישט דערפון, ובכלל קוועטשט מיר אז אין ליבאוויטש ווייסט מען עפעס צו סאך פונקטליך ווער האט וואס געמאכט, ווען און ווי אזוי וכו' וכו' (ולאו דוקא לאחרונה)


במחכ"ת, ס"ה הכל איז די מקור די לייברערי פון חב"ד, דאס הייסט נישט ליובאוויטשע כתבי ידות, דער ריי"צ איז געווען א גרויסער קאלעקטער, און אזוי אויכעט חתנו ומ"מ האט פיל פאכיג פארגרעסערט דעם אוצר. ולכן דאס אז דו ווילסט ווארפען א נאסע שמאטע כאילו די מקור איז ווי די חרסון גניזה וכדומה, איז נישט ריכטיג.
אוהב ספרים
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4666
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 17, 2011 8:17 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אוהב ספרים »

לגבי די עצם קונטרס, איך האב דאס היינט באקומען,
זייער א שוואכער מחקרישע ארבעט, חזרט און קייעט איבער כמה פעמים די זעלבע זאך, שלעכט געשריבען, הן על פי לשון הקודש והן על פי עברית וואס אנדערע האבן געטאנעט אויבען. ברענגט נישט קיין ראיות אויף גארנישט.

די איינציגסטע שטארקע זאך איז די כתבי היד, אבער לעומת זה ווייסען מיר נישט ווער זענען די כותבים.
והשנית, וואס איז שוין בעצם א אלטע טענה, אז די כתיבה האט נישט קיין שום שייכות מיט סגנונו של ר"י נאג'ארה, לא נגע ולא פגע.

ג. דאס איז גאנצע א גוטע הערה למה לא נשמע מעולם דבר כזה בשם הה"ק מבארדיטשוב, אבל אולי בכגון דא לא שמענו אינו ראיה.
ד. די גאנצע זאך וואס ער שרייבט אז דער קדושת לוי האט געוואלט בלייבען בעילום שם, מהיכי תיתי, סתם השערות בעלמא.
ה. און אז א כתב יד איז מוגן בזכיות יוצרים ולכן טאר מען נישט וויסען פרטים דערוועגען.

ועוד אפשר להאריך. עכ"פ עס איז א גוטע התחלה, אבער א פרי בוסר מען דארף דאס נאך בעסער אויס ארבעטען און אהער שטעלן
אליעזר לאנדא
שר האלף
תגובות: 1808
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 15, 2019 11:42 am

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אליעזר לאנדא »

אוהב ספרים האט געשריבן:
אליעזר לאנדא האט געשריבן:זעהט אויס ווי א שיינע ארבעט ויישר חילו

אבער אין דער הקדמה שרייבט ער נישט קלאר און וועלכע כת"י (מאיזה תקופה) איז עס מיוחס צום קד"ל
ובכלל זעהט אויס אז דער מקור איז פון ליבאוויטשע כתבי ידות, איז עס א תימה פארוואס און אנדערע מקומות ובפרט אצל צאצאיו ווייסט מען נישט דערפון, ובכלל קוועטשט מיר אז אין ליבאוויטש ווייסט מען עפעס צו סאך פונקטליך ווער האט וואס געמאכט, ווען און ווי אזוי וכו' וכו' (ולאו דוקא לאחרונה)


במחכ"ת, ס"ה הכל איז די מקור די לייברערי פון חב"ד, דאס הייסט נישט ליובאוויטשע כתבי ידות

זענען נישט רוב כתבים דארט פון חסידי חב"ד ?
אדרבה זאל איינער אריין קומען קלאר ווער זענען דער כותבים, וועלכע געגענט, און וועלכע תקופה
אוהב ספרים האט געשריבן:ולכן דאס אז דו ווילסט ווארפען א נאסע שמאטע כאילו די מקור איז ווי די חרסון גניזה וכדומה, איז נישט ריכטיג

איהר האט מיר נישט פארשטאנן, מיין פראבלעם מיט דער פארלעסליכקייט פון חב"ד הייבט זיך אהן אסאך פאר גניזת חרסון און דער ריי"ץ (לדוגמא, דער וויכוח מיט ר' ברוך מעזבוז'ר איז עולה על הדעת ?, וכו') אדרבה, לאמיר הערן וואס אנדערע זאגן, ואם שגיתי ה' הטוב יכפר
אוהב ספרים
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4666
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 17, 2011 8:17 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אוהב ספרים »

אליעזר לאנדא האט געשריבן:
אוהב ספרים האט געשריבן:
אליעזר לאנדא האט געשריבן:זעהט אויס ווי א שיינע ארבעט ויישר חילו

אבער אין דער הקדמה שרייבט ער נישט קלאר און וועלכע כת"י (מאיזה תקופה) איז עס מיוחס צום קד"ל
ובכלל זעהט אויס אז דער מקור איז פון ליבאוויטשע כתבי ידות, איז עס א תימה פארוואס און אנדערע מקומות ובפרט אצל צאצאיו ווייסט מען נישט דערפון, ובכלל קוועטשט מיר אז אין ליבאוויטש ווייסט מען עפעס צו סאך פונקטליך ווער האט וואס געמאכט, ווען און ווי אזוי וכו' וכו' (ולאו דוקא לאחרונה)


במחכ"ת, ס"ה הכל איז די מקור די לייברערי פון חב"ד, דאס הייסט נישט ליובאוויטשע כתבי ידות

זענען נישט רוב כתבים דארט פון חסידי חב"ד ?
אדרבה זאל איינער אריין קומען קלאר ווער זענען דער כותבים, וועלכע געגענט, און וועלכע תקופה
אוהב ספרים האט געשריבן:ולכן דאס אז דו ווילסט ווארפען א נאסע שמאטע כאילו די מקור איז ווי די חרסון גניזה וכדומה, איז נישט ריכטיג

איהר האט מיר נישט פארשטאנן, מיין פראבלעם מיט דער פארלעסליכקייט פון חב"ד הייבט זיך אהן אסאך פאר גניזת חרסון און דער ריי"ץ (לדוגמא, דער וויכוח מיט ר' ברוך מעזבוז'ר איז עולה על הדעת ?, וכו') אדרבה, לאמיר הערן וואס אנדערע זאגן, ואם שגיתי ה' הטוב יכפר



אין ליבאוויטש איז געווען א גרויסער אוצר הספרים, פונקט ווי אנדערע מקומות, כגון האדמורים ממונקאטש, האמרי אמת מגור וכו'. כמובן אז עס האט פארמאגט אסאך אוצרות פון אדמורי וחסידי חב"ד, אבער לאו דוקא נאר דאס. דער מהריי"צ האט אסאך געארבעט צו פארברייטערען דעם אוצר, און אזוי אויכעט האט געטוהן דא אין אמעריקא חתנו ומ"מ.

ממילא פונקט ווי די נאמנות פון די לייברערי אף קאנגרעס, היברו יוניברסיטי, אדער JTS איז נישט רעלעוואנט צו די אוצרות וואס זיי פארמאגען, אזוי אויכעט איז דיין פראבלעם מיט חבד'צקר מסורות נישט גילטיג צו די אוצרות ווייל ס"ה ליגט דאס אין די ליובאוויטשער לייברערי.
אוועטאר
הלבלר בקולמסו
שר תשעת אלפים
תגובות: 9997
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אוגוסט 15, 2018 10:37 am

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הלבלר בקולמסו »

צום סוף זעט אויס ווי א חתימה, פון וועם?
אטעטשמענטס
Capture.JPG
Capture.JPG (38.08 KiB) געזען 4612 מאל
יעדע גוטע זאך קומט אמאל צו אן ענדע,
אבער נאכדעם קומט אן א בעסערס.

אוהב ספרים
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4666
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 17, 2011 8:17 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אוהב ספרים »

די זיגעל שטייט ארי' ליב ב"ר שבתי בערמאן
shalsheles
שר האלף
תגובות: 1487
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך יולי 22, 2009 9:52 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך shalsheles »

איז דא נאך א קהלה חוץ סיגוט-סאטמאר ווי מען ליינט די תנאים/כתובה?
להודיע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3079
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג מאי 27, 2014 11:09 am

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודיע »

דער ארטיקל וואס איז ערשינען אין דער איד ערב שבועות תש"פ


ווער האט מחבר געווען די שטר התנאים והכתובה וואס מען ליינט אום שבועות
רבי ישראל נג'ארה אדער דער קדושת לוי?


איינע פון די הויפט געהויבענע מאמענטן איבערן יו"ט שבועות בחצר סיגוט-סאטמאר, איז הויפטזעכליך ביים מקיים זיין דעם אייגנארטיגן מנהג, פון קריאת התנאים והכתובה לחג השבועות, ביידע טעג יו"ט נאכמיטאג. א הערליכע יו"ט'דיגער מעמד, וועלכע בית סיגוט-סאטמאר זענען שוין עטליכע דורות, פילייכט די איינציגסטע עדה אויף די וועלט, מקיים צו זיין דעם חשובן מנהג. אנגעהויבן ביים הייליגן ייטב לב, וועלכע איז לויט די מקורות געווען דער ערשטער איינצופירן דאס צו ליינען ברבים, און געענדיגט היינט צוטאגס בחצר סאטמאר, און אין הונדערטער בתי מדרשות וועלכע פירן זיך מנהגי בית סיגוט סאטמאר.

דאס ליינען דעם תנאים און די כתובה גיט צו צום יו"ט א פרייליכן חתונה'דיגן טעם. ווי מען גייט דורך דעם גאנצן סדר התנאים והכתובה וועלכע איז איינגעפירט בין איש לאשתו, און עס ווערט הערליך צוגעשטעלט צו די חתונה פון אידן מיט די שכינה הקדושה ביי מתן תורה. די מתנות און הבטחות פון אייבערשטן צו אידן, ווערן געליינט מיט געגועים און התרגשות, כבן המתחטא לאביו, ווען וועלן מיר שוין זוכה זיין דערצו.

דער פריערדיגער דור וועלכע געדענקט נאך די צורה פון רביה"ק זי"ע ביים ליינען די תנאים און די כתובה, דעם שמחת החג און שמחת התורה, וועלכע האט אראפגעשיינט פון זיין פנים ביים ליינען די הערליכע חרוזים לכבוד התורה וישראל. און די נאכפאלגענדע אויסשרייען מזל טוב מזל טוב, און תיכף דערויף דאס זינגן עליונים ששו און ובאו כולם, דאס זענען לעכטיגע זכרונות וועלכע וועלן נישט ארויס פון זכרון ביי אלע משתתפים. אפילו דאס לעצטע יאר תשל"ט, ווען דער רבי זי"ע איז געווען זייער צובראכן ולב יודע מרת נפשו, און עס האט זיך שטארק אנגעזעהן איבערן יו"ט, האט ער אבער נאך שטארקע הפצרות געליינט ביידע טעג די תנאים און די כתובה ברבים, און דאס איז פילייכט געווען דאס לעצטע זאך, וואס ער האט געזאגט ברבים בקרב רבבות אלפי צאן מרעיתו.

האט רבי ישראל נג'ארה מחבר געווען אונזער שטר התנאים והכתובה?

ווער האט אבער מחבר געווען דעם דאזיגן באליבטען שטר התנאים והכתובה בין ישראל לאביהם שבשמים, מיט וועלכע מען פריידט זיך אזוי ביום נתינת התורה, און דאס איז נוטל חלק בראש ביי אונז אין סאטמאר פון די מנהגים פונעם יו"ט שבועות. ווי אלט זענען די שטרות, און דורך וועם זענען זיי פארשפרייט געווארן, און ווער און ווען האט מען זיי איינגעפירט צו ליינען ברבים. די אלע שאלות זענען אביסל פארנעפלט, אבער לאמיר פרובירן אביסל קלאר צו מאכן וואס עס איז יא זיכער.

און די מחזורים, און אין אלע זאגערלעך ווי די שטרי התנאים והכתובה זענען היינט צוטאגס געדרוקט, שטייט איבעראל העכער דעם אין גרויסע ווערטער "חיברו הרה"ק ר' ישראל נגארה זצ"ל מגורי האריז"ל". דאס האט אביסל צוגעגעבן צום הייליגקייט פון די שטרות, וואוסענדיג אז דער מחבר איז געווען פון די גרעסטע בעלי רוח הקודש מתלמידי האריז"ל , וועלכע האט מחבר געווען פילע שירים וועלכע זענען נתפשט געווארן ביי כלל ישראל, צווישן זיי דעם ברימטען זמר י-ה רבון עלם ועלמיא.

דער פראבלעם איז אבער נאר, אז עס איז דא אן אלט ספר פון רבי ישראל נגארה, וועלכע הייסט זמירות ישראל, און דארט איז געדרוקט אלע זיינע שירים ופיוטים, און דארט איז אויך דא א שטר כתובה פאר יו"ט שבועות, בדרך פיוט, עס צו זאגן פאר הוצאת ספר תורה דעם ערשטן טאג שבועות, און עס הייבט זיך אן ירד דודי לגנו, און האט זיין נאמען אויף די ראשי תיבות פון די חרוזים. דאס איז דער שטר הכתובה וועלכע רבי ישראל נגארה האט מחבר געווען, צו זאגן ווי א פיוט פאר הוצאת ספר תורה אינעם ערשטן טאג שבועות, און עס ווערט נאך היינט צוטאגס געזאגט אין פילע ספרד'ישע מקומות מדור דור, שוין פאר הונדעטער יארן ברציפות.

חוץ דעם שטר הכתובה איז נישט פארהאן נאך א כתובה וואס רבי ישראל נגארה האט געמאכט, אויך האט ער קיינמאל נישט געמאכט קיין שטר התנאים בכלל, און דערפאר זענען אונזערע שטרי התנאים והכתובה וואס מיר ליינען, טאקע בכלל נישט געדרוקט אינעם ספר זמירות ישראל, וועלכע אנטהאלט אין זיך אלע מקורות'דיגע שירים ופיוטים פון רבי ישראל נגארה.

אויך איז כדאי אנצומערקן, אז ווער עס קען אביסל נוסח השטרות, ווייסט אז גאר אסאך זאכן וואס עס ווערט דערמאנט אין די שטרי התנאים והכתובה וועלכע מיר ליינען שבועות, וועלכע איז נאכגעמאכט די שטרי תנאים וכתובות פון די חתונות, זענען אשכנז'ישע מנהגים, און עס האט נאך בכלל נישט עקזיסטירט די מנהגים בזמנו ובמקומו פון רבי ישראל נגארה!
איין פשוט'ע ביישפיל, אין שטר התנאים פון שבועות ליינען מיר, "ומחמת קטט ועידור ח"ו יתנהגו בתקנות צום", און יעדער פארשטייט דעם פשוט'ן פשט אז דאס איז מרמז אויף וואס עס שטייט אין די שטרי תנאים אז אויב וועט עפעס פאסירן ח"ו אין די ערשטע תקופה נאך די חתונה וועט מען ווען זיך פירן כתקנת שו"ם, וואס דאס איז א ר"ת פון די שטעט פון ש'פירא ו'ירמיזא מ'גנצא. די דריי דייטשע אשכנזישע שטעט, וועלכע די רמ"א ברענגט אין שו"ע (אבהע"ז סי' נ"ג) און דער בית יוסף וועלכע איז געווען א ספרדי דערמאנט עס בכלל נישט, און זיי האבן אוועקגעשטעלט די מנהגי אשכנז פאר די תנאים. רבי ישראל נגארה האט די תקנות נאך נישט געהאט, און עס איז אין זיינע מקומות אינגאנצן נישט געשטאנען אין די שטרי תנאים . אזוי איז דא נאך פילע זאכן אין די ביידע שטרות, די כתובה און די תנאים וועלכע מיר ליינען, וועלכע קען נישט שטימען בכלל מיט רבי ישראל נגארה, זיין פלאץ און זיין צייט. אבער די ראיות זענען פשוט איבריג, ווייל רבי ישראל נגארה אליינס האט געדרוקט זיין כתובה לחג השבועות, און דער תנאים און כתובה וואס מיר ליינען האט ער נישט געדרוקט קיינמאל, און פארשטייט זיך אויך נישט מחבר געווען.

פון ווי קומט דער וועלט פארשפרייטער טעות?

דאס אריכות הגלות, און די געגועין וואס אידן האבן געהאט צוריק צו באנייען דעם ברית התורה בין ישראל לאביהם שבשמים, האט געברענגט אז במשך השנים האבן פילע פייטנים מחבר געווען לכבוד יו"ט שבועות, שטרי כתובות ותנאים בין ישראל אביהם שבשמים. אזוי פרי, ווי דער בעל מחבר ספר יוסף אומץ אין זיין ספר הקנה, האט שוין מחבר געווען אן אייגענע שטר הכתובה אויף שבועות כדוגמת רבי ישראל נג'ארה. ווארשיינליך, צוליב וואס די בני חוץ לארץ האבן געהאט צוויי טאג יו"ט, און רבי ישראל נג'ארה האט נאר געמאכט א כתובה פארן ערשטען טאג, האבן אנדערע ספרדישע מחברים צוגעלייגט נאך א כתובה אויך פארן צווייטן טאג יו"ט. און אזוי איז טאקע געדרוקט אין פארשידענע ספרדישע מחזורים, א כתובה ליו"ט ראשון, א כתובה ליו"ט שני, ווי אויך א כתובה ווען שבועות געפאלט אום שבת, און דאן האבן אנגעהויבן אשכנז'ישע מחברים צו פארפאסן שטרי תנאים וכתובה. ווי אויך האט דאך רבי ישראל נג'ארה נישט געמאכט קיין שטר תנאים בכלל, האט ער איבערגעלאזט א פלאץ פאר אנדערע מוסיף צו זיין אויך א שטר התנאים.

דער ערשטער וואס האט געמאכט דעם טעות, צו בשוגג צו במזיד, און ארויפגעלייגט דעם נאמען פון רבי ישראל נג'ארה אויף נאך שטרות וואס ער האט קיינמאל נישט געמאכט, איז געווען א באוואוסטער דרוקער פון צאנז, מנחם אליעזר מאהלער, וועלכער האט געדרוקט אין לעמבערג בשנת תרל"ח די שטר הכתובה פון רבי ישראל נג'ארה אינאיינעם מיט דעם שטר התנאים וואס מיר ליינען, און אויך צוגעלייגט נאך א שטר הכתובה והתנאים וואס עס האט מחבר געווען איינער ר' זאב וואלף באכנער. און ער האט אויף אלעם ארויפגעלייגט דעם נאמען פון רבי ישראל נג'ארה, כאילו ער האט דאס אלעס מחבר געווען. דארט איז דאס ערשטע פלאץ ווי דאס ווערט דערמאנט, און פון דארט און ווייטער איז דער טעות שטארק צושפרייט געווארן איבער די וועלט, ביזן היינטיגן טאג.

קען זיין אז דער דרוקער האט נישט געוואוסט פונעם ווייטגרייכענדן טעות וואס ער האט געמאכט, און ער האט אפשר טאקע געמיינט אז רבי ישראל נג'ארה האט אלעס מחבר געווען. איז אבער כדאי מעתיק צו זיין וואס דער גארליצער רב זי"ע, האט געשריבן איבער די אומפארלעסליכקייט פון דעם דרוקער. היות דער דרוקער איז געווען א צאנזער געבוירענער, האט ער נאך בחייו פונעם דברי חיים געדרוקט א סדר הקפות נוסח צאנז, און דער דברי חיים איז זייער נישט צופרידן געווען דערפון, און ווען מען האט עס אים דאס לעצטע יאר ביי די הקפות אראפגעלייגט אויפן טיש, האט ער עס אוועקגעשטופט פון זיך נישט וועלנדיג זיך באניצען דערמיט. שפעטער האט דעם דברי חיים'ס גבאי, רבי רפאל צימענטבוים ז"ל, בעמ"ח ספר דרכי חיים, געדרוקט א צאנזע הקפה'לע, און ער האט באקומען א הסכמה פונעם גארליצער רב, וועלכע רעדט זיך דארט אפ אויף די אומפארלעסליכקייט פונעם דרוקער מאהלער, און ער שרייבט ווי פאלגענד:

זה כמה שנים שעלתה על רעיוני בדבר הקונטרס הקפות לפי הסדר שנהג קדושת אאמו"ר זצוקללה"ה שהדפיס אותם איש אחד, והוסיף מדילי' אשכלות הגפן אשר לא נודע מבטן מי יצאו הדברים, ואם המחבר הזה הוא מן האנשים אשר יבקשו תורה מפיו, ומלבד זה שינה נוסחאות באיזהו מקומות. וראיתי שבשנה האחרון, קודם שנתקבל קדושת א"א מו"ר זצ"ל שמימה, ביום שמחת תורה בשעת עשות הקפות, הניח איש אחד לפניו הקונטרס הנ"ל דחוהו אותו מפניו, ולקח לעצמו סידור ולא רצה לעיין בקונטרס הנ"ל, חשבתי אני ללבי מי יתן שירצה איש אחד להדפיס הקונטרס עם הנוסחא האמיתית אשר נהג אאמו"ר זצ"ל וכו', אולם לדעתי שזאת הוא מצוה כאשר ירצה איש לידע באמת הנוסח של אאמו"ר זצ"ל להדפיס.

דאס איז חוץ דעם, וואס אין די משכיל'ישע ביכער זעהט מען אז באהאלטענערהייט איז דער דרוקער מאהלער געווען גאר א משכיל. און זייענדיג א מוכר ספרים, פלעגט ער באהאלטערנערהייט פארקויפן פארן יוגנט ספרי השכלה. דעריבער איז נישט קיין שום קשיא אויף זיין אומפארלעסליכקייט, צו בשוגג צו במזיד, פון ארויפלייגן דעם נאמען פון רבי ישראל נג'ארה אויף פיוטים און שטרות וואס ער האט קיינמאל נישט געמאכט. און מיר זענען אבסאלוט נישט מחויב נאכצוגיין אויף אייביג, א טעות פון א מפוקפק'דיגן אומפארלעסליכן דרוקער, וועלכע איז בטעות פארבליבן פארשפרייט אין אונזערע מחזורים.

ווער איז יא דער ריכטיגער מחבר פון אונזער שטר התנאים?

דא קומען מיר צו צום הויפט חידוש אונזערער. ווער האט יא מחבר געווען דעם שטר התנאים וואס מיר ליינען. דער שטר התנאים איז פיל מיט סודות עפ"י קבלה, התרגשות והתלהבות בעבודת ה' און איבער דעם קשר בין ישראל לאביהם שבשמים. דאס ברענגט תיכף צו טראכטן אז דאס איז ממקום קדוש יהלכון, און עס שטאמט פון אן איש קדוש א צדיק מתלמידי הבעש"ט הקדוש וכדומה.

ב"ה אשר לא השבית לנו גואל. היי יאר לכבוד יו"ט שבועות, איז ארויסגעקומען א הערליכער קונטרס איבערגעארבעט דעם שטר התנאים, דורך צוויי חשוב'ע תלמידי חכמים הרה"ג ר' אברהם בנימין מאיער שליט"א, אינאיינעם מיט זיין נעפיו הרה"ג ר' צבי אלימלך מאיער שליט"א - וואס דער חומר פון דער ארטיקל איז טאקע גענומען פון דארט, מיטן רשות פון מחבר, ותשואות חן לו. אינעם מבוא צום קונטרס ברענגט ער אונז פרישע גילוים און נאך פיל היסטארישע אויפדעקונג איבער די נושא. אראפ פארנדיג אין עטליכע ביבליאטעקן און שטייענדיג בקשר מיט די גרעסטע לייברעריס אויף די וועלט כדי צו געפונען אלטע דרוקן און כתבי ידות פון די שטרות, האט ער טאקע מיטן אויבערשטענט הילף געפונען אלטע כתבי ידות, פון אזוי פרי ווי אינמיטן די ת"ק יארן, ווי עס איז אפגעשריבן בכתב יד גענוי אונזער שטר התנאים וואס מיר ליינען דעם ערטשן טאג שבועות. און עס שטייט העכער דעם בכתב יד, נישט מער און נישט ווייניגער נאר "נוסח התנאים מאדמו"ר הרה"ק ר' לוי יצחק מבארדיטשוב נ"ע".

נישט נאר אין איין כתב יד האט מען דאס געטראפן, נאר אויף דריי באזונדערע כתבי ידות פונעם שטר התנאים וועלכע געפונען זיך אין די ביבליאטעקן, שטייט געשריבן אז עס איז נתחבר געווארן דורכן הייליגן קדושת לוי זי"ע. דאס ערשטע כתב יד איז א נוסח פון שנת תקמ"ב, דאס צווייטע איז פון שנת תקנ"ט. דער כת"י פון קדושת לוי אליינס איז נישטא, און ווי עס זעהט אויס האט דער קדושת לוי אליינס עס נישט מפרסם געווען מיט זיין נאמען דערויף, אזויווי אויף אסאך אנדערע פון זיינע שירים ופיוטים. און נאר אויף די העתקות פון די כתבי ידות איז געבליבן שטיין זיין נאמען אלס דער מחבר דערפון. אבער דאס זעהט מען, אז דער שטר איז שטארק צושפרייט געווארן איבער די וועלט, און אין די יארן שפעטער איז עס געדרוקט געווארן אנעם ריכטיגן מחבר'ס נאמען. צום ערשטן איז עס געדרוקט געווארן אינעם ספר מרגניתא טבא בשנת תרכ"ח, אונטערן נאמען פון רבי שלמה בן גבירול, וואס דאס איז ווארשיינליך א טעות גלייך ווי מיטן נאמען פון רבי ישראל נג'ארה. דערנאך איז עס איבערגעדרוקט געווען אין ווארשע אינעם ספר יפה כלבנה בשנת תרמ"ג מיטן זעלבן טעות.

היות א שטר כתובה פונעם קדושת לוי איז נישטא, איז שטארק מסתבר אז ער האט מחבר געווען דעם שטר התנאים, אלס אן השלמה צום ריכטיגן שטר הכתובה פון רבי ישראל נג'ארה. ווי אויך דער סוף פונעם תנאים פונעם קדושת לוי, ענדלט שטארק צום אויספיר פונעם שטר הכתובה פון רבי ישראל נג'ארה. און בעיקר דער פרייליכער אויספיר פונעם תנאים, "והכהנים והעם העומדים בעזרה פה במקדש מעט כולם יענו ויאמרו מזל טוב, ה' אחד ושמו אחד, אשרי העם שככה לו אשרי העם שה' אלוקיו". וואס אויבענאויף איז שווער צו פארשטיין, אויב דער שטר התנאים איז נאכגעמאכט דעם שטר התנאים שבין איש לאשתו, איז א פלא וואס איז פשט פון דעם אויספיר. אבער קוקענדיג אינעם אויספיר פון די כתובה פון רבי ישראל נג'ארה פארשטייט מען עס. די ספרדים פירן זיך צו זאגן ביי הוצאת ספר תורה, אנשטאט גדלו לה' אתי וואס מיר אשכנזים זאגן, זאגן זיי אשרי העם שככה לו אשרי העם שה' אלוקיו. און ווי דערמאנט האט דאך רבי ישראל נג'ארה געמאכט זיין כתובה עס צו זאגן ביי הוצאת ספר תורה, דעריבער ענדיגט ער מיט דעם פסוק. איז שטארק מסתבר אז דער קדושת לוי, האט אים נאכגעמאכט אויף דעם נוסח. כאטשיג ביי אונז זאגט מען נישט דעם פסוק ביי הוצאת ספר תורה, האט דאך דער קדושת לוי בכלל נישט געמאכט דעם תנאים פאר אונז עס דאן צו זאגן בשעת הוצאת ס"ת. ער האט עס נאר געמאכט לכבוד יו"ט ולכבוד התורה, אויפן זעלבן נוסח ווי רבי ישראל נג'ארה, ארויסצוברענגן די געגועין פון אידישע קינדער לאביהם שבשמים, גענוי ווי אלע זיינע אנדערע הייליגע ניגונים.

וואספארא שייכות האט דער תנאים מיטן הייליגן קדושת לוי?


צו דער קדושת לוי האט אליינס געליינט דעם שטר התנאים, און ווען ער האט עס געליינט, איז נישט באקאנט. מעגליך אז ער האט עס בכלל נישט געליינט, אזויווי אין רוב חסידישע מקומות, נאר עס מחבר געווען לכבוד חג השבועות ולכבוד שמחת התורה. ווי באוואוסט איז דער קדושת לוי געווען א גרויסער מחבר פון פיוטים ושירים, און נישט אלע זיינע שירים האבן זמנים ווען ער האט עס אליינס געזאגט צו געזינגן. מיט זיין גרויס קדושה און פלאמענדיגן הארץ פאר השי"ת, האט ער מחבר געווען שירים לכבוד התורה וישראל, וועלכער זענען אלע פארבליבן באליבט און פארהייליגט ביי כלל ישראל עד היום הזה.

אבער וואס עס איז יא זיכער איז, אז דער תנאים האט אין זיך פילע שטיקלעך עפ"י יסודות בדרך החסידות, וועלכע ווערן מבואר אין זיין הייליגן ספר קדושת לוי. אז מען לערנט דורך דעם שטר התנאים בעיון, פארשטייט מען נישט געוויסע שטיקלעך, ביז מען טרעפט דעם מקור אין קדושת לוי. אינעם פריערדערמאנטן קונטרס, וועלכע איז היי יאר ארויסגעקומען מיט דעם חשוב'ן גילוי, איז פארהאן א ליקוט פון אלע שטיקלעך אין קדושת לוי, וועלכע שטימען און זאגן ממש די זעלבע זאך, ווי עס שטייט אינעם שטר התנאים. אויב אזוי, קען מען דעם שטר התנאים נישט ליינען סתם אזוי, נאר מען דארף עס אפלערנען בדחילו ורחימו, ווי מען לערנט אפ א שטיקל קדושת לוי אויף שבועות...

צו באמערקן א וויכטיגע נקודה. אין אונזער שטר התנאים שטייט דאס יאר פונעם תנאים, ב' אלפים תמ"ח, דאס יאר פון מתן תורה. דאס איז אבער נאר אזוי געדרוקט געווארן די לעצטערע יארן, אזויווי אסאך גרייזן האבן זיך דארט אריינגעכאפט ווי שפעטער דערמאנט. אין די כתבי ידות ווערט יעדעס יאר אריינגעשריבן יענעם יאר ווי מען שטייט. דאס מיינט אז מען שרייבט כאילו א תנאים פאר דאס יאר, ווייל מען גייט יעצט פריש מקבל זיין די תורה. דער נוסח התנאים שטימט אסאך בעסער לויט דעם, אז דאס איז א יעצטיגע התחייבות אין גלות פון השי"ת צו די אידן. אויב אזוי איז ווערט צו באמערקן, אז עס שטייט אינעם תנאים "על הוצאות החתן, להוציא קולות וברקים ולפידים בוערים", וואס דאס מיינט אז היי יאר גייט אויך זיין קולות וברקים ביי מתן תורה. וואס דאס שטימט זייער גוט, מיט דעם וואס צדיקים האבן געזאגט אז יעדעס יאר ביי קריאת התורה הערט מען נאכאמאל די קולות וברקים. ובעיקר איז עס טאקע דער הייליגער קדושת לוי, וועלכער איז מעיד אין פרשת יתרו "מעמד הר סיני וקדושת היום הנשגב מתעורר בחג השבועות וכשאדם זוכה שומע הוא את הקול שמכריז אנכי ה' אלקיך".

ווער האט מחבר געווען דעם כתובה לא נודע למי?

היצט אז מיר ווייסן אז דער תנאים וואס מיר ליינען דעם ערשטן טאג שבועות איז נתחבר געווארן דורכן קדושת לוי. בלייבט נאר איבער מברר צו זיין ווער האט מחבר געווען דעם כתובה וואס מיר ליינען דעם צווייטן טאג שבועות. אויף די שאלה האבן מיר נאך ביז דערווייל נישט קיין קלארן ענטפער. דאס איז זיכער אז נישט רבי ישראל נג'ארה האט דאס געמאכט, ווייל פון אים איז דא אן אנדערע כתובה לחג השבועות, וועלכע ער האט געדרוקט אין זיין ספר זמירות ישראל, און די ספרדים זאגן דאס פאר הוצאת הס"ת ביזן היינטיגן טאג. אויך פונעם קדושת לוי טרעפן מיר נישט קיין זכר פון א שטר הכתובה. און ווי דערמאנט, איז מסתבר אז ער האט געמאכט דעם שטר התנאים אלס אן השלמה צום שטר הכתובה פון רבי ישראל נג'ארה. פון אנדערע מחברים במשך הדורות איז פארהארן שטרי כתובות, אבער נישט דעם שטר וואס מיר ליינען.

אונזער שטר הכתובה איז דאס ערשטע מאל געדרוקט געווארן ערשט שנת תרס"א, ווען עס איז געדרוקט געווארן אין מונקאטש דער 'סדר התנאים והכתובה שבין ישראל לאביהם שבשמים', דורך רבי נחום לאנדא מיאזליוויץ זצ"ל נכד הגאון הקדוש החכם צבי זצלה"ה. וואס דארט איז געדרוקט דער שטר התנאים פונעם קדושת לוי וואס מיר ליינען, און אויך דער שטר הכתובה וואס מיר ליינען. און ער חזר'ט איבער דעם אלטן טעות, שרייבענדיג אויפן שער בלאט, מהרב המקובל רבי ישראל נגארא תלמיד האר"י ז"ל, ומועיל ליראת השם ולהצלחה. וואס ווי דערמאנט איז דער טעות נתחדש געווארן בשנת תרל"ח דורך מנחם אליעזר מאהלער, און אפילו דארט שטייט עס נישט אויף אונזער כתובה, וואס איז נאך נישט געדרוקט געווארן דאן ביז תרס"א. אלזא אויב נישט רבי ישראל נג'ארה, און נישט דער קדושת לוי, און אויך נישט דער פייטן זאב וואלף באכנער וועלכער האט געמאכט אן אייגענער שטר הכתובה, אויב אזוי ווייסן מיר נישט עד היום ווער האט דאס יא מחבר געווען.

וועלכער תנאים און כתובה האט דער ייטב לב געליינט?

דער הייליגער ייטב לב האט איינגעפירט דעם אייגנארטיגן מנהג צו ליינען די תנאים וכתובה ברבים. דעם ערשטן טאג יו"ט די תנאים און דעם צווייטן טאג די כתובה. וועלכע פון די שטרות ער האט געליינט, האבן מיר לכאורה נישט קיין ספק, אז דאס זענען די שטרי תנאים וכתובה וועלכע מיר ליינען היינט צוטאגס. ווייל נאמנין עלינו מעשה רב וואס רביה"ק זי"ע האט זיך געפירט ברבים צענדליגער יארן בקרב אלפי ישראל, וואס ער האט דאס געזעהן ביי זיין טאטען דעם קדושת יו"ט זי"ע, און ער האט דאס געזעהן ביים ייטב לב זי"ע. און גענוי אזוי שטייט טאקע אין ספר ליקוטי מאיר פון רבי מאיר בנעט, אינעם מהדורא וואס איז איבערגעדרוקט געווארן בשנת תרצ"ב דורך זיין זון רבי שלמה בנעט. שרייבט ער דארט, סדר התנאים שבין ישראל לאביהם שבשמים, מהה"צ המקובל ר' ישראל נגרא תלמיד האריז"ל לקרות ביום ראשון של חג השבועות, ומועיל ליראת שמים ולהצלחה, וכן נהג לקרות הה"צ הקדוש מסיגעט זי"ע וזרעו אחריו. און ער איז מעתיק דארט דעם שטר תנאים פונעם קדושת לוי וואס מיר ליינען עד היום. נאכדעם שרייבט ער, סדר כתובה שבין ישראל לאביהם שבשמים, מהה"צ המקובל ר' ישראל נגרא תלמיד האריז"ל לקרות ביום שני של חג השבועות, ומועיל ליראת השם ולהצלחה, וכן נהג לקרות אדמו"ר הה"צ מסיגעט זי"ע. און ער איז מעתיק די כתובה לא נודע למי וואס מיר ליינען טאקע עד היום.

איז אבער כדאי אנצוצייכענען, אז עס איז פארהאן נאך א גירסא איבערן מנהג פונעם ייטב לב. עס איז פארהאן א ספר שברי לוחות פון רבי יחיאל מיכל בן אליעזר פון די קדושי ת"ח ות"ט וואס דער מוציא לאור דערפון איז געווען א תלמיד פון ייטב לב און קדושת יו"ט, רבי שלמה ברוך שמאהלהויזען, מגיד משרים אין בודאפעסט בחברא תהלים, געדרוקט אין וואיטצען שנת תרע"ג. און ער שרייבט, "הדפסתי התנאים והכתובה שנהג כ"ק מורי בעל המחבר ייטב לב ומורי בעל המחבר ספר קדושת יום טוב לקרותו בכל עצרת". און ער דרוקט דארט אריין דעם שטר התנאים פון זאב וואלף בוכנר, דערנאך איז ער מעתיק דעם שטר הכתובה פון רבי ישראל נג'ארה 'ירד דודי לגנו', און ער שרייבט דערויף "כתובה לחג השבועות - יש נוהגים לומר קודם קריאת ספר תורה".

לויט אים האבן דער ייטב לב און דער קדושת יו"ט געזאלט האבן געליינט אן אנדערן תנאים און כתובה וואס מיר ליינען, דעם תנאים פון וואלף באכנער, און די ריכטיגע כתובה פון רבי ישראל נג'ארה. אבער ווי געזאגט איז דאס ווארשיינליך א טעות, ערשטענס ווייל אין החי יכול להכחיש את החי, און אז רביה"ק זי"ע וועלכע האט נאך געהערט זיין טאטען דעם קדושת יו"ט ליינען, האט דאס נישט געליינט. און רבינו בעל ברך משה זי"ע וועלכע האט נאך געהערט זיין טאטען דעם עצי חיים ליינען, האט דאס נישט געליינט. און פילע אידן דא נאך די קריג האבן נאך געדענקט דעם חג השבועות בצל רבותינו הקדושים לבית סיגוט, איז נאמנין עלינו עדותם, אז דער בעמ"ח שברי לוחות האט נישט מדייק געווען ביים אריינדרוקען די שטרות. און וואוסענדיג אז מען האט אין סיגוט געליינט די שטרות, און ער האט געטראפן יענע שטרות געדרוקט אין ספרים, האט ער געמיינט אז דאס האט מען געליינט אין סיגוט. אבער ווי געזאגט, דער מציאות ווייזט אונז, אז דער ליקוטי מאיר איז גערעכט, און מען האט געליינט אין סיגוט, דאס וואס מען ליינט אין סאטמאר ביזן היינטיגן טאג.

אבער דאס אלעס פארענטפערט אונז נישט ווער עס האט געמאכט דעם שטר הכתובה, וועלכער איז צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן תרס"א. פארהאן א מעגליכקייט בדרך השערה, אז דער ייטב לב האט געוואלט האבן א שטר כתובה צום ליינען, אזויווי דער שטר התנאים פונעם קדושת לוי. און היות די כתובה פון רבי ישראל נג'ארה איז נישט אויף דעם נוסח ווי א שטר, נאר אנדערש א פיוט צו זאגן ביי הוצאות ספר תורה. און דעם תנאים פון וואלף באכנער האט ער אודאי נישט געוואלט זאגן, האט ער אפשר אליינס געהייסן איינעם מחבר צו זיין דעם שטר הכתובה, בדוגמת דעם שטר התנאים פונעם קדושת לוי. אזוי צו אזוי, דאס איז בלי ספק דער כתובה וואס די צדיקים לבית עצי התמרים האבן געליינט, און דאס איז דער כתובה וואס טויזענטער אידן האבן דערמיט א שמחת יו"ט יעדן שבועות, און עס איז אוודאי מקור מקומו טהור, וממקום קדוש יהלכון.
אבער דאס ווייסן מיר אויך נישט צו רבותינו הקדושים וועלכע האבן געליינט דעם תנאים האבן געוואוסט אז דער קדושת לוי האט דאס מחבר געווען, אדער זיי האבן אויך געמיינט אז דאס איז נתחבר געווארן דורך רבי ישראל נג'ארה, ווי עס איז געווען געדרוקט אין אלע זאגערלעך. וויפיל מיר האבן זיך נאכגעפרעגט, האבן מיר נישט געטראפן קיין איינעם וואס האט געהערט פון רבי'ן זי"ע אז ער זאל האבן געהאלטן אז רבי ישראל נג'ארה האט דאס מחבר געווען, אפילו אויפן קונטרס פון וואס ער אליינס האט געליינט די שטרות, איז אויך געשטאנען דעם וועלט פארשפרייטן טעות אז דאס איז פון רבי ישראל נג'ארה, וטעות לעולם חוזר. מעגליך אז ער האט געוואוסט אז דאס קומט באמת פון קדושת לוי, ואנחנו לא נדע. אזוי צו אזוי, איז אוודאי פאר אונז גאר א גרויס חשיבות, וואוסענדיג אז מיר ליינען א שטר וואס איז נתחבר געווארן בקדושה דורכן הייליגן קדושת לוי.

הבחור כארזים בחירו של עולם 'התחתון' אדער 'החתן'?

ווי פילע אידן געדענקן נאך, און עס שטייט אזוי אויך געדרוקט אין מחזור דברי יואל, אז דער רבי פלעגט אייביג מגיה זיין ביים ליינען דעם תנאים, וואס הייבט זיך אן הבחור כארזים בחירו של עולם התחתון הקדוש מלך מלכי המלכים הקב"ה. פלעגט דער רבי טענה'ן אז בחירו של עולם התחתון האט נישט קיין שום פשט, כאילו ח"ו השי"ת איז נאר דער אויסדערוועלטער פון די וועלט, און נישט פון אנדערע וועלטן ח"ו. פלעגט דער רבי זאגן אז עס איז מסתמא א טעות, און עס דארף שטיין בחירו של עולם, און דערנאך 'החתן' הקדוש מלך מלכי המלכים הקב"ה.
היצט, נאכן אנטדעקן די ארגינעלע כתבי ידות פונעם שטר התנאים, איז מען דורכגעגאנגן דעם גאנצן נוסח התנאים לויט די כתבי ידות, און עס האט זיך ארויסגעשטעלט, אז פונקט ווי דער נאמען פונעם מחבר התנאים איז געווען א טעות ביז היינט, איז אזוי אויך אריינגעפאלן במשך די יארן פילע טעותים אינעם נוסח התנאים. און אין די עטליכע כתבי ידות, וועלכע זענען מער ווייניגער די זעלבע נוסח, זענען די אלע טעותים מתוקן. בראש וראשון שיינט ארויס דעם רוח הקודש שהופיע בבית מדרשו של רביה"ק זי"ע, און צו אונזער גרויס שטוינונג טרעפן מיר אין אלע כתבי ידות אן אויסנאם, דעם ריכטיגן נוסח ווי רביה"ק פלעגט פאררעכטן, הבחור כארזים בחירו של עולם, 'החתן' הקדוש מלך מלכי המלכים הקב"ה. דאכט זיך אז, אילו לא באנו אלא בשביל זה דיינו.

דער תנאים איז טאקע איבערגעדרוקט געווארן היי יאר אין דעם נייעם קונטרס, מוגה ומתוקן לויט די כתבי ידות, און פנים חדשות באו לכאן. נאכן ארויסנעמען די אלע גרייזן אנטפלעקט זיך א נייער בילד, פארשידענע אומפארשטענדליכע שורות ווערן פארענטפערט. און היינט ווייסן מיר דאך שוין, אז דער חשוב'ער מו"ל, האט דערמיט זוכה געווען לברר מקחו של אותו צדיק, סניגירון של ישראל הגה"ק בעל קדושת לוי מבארדיטשוב זי"ע, וועלכער האט ברוב קדושתו מחבר געווען דעם שטר, ווי ער איז מגלה טפח ומכסה טפחיים, איבערן ברית וקשר שבין ישראל לאביהם שבשמים, און די געגועין פון אידישע קינדער צום התגלות כבוד מלכותו יתברך וכבוד תורתו הקדושה.

אויך האט דער נייער קונטרס א ליקוט פון אלע שטיקלעך קדושת לוי וועלכע שטימען מיטן שטר התנאים, ובא זה ולימד על זה. ווי אויך איז צוגעצייכענט אלע מראי מקומות בדברי חז"ל וואס דינען ווי א מקור פאר די הבטחות וועלכע ווערן אויסגערעכנט אינעם תנאים. אלעס אינאיינעם איז עס א הערליכער ארבעט, און א היסטארישע אויפדעקונג לכבוד חג השבועות, וועלכע חובבי ספר ויודעי דבר נעמען אויף בשמחה רבה. ובפרט די אלפי תלמידי וחסידי סאטמאר, ביי וועלכע די שטרי תנאים וכתובה, איז א אומאפטיילבארער חלק פונעם לעכטיגן זמן תורתינו.
להודיע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3079
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג מאי 27, 2014 11:09 am

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודיע »

מאמר אויף לשה"ק אין דעם אוצר החכמה פורום
בסייעתא דשמיא
מול האדמו"ר ישבתי אז דומם, מאזין לקול היוצא מפיו, בין שאר בני הקהילה המסובים כמין חצי גורן עגולה וכולם כָּמוני מטים אׇזנם כיאות לַזמן. אפוף בחרדת קודש מהולה בשמחת יום טוב, כולו אומר כבוד. עת קרוא בצהרי יום ראשון של שבועות שטר המסתורין כמנהג אדמו"ר הייטב לב זצ"ל ויוצאי חלציו, העונה לשם 'שטר אירוסין שבין הקב"ה וכנסת ישראל' אשר נתחבר ע"י רבי ישראל נג'ארה.

פה ושם מרים הרב את קולו, כה יעשה במשפטים - אותם מצא ראויים לעורר קהל בני עדתו. לקראת הסיום מעמיד את שטף דבריו ולאט ולאט מגביה את קולו ומסיים את דבריו בקול רם: 'נאום וכו', והקהל עונה לעומתו: מזל טוב! מזל טוב! וככלות איזה שירים יפים לכבוד שמחת אירוסין כביכול, ולכבוד החג ולכבוד הרגל, כל אחד פונה לדרכו.

כעבור זמן מה קלטתי שהבית מדרש כמעט ריק, ואילו אני עדיין תפוס בסרעפי. חיש קל עמדתי ממקומי כמתכוון להיפטר ממחשבותיי, אבל הם לא נתנו מרגוע. לא היה אפשר להמשיך כך פן אכשל ואעבור על מצוות שמחה שמחויבים בה ביום טוב. נסיתי לעשות קצת סדר בו ביום ולברר מתוך ספרו של רבי ישראל נג'ארה 'זמירות ישראל' ששטר אירוסין שזה עתה שמעתי איננו פרי ידי רבי ישראל, שכן מלבד העובדא ששירי רבי ישראל בנויים במתכונת ספרדי אופיינית, ודבריו טבועים במטבעות לשון מקראית וחז"לית, ראוי היה לכל הפחות שיימצא השטר תנאים בספרו זמירות ישראל לצד הכתובה 'ירד דודי לגנו', שאכן חיבר עם כותרת 'כתובה לחג השבועות', וההוא אכן נכתב עם חרוזים יפים, ובלשון רם ופיוטית, וראשי תיבות של השורות י'ש'ר'א'ל', כדרכו לאורך ספרו שם. ויתר על כן ציטוט האלשיך שבתוך השטר לא תואם לרבי ישראל מצד הזמן שהיה כמעט בן דורו, והן מצד התוכן שמפיג קצת יְפי מליצת רבי ישראל.

כמעט שגמרתי בדעתי שאין השטר תנאים שלפנינו נתחבר על ידי רבי ישראל, נסיתי לברר אצל תלמידי חכמים המבוגרים ממנו בחכמה ובמנין ואכן הם נתנו תימוכין לדבריי, הראשון ענה לי שכבר מזמן חשב שלא יתכן לייחסו אחר רבי ישראל שכן נזכר בטופס השטר 'תקנת צום' שזהו עפ"י לשון השטר אירוסין 'תקנת שו"ם' שנתקנה אצל בני אשכנז בש'פירא ו'רמייזא מ'גנצא.
האחר שמלבד שהוא תלמידי חכם הוא גם ממביני מדע ויודעי דבר, ענה לי בפה מלא אין ספק שזהו שטר שאין עליו חתימה, ואדרבא צא ולמד ותא הַשמע, פן ואולי יקרה ה' לפניך מקור מוצא השטר ותוכל לברר מקחו של הצדיק, והיה כי יקרה ה' אלקיך לפניך אז תבוא להעיד לפני כל העולם בפני נכתב ובפני נכתב, השטר יאושר באשרתא דדיינא דלא כטופסי דשטרא ודלא כאסמכתא בעלמא.

ברוך השם יגעתי ומצאתי, תאמין.

השנה, שנת ש֯פ֯ת֯ אמת תכון לעד, יצא לאור בעזרת השם יתברך 'שטר אירוסין שבין ישראל לאביהם שבשמים' המיוחס להגה"ק סניגורן של ישראל כ"ק אדמו"ר רבי לוי יצחק מבארדיטשוב זצללה"ה בעל קדושת לוי'.

במבואו נמסרו הדברים כפי גלגוליו, ולפי הסיכומים שיצאו במשך העבודה. ולפעמים ללא שום מקור מפני טעמים שונים, ובעיקר שלא לשוות פני השטר תנאים, שנאמר באנפין נהירין ובלהב אש קודש, כמחקר נוסף נטול כל הרגש.

אך כאן - על במות הפורום שסיבות הנ"ל לא שייכות בה, הוחלט להעלותם. ואדרבא יתפרסמו הדברים ותרבה הדעת.


על שלשה דברים ההלם עומד: על השלילה, על הזמן, ועל היחס.

א) על השלילה כיצד? שלילת שטר תנאים לרבי ישראל נאג'רה. וזה למעלה מכל ספק, דומה שאין צריך להביא שום ראיה על זה, ובוודאי לא לגבב דברים.
ובכל זאת כמה נקודות.

1) החותם - לרבי ישראל יש לו קו מיוחד בכל זמירותיו לאורך ספרו זמירות ישראל ושאר ספריו, כעין חותם שלא ניתן לזיוף. ודי להשוות בין השטר תנאים לבין הכתובה 'ירד דודי לגנו' כדי להיווכח שלא קרב זה אל זה ולא יצאו שניהם מידי מחבר אחד. יתר על כן, חתימת השטר תנאים שהוא – לשם שינוי, מעין חתימת כתובת רבי ישראל בשינויים מהותיים, בזה עצמו הנך רואה שנגד עיני מחבר התנאים ריחף חתימת השטר כתובה, ושינה בה כפי רצונו, ברצותו מאריך וברצותו מקצר. כמו כן לא נכתב י'ש'ר'א'ל' בראשי שורות. וגם החרוזים שנחרזים בסופו, למשל: "..מהודֶרֶת\ ..צורוֹת\ ..השרֵת\ ..הברִית", אי אפשר שיצאו מידי רבי ישראל הדייקן בחרוזים.

2) הנוסח - שטר תנאים לאשה שהספרדים עושים, אינו דומה לַשטר תנאים. וספק גדול אם נהגו הספרדים לכתוב שטר תנאים במתכונת זו בימי רבי ישראל. וע"ע במשפט הכתובה ציוני מקורות.

3) הלשון - לשון השטר, היא לשון הקודש חסידיי. וכמו כן, כמה צירופי מלים שבתוך השטר לא מתקשר יפה לרבי ישראל.

4) התוכן – תקנת שו"ם, שטר חצי זכר, ושטר חליצה, רח"ש, וכן הבגדים יופע [JUPA] עם עור של שועל, מטבע של זהב הנקרא אויבל [AUBEL], יש מהם שלא היו במקום רבי ישראל ויש מהם שלא נבראו עדיין בזמנו.

5) היחוס – היחס לרבי ישראל נמצא לראשונה! בשנת תרל"ז, שאז הדפיס ר' מנחם אליעזר מאהלר חוברת ובו שני שטרי תנאים ושני שטרי כתובה. ואחד מהם הוא 'ירד דודי לגנו' שכתב רבי ישראל באמת, והלה כתב על כולם 'המיוחסים לרבי ישראל'. ובר מן דין נפלא הדבר ששטר תנאים הדין נשתמר דווקא אצל אשכנזים חסידיים, ואילו אצל הספרדים שאומרים זה מאות שנה הכתובה 'ירד דודי לגנו' שחיבר רבי ישראל באמת, לא נשתמר אף טופס אחד של השטר תנאים.

ב) על הזמן כיצד? זמן חיבור השטר. אחר שהשטר נשאר מבני בלי שם ויצאנו לבקש לו מחברו, תחלה נברר באיזה תקופה נתחבר ובאיזה זמן. וזה ללא כל ספק באמצע שנות ת"ק.
והרי הראיות.

1) מן התאריך – בכתב יד א' נכתב 'שנת תקמ"ב'. ובכתב יד ה' נכתב 'שנת תקנ"ט'.

2) מן המיקום – השטר תנאים נמצא לראשונה בכתב יד א' בין כתבי בעל התניא.

ונמצא שנית בכתב יד ה' בין כתבי רבי ברוך ממעזיבוז, האוהב ישראל, ושל רבי אהרן הגדול מקארלין.

3) מן הנוסח - טופס השטר שוה מלה במלה לשטרי תנאים לאשה מאמצע שנות ת"ק [כמצולם בקונטרס].

4) מן הלשון – לשון השטר לשון חסידים היא.

5) מן התוכן - הבגדים ומתנות שווים לשטרי תנאים לאשה הנ"ל.

חוקרים רבים הגיעו כמו כן לידי מסקנה זו, ויש שנתנו נימוק לדבריהם באחת מראיות הנ"ל.

 ישראל דוידסון בחוברתוParody in Jewish literature שהו"ל בשנת תרס"ז, בדף 55 הערה 59, בכתבו על דבר יחוס השטר תנאים לרבי ישראל נג'ארה, מתבטא בוודאות ללא כל אסמכתא:
The תנאים is undoubtedly of recent date.
 עקיבא בן עזרא כותב ב'הדואר' (ד' סיון תשכ"א) דף 473: מתוך לשון ה'תנאים' האלה אנו עומדים על זמן חיבורם, שהיא המאה השמונה עשרה [=תס- תק"ס] לדוגמה: בין המתנות אשר החתן נותן לכלה הוא מטבע נאבעל התלוי במרגליות. והכלה נותנת לחתן 'יופע'. היופי היה ידוע באותה התקופה כבגד עליון של אשה או של גבר, כעין פרווה ע"כ. וכך כותב שנית ב'הצופה' (ה' סיון תשלה).
 מאיר נזרי כותב בחוברתו 'הכתובה לחג השבועות ירד דודי לגנו לרבי ישראל נג'ארה' שהו"ל בשנת תשמ"ט בדף 50 הערה 270: לעניות דעתי הטעם העיקרי שכתובה זו אינה של נג'ארה הוא מפני שנוסח התנאים והכתובה המשמשים מקור לנוסח הפרודי אופיינים לנוסח התנאים והכתובה האשכנזיים ולא לנוסח הספרדי והם גם שונים מהנוסח הפרודיי של הכתובה 'ירד דודי לגנו' ע"כ. וכך כותב שנית בדף 71 הערה 15.

ג) על היחס כיצד? יחוס השטר לבעל קדושת לוי. אחרי שברור שנתחבר בשנות ת"ק, יש לבקש אחר המחבר. והנה לפי כל הממצאים היחוס הסביר והיותר מתקבל על הלב הוא ביחוסו לבעל קדושת לוי. אך לפני כן הבה נפרוס הדברים כשמלה.

שטר תנאים הדין נתייחס במשך השנים לששה בעלים שונים מפוזרים על פני שש מאות שנה. נדמה שאחרי רבי אליעזר הקליר והבלבול סביבו בא מקום שטר תנאים הדין. וזהו פרטן:
(1) רבי שלמה אבן גבירול - ד"א תתל (מרגניתא טבא, תרכח).

(2) רבי ישראל נגארה - שטו – שפח (סדר תנאים ראשונים, מנחם אליעזר מאהלער, תרלז).

(3) קדושת לוי - תק – תקע (שלשה כתבי יד משנות ת"ר; ספר תר"ך עמודי אור, הרב דובער טקץ, תשכח; עדות רבי חיים ליבערמאן, הדואר (שם); עדות כמה אנשים, הדואר (שם)).

(4) אוהב ישראל - תקח – תקפה (ר' אברהם יהושע העשיל באלזער מנכדי בעל אוהב ישראל, בתוך: הדואר (שם); ר' יוסף שפרן יליד רומניה, בתוך הדואר (שם).

(5) הרה"ק מסטאשוב – (קהל צדיקים, ר' מרדכי ברוקמאן, תרפז; הצפירה, ה' סיון תרפח).

(6) זאב ולף בוכנר – (Parody in Jewish literature, ישראל דוידסון, תרסז).

מעתה נעבור היחסים אחד אחד. בדבר היחס לרבי שלמה אבן גבירול ולרבי ישראל נג'ארה דֻבַּר לעיל, ונשללו מכל וכל. מעתה נשאר לברר בדבר ארבעה הנשארים ונדלג לרגע על היחס של בעל קדושת לוי.

 היחס לבעל אוהב ישראל. הנה הנכד מעיד בסוף גליון שטר התנאים וזה לשונו: שמעתי שמנהג הרבי מאפטא היה לקרוא בציבור את התנאים האלו בחג השבועות אחרי קריאת התורה ועל שולחנו ע"כ. ולפי זה כותב עקיבא בן עזרא בכותרת השטר 'תנאים למתן תורה' המיוחסים לרבי אברהם יהושע העשיל מאפטא ז"ל. וכן בספרו 'מנהגי חגים' בדף 294 בדברו על השטר תנאים הדין, כתב: נוסח התנאים שהיו קוראים לפני הרב הצדיק רבי אברהם יהושע העשיל ז"ל מאפטא מחבר הספר אוהב ישראל. והקריאה היתה בציבור אחרי קריאת התורה ועל שולחנו.

הרי לפנינו שהשטר תנאים היה לפני האוהב ישראל וקרא בו על שולחנו. אך אין שום מקור שנתחבר על ידו.

 היחס להרה"ק מסטאשוב. נקרה כדרך שקרה ביחס של בעל אוהב ישראל וזה לשון רבי מרדכי ברוקמאן המו"ל קהל צדיקים שמצאו בין תכריך כתבים ישנים מכבוד קדושת זקנו הרה"ק רבי מרדכי מסטאשוב, ומאחיו הרה"ק בעל אור לשמים זצללה"ה ובתוכם פנינים יקרים מקודש עליון ציס"ע קודש הקדשים כקש"ת מוה"ר יחיאל מיכל מזלאטששוב. גם בכאן עדות יש לנו שנמצא השטר תח"י, אך אין שום מקור שנתחבר על ידו.

 היחס לזאב בוכנר, הרה החוקר ישראל דוידסון וגם ילדו וכבעל אוב הוא מדבר מתוך שחיו וכותב (בדף 55 הערה 59):
The תנאים is undoubtedly of recent date, and perhaps a later production of Buchner.
והשערתו הוא קובע כמסקנה בדף 35 הערה 31:
A pamphlet entitled סדר תנאים ראשונים מחג הפסח and published by M.L. Mahler (lemberg 1878) contains this parody under the title סדר הכתובה לחג השבועות together with three similar parodies by Wolf Buchner.
[ומשום מה דווקא יחוס בדוי זה מפורסם כיום בין החוקרים מאד. והסיבה לכך די ברור, נטיה לזלזל במסורת האומה וביחוד מנהגי חסידים, גורמת לפעמים לסטות מן האמת].

כל זה מוביל אותנו לידי יחוס אחד שנותר, והוא היחס הנכון, שהוא הרב הקדוש מבארדיטשוב זי"ע בעל קדושת לוי.

וזה בעצמו נוכל לבסס מתוך ארבעה יסודות איתנים. ועליהם נקבע הקונטרס שטר אירוסין.
(א) שלשה כתבי יד, וספר תר"ך עמודי אור.
(ב) עדויות בעל פה מכמה אנשים.
(ג) תוכן השטר הולם היטב את רבינו .
(ד) השוואות בין השטר תנאים לספר קדושת לוי.
ועוד,
מבין ששה הנ"ל רק הקדושת לוי נמסר בכתב יד, לא שמועות פורחות או השערות.

מבין ששה הנ"ל רק הקדושת לוי נמסר בתוך קובץ עם שאר דברי חסידות, כשעל כל אחד מהם רשום שם המחבר, וביניהם השטר אירוסין, עליו נרשם 'נוסח תנאים להרה"ק מבארדיטשוב נ"ע'. דבר המורה על דווקנות הסופר.

מבין ששה הנ"ל, רק אם נבחר בקדושת לוי נוכל להבין איך נתייחס לכששה! מחברים שונים במשך זמן קצר. שהרי נתחבר בידי הרבי 'הקדושת לוי' בעלום שם המחבר, ונמצא בידי התלמיד 'האוהב ישראל', ובדור הבא, בידי 'הרה"ק מסטאשוב'. ואילו המדפיסים שלא מצאו לו שם, דבקו עליו שם כל שהוא, זה התאימו לכתובת התורה ירד דודי לגנו וחרת עליו 'רבי ישראל נג'ארה', וזה מצא ירד דודי לגנו בראש הזוהר הרקיע ורשם עליו 'רבי שלמה אבן גבירול'.

והרי הם ההשוואות:

כמו שעשה במעמד הר סיני שהרכין שמים ושמי השמים וכל צבאם.

כשהקדוש ב"ה כביכול מנהיג עולמו כרצונו כביכול הוא לעצמו, וכאשר הקדוש ב"ה מנהיג עולמו כרצון הצדיקים כביכול הקב"ה נוטה עצמו לרצון הצדיקים. וזהו שרמזו חז"ל שכינה בתחתונים. וזהו שנאמר וירד ה' על הר סיני כלומר שירד לעשות כרצון הצדיקים. (חיי שרה ד"ה עוד יבואר). וירד ה' על הר סיני. פירוש כשנתן לנו התורה היה כביכול ירידה כי נתן לנו התורה ואנו מנצחים הבת קול. (ואתחנן ד"ה וירד ה'. וע"ע לקוטים ד"ה ולהבין ההפרש שיש בין פסח לעצרת).


שכר טוב הצפון (תהלים לא כ) אשר עין לא רָאָתָה (ישעיה סד ג).


השם יתברך באהבתו אותנו מקבל עבודתינו ברצון ומשלם לאיש כמעשהו ברב טוב הצפון ונותן לנו שכר טוב, עין לא ראתה וכו'. (ויחי ד"ה עוד באופן אחר).

ומרגליות טובה בצוארה.

ידוע לכל שהיו יכולין אבותינו להעלות הדיבורים מה שהיה מדברים, אל צרופים קדושים, על שהיה בהם חכמת ה' וכו', וזהו פירוש המאמר (ב"ב טז ע"ב) מרגליות (נו"א אבן) טובה היתה תלויה בצווארה וכו'. כי אותיות נקרין אבן כמבואר בספרי יצירה שני אבנים בונות שני בתים. (חיי שרה ד"ה אופן הב').

והתחייב את עצמו לסבלונות לסבול כנסת ישראל עד סוף כל הדורות ויהיו לו ממלכת כהנים וגוי קדוש.

ואתם תהיו לי ממלכת כהנים וגוי קדוש. שתמיד תהיו גוי קדוש, ותעבדו את ה' יתברך תמיד בתענוג גדול מאוד. (יתרו עה"פ ומשה עלה).

עשרה לבושים המה עשרה כתרין קדישין.

ענין ההשתלשלות שנסתתר השי"ת במדותיו יתברך (כמ"ש בפייט מלך בעשרה לבושים (בפיוט מלך אזור גבורה. יוצר ליום א דר"ה), והמה י' מדותיו הספיריות. (פרקי אבות פרשת נצבים).

וחכמת הטבע הגופנית ומקריהן התלוי בחכמת התורה אשר היא בעיני העמים לכבוד ולתפארת.


בשבת (עה.) אמר רשב"י אמר ר' יונתן מנין שמצוה לחשוב תקופות ומזלות שנאמר ושמרתם ועשיתם כי היא חכמתכם ובינתכם לעיני העמים, הוי אומר זה המחשב תקופות ומזלות. ולכאורה אין לו פירוש, כי למה הוא תקופות ומזלות חכמה לעיני העמים. והנה כפי פשוטו בעבור שחשבון תקופות ומזלות הוא בחכמת התכונה ועבור שחכמת התכונה גם המה האומות העולם יכולים זה לכן לחכמה נחשב נגד האומות העולם. אבל לכאורה קשה על זה. והנה היודע המדות על בוריים עיקר מדת החכמה שאדם יחשב בה לחכם שמשיג בהשגה מה שחבירו אין יכול להשיג, אבל אם משיג מה שחבירו גם כן יכול להשיגו אינו נקרא נגד חבירו חכם. והנה אם תקופות ומזלות האומות העולם יכולין זה עבור שחכמת התכונה גלוי לאומות העולם גם כן אזל אין אנחנו חשובים לחכמים עבור זה שהרי גם המה משיגים אותו. ולפי דברינו יתכן שעל ידי חשבון תקופות ומזלות נודע חכמתינו ובינתינו לעיני העמים בזמן שבהמ"ק קיים שהרי על ידי חשבון תקופות ומזלות היה מולד הלבנה באיזה יום ראוי לראות על פי חשבון. והנה על ידי בית דין הגדול שמקדשין החודש נשתנה סדרה ונראית הלבנה ביום אחד אשר ראוי לראות על פי חשבון, אם כן בזה רואין כוחן של ישראל אשד משנין סדרי בראשית, ולכן מי שיודע לחשוב תקופות ומזלות יודע כחו של ישראל. ולכן מצוה לחשוב תקופות ומזלות לידע כוחן של ישראל. וכח הבית דין הגדול אשר בזכותן של ישראל משתנה סדרי בראשית ומשנין כח המאורות. ולכן שפיר חכמתכם ובינתכם לעיני העמים, שהעמים רואין כוחן של ישראל שיש לישראל ממשלה על המאורות.
וזה פירוש הפסוק (דברים ד, ו) ושמרתם ועשיתם כי היא חכמתכם ובינתכם לעיני העמים כו', כי מי גוי גדול אשר לו אלהים קרובים אליו כה' אלהינו בכל קראינו אליו. ולכאורה כפי הדדש הגמרא קאי על חשבון תקופות ומזלות, האיך רואין בזה שהשם יתברך ברוך הוא קרוב אלינו בכל עת קראינו אליו ומה נתינת טעם כי מי גוי גדול אשר לו אלהים קרובים אליו כו'. ולפ"ד יתכן, שעל ידי חישוב תקופות ומזלות רואין שהאל אשר לו הכח והממשלה הוא עושה רצון עמו בית ישראל ומצוה על הלבנה שתראה שלא בזמנה ותכסה את עצמה שלא בזמנה נמצא רואין שה' אלהינו קרוב אלינו בכל קראינו אליו, וישראל פועלים ברצונם כל מה שרוצין שהרי ברצונם השם יתברך משנה מאור המזלות ומאור הלבנה ומקום הניחו לי מן השמים להתגדר בזה. (כללות ימים טובים).

יעודי הגשמיים ותענוגי עוה"ז אשר בהם הכוונה לעבודת הבורא, הלא הן הכתובים בפרשת בחוקותי.

ולאשר כי הדבר צריך חיזוק להנצל מערמת התחבולה של היצר הדקה הנ"ל כמו שכתבתי, לכן להטעים הדבר לחיך השומע ושיתלהב האיש ההמוני לדבר, אמר 'למען ייטב לך', והוא על דרך כל יעודים הגשמיים הכתובים בתורה בפרשת והיה אם שמוע ובפרשת בחוקותי וכמו שכתב הרמב"ם ז"ל בספר המדע (תשובה ט א). (פרקי אבות ראה).
לכאורה קשה מה שאמרו בגמרא שכר מצוה בהאי עלמא ליכא, והא חזינן מקרא מלא דבר הכתוב אם בחקותי תלכו וגו' ונתתי גשמיכם בעתם (ויקרא כו, ג) הרי מבואר בפירוש שכר מצוה. ויותר קשה דלא מצינו כלום בתורה שכר עולם הבא כלל, והיה להתורה להשמיענו השכר האמיתי ולא נתינת גשם שהוא רק בהיות בחיים ולא לעולם יחיה אדם. לתרץ זה, צריך שתדע האמת ששכר אמיתי אין אדם יכול להשיג גודל התענוג ובהאי עלמא ליכא שכר מצות כלל. כי לא נחשב להם לכלום כל תענוגי עולם הזה כלל, כי מה שנהנה מעולם הזה הוא ההכרח ולא יאחזו במותרי תענוגי עולם הזה והשכר האמיתי הוא במצות הדביקות בו יתברך שמו שהוא למעלה מכל התענוגים, כי הוא יתברך שמו מקור כל הברכות והתענוגים בעבור זה אין להמציא השכר בפועל תענוגי פרטי, כי האמת שהשכר הוא תענוגי כל התענוגים, והיינו בדביקות בו יתברך שמו שהוא מקור כל התענוגים. וזה מפורש בתורה ואתם הדבקים בה' גו' ובזה נכלל כל השכר ומה שאמר הכתוב אם בחקותי גו' ועשיתם אותם, דקשה מה משמיענו בהאי ועשיתם אותם. ולפ"ד, פירושו הוא שהקדוש ברוך הוא הבטיח לנו אם נלך בחקותיו, יהיה לנו לסעד לעשות מצותיו. הגם שצריך לאדם דברים בעולם הזה ההכרחי שהם מבטלין מעבודתו יתברך שמו. עם כל זה הבטיח לנו השם יתברך שיעזור לנו לקיים מצותיו. וביאר הכתוב שיצוה לנו את ברכתו כדי שירים לנו את ברכתו שיהיה לנו מוכן ההכרחי מעולם הזה ולא נצטרך לחפש אחריהם. וזהו שמסיים ועשיתם אותם, היינו שהקדוש ברוך הוא הבטיח לנו שנעשה אותם. הגם שצורך האדם גם בגשמיות על זה מסיק ונתתי גשמיכם גו', היינו שיהיה לנו מזון בלי יגיעה, ומכח זה נהיה דבקים בעבודתו תמיד ולא נאמר הכתוב לשכר, רק להורות לנו הדביקות בו יתברך שמו וכו', ואם נעבדנו יצוה ברכותיו ככתוב ונתתי גשמיכם גו', כדי לעבדו תמיד כנ"ל. (פירושי אגדות, מימרא ה').
אולי היות מחשבת פסול ופוגם בדרך השי"ת ויתעלה.
חשבתי דרכי ואשיבה רגלי על עדותיך, ועיין במדרש. ויבואר על פי דמבואר במדרש על פסוק (שם קכא, ה) ה' צלך. מה הצל מה שאדם עושה הצל עושה, כך כביכול מה שאדם עושה ה' עושה. ולכך צריך שיעשה חישוב דרכיו כיון שהשם עושה מה שהוא עושה לכך צריך לדקדק היטב כל מעשיו ודבוריו כרצון השם ולא יאמר מה מעשי ודבורי כיון שהשם עושה מעשיו, רק צריך לעשות חישוב מעשיו ודבוריו. וזהו חשבתי דרכי, עשיתי חישוב את דרכי. ועל ידי זה ואשיבה רגלי כו'. ויש אדם בבחינה יותר גדולה שחושב מחשבתו גם כן מטעם זה דהיינו לחשוב מחשבותיו להיות מחשבתו כרצון הבורא. (פקודי ד"ה א"י ובצלאל בן אורי הב').

החתן הקדוש הנ"ל התחייב את עצמו ליתן מזונות להכלה.

רבונו של עולם, יודעים אנו שענין מעמד הר סיני היה בחינת חיתון כלומר שכפה עליהם ההר כגיגית בחינת חופה לכנסת ישראל בחינת 'כלה קרואה בנעימה', מה היה בעצם יסוד החיתון, היה זה רק 'געלט שידוך' כי לך הכסף ולך הזהב, ואילו אנו יחוס שידוך בני אברהם יצחק ויעקב המיוחסים, אם כן חשבנו תחלה שלא תהיה לנו כל דאגת הפרנסה, ועתה אם תתפתה לקטרוגם של מלאכי מעלה ותקפח חס ושלום את פרנסתם על ישראל הרי זה יהיה בחינת קדושי טעות ועל ידי זה שלא תעניק לישראל פרנסה ביד רחבה יש ברשותנו לבטל את הקידושין ותצטרך לחפש לך אשה אחרת מהעמים האחרים... (פירוש על התורה עם פירוש סיפורי חסידים פרשת לך לך).

על הוצאות החתן, להוציא קולות וברקים ולפידים בוערים.

אם אדם זוכה שומע בכל חג השבועות את הקול שמכריזין אנכי ה' אלקיך (יתרו ד"ה ומשה עלה).
ידוע דכל מה שהיה אז בשעת מתן תורה נשאר עתה רשימו. (שבועות ד"ה ויגד משה).
פעם אחת הסבו הרב מבאדיטשוב והרב מקאזניץ בחג בשבועות בלילה. אמר הרב מבארדיטשוב: מי שיש לו עינים זכות יכול לראות למחר הקולות וברקים שהיה בעת מתן תורה. אמר הרב מקאזניץ: אם כן צריך להתפלל שהשם יתברך יתן לנו רפואה לעינים שנוכל לראות. (ילקוט קדושת לוי, בשם כתבי רמ"מ).
פעם אחת הרעיש הרה"ק מבארדיטשוב עולמות בתפלתו בחג הזה עד שצעק: אבא רחימאי הֲתִראה אלינו כמו שנגלית לאבותינו הר סיני. והמשיך בתפילתו במדרגות עילאיות כלפיד אש עד שצעק בקול: אנו רואים אלקים חיים. והיו לו אז גילויים נוראים ונשגבים אשר לאו כל מוחא סביל דא. (ילקוט קדושת לוי. בשם נתיבות שלום).

והרקיעים נוטפים מכל מיני בשמים.

וזו כוונת חכמינו ז"ל במסכת שבת (פח:) שאמרו כל דיבור ודיבור שיצא מפי הקדוש ברוך הוא נתמלא כל העולם כולו בושם. ומקשה הגמרא וכי מאחר שמדיבור ראשון נתמלא דיבור שני להיכן הלך. ומשני הוציא הקדוש ברוך הוא רוח מאוצרותיו והעביר ראשון ראשון. ולכאורה תמוה, ולפי דברינו הנ"ל מה מתקו מאד דבריהם. ידוע שבושם נקרא תענוג, ולכן מקשה אם בדיבור ראשון נתמלא כל העולם תענוג האיך יכולין לקבל התענוג שני, כי תענוג אינו רק בפעם ראשון. ומשני שהוציא הקדוש ברוך הוא רוח, פירוש נחת רוח היא התענוג מאוצרותיו שהיה טמון ונסתר. וזהו בחינות שהסתיר השם יתברך את עצמו לאוצר והעביר ראשון ראשון, רצה לומר מזה הפעולה שהסתיר השם יתברך התענוג מהם היה תמיד ראשון, דהיינו תענוג חדש. (יתרו עה"פ ומשה עלה).
ובאמת במתן תורה לא היה שם רק חסד על ישראל ועל כל העולם כמאמר חכמינו ז"ל (שבת פח:) ונתמלא כל העולם כולו בושם. (יתרו עה"פ אנכי ה"א).

וקבלה עליה הכלה לשמוח בכל שמחות אחר בעלה.

הכלל הוא כשמגיע לאדם איזה שמחה מהבורא ברוך הוא אזי יראה לדבר דבורים להביא השמחה באותיות בתורה ובתפלה ושירות ותשבחות בכדי לדבק השמחה למעלה בבורא ברוך הוא. (תצא ד"ה כי תבנה).

ישמע חכם ויוסיף לקח.
במה שהאדם נותן נגד עיניו גדולת הבורא ב"ה ואומר מה אני וכו', הלוא אני עפר רמה ותולעה מלא עוונות ופשעים ואחר כך חושב בעצמו מהיום והלאה אני מקבל עלי עול מלכות שמים באמת ובלב שלם וכן בכל יום וים ילך ממדריגה למדריגה וישמע חכם יוסיף לקח וכו', אזי מתדבק יותר לעבודת הבורא ב"ה. (פרשת קדושים ד"ה קדושים תהיו).
אוועטאר
אוראייניקל
רב הצעיר תשפ"ד
תגובות: 17011
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג פעברואר 21, 2019 9:05 am

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אוראייניקל »

איינער קען פידיעפן די צוויי מאמרים?
חוח בין השושנים האט געשריבן:
נא_שכל
שר שבעת אלפים
תגובות: 7999
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יולי 14, 2008 10:44 pm
לאקאציע: עולם התורה

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך נא_שכל »

א גרויסע דאנק הרב להודיע!
וויאזוי צו אויפהייבן דיינע קינדער און נאנטע

"ושכל יצא משכל ..." (ר' ברכיה בן נטרונאי, בהקדמת ספרו 'משלי שועלים').
אליעזר לאנדא
שר האלף
תגובות: 1808
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 15, 2019 11:42 am

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אליעזר לאנדא »

להודיע האט געשריבן:מאמר אויף לשה"ק אין דעם אוצר החכמה פורום
 עקיבא בן עזרא כותב ב'הדואר' (ד' סיון תשכ"א) דף 473: מתוך לשון ה'תנאים' האלה אנו עומדים על זמן חיבורם, שהיא המאה השמונה עשרה [=תס- תק"ס] לדוגמה: בין המתנות אשר החתן נותן לכלה הוא מטבע נאבעל התלוי במרגליות. והכלה נותנת לחתן 'יופע'. היופי היה ידוע באותה התקופה כבגד עליון של אשה או של גבר, כעין פרווה ע"כ. וכך כותב שנית ב'הצופה' (ה' סיון תשלה).

(3) קדושת לוי - תק – תקע (שלשה כתבי יד משנות ת"ר; ספר תר"ך עמודי אור, הרב דובער טקץ, תשכח; עדות רבי חיים ליבערמאן, הדואר (שם); עדות כמה אנשים, הדואר (שם)).

ווי קען מען זעהן דער מאמר אין הדואר והצופה ?
ספר.הערוך
שר חמישים
תגובות: 88
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג דעצעמבער 23, 2019 9:01 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ספר.הערוך »

א נוסח "תנאים דהקב"ה וישראל", ווארשיינליך געשריבן אין ווילנא(!) ארום שנת תר"ח, אין א פנקס פון נוסחאות מצבות וכדו' פון ווילנא און אומגעגנט.
תנאים דהקב''ה וישראל, ווילנא תר''ח.png
תנאים דהקב''ה וישראל, ווילנא תר''ח.png (724.91 KiB) געזען 3888 מאל
אויפריכטיג
שר שלשת אלפים
תגובות: 3445
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג דעצעמבער 16, 2008 8:10 pm
לאקאציע: ביים געפילטערטן קאמפיוטער

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אויפריכטיג »

געזען אז מוסד הרב קוק האט ארויסגעגעבן א גאנצן באנד איבער דעם תנאים און כתובה. און ווי אלעמאל בין איך זיכער אז זיי האבן געמאכט א דבר השלום.
ישרן
שר חמש מאות
תגובות: 749
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 07, 2019 12:11 am

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ישרן »

איך ווייס נישט אויב איינער האט דאס שוין געברענגט דא, אבער עס איז גארנישט אזוי פשוט די מעשה מיט ר ישראל נאגארה פון וועם מיר זינגען מיט אזא דביקות קה רבון עלם. עס איז געווען א גרויס התנגדות קעגן אים אז ער שרייבט שירי עגבים, און רבי חיים ויטאל שרייבט גאר שארף אויף אים.
ישרן
שר חמש מאות
תגובות: 749
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 07, 2019 12:11 am

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ישרן »

איך זעה יעצט אז סאיז דא וואס זאגן אז די ווערטער פון רבי חיים ויטאל זענען מזוייף, אבער סאיז זיכער געווען גדולים וואס האבן זיך מתנגד געווען צו אים. דער חיד"א ברענגט עס שוין.
וויל וועלן
שר חמש מאות
תגובות: 663
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך יוני 01, 2016 1:18 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך וויל וועלן »

ישרן האט געשריבן:איך ווייס נישט אויב איינער האט דאס שוין געברענגט דא, אבער עס איז גארנישט אזוי פשוט די מעשה מיט ר ישראל נאגארה פון וועם מיר זינגען מיט אזא דביקות קה רבון עלם. עס איז געווען א גרויס התנגדות קעגן אים אז ער שרייבט שירי עגבים, און רבי חיים ויטאל שרייבט גאר שארף אויף אים.


רואיג...

https://forum.otzar.org/viewtopic.php?f ... 7%A8%D7%94
וויל וועלן
שר חמש מאות
תגובות: 663
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך יוני 01, 2016 1:18 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך וויל וועלן »

אויפריכטיג האט געשריבן:געזען אז מוסד הרב קוק האט ארויסגעגעבן א גאנצן באנד איבער דעם תנאים און כתובה. און ווי אלעמאל בין איך זיכער אז זיי האבן געמאכט א דבר השלום.


נאכנישט דורך די גאנצע, אבער לויט וויפיל איך בין דורך זעט נישט אויס ווי דער מחבר רירט אן דעם געדאנק אז עס האט א שייכות מיט'ן קדושת לוי זי"ע, צו מחמת חוסר ידיעה, צו מחמת מיעוט הראיות
גלאזער
שר האלפיים
תגובות: 2222
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אוגוסט 12, 2015 11:25 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גלאזער »

כמדומה עוד לא הי'
אטעטשמענטס
001.jpg
001.jpg (322.83 KiB) געזען 2395 מאל
גברא רבא
שר חמישים ומאתים
תגובות: 313
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג מאי 14, 2019 8:52 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גברא רבא »

משום מה האט מיר גוגל יעצט ארויסגעגעבן אט דעם אשכול, עס איז מיר א געוואלדיגע חידוש געווען.
אבער איך וואלט געוואלט מער קלארקייט און איך וואלט זיך געפרייט אויב איינער קען עס אריבער פירן צום מוציא לאור.
אין די כתובה וואס מען ליינט שטייט אז מתן תורה איז געווען אין בשנת אלפים וארבע מאות וארבעים ושש לבריאת העולם
אין אנדערע ווערטער ב אלפים תמ"ו עס איז אן אפענע גמרא אין עבודה זרה אז יציאת מצרים איז געווען תמח.
איך ווייס אז אין מאור עינים צמח דוד סדר הדורות זענען מפקפק איבער די חשבונות אבער דאס איז גוט ווען עס רעדט זיך איבער ר ישראל נגרא, צו זאגן אז דער קדושת לוי איז מיטגעגאגנען מיט די מהלך איז נישט קיין מציאות.
אוועטאר
Who knows
שר האלפיים
תגובות: 2123
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 12, 2020 5:23 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך Who knows »

גברא רבא האט געשריבן:משום מה האט מיר גוגל יעצט ארויסגעגעבן אט דעם אשכול, עס איז מיר א געוואלדיגע חידוש געווען.
אבער איך וואלט געוואלט מער קלארקייט און איך וואלט זיך געפרייט אויב איינער קען עס אריבער פירן צום מוציא לאור.
אין די כתובה וואס מען ליינט שטייט אז מתן תורה איז געווען אין בשנת אלפים וארבע מאות וארבעים ושש לבריאת העולם
אין אנדערע ווערטער ב אלפים תמ"ו עס איז אן אפענע גמרא אין עבודה זרה אז יציאת מצרים איז געווען תמח.
איך ווייס אז אין מאור עינים צמח דוד סדר הדורות זענען מפקפק איבער די חשבונות אבער דאס איז גוט ווען עס רעדט זיך איבער ר ישראל נגרא, צו זאגן אז דער קדושת לוי איז מיטגעגאגנען מיט די מהלך איז נישט קיין מציאות.

די כתובה קומט נישט פון קדו"ל, נאר די תנאים, גראדע געדענק איך נישט עס זאל אזוי שטיין, מ'ברויך נאכקוקן
גברא רבא
שר חמישים ומאתים
תגובות: 313
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג מאי 14, 2019 8:52 pm

Re: ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גברא רבא »

Who knows האט געשריבן:
גברא רבא האט געשריבן:משום מה האט מיר גוגל יעצט ארויסגעגעבן אט דעם אשכול, עס איז מיר א געוואלדיגע חידוש געווען.
אבער איך וואלט געוואלט מער קלארקייט און איך וואלט זיך געפרייט אויב איינער קען עס אריבער פירן צום מוציא לאור.
אין די כתובה וואס מען ליינט שטייט אז מתן תורה איז געווען אין בשנת אלפים וארבע מאות וארבעים ושש לבריאת העולם
אין אנדערע ווערטער ב אלפים תמ"ו עס איז אן אפענע גמרא אין עבודה זרה אז יציאת מצרים איז געווען תמח.
איך ווייס אז אין מאור עינים צמח דוד סדר הדורות זענען מפקפק איבער די חשבונות אבער דאס איז גוט ווען עס רעדט זיך איבער ר ישראל נגרא, צו זאגן אז דער קדושת לוי איז מיטגעגאגנען מיט די מהלך איז נישט קיין מציאות.

די כתובה קומט נישט פון קדו"ל, נאר די תנאים, גראדע געדענק איך נישט עס זאל אזוי שטיין, מ'ברויך נאכקוקן

יישר כח.
נאכגעקוקט אין מחזור דברי יואל אין געזען אז דארט שטייט טאקע תמ"ח.
איך האב עס געטראפן אין די ארגיניעלע נוסח פון ר ישראל נאגרה דארט שטייט עס אזוי:
בְּיוֹם מִסִּינַי בָּא וְזָרַח מִשֵּׂעִיר אֵל נֶעְלָם
הוֹפִיעַ מֵהַר פָּארָן עַל מַלְכֵי גוֹיִם כֻּלָּם
בִּשְׁנַת אַלְפַּיִם וְאַרְבַּע מֵאוֹת וְאַרְבָּעִים וָשֵׁשׁ לִבְרִיאַת עוֹלָם
עס איז מיר געווען א גרויסע וואונדער דעריבער האב איך אביסל ארום געזוכט און ווען איך האב דא געטראפן א די נוסח קומט פון קדושת לוי איז די וואונדער געשטיגן נאך מער.
אצינד זע איך אז עס איז געווען א טעות פון מיין זייט.
בכל אופן יישר כח די אשכול האט זיכער צוגעלייגט אסאך דאטע אין מיין מוח.
שרייב תגובה

צוריק צו “ספרים ומחברים”