מצפים לישועה האט געשריבן:סאו דממה, אזוי ווי מהאט דיך געכאפט אין א רואיגע מענוט, זיי אונז מגלה וואס איז דיין טעאריא איבער דעם מיורעקס, ינקוטא, קונכיליא, און פאווראס איז דא אזא שטילשווייגעניש אויף דעם תכלת ביי די גויאישע שרייבערס, און וואס האט געברענגט דעם שלטי גבורים און דעם חוות יאיר צו אזא גראבע טעות, און פארוואס הייסט תכלת אדער קלא אילן פורפורא, און פארוואס האט מען געהאט אזא משוגעת אז אלע סארטן קאלירן האט מען געמאכט פון די חלזונות, נאר תכלת האט מען מקפיד געווען נישט צו מאכן פון דעם, און עד כדי כך אז אפילו דער תוספתא איז נישט איינגעפאלן אז מען קען מאכן פון דעם תכלת.
דו האלטס'ט אז דער שלטי גבורים (דאס איז נישט די שלטי גיבורים אויפן רי"ף, נאר פון ר' אברהם הרופא) האלטסט ער האט געהאט די פורפורא, אדער דער חוות יאיר האט עס געהאט?
דממה דקה האט געשריבן:עקזעקטלי דאס וויל איך צוקימען, רש"י מיט די רמב"ם מיט אלע ראשונים מאכט מען אוועק ווייל זיי האבן עס נישט געזעהן, פליצלינג ווערט מען דשעלי עס שטייט אין שלטי גיבורים און אין מקור-חיים, איי זיי האבן עס נישט געזעהן?
איך פערזענליך האלט נישט פון אוועקמאכן דברי הראשונים ווייל זיי האבן נישט געוואוסט וואס דאס איז, אבער דאך איז דא א חילוק, ווייל די ראשונים זאגן אז זיי ווייסן בככל נישט וואס דאס איז, ווידעראום זיי זאגן יא וואס דאס איז, זיי האבן עס מסתם נישט געזעהן, אבער געוואסט בערך וואס דאס איז (זיי האבן געוואוסט אז עס איז נישט קיין פיש), און די זעלבע סיבות וואס האט זיי געמאכט טראכטן אז עס איז די חלזון התכלת, איז א חלק פון די סיבות וואס מאכט אנדערע צו טראכטן אזוי
לאמיר דיר עפעס מסביר זיין, ווען די פארשער וואלטן געהאלטן אז די ראדזינער פיש איז די חלזון, און וואלסט אנגעהויבן ליינען פון זיי און פון אנדערע וואס ווערן נשפע פון זיי, וואלסטו געטראפן שרעקליכע זלזול בדברי חז"ל והראשונים, מיינט דאס אז די ראדזינער האט מלגלג געווען על דברי חז"ל? ח"ו, נאר גראדע איז די מציאות דא פארקערט, אז רוב פארשער האלטן אז די מיורעקס איז די חלזון, ממילא טרעפסטו אין זייער אסאך באשרייבונגען אזעלכע דברי זלזול, אבער דאס רעפלעקטירט בכלל נישט יעדן'ס מיינונג
דממה דקה האט געשריבן:עקזעקטלי דאס וויל איך צוקימען, רש"י מיט די רמב"ם מיט אלע ראשונים מאכט מען אוועק ווייל זיי האבן עס נישט געזעהן, פליצלינג ווערט מען דשעלי עס שטייט אין שלטי גיבורים און אין מקור-חיים, איי זיי האבן עס נישט געזעהן?
איך פערזענליך האלט נישט פון אוועקמאכן דברי הראשונים ווייל זיי האבן נישט געוואוסט וואס דאס איז, אבער דאך איז דא א חילוק, ווייל די ראשונים זאגן אז זיי ווייסן בככל נישט וואס דאס איז, ווידעראום זיי זאגן יא וואס דאס איז, זיי האבן עס מסתם נישט געזעהן, אבער געוואסט בערך וואס דאס איז (זיי האבן געוואוסט אז עס איז נישט קיין פיש), און די זעלבע סיבות וואס האט זיי געמאכט טראכטן אז עס איז די חלזון התכלת, איז א חלק פון די סיבות וואס מאכט אנדערע צו טראכטן אזוי
ערשטענס, איך האב גערעדט צו מצפים, און ער האט שוין אפגעשריבן אין דעם אשכול עטליכע תגובות פיל מיט די דוגמאות ווי די ראשונים האבן זיך לשיטתו טועה געווען.
צווייטענס, איך וויל דיר פרעגן, אלעס איז געבויעט ארום געוויסע הנחות, ווי למשל אז חלזון מיינט א סנעיל, אויב וועל איך דיר ווייזן א ראשון וואס האט געוויסט אז חלזון מיינט א סנעיל, און דאך זאגט ער אז די חלזון התכלת איז א פיש, וועט עס מאכן עפעס א שטארקע משמעות ביי דיר?
מצפים לישועה האט געשריבן:סאו דממה, אזוי ווי מהאט דיך געכאפט אין א רואיגע מענוט, זיי אונז מגלה וואס איז דיין טעאריא איבער דעם מיורעקס, ינקוטא, קונכיליא, און פאווראס איז דא אזא שטילשווייגעניש אויף דעם תכלת ביי די גויאישע שרייבערס, און וואס האט געברענגט דעם שלטי גבורים און דעם חוות יאיר צו אזא גראבע טעות, און פארוואס הייסט תכלת אדער קלא אילן פורפורא, און פארוואס האט מען געהאט אזא משוגעת אז אלע סארטן קאלירן האט מען געמאכט פון די חלזונות, נאר תכלת האט מען מקפיד געווען נישט צו מאכן פון דעם, און עד כדי כך אז אפילו דער תוספתא איז נישט איינגעפאלן אז מען קען מאכן פון דעם תכלת.
דו האלטס'ט אז דער שלטי גבורים (דאס איז נישט די שלטי גיבורים אויפן רי"ף, נאר פון ר' אברהם הרופא) האלטסט ער האט געהאט די פורפורא, אדער דער חוות יאיר האט עס געהאט?
איך מיין נישט צו ברענגען א ראיה, ראיות איז נאר פון חז"ל און ראשונים, אחרונים זענען פול מיט טעותים כידוע בין מתנגדי התכלת, איך מיין נאר צו פרעגן אויב דו האלטסט אז דיין טעאריא איז ריכטיג אז עס איז נישט מוכרח בכלל אז מען האט עס גענוצט פאר תכלת, וואס האט געברענגט פינעף אחרונים צו מאכן דעם זעלבן טעות? אויב דו זאגסט מיר אז פשטות זעיט שטארק אויס אז דאס איז וואס מען האט גענוצט פאר תכלת, נאר מה נעשה פון די ראשונים וואס האבן נישט געקענט דעם חילזון קומט אויס אנדערש און אלע תירוצים זענען נארישקייטן, וואלט איך פארשטאנען, אבער פון וואס איך פארשטיי פון דיר איז אז סאיז נישטא קיין באזיס אז מען האט עס גענוצט בכלל פאר תכלת.
דממה דקה האט געשריבן:עקזעקטלי דאס וויל איך צוקימען, רש"י מיט די רמב"ם מיט אלע ראשונים מאכט מען אוועק ווייל זיי האבן עס נישט געזעהן, פליצלינג ווערט מען דשעלי עס שטייט אין שלטי גיבורים און אין מקור-חיים, איי זיי האבן עס נישט געזעהן?
איך פערזענליך האלט נישט פון אוועקמאכן דברי הראשונים ווייל זיי האבן נישט געוואוסט וואס דאס איז, אבער דאך איז דא א חילוק, ווייל די ראשונים זאגן אז זיי ווייסן בככל נישט וואס דאס איז, ווידעראום זיי זאגן יא וואס דאס איז, זיי האבן עס מסתם נישט געזעהן, אבער געוואסט בערך וואס דאס איז (זיי האבן געוואוסט אז עס איז נישט קיין פיש), און די זעלבע סיבות וואס האט זיי געמאכט טראכטן אז עס איז די חלזון התכלת, איז א חלק פון די סיבות וואס מאכט אנדערע צו טראכטן אזוי
ערשטענס, איך האב גערעדט צו מצפים, און ער האט שוין אפגעשריבן אין דעם אשכול עטליכע תגובות פיל מיט די דוגמאות ווי די ראשונים האבן זיך לשיטתו טועה געווען.
צווייטענס, איך וויל דיר פרעגן, אלעס איז געבויעט ארום געוויסע הנחות, ווי למשל אז חלזון מיינט א סנעיל, אויב וועל איך דיר ווייזן א ראשון וואס האט געוויסט אז חלזון מיינט א סנעיל, און דאך זאגט ער אז די חלזון התכלת איז א פיש, וועט עס מאכן עפעס א שטארקע משמעות ביי דיר?
טאקע וויבאלט ער האט געוויסט דאס חלזון איז א סנעיל זעהט מען דאס "דג" איז לאו דוקא, ס'מיינט א באשעפעניש אין ים (און נישט קיין סנעיל פון די יבשה). זיינע אייגענע תלמידים זאגען קלאר דאס די חלזון איז א סנעיל ווען מפרש זיין זייער רבי'ס ווערטער אין משנה תורה.
דממה דקה האט געשריבן:עקזעקטלי דאס וויל איך צוקימען, רש"י מיט די רמב"ם מיט אלע ראשונים מאכט מען אוועק ווייל זיי האבן עס נישט געזעהן, פליצלינג ווערט מען דשעלי עס שטייט אין שלטי גיבורים און אין מקור-חיים, איי זיי האבן עס נישט געזעהן?
איך פערזענליך האלט נישט פון אוועקמאכן דברי הראשונים ווייל זיי האבן נישט געוואוסט וואס דאס איז, אבער דאך איז דא א חילוק, ווייל די ראשונים זאגן אז זיי ווייסן בככל נישט וואס דאס איז, ווידעראום זיי זאגן יא וואס דאס איז, זיי האבן עס מסתם נישט געזעהן, אבער געוואסט בערך וואס דאס איז (זיי האבן געוואוסט אז עס איז נישט קיין פיש), און די זעלבע סיבות וואס האט זיי געמאכט טראכטן אז עס איז די חלזון התכלת, איז א חלק פון די סיבות וואס מאכט אנדערע צו טראכטן אזוי
ערשטענס, איך האב גערעדט צו מצפים, און ער האט שוין אפגעשריבן אין דעם אשכול עטליכע תגובות פיל מיט די דוגמאות ווי די ראשונים האבן זיך לשיטתו טועה געווען.
צווייטענס, איך וויל דיר פרעגן, אלעס איז געבויעט ארום געוויסע הנחות, ווי למשל אז חלזון מיינט א סנעיל, אויב וועל איך דיר ווייזן א ראשון וואס האט געוויסט אז חלזון מיינט א סנעיל, און דאך זאגט ער אז די חלזון התכלת איז א פיש, וועט עס מאכן עפעס א שטארקע משמעות ביי דיר?
טאקע וויבאלט ער האט געוויסט דאס חלזון איז א סנעיל זעהט מען דאס "דג" איז לאו דוקא, ס'מיינט א באשעפעניש אין ים (און נישט קיין סנעיל פון די יבשה). זיינע אייגענע תלמידים זאגען קלאר דאס די חלזון איז א סנעיל ווען מפרש זיין זייער רבי'ס ווערטער אין משנה תורה.
מאטעך שוין גערעט, תירוצים איז נישט אינטרעסאנט, תירוצים זענען דוחקים און דוחקים זענען פירכות. דו דארפסט קומען מיט קשיות, ווי למשל וויאזוי האט דער חוות יאיר גערופן דעם חילזון דג ווען ער האט געוואוסט אז סאיז א סנעיל, אה אנטשולדיגט, דאכטסעך אז דער חוות יאיר איז געווען א אחרון, שוין גארנישט שווער איך צו צוריק