ווי גוט איז צו זיין א סאטמארער

[אונגארישע הייזער]

לאמיר נישט זיין נערא מיינדעד
לאמיר באטראכטן ביידע זייטן פון די מטבע

כ'האב אמאל געהערט פון א גרויסע בעל מחנך
האט ער מיר דערציילט, קומט אמאל אריין צו אים א בחור וואס האט געהאט פראבלעמען אן עניני קדושה,
האט ער אנגעהויבן צו פירן מיט א שמועס איבער די הארבקייט דערפון, דרייט זיך אויס די בחור צו אים און פרעגט אים מיט וואונדער
וואס ביך שולדיג אז די רבי זי"ע האט נישט געלאזט???
לאכטס נישט עס איז ליידער נישט קיין ווערטל, ס'איז אן אמת'ע געשיכטע
יעצט לאמיר אייך דערציילן אביסל מיין געשיכטע(צוליב גילוי זענען נעמען פיקטיוו)
אויפגעוואקסען בין אין א אולטרא סאטמארע שטוב, אזוי וואו מחותן לייגט עס אראפ וואו אלעס ווערט געפסק'נט לויט וואו אזוי דער רבי האט געטראכט אדער געזאלט טראכטן, וואו מען טרעפט און די שווארצע בענדער אלעס וואס א איד דארף נאר וויסן, אלעס וואס א איד דארף וויסן פון ווען די רבי האט געלעבט ביז משיח קומט האט מען שוין אריינגעלייגט אין דברי יואל, טא דארף מען שוין גארנישט לערנען, נאר איין זאך חזר'ן און חזר'ן אלעס אלעס וואס די רבי האט נאר געזאלט זאגן.
פארשטייט זיך אלס נפש וואס זוכט העכער'ס האב איך טאג און נאכט געלערנט "פרעמדע ספרים" אנגעהויבן פון די ראשונים געענדיגט ביי כל מה שבא לידי, (כ'דערמאן זיך אן אינטערסאנטע עובדה כ'האב אמאל געלערנט א ספר נהרי אש קומט צו מיר צו אן גאר אן עלטערע סאטמארע איד וואס איך וועל נישט דא דערמאנען זיין נאמען, אז ר' שמעון און געווען משדתגיח און א יוניוועסיטי (ישיבת חכמי לובלין)מ'טאר נישט לערנען זיין ספר, כ'מיין אז איך דארף נישט מאריך זיין און זיין גדלות אין קדושה)
בקיצור לאמיר גיין ווייטער די מעשה, אזוי איז אויך געווען אין חדר פון די פעמפער'ס אין סאטמאר, אין ישיבה קטנה ווייטער סאטמאר, ישיבה גדולה ווייטער סאטמאר, כ'בין געווארן וואו א טאג שפעטער מער ברייטער און ברייטער, אבער פון סאטמאר בין איך געגאנגען ווייטער און ווייטער,
ב"ה איך בין א חתן געווארן חתונה אין געהאט אין, ב"ה אנגעהויבן צו פירן מיין אייגענע הויף.
מה' מצעדי גבר בין איך אנגעקומען צו א קליינע כולל פון עלטערע יונגעלייט, דארטן בין איך טאקע געווען די איינציגסטע סאטמארער, געדאוונט האב איך אויכעט אין אן אנדערע קהילה, מיטאמאל האב איך זיך געטראפן ארומגענומען מיט אן אנדערע סביבה, אנדערע מענטשן אוועק פון די אמאל, אה! ממש א מחיה.
שוין אז מ'האלט שוין דא מ'האט שוין געזעהן ביידע צדדים קען מען דאך שוין זאגן א שטיקל מיינונג, נו לאמיר טאקע שוין אנהייבן.
יעצט צו דיר מחותן, ס'איז בכלל נישט שכל'דיג צו מעסטן א גאנצע קהילה לויט אפאר יחידים וואס זענען זיי אין דעם ענין וואו א בת היענה, מיר וועלן זיך האלטן צו די אלגעמיינע סאטמארע חסידים וואס פון זיי באשטייט רובא דרובא פון סאטמאר,
אמת אין סאטמאר האלט מען זיך שטארק ביי זאכן וואס די רבי זי"ע האט נישט געהאלטן דערפון
אבער איז עס א מעלה אדער א חסרון???
ס'איז אפשר טאקע דא אפאר זאכן וואס מען וואלט ווען געדארפט היינט טוהן אנדערש,
אבער לאמיר קוקן אויף די אנדערע זייט וואס איז געשעהן צו די קהילות וואס האבן שוין ליידער נישט קיין שייכות צו זייערע גרינדער, אפילו גאר שיינע קהילות, וויפיל זאכן האבן זיי משנה? וויפיל שוואכער זענען זיי ליידער געפאלן מיט זייער פילע שינוים, אלעס מיטן אויסרייד אז היינטיגע צייטן איז אנדערש.
איז דען נישט בעסער זיך צו האלטן צו די מסורה???
יעצט מיין טייערע מחותן כ'ווייס נישט פון וועלכע פלאנעט די קומסט, אבער לאמיר דיר מגלה סוד זיין, הייב אויף דיינע אויגעלעך אין זעה.
ס'איז נישט דא נאך א חסידות וואס מאכן אזוי ווייניג נאך זייער רבי'ן! (כ'מיין חוץ די פאר יחידים וואו אויבן דערמאנט),
נישט נאך א חסידות וואס אלע מענער גייען מיט אנדערע היטלעך, פון פלאטשיגע ביז שטאפענע און קראך היטן.
נישט דא נאך א חסידות וואס אלע פרויען גייען אנדערש, פון אראפגעבינדן ביז הוילע לאנגע,
נישט דא נאך א חסידות וואס טראץ דעם וואס זיי מאכן נישט נאך דעם רבי'ן האלטן זיי אן זיין שיטה הקדושה, פון ציוניזם ביז קדושה, שייגעץ בייקס, און שפילען בול, (נישטא צופיל מער) מיטן גאנצן שטאלץ.
נישטא נאך א חסידות וואס האט ארויסגעגעבן אזויפיל ברעלאווע אין חבדסקער, וכו' וכ', און מיט דעם אלעם האלטן זיי אלע אן די שיטה הקדושה,
בקיצור
די איינציגסטע חסידות וואס איז געבויעט אופן היטן די שלחן ערוך און היטן די שיטה הקדושה(וואס באשטייט פון געציילטע זאכן וואס די רבי האט געלייגט א דגוש), און וואס יעדער האט זיך זיין אייגענע מיינוג און גייט זיך זיין אייגענעם וועג, און האט נישט דעם באקס אזוי וואו אנדערע חסידות'ן וואס יעדער מוז דארט אריינפיטן, און ווער ס'פיט נישט אריין פאלט אויטאמאטיש ארויס.
איז
סאטמאר
סאטמאר סאטמאר וואו שיין ביסטו
טאטע אין הימל!
שכוח פארן מיר באשאפן מיט די סאטמאר'ע פלעק
אה! א שיינע פלעק
איך טראג עס מיט שטאלץ און ערהע

פיינע ווארע!!!

[פארפרוירן]

לאמיר נישט זיין נערא מיינדעד
לאמיר באטראכטן ביידע זייטן פון די מטבע

כ'האב אמאל געהערט פון א גרויסע בעל מחנך
האט ער מיר דערציילט, קומט אמאל אריין צו אים א בחור וואס האט געהאט פראבלעמען אן עניני קדושה,
האט ער אנגעהויבן צו פירן מיט א שמועס איבער די הארבקייט דערפון, דרייט זיך אויס די בחור צו אים און פרעגט אים מיט וואונדער
וואס ביך שולדיג אז די רבי זי"ע האט נישט געלאזט???
לאכטס נישט עס איז ליידער נישט קיין ווערטל, ס'איז אן אמת'ע געשיכטע
יעצט לאמיר אייך דערציילן אביסל מיין געשיכטע(צוליב גילוי זענען נעמען פיקטיוו)
אויפגעוואקסען בין אין א אולטרא סאטמארע שטוב, אזוי וואו מחותן לייגט עס אראפ וואו אלעס ווערט געפסק'נט לויט וואו אזוי דער רבי האט געטראכט אדער געזאלט טראכטן, וואו מען טרעפט און די שווארצע בענדער אלעס וואס א איד דארף נאר וויסן, אלעס וואס א איד דארף וויסן פון ווען די רבי האט געלעבט ביז משיח קומט האט מען שוין אריינגעלייגט אין דברי יואל, טא דארף מען שוין גארנישט לערנען, נאר איין זאך חזר'ן און חזר'ן אלעס אלעס וואס די רבי האט נאר געזאלט זאגן.
פארשטייט זיך אלס נפש וואס זוכט העכער'ס האב איך טאג און נאכט געלערנט "פרעמדע ספרים" אנגעהויבן פון די ראשונים געענדיגט ביי כל מה שבא לידי, (כ'דערמאן זיך אן אינטערסאנטע עובדה כ'האב אמאל געלערנט א ספר נהרי אש קומט צו מיר צו אן גאר אן עלטערע סאטמארע איד וואס איך וועל נישט דא דערמאנען זיין נאמען, אז ר' שמעון און געווען משדתגיח און א יוניוועסיטי (ישיבת חכמי לובלין)מ'טאר נישט לערנען זיין ספר, כ'מיין אז איך דארף נישט מאריך זיין און זיין גדלות אין קדושה)
בקיצור לאמיר גיין ווייטער די מעשה, אזוי איז אויך געווען אין חדר פון די פעמפער'ס אין סאטמאר, אין ישיבה קטנה ווייטער סאטמאר, ישיבה גדולה ווייטער סאטמאר, כ'בין געווארן וואו א טאג שפעטער מער ברייטער און ברייטער, אבער פון סאטמאר בין איך געגאנגען ווייטער און ווייטער,
ב"ה איך בין א חתן געווארן חתונה אין געהאט אין, ב"ה אנגעהויבן צו פירן מיין אייגענע הויף.
מה' מצעדי גבר בין איך אנגעקומען צו א קליינע כולל פון עלטערע יונגעלייט, דארטן בין איך טאקע געווען די איינציגסטע סאטמארער, געדאוונט האב איך אויכעט אין אן אנדערע קהילה, מיטאמאל האב איך זיך געטראפן ארומגענומען מיט אן אנדערע סביבה, אנדערע מענטשן אוועק פון די אמאל, אה! ממש א מחיה.
שוין אז מ'האלט שוין דא מ'האט שוין געזעהן ביידע צדדים קען מען דאך שוין זאגן א שטיקל מיינונג, נו לאמיר טאקע שוין אנהייבן.
יעצט צו דיר מחותן, ס'איז בכלל נישט שכל'דיג צו מעסטן א גאנצע קהילה לויט אפאר יחידים וואס זענען זיי אין דעם ענין וואו א בת היענה, מיר וועלן זיך האלטן צו די אלגעמיינע סאטמארע חסידים וואס פון זיי באשטייט רובא דרובא פון סאטמאר,
אמת אין סאטמאר האלט מען זיך שטארק ביי זאכן וואס די רבי זי"ע האט נישט געהאלטן דערפון
אבער איז עס א מעלה אדער א חסרון???
ס'איז אפשר טאקע דא אפאר זאכן וואס מען וואלט ווען געדארפט היינט טוהן אנדערש,
אבער לאמיר קוקן אויף די אנדערע זייט וואס איז געשעהן צו די קהילות וואס האבן שוין ליידער נישט קיין שייכות צו זייערע גרינדער, אפילו גאר שיינע קהילות, וויפיל זאכן האבן זיי משנה? וויפיל שוואכער זענען זיי ליידער געפאלן מיט זייער פילע שינוים, אלעס מיטן אויסרייד אז היינטיגע צייטן איז אנדערש.
איז דען נישט בעסער זיך צו האלטן צו די מסורה???
יעצט מיין טייערע מחותן כ'ווייס נישט פון וועלכע פלאנעט די קומסט, אבער לאמיר דיר מגלה סוד זיין, הייב אויף דיינע אויגעלעך אין זעה.
ס'איז נישט דא נאך א חסידות וואס מאכן אזוי ווייניג נאך זייער רבי'ן! (כ'מיין חוץ די פאר יחידים וואו אויבן דערמאנט),
נישט נאך א חסידות וואס אלע מענער גייען מיט אנדערע היטלעך, פון פלאטשיגע ביז שטאפענע און קראך היטן.
נישט דא נאך א חסידות וואס אלע פרויען גייען אנדערש, פון אראפגעבינדן ביז הוילע לאנגע,
נישט דא נאך א חסידות וואס טראץ דעם וואס זיי מאכן נישט נאך דעם רבי'ן האלטן זיי אן זיין שיטה הקדושה, פון ציוניזם ביז קדושה, שייגעץ בייקס, און שפילען בול, (נישטא צופיל מער) מיטן גאנצן שטאלץ.
נישטא נאך א חסידות וואס האט ארויסגעגעבן אזויפיל ברעלאווע אין חבדסקער, וכו' וכ', און מיט דעם אלעם האלטן זיי אלע אן די שיטה הקדושה,
בקיצור
די איינציגסטע חסידות וואס איז געבויעט אופן היטן די שלחן ערוך און היטן די שיטה הקדושה(וואס באשטייט פון געציילטע זאכן וואס די רבי האט געלייגט א דגוש), און וואס יעדער האט זיך זיין אייגענע מיינוג און גייט זיך זיין אייגענעם וועג, און האט נישט דעם באקס אזוי וואו אנדערע חסידות'ן וואס יעדער מוז דארט אריינפיטן, און ווער ס'פיט נישט אריין פאלט אויטאמאטיש ארויס.
איז
סאטמאר
סאטמאר סאטמאר וואו שיין ביסטו
טאטע אין הימל!
שכוח פארן מיר באשאפן מיט די סאטמאר'ע פלעק
אה! א שיינע פלעק
איך טראג עס מיט שטאלץ און ערהע

פיינע ווארע!!!

גא"מ
איך בין אויך אויפגעוואקסן אין אן אלטרע סאטמאר'ע שטוב ב"ה און איך האב גראדע קיינמאל נישט גענישטערט נאך עפעס אנדערש, אבער נאכ'ן זיך דרייען אויף עטליכע פלעצער צווישן פרעמדע, אנגעהויבן ביי פארווע סאטמאר'ע, "אויפגעקלערטע" סאטמאר'ע, און געענדיגט ביי עכט פרעמדע פון א"י וואס גייען צו די בחירות מיט א פשטות, האט דאס מיר געעפנט די אויגן, און כ'האב אנגעהויבן אליין זיך מתבונן צו זיין, און דאס האט מיר פשוט מער קלארגעשטעלט די אמת'ע השקפה מיט וועלכע איך בין אויפגעוואקסן.
אלזא אויב איז פארהאן א סאטמאר'ער אינגערמאן מיט קשיות בין איך גרייט צו פראווען א ליל שישי מיט'ן.

[דריידל]

זייער אינטערסאנט וואס דא גייט פאר, פרעגט א איד א שאלה פארוואס אין סאטמאר איז מען אזוי ביזי מיטן אלטן רבי'ן, און יעדע זאך איז מען שוקל וואס דער רבי האט געטוהן אדער געזאגט אין אזא צייט. לכאורה איז זיין שאלה, ווייל דאס איז היבש אין קאנטראסט צו אנדערע מקומות, וואס דער היינטיגער רבי איז אין טשארדזש, און ער ווערט אויסשליסלעך פארטרעטער פון דעם דעת תורה אויך אויב עס איז א סתירה צו די פריערדיגע.

און נאך מער איז זיין פראגע, אז אין סאטמאר וועט מען נישט וועלן כמעט הערן וואס א צווייטער גדול האט צו זאגן, עס איז גענצליך אירעלעווענט. און ווי איינער האט דא געשריבן איז סאטמאר און חב"ד די 2 איינציגסטע וואס וועלן קומען סיי וואו און זאגן 'דער רבי' אן זיך רעכענען צו עס איז דא חסידים פון אנדערע קרייזן.

צו פארשטיין דאס, דארף מען האבן א שטיקל באגריף וואס עס מיינט סאטמאר בכלל, וואס איז דער יסוד דערפון, און וויאזוי דאס האט זיך אנגעהויבן.

עס איז אינטערסאנט צו וויסן, אז ווען דער רבי ז"ל איז אנגעקומען קיין אמעריקא די ערשטע פאר יאר, האט ער קוים געהאט מנין. מען האט אים אראפגעריסן אין די גאסן, אלע דעמאלטסדיגע אידישע צייטונגען האבן אים אטאקירט מידי יום ביומו ומדי שבת בשבתו, מיט געפערליכע ליצנות וזלזולים. ער איז געווען באקאנט אלס שונא מדינת ישראל וכו'.

פלא והפלא, מען קוקט 70 יאר שפעטער, און עס איז נישט צום פארשטיין וואס דא גייט פאר. דער מערסט אויסגעשפילט און פארהאסטער רבי אין די וועלט בשנת תש"ט לעבט שוין נישט 40 יאר, און די קהלה וואס ער האט אויפגעשטעלט האט זיך שוין צוטיילט, און יעדע עקסטער איז די גרעסטע חסידות אין די וועלט, יעדע עקסטער האט שווערע טויזנטער אקטיווע אנהענגער. באזונדער איז דא צענדליגער קלענערע קהלות וואס באצייכענען אים אלס דער רבי פון כלל ישראל, און ווען מען רעדט פון אים רעדט מען ווי פון דער רבי נאכן קריג. וואס האט דא פאסירט?

די זאך האט אן ענטפער.

עס זענען געווען נאכן קריג אסאך גדולי ישראל צדיקים וקדושים שרפי מעלה. אבער דער סאטמאר רב איז געווען עפעס מער. צוזאמען מיט זיין גדלות בתורה, זיין עבודת הקודש, און זיין אומבאגרייפבארע גמילות חסדים, איז ער געווען א מנהיג ישראל. דער סאטמאר רב פלעגט אסאך אויסלויבן דעם בעלזער רב רבי ישכר דוב אז ער האט פארשטאנען צו הנהגה.

און ווען סאטמאר רב האט אויפגעשטעלט סאטמאר אין אמעריקא האט ער נישט אויפגעשטעלט סאטמאר. ער האט אויפגעשטעלט 'אידישקייט'. און נישט סתם אידישקייט, נאר 'ארגינעלע' אידישקייט. ער האט נישט אויפגעשטעלט קיין חסידות טראץ וואס ער איז געווען א רבי, און נישט אויפגעשטעלט קיין קאמפאני טראץ וואס ער האט יא אויפגעשטעלט א קהלה און מוסדות.

און ווען ער האט דאס אויפגעשטעלט, איז דאס געווען מיט א מורא'דיגע פעסטקייט מיט די הייליגע ווערטער פון חת"ס אז חדש אסור מן התורה. אלע ווערטער פון די צדיקי אמת פארן קריג זענען ביי אים געווען רעלעווענט נאכן קריג פונקט אזוי, אנגעהויבן פון ציונות, צניעות, עניני קדושה, און וואס נישט. ער האט געלייגט יסודות אין אמעריקא ווען אידישקייט איז געווען צוקנאקט אז קען זיין אז מען איז אדורך א שטורמישע צייט, אבער די תורה איז געבליבן די זעלבע.

המשך יבא...

איך זעה האסט גוט אויפגעהערט די כ"א כסלו דרשות אין חדר...

איך דריי מיך מיט אסאך סאטמערע אידן פון אלע דרגות תלמידי חכמים ערליכע בעלי בתים און סתם פראסטאקעס. די וואס זענען ביזי כסדר וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, איז א קליינע פראצענט, עפ"י רוב פון די עלטערע דור וואס שפירן אז מיט דעם זענען זיי מער ווי די אינגערע ווייל זיי קענען דערציילן וואס זיי געדענקן פון די רבי ז"ל. דערנאך זענען דא וואס ניצן די "רבי ז"ל" ווען ס'קומט זיי אויס גוט, צו בארעכטיגן זייערע שגץ שטיק.

די עיקר וואס אמך זיה יא אנדערש ביי סאטמאר איז די צומצום - דאס נישט זיין באהאוונט וואס טיט זיך אינדרויסן פון די באקס. איך וואלט געזאגט אז דאס איז צוליב דעם ווייל זיי האבן זייערע אייגענע צייטונגן וואס די השפעה דערפון איז זייער שטארק.

[פארפרוירן]

איך דריי מיך מיט אסאך סאטמערע אידן פון אלע דרגות תלמידי חכמים ערליכע בעלי בתים און סתם פראסטאקעס. די וואס זענען ביזי כסדר וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, איז א קליינע פראצענט, עפ"י רוב פון די עלטערע דור וואס שפירן אז מיט דעם זענען זיי מער ווי די אינגערע ווייל זיי קענען דערציילן וואס זיי געדענקן פון די רבי ז"ל. דערנאך זענען דא וואס ניצן די "רבי ז"ל" ווען ס'קומט זיי אויס גוט, צו בארעכטיגן זייערע שגץ שטיק.

די עיקר וואס אמך זיה יא אנדערש ביי סאטמאר איז די צומצום - דאס נישט זיין באהאוונט וואס טיט זיך אינדרויסן פון די באקס. איך וואלט געזאגט אז דאס איז צוליב דעם ווייל זיי האבן זייערע אייגענע צייטונגן וואס די השפעה דערפון איז זייער שטארק.

זאג נאר, דו דרייסט זיך אויך מיט אנדערע אדער נאר מיט פארשידענע סארט סאטמאר'ע?
איך בין נישט דער גרויסער וויסנשאפטלער, אבער כנ"ל האב איך מיר שוין געדרייט מיט פארשידענע סארט וועלכע זענען גענצליך פרעמד פון/פאר סאטמאר, און איך זע נישט אז עס זאלן זיין א גרעסערע פראצענט מצומצמים אין סאטמאר, אויב עפעס פארקערט, נאר כל דבר נתפעל מהפכו, און ווען מען הייבט אן זען אביסל אנדערע ווערט מען אינגאנצן איבערגענומען, אבער ווען מען זעט נאכמער בארואיגט מען זיך.

[farshlufen]

די וואס זענען ביזי כסדר וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, איז א קליינע פראצענט, עפ"י רוב פון די עלטערע דור וואס שפירן אז מיט דעם זענען זיי מער ווי די אינגערע ווייל זיי קענען דערציילן וואס זיי געדענקן פון די רבי ז"ל.

אזוי קוקן אן עס אפשר אן א פאר מגושמ'דיגע אויגן, אבער ס'איז העט ווייט פון וואר.

אזוי פירן זיך ערליכע אידן מאז ומעולם, מען קוקט צוריק און מ'בענקט זיך צום רבי'ן, פארקערט גאר, אין אדם עומד על דעת רבו עד מ' שנה, מ'ווערט עלטער לערנט אפ ענינים אויפן אנדערן בליק ווי אלס אינגערמאן.

וכן, האב מיר נאך געקענט אביסל דער פריערדיגער דור זקנים, פוילישע און אונגארישע אידן און זיי האבן פונקט אזוי שוקל געווען און גערעדט מיט בענקעניש און עהרע פון זייערע רבי'ס אין די אלטע היים.

[הייליג]

די וואס זענען ביזי כסדר וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, איז א קליינע פראצענט, עפ"י רוב פון די עלטערע דור וואס שפירן אז מיט דעם זענען זיי מער ווי די אינגערע ווייל זיי קענען דערציילן וואס זיי געדענקן פון די רבי ז"ל.

אזוי קוקן אן עס אפשר אן א פאר מגושמ'דיגע אויגן, אבער ס'איז העט ווייט פון וואר.

אזוי פירן זיך ערליכע אידן מאז ומעולם, מען קוקט צוריק און מ'בענקט זיך צום רבי'ן, פארקערט גאר, אין אדם עומד על דעת רבו עד מ' שנה, מ'ווערט עלטער לערנט אפ ענינים אויפן אנדערן בליק ווי אלס אינגערמאן.

וכן, האב מיר נאך געקענט אביסל דער פריערדיגער דור זקנים, פוילישע און אונגארישע אידן און זיי האבן פונקט אזוי שוקל געווען און גערעדט מיט בענקעניש און עהרע פון זייערע רבי'ס אין די אלטע היים.

ריכטיג אז מען דארף ארויפקוקען מיט עהרע און זאגן מתי יגיע מעשי, אבער,
מען קען נישט מחנך זיין א נייע דור מיט שלילי, וואס עס איז נישט דא.
זאגן פאר די נייע דור "אה וואס ווייסט די יונגווארג אשר לא ידע את יוסף"
אדער ארויסברענגן ווי א דור יתום מען איז היינט אז מען האט שוין נישט דעם רבי'ן
און אלעס אלעס זאל זיך דרייען איבער וואס עס איז נישט דא איז נישט די מהלך
איך פארשטיי אז איר געדענקט אייערע רבי'ס און איר בענקט זיך אבער מיט אייערע סיפורים באקום איך נישט דאס וואס איר האט געהאט ווען איר זענט געווען יונגער
אדרבה שמועס אויס אויב האלט איר אז איך בין גערעכט אדער נישט איך וויל באמת פארשטיין נישט לקנתר

[farshlufen]

כ'קאן אייך נישט ענטפערן.

ווייל די אידן פון וועמען איך האב מקבל געווען האבן "קיינמאל" געזינגען דעם ניגון אזוי ווי איר זינגט דאס.

[שיעלע בהמה]

די וואס זענען ביזי כסדר וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, איז א קליינע פראצענט, עפ"י רוב פון די עלטערע דור וואס שפירן אז מיט דעם זענען זיי מער ווי די אינגערע ווייל זיי קענען דערציילן וואס זיי געדענקן פון די רבי ז"ל.

אזוי קוקן אן עס אפשר אן א פאר מגושמ'דיגע אויגן, אבער ס'איז העט ווייט פון וואר.

אזוי פירן זיך ערליכע אידן מאז ומעולם, מען קוקט צוריק און מ'בענקט זיך צום רבי'ן, פארקערט גאר, אין אדם עומד על דעת רבו עד מ' שנה, מ'ווערט עלטער לערנט אפ ענינים אויפן אנדערן בליק ווי אלס אינגערמאן.

וכן, האב מיר נאך געקענט אביסל דער פריערדיגער דור זקנים, פוילישע און אונגארישע אידן און זיי האבן פונקט אזוי שוקל געווען און גערעדט מיט בענקעניש און עהרע פון זייערע רבי'ס אין די אלטע היים.

ריכטיג אז מען דארף ארויפקוקען מיט עהרע און זאגן מתי יגיע מעשי, אבער,
מען קען נישט מחנך זיין א נייע דור מיט שלילי, וואס עס איז נישט דא.
זאגן פאר די נייע דור "אה וואס ווייסט די יונגווארג אשר לא ידע את יוסף"
אדער ארויסברענגן ווי א דור יתום מען איז היינט אז מען האט שוין נישט דעם רבי'ן
און אלעס אלעס זאל זיך דרייען איבער וואס עס איז נישט דא איז נישט די מהלך
איך פארשטיי אז איר געדענקט אייערע רבי'ס און איר בענקט זיך אבער מיט אייערע סיפורים באקום איך נישט דאס וואס איר האט געהאט ווען איר זענט געווען יונגער
אדרבה שמועס אויס אויב האלט איר אז איך בין גערעכט אדער נישט איך וויל באמת פארשטיין נישט לקנתר

ווי האט יענער געזאגט
אז דו ביסט א היינטיגע חסיד ערווארט נישט קיין אמאליגע רבי און אז דו ביסט א היינטיגע רבי ערווארט נישט קיין אמאליגע חסיד

סאיז א גרויסע חורבן צו לעבן מיטן אמאל (וואס איז טעכניש ליידער שוין נישטא) אין די היינטיגע וועלט (וואס איז פאקטיש יא דא לפינינו), אבער סאיז אסאך א גרעסערע חורבן צו לעבן אין די הייינטיגע וועלט אנעם אמאל...

די בעסטע איז א היינטיגע מורה דרך וואס איז ממשיך די אמאל, און סאיז ב"ה דא אסאך (און סוועט אייביג זיין..), אבער במקום דאפקרותא ניחה ליה דאן איז דאך נישטא וואס צו רעדן ווייל יעדער מורה דרך וואס וועט נאר רעדן פונעם אמאל וועט דאך אטאמאטיש ווערן פארוואנדלט אין א סקיצאפרעניק עקסטרעמיסט...


בקיצור, די היינטיגע אויפגעקלערטע וועלט ערלויבט "געפילן" אהבה וכו' (=חאזעריי...) נישט ווי די אמאליגע לכאורה צידריקטע וועלט..
אבער אני הקטן לאז מיך נישט אינטערדריקן פון די היינטיגע וועלט.. איך פראקטיציר נאך די "געפילן" פון "נאסטאלגיע" "עהרע" "רעספעקט צו קלוגערע/עהרליכערע"
און מאנכע פון די היינטיגע וועלט קענען דאס נישט סובל זיין...
(#קליפת הליבעראליזעם בתוקפו, אפגעזעהן פאר וועמען דו וואוטסט פאקטיש)

[הענדימען]

און לגבי איסורי כריתות, ברענג מיר עפעס אן איסור כרת וואס דער רבי האט געהאט א מיינונג דערביי און דו האלטסט אז מען דארף טון אנדערש.

דער רבי איז חוץ אן ערליכער איד אויך געווען אן אנגענומענער פוסק און געוויסע זאכן וואס ער האט גע'פסק'נט "און זיך אליינס געפירט" פסק'ענען די סאטמארע דיינים אנדערש

וואו נאך איז דא אזא שוואנצאנעס?

[great]

די וואס זענען ביזי כסדר וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, איז א קליינע פראצענט, עפ"י רוב פון די עלטערע דור וואס שפירן אז מיט דעם זענען זיי מער ווי די אינגערע ווייל זיי קענען דערציילן וואס זיי געדענקן פון די רבי ז"ל.

אזוי קוקן אן עס אפשר אן א פאר מגושמ'דיגע אויגן, אבער ס'איז העט ווייט פון וואר.

אזוי פירן זיך ערליכע אידן מאז ומעולם, מען קוקט צוריק און מ'בענקט זיך צום רבי'ן, פארקערט גאר, אין אדם עומד על דעת רבו עד מ' שנה, מ'ווערט עלטער לערנט אפ ענינים אויפן אנדערן בליק ווי אלס אינגערמאן.

וכן, האב מיר נאך געקענט אביסל דער פריערדיגער דור זקנים, פוילישע און אונגארישע אידן און זיי האבן פונקט אזוי שוקל געווען און גערעדט מיט בענקעניש און עהרע פון זייערע רבי'ס אין די אלטע היים.

איך מיין טאקע איז סאטמאר שיין ערליך חסידות (בעסער אידן) אבער עס האט דע טעות ווי מהאט זייער ווייט פאקראכן דהיינו

1)אלעמאל האט מען געלעבט מיט בעקעניש און פארציילט מעשיות צדיקים אבער דא עקא עס קומט צו הלכה למעשה יעדער מאן דהוא זאגט וואס די רבי האט געטון/געזאגט/געהאלטן אין אזא פאל אין נאכדעם האט מען די חוצפה פון זאגן היינט "אין אדם עומד על דעת רבו עד מ' שנה," רבותי דע מימרא איז פאר א תלמיד פון א רבי וואס איז גדול בתורה כרבו שלמדו ממנו איז די חידוש מיטדעם אלעם נעמט 40 יאר אבער השם ישמרנו אז היינט (נאך 40 יאר )ליידער האט ער נישט קיין תלמידים וואס זענען כאטש גדול בתורה כרבו (אפשר בצנעא) האט קיין 1 סאטמארע תלמיד קיין שום מושג אפס קצהו מרוב בינתו ודעתו כדי לדמות מלתא למלתא דא איז די פלאץ מוחה צו זיין אויפן כבוד פון מיין רבי כדי להסיר חרון אף השם ירחם סך הכל וואס מקען נעמען למעשה פון רבין איז אדער דברי מוסר ויראה מספריו הקדושים כמו שאר ספרי תלמידי בעש"ט אדער פסקים פון שו"ת דברי יואל וואס איז מפורש אדער מינות ובחירות שכתוב מפורש מער פון דעם איז 000000 וואס א מענטש זאגט למעשה וואס צו טוהן.
נאר וואס דען אז עס איז דא א שאלה למעשה דארף מען גיין צום מורה הוראה זעהן וואס השי"ת אליין זאגט און א מורה הוראה וואס האט סמיכה ד חלקי שוע ויראת שמים האט די כח היינט אויך צו מדמא זיין מלתא למילתא

[כאניש וואס צו טון]

די שמועס איבער דעם אז איך האב נאך געקאסט דעם אמאליגן טעם, מילא האב איך אן אנדער בליק אויף דעם היינט, משא"כ די יונגערע, האבן דעם אמאליגן טעם קיינמאל געשפירט, אבער די היינטיגקייט האבן זיי פאר די אויגן, איז גאר א ברייטער,
אבער ס'האט נישט מיט דעם שמועס איבער אלעמאל שוקל זיין דעם אלטן רבי'נס מיינונג

[great]

די וואס זענען ביזי כסדר וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, איז א קליינע פראצענט, עפ"י רוב פון די עלטערע דור וואס שפירן אז מיט דעם זענען זיי מער ווי די אינגערע ווייל זיי קענען דערציילן וואס זיי געדענקן פון די רבי ז"ל.

אזוי קוקן אן עס אפשר אן א פאר מגושמ'דיגע אויגן, אבער ס'איז העט ווייט פון וואר.

אזוי פירן זיך ערליכע אידן מאז ומעולם, מען קוקט צוריק און מ'בענקט זיך צום רבי'ן, פארקערט גאר, אין אדם עומד על דעת רבו עד מ' שנה, מ'ווערט עלטער לערנט אפ ענינים אויפן אנדערן בליק ווי אלס אינגערמאן.

וכן, האב מיר נאך געקענט אביסל דער פריערדיגער דור זקנים, פוילישע און אונגארישע אידן און זיי האבן פונקט אזוי שוקל געווען און גערעדט מיט בענקעניש און עהרע פון זייערע רבי'ס אין די אלטע היים.

ריכטיג אז מען דארף ארויפקוקען מיט עהרע און זאגן מתי יגיע מעשי, אבער,
מען קען נישט מחנך זיין א נייע דור מיט שלילי, וואס עס איז נישט דא.
זאגן פאר די נייע דור "אה וואס ווייסט די יונגווארג אשר לא ידע את יוסף"
אדער ארויסברענגן ווי א דור יתום מען איז היינט אז מען האט שוין נישט דעם רבי'ן
און אלעס אלעס זאל זיך דרייען איבער וואס עס איז נישט דא איז נישט די מהלך
איך פארשטיי אז איר געדענקט אייערע רבי'ס און איר בענקט זיך אבער מיט אייערע סיפורים באקום איך נישט דאס וואס איר האט געהאט ווען איר זענט געווען יונגער
אדרבה שמועס אויס אויב האלט איר אז איך בין גערעכט אדער נישט איך וויל באמת פארשטיין נישט לקנתר

אוי איז דא אמת מהאט געמאכט עפעס דעם רבין ווי די תורה דהיינו טאמער איינער קען נישט דעם רבין איז זיין דעה ניט דעם רבין דעת תורה השם ירחם ווי האט די רבי גענומן זיינע פסקים און דרכים פון די תורה ער האט געקענט משה רבינו???...
אלא מאי אז איינער וואס איז מדובק אין די תורה און ער בויעט אויף למעשה צו טוהן ווי אזוי סשטייט אין זיין תורה איז 10000 מאל בעסער ווי די אינגערמאן וואס האט נאכנישט געלערנט א דף גמרא און ער ווייסט פונקליך וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, רבותי סאטמארע אידן פארשעמטס נישט די תורה הקדושה

[הייליג]

די שמועס איבער דעם אז איך האב נאך געקאסט דעם אמאליגן טעם, מילא האב איך אן אנדער בליק אויף דעם היינט, משא"כ די יונגערע, האבן דעם אמאליגן טעם קיינמאל געשפירט, אבער די היינטיגקייט האבן זיי פאר די אויגן, איז גאר א ברייטער,
אבער ס'האט נישט מיט דעם שמועס איבער אלעמאל שוקל זיין דעם אלטן רבי'נס מיינונג

נו אדרבה שמועס עס אויס וואס איז אייער בליק אנדערש אלטס איינער וואס ווייסט פון די אמאליגע בליק און ווי איך פארשטיי אויך די היינטיגע

[כאניש וואס צו טון]

די שמועס איבער דעם אז איך האב נאך געקאסט דעם אמאליגן טעם, מילא האב איך אן אנדער בליק אויף דעם היינט, משא"כ די יונגערע, האבן דעם אמאליגן טעם קיינמאל געשפירט, אבער די היינטיגקייט האבן זיי פאר די אויגן, איז גאר א ברייטער,
אבער ס'האט נישט מיט דעם שמועס איבער אלעמאל שוקל זיין דעם אלטן רבי'נס מיינונג

נו אדרבה שמועס עס אויס וואס איז אייער בליק אנדערש אלטס איינער וואס ווייסט פון די אמאליגע בליק און ווי איך פארשטיי אויך די היינטיגע

כאניש געמיינט אז 'איך' האב אז בליק,
נאר געזאגט אז ס'צוויי זאכן,1 איבער וויזוי דער עלטערער זעהט זאכן, און וויזוי דער היינטיגער זעהט זאכן, מילא איז זיי שווער זיך צינויף צו רעדן,
דאס איז איין זאך, א ברייטע נושא,

2 דאס אז מ'איז אלס שוקל דעם דעת פון אלטן רבין און פריערדיגע צדיקים, דאס איז גאר א צווייטע זאך

[דריידל]

און לגבי איסורי כריתות, ברענג מיר עפעס אן איסור כרת וואס דער רבי האט געהאט א מיינונג דערביי און דו האלטסט אז מען דארף טון אנדערש.

דער רבי איז חוץ אן ערליכער איד אויך געווען אן אנגענומענער פוסק און געוויסע זאכן וואס ער האט גע'פסק'נט "און זיך אליינס געפירט" פסק'ענען די סאטמארע דיינים אנדערש

וואו נאך איז דא אזא שוואנצאנעס?

גערעכט. אויף דעם קען איך מעיד זיין. איך האב אמאל גערעדט צו א סאטמערע דיין (היינט שוין פון די עלטערע דיינים) איבער די שיעור צו מאכן אן על המחיה אויף ספאנזש קעיק, נאכ'ן הערן וואס ער זאגט האב איך געפרעגט צו מ'דארף נישט מחמיר זיין כמבואר בתשובת דברי יואל אויף וואס ער האט געענטפערט אז ס'איז נישט אנגענומען און מ'פירט זיך נישט אזוי.

[great]

און לגבי איסורי כריתות, ברענג מיר עפעס אן איסור כרת וואס דער רבי האט געהאט א מיינונג דערביי און דו האלטסט אז מען דארף טון אנדערש.

דער רבי איז חוץ אן ערליכער איד אויך געווען אן אנגענומענער פוסק און געוויסע זאכן וואס ער האט גע'פסק'נט "און זיך אליינס געפירט" פסק'ענען די סאטמארע דיינים אנדערש

וואו נאך איז דא אזא שוואנצאנעס?

גערעכט. אויף דעם קען איך מעיד זיין. איך האב אמאל גערעדט צו א סאטמערע דיין (היינט שוין פון די עלטערע דיינים) איבער די שיעור צו מאכן אן על המחיה אויף ספאנזש קעיק, נאכ'ן הערן וואס ער זאגט האב איך געפרעגט צו מ'דארף נישט מחמיר זיין כמבואר בתשובת דברי יואל אויף וואס ער האט געענטפערט אז ס'איז נישט אנגענומען און מ'פירט זיך נישט אזוי.

יא דא איז די אמתע סאטמארע שיטה נאר תורה תורה פסקנען וואס די תורה הייסט אין אזוי איז גווען אלע דורות תנאים אמוראים תלמידים קריגן זיך הלכה למעשה מיטן היילגן תנא

[פרישע קוגל]

און לגבי איסורי כריתות, ברענג מיר עפעס אן איסור כרת וואס דער רבי האט געהאט א מיינונג דערביי און דו האלטסט אז מען דארף טון אנדערש.

דער רבי איז חוץ אן ערליכער איד אויך געווען אן אנגענומענער פוסק און געוויסע זאכן וואס ער האט גע'פסק'נט "און זיך אליינס געפירט" פסק'ענען די סאטמארע דיינים אנדערש

וואו נאך איז דא אזא שוואנצאנעס?

גערעכט. אויף דעם קען איך מעיד זיין. איך האב אמאל גערעדט צו א סאטמערע דיין (היינט שוין פון די עלטערע דיינים) איבער די שיעור צו מאכן אן על המחיה אויף ספאנזש קעיק, נאכ'ן הערן וואס ער זאגט האב איך געפרעגט צו מ'דארף נישט מחמיר זיין כמבואר בתשובת דברי יואל אויף וואס ער האט געענטפערט אז ס'איז נישט אנגענומען און מ'פירט זיך נישט אזוי.

יא דא איז די אמתע סאטמארע שיטה נאר תורה תורה פסקנען וואס די תורה הייסט אין אזוי איז גווען אלע דורות תנאים אמוראים תלמידים קריגן זיך הלכה למעשה מיטן היילגן תנא

@גרעיט. סזעט אויס ווי די ביסט זיך סותר
"
אוי איז דא אמת מהאט געמאכט עפעס דעם רבין ווי די תורה דהיינו טאמער איינער קען נישט דעם רבין איז זיין דעה ניט דעם רבין דעת תורה השם ירחם ווי האט די רבי גענומן זיינע פסקים און דרכים פון די תורה ער האט געקענט משה רבינו???...
אלא מאי אז איינער וואס איז מדובק אין די תורה און ער בויעט אויף למעשה צו טוהן ווי אזוי סשטייט אין זיין תורה איז 10000 מאל בעסער ווי די אינגערמאן וואס האט נאכנישט געלערנט א דף גמרא און ער ווייסט פונקליך וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, רבותי סאטמארע אידן פארשעמטס נישט די תורה הקדושה"

דער אינגערמאן קומט דא זאגן א מעשה אז איננע פון די עלטערע דיינים האבן געזאגט אנדירש ווי ס'שטייט און דברי יואל און קומסט מיט א 'בלענק תגובה' אז מ'זאל נישט פארשעמען די תורה און נאר טון וואס ס'שטייט אין שלחן ערוך....
כאפסט מיין קשאי? אז נישט העועך שרייבן קלארער

[דריידל]

ס'דא א תשובה אין דברי יואל אז שלח מנות דארף מען שיקן דורך א שליח. איז בכלל דא איינער איו סאטמאר וואס נעמט אזוי אן?

[דרךהמלך]

באקאנטע זאך אז דעי תשובה איז נישט פונ'ם רבי'ן, נאר פון א תלמיד, ס'האט זיך אויסגעמישט מיט די כתבים, און מ'האט עס אריין געלייגט

[great]

און לגבי איסורי כריתות, ברענג מיר עפעס אן איסור כרת וואס דער רבי האט געהאט א מיינונג דערביי און דו האלטסט אז מען דארף טון אנדערש.

דער רבי איז חוץ אן ערליכער איד אויך געווען אן אנגענומענער פוסק און געוויסע זאכן וואס ער האט גע'פסק'נט "און זיך אליינס געפירט" פסק'ענען די סאטמארע דיינים אנדערש

וואו נאך איז דא אזא שוואנצאנעס?

גערעכט. אויף דעם קען איך מעיד זיין. איך האב אמאל גערעדט צו א סאטמערע דיין (היינט שוין פון די עלטערע דיינים) איבער די שיעור צו מאכן אן על המחיה אויף ספאנזש קעיק, נאכ'ן הערן וואס ער זאגט האב איך געפרעגט צו מ'דארף נישט מחמיר זיין כמבואר בתשובת דברי יואל אויף וואס ער האט געענטפערט אז ס'איז נישט אנגענומען און מ'פירט זיך נישט אזוי.

יא דא איז די אמתע סאטמארע שיטה נאר תורה תורה פסקנען וואס די תורה הייסט אין אזוי איז גווען אלע דורות תנאים אמוראים תלמידים קריגן זיך הלכה למעשה מיטן היילגן תנא

@גרעיט. סזעט אויס ווי די ביסט זיך סותר
"
אוי איז דא אמת מהאט געמאכט עפעס דעם רבין ווי די תורה דהיינו טאמער איינער קען נישט דעם רבין איז זיין דעה ניט דעם רבין דעת תורה השם ירחם ווי האט די רבי גענומן זיינע פסקים און דרכים פון די תורה ער האט געקענט משה רבינו???...
אלא מאי אז איינער וואס איז מדובק אין די תורה און ער בויעט אויף למעשה צו טוהן ווי אזוי סשטייט אין זיין תורה איז 10000 מאל בעסער ווי די אינגערמאן וואס האט נאכנישט געלערנט א דף גמרא און ער ווייסט פונקליך וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, רבותי סאטמארע אידן פארשעמטס נישט די תורה הקדושה"

דער אינגערמאן קומט דא זאגן א מעשה אז איננע פון די עלטערע דיינים האבן געזאגט אנדירש ווי ס'שטייט און דברי יואל און קומסט מיט א 'בלענק תגובה' אז מ'זאל נישט פארשעמען די תורה און נאר טון וואס ס'שטייט אין שלחן ערוך....
כאפסט מיין קשאי? אז נישט העועך שרייבן קלארער

ניין איך כאפסט נישט די קשאי? אפשר האב איך נשט קלאר ארויס וואס יענער מיינט?

[יש לו מנה]

די וואס זענען ביזי כסדר וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, איז א קליינע פראצענט, עפ"י רוב פון די עלטערע דור וואס שפירן אז מיט דעם זענען זיי מער ווי די אינגערע ווייל זיי קענען דערציילן וואס זיי געדענקן פון די רבי ז"ל.

אזוי קוקן אן עס אפשר אן א פאר מגושמ'דיגע אויגן, אבער ס'איז העט ווייט פון וואר.

אזוי פירן זיך ערליכע אידן מאז ומעולם, מען קוקט צוריק און מ'בענקט זיך צום רבי'ן, פארקערט גאר, אין אדם עומד על דעת רבו עד מ' שנה, מ'ווערט עלטער לערנט אפ ענינים אויפן אנדערן בליק ווי אלס אינגערמאן.

וכן, האב מיר נאך געקענט אביסל דער פריערדיגער דור זקנים, פוילישע און אונגארישע אידן און זיי האבן פונקט אזוי שוקל געווען און גערעדט מיט בענקעניש און עהרע פון זייערע רבי'ס אין די אלטע היים.

ריכטיג אז מען דארף ארויפקוקען מיט עהרע און זאגן מתי יגיע מעשי, אבער,
מען קען נישט מחנך זיין א נייע דור מיט שלילי, וואס עס איז נישט דא.
זאגן פאר די נייע דור "אה וואס ווייסט די יונגווארג אשר לא ידע את יוסף"
אדער ארויסברענגן ווי א דור יתום מען איז היינט אז מען האט שוין נישט דעם רבי'ן
און אלעס אלעס זאל זיך דרייען איבער וואס עס איז נישט דא איז נישט די מהלך
איך פארשטיי אז איר געדענקט אייערע רבי'ס און איר בענקט זיך אבער מיט אייערע סיפורים באקום איך נישט דאס וואס איר האט געהאט ווען איר זענט געווען יונגער
אדרבה שמועס אויס אויב האלט איר אז איך בין גערעכט אדער נישט איך וויל באמת פארשטיין נישט לקנתר

ווי האט יענער געזאגט
אז דו ביסט א היינטיגע חסיד ערווארט נישט קיין אמאליגע רבי און אז דו ביסט א היינטיגע רבי ערווארט נישט קיין אמאליגע חסיד

סאיז א גרויסע חורבן צו לעבן מיטן אמאל (וואס איז טעכניש ליידער שוין נישטא) אין די היינטיגע וועלט (וואס איז פאקטיש יא דא לפינינו), אבער סאיז אסאך א גרעסערע חורבן צו לעבן אין די הייינטיגע וועלט אנעם אמאל...

די בעסטע איז א היינטיגע מורה דרך וואס איז ממשיך די אמאל, און סאיז ב"ה דא אסאך (און סוועט אייביג זיין..), אבער במקום דאפקרותא ניחה ליה דאן איז דאך נישטא וואס צו רעדן ווייל יעדער מורה דרך וואס וועט נאר רעדן פונעם אמאל וועט דאך אטאמאטיש ווערן פארוואנדלט אין א סקיצאפרעניק עקסטרעמיסט...


בקיצור, די היינטיגע אויפגעקלערטע וועלט ערלויבט "געפילן" אהבה וכו' (=חאזעריי...) נישט ווי די אמאליגע לכאורה צידריקטע וועלט..
אבער אני הקטן לאז מיך נישט אינטערדריקן פון די היינטיגע וועלט.. איך פראקטיציר נאך די "געפילן" פון "נאסטאלגיע" "עהרע" "רעספעקט צו קלוגערע/עהרליכערע"
און מאנכע פון די היינטיגע וועלט קענען דאס נישט סובל זיין...
(#קליפת הליבעראליזעם בתוקפו, אפגעזעהן פאר וועמען דו וואוטסט פאקטיש)

גוט גוט

[פארפרוירן]

די וואס זענען ביזי כסדר וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, איז א קליינע פראצענט, עפ"י רוב פון די עלטערע דור וואס שפירן אז מיט דעם זענען זיי מער ווי די אינגערע ווייל זיי קענען דערציילן וואס זיי געדענקן פון די רבי ז"ל.

אזוי קוקן אן עס אפשר אן א פאר מגושמ'דיגע אויגן, אבער ס'איז העט ווייט פון וואר.

אזוי פירן זיך ערליכע אידן מאז ומעולם, מען קוקט צוריק און מ'בענקט זיך צום רבי'ן, פארקערט גאר, אין אדם עומד על דעת רבו עד מ' שנה, מ'ווערט עלטער לערנט אפ ענינים אויפן אנדערן בליק ווי אלס אינגערמאן.

וכן, האב מיר נאך געקענט אביסל דער פריערדיגער דור זקנים, פוילישע און אונגארישע אידן און זיי האבן פונקט אזוי שוקל געווען און גערעדט מיט בענקעניש און עהרע פון זייערע רבי'ס אין די אלטע היים.

ריכטיג אז מען דארף ארויפקוקען מיט עהרע און זאגן מתי יגיע מעשי, אבער,
מען קען נישט מחנך זיין א נייע דור מיט שלילי, וואס עס איז נישט דא.
זאגן פאר די נייע דור "אה וואס ווייסט די יונגווארג אשר לא ידע את יוסף"
אדער ארויסברענגן ווי א דור יתום מען איז היינט אז מען האט שוין נישט דעם רבי'ן
און אלעס אלעס זאל זיך דרייען איבער וואס עס איז נישט דא איז נישט די מהלך
איך פארשטיי אז איר געדענקט אייערע רבי'ס און איר בענקט זיך אבער מיט אייערע סיפורים באקום איך נישט דאס וואס איר האט געהאט ווען איר זענט געווען יונגער
אדרבה שמועס אויס אויב האלט איר אז איך בין גערעכט אדער נישט איך וויל באמת פארשטיין נישט לקנתר

אוי איז דא אמת מהאט געמאכט עפעס דעם רבין ווי די תורה דהיינו טאמער איינער קען נישט דעם רבין איז זיין דעה ניט דעם רבין דעת תורה השם ירחם ווי האט די רבי גענומן זיינע פסקים און דרכים פון די תורה ער האט געקענט משה רבינו???...
אלא מאי אז איינער וואס איז מדובק אין די תורה און ער בויעט אויף למעשה צו טוהן ווי אזוי סשטייט אין זיין תורה איז 10000 מאל בעסער ווי די אינגערמאן וואס האט נאכנישט געלערנט א דף גמרא און ער ווייסט פונקליך וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, רבותי סאטמארע אידן פארשעמטס נישט די תורה הקדושה

איר זאלט מיר מוחל זיין, כנ"ל בין איך אויך אויפגעוואקסן אין אן אלטרע סאטמאר'ע שטוב ווי רביה"ק איז דער פוסק אחרון אויף יעדע זאך, און ב"ה אז נאכ'ן אביסל עלטער ווערן און זיך אביסל אומקוקן ווערט ביי מיר אלץ מער און מער קלאר די אמת'דיגקייט און ריינקייט פון די השקפה מיט וואס איך בין אויפגעוואקסן.
דאס וואס מאנכע קוקן דאס אן איבערגעטריבן איז ווארשיינליך אדער צוליב זייער היינטיגקייט, אדער צוליב וואס די פון וועם זיי האבן געהערט כסדר רעדן פון רבי'ן האבן גערעדט אן שכל - בלויז מיט געפילן, און לכאורה נישט קיין תלמידי חכמים. און די זעלבע איז מיט די היינטיגע "חסידישע" אינגעלייט וואס זיי קענען קוים א צורת אות אבער פון רבי'ן ווייסן זיי עפעס אויסטערליש גוט.
אבער כ'מיין אז יעדער סאטמאר'ער בר דעת וואס וויל זיך פירן בדרך האמת איז ביי אים דער רבי א בריק צום אמאל, א בריק אויסצוקלארן די ריינע השקפה און די ריינע דעת תורה (אוודאי קומט כסדר אונטער שאלות וואס יעדער קען פרעגן זיין מורה דרך, כ'רעד אבער באופן כללי) און נישט קיין מיטל זיך מוחל צו זיין די עבירות מיט'ן אויסרייד "דערעבע".
און וואס דו זאגסט אז ווער עס האט נישט געקענט דעם רבי'ן האט נישט קיין דעת תורה, רעדסטו אדער פון עקסטרעמיסטן אדער פון שוטים אדער ביידע צוזאמען.
און אויב דו ווילסט שפייען אין די אייגענע קעשענע (כנראה מדבריך אז דו ביסט א סאטמאר'ער געבוירענער, אויב נישט דאן זיי מיר מוחל) און זאגן אז סאטמאר'ע אידן פארשעמען די תורה, קען איך דיר נאכאמאל זאגן וואס כ'האב שוין ערווענט, אז אין אנדערע פלעצער איז זילטש בעסער, אויב עפעס איז ערגעץ אנדערש אסאך אסאך ערגער.

[דריידל]

דער רבי איז חוץ אן ערליכער איד אויך געווען אן אנגענומענער פוסק און געוויסע זאכן וואס ער האט גע'פסק'נט "און זיך אליינס געפירט" פסק'ענען די סאטמארע דיינים אנדערש

וואו נאך איז דא אזא שוואנצאנעס?

גערעכט. אויף דעם קען איך מעיד זיין. איך האב אמאל גערעדט צו א סאטמערע דיין (היינט שוין פון די עלטערע דיינים) איבער די שיעור צו מאכן אן על המחיה אויף ספאנזש קעיק, נאכ'ן הערן וואס ער זאגט האב איך געפרעגט צו מ'דארף נישט מחמיר זיין כמבואר בתשובת דברי יואל אויף וואס ער האט געענטפערט אז ס'איז נישט אנגענומען און מ'פירט זיך נישט אזוי.

יא דא איז די אמתע סאטמארע שיטה נאר תורה תורה פסקנען וואס די תורה הייסט אין אזוי איז גווען אלע דורות תנאים אמוראים תלמידים קריגן זיך הלכה למעשה מיטן היילגן תנא

@גרעיט. סזעט אויס ווי די ביסט זיך סותר
"
אוי איז דא אמת מהאט געמאכט עפעס דעם רבין ווי די תורה דהיינו טאמער איינער קען נישט דעם רבין איז זיין דעה ניט דעם רבין דעת תורה השם ירחם ווי האט די רבי גענומן זיינע פסקים און דרכים פון די תורה ער האט געקענט משה רבינו???...
אלא מאי אז איינער וואס איז מדובק אין די תורה און ער בויעט אויף למעשה צו טוהן ווי אזוי סשטייט אין זיין תורה איז 10000 מאל בעסער ווי די אינגערמאן וואס האט נאכנישט געלערנט א דף גמרא און ער ווייסט פונקליך וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, רבותי סאטמארע אידן פארשעמטס נישט די תורה הקדושה"

דער אינגערמאן קומט דא זאגן א מעשה אז איננע פון די עלטערע דיינים האבן געזאגט אנדירש ווי ס'שטייט און דברי יואל און קומסט מיט א 'בלענק תגובה' אז מ'זאל נישט פארשעמען די תורה און נאר טון וואס ס'שטייט אין שלחן ערוך....
כאפסט מיין קשאי? אז נישט העועך שרייבן קלארער

ניין איך כאפסט נישט די קשאי? אפשר האב איך נשט קלאר ארויס וואס יענער מיינט?

קוקט אויס אז @פרישע האט נישט פארשטאנען וואס די שרייבסט

[great]

די וואס זענען ביזי כסדר וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, איז א קליינע פראצענט, עפ"י רוב פון די עלטערע דור וואס שפירן אז מיט דעם זענען זיי מער ווי די אינגערע ווייל זיי קענען דערציילן וואס זיי געדענקן פון די רבי ז"ל.

אזוי קוקן אן עס אפשר אן א פאר מגושמ'דיגע אויגן, אבער ס'איז העט ווייט פון וואר.

אזוי פירן זיך ערליכע אידן מאז ומעולם, מען קוקט צוריק און מ'בענקט זיך צום רבי'ן, פארקערט גאר, אין אדם עומד על דעת רבו עד מ' שנה, מ'ווערט עלטער לערנט אפ ענינים אויפן אנדערן בליק ווי אלס אינגערמאן.

וכן, האב מיר נאך געקענט אביסל דער פריערדיגער דור זקנים, פוילישע און אונגארישע אידן און זיי האבן פונקט אזוי שוקל געווען און גערעדט מיט בענקעניש און עהרע פון זייערע רבי'ס אין די אלטע היים.

ריכטיג אז מען דארף ארויפקוקען מיט עהרע און זאגן מתי יגיע מעשי, אבער,
מען קען נישט מחנך זיין א נייע דור מיט שלילי, וואס עס איז נישט דא.
זאגן פאר די נייע דור "אה וואס ווייסט די יונגווארג אשר לא ידע את יוסף"
אדער ארויסברענגן ווי א דור יתום מען איז היינט אז מען האט שוין נישט דעם רבי'ן
און אלעס אלעס זאל זיך דרייען איבער וואס עס איז נישט דא איז נישט די מהלך
איך פארשטיי אז איר געדענקט אייערע רבי'ס און איר בענקט זיך אבער מיט אייערע סיפורים באקום איך נישט דאס וואס איר האט געהאט ווען איר זענט געווען יונגער
אדרבה שמועס אויס אויב האלט איר אז איך בין גערעכט אדער נישט איך וויל באמת פארשטיין נישט לקנתר

אוי איז דא אמת מהאט געמאכט עפעס דעם רבין ווי די תורה דהיינו טאמער איינער קען נישט דעם רבין איז זיין דעה ניט דעם רבין דעת תורה השם ירחם ווי האט די רבי גענומן זיינע פסקים און דרכים פון די תורה ער האט געקענט משה רבינו???...
אלא מאי אז איינער וואס איז מדובק אין די תורה און ער בויעט אויף למעשה צו טוהן ווי אזוי סשטייט אין זיין תורה איז 10000 מאל בעסער ווי די אינגערמאן וואס האט נאכנישט געלערנט א דף גמרא און ער ווייסט פונקליך וואס די רבי ז"ל האט געטון/געזאגט/געהאלטן, רבותי סאטמארע אידן פארשעמטס נישט די תורה הקדושה

איר זאלט מיר מוחל זיין, כנ"ל בין איך אויך אויפגעוואקסן אין אן אלטרע סאטמאר'ע שטוב ווי רביה"ק איז דער פוסק אחרון אויף יעדע זאך, און ב"ה אז נאכ'ן אביסל עלטער ווערן און זיך אביסל אומקוקן ווערט ביי מיר אלץ מער און מער קלאר די אמת'דיגקייט און ריינקייט פון די השקפה מיט וואס איך בין אויפגעוואקסן.
דאס וואס מאנכע קוקן דאס אן איבערגעטריבן איז ווארשיינליך אדער צוליב זייער היינטיגקייט, אדער צוליב וואס די פון וועם זיי האבן געהערט כסדר רעדן פון רבי'ן האבן גערעדט אן שכל - בלויז מיט געפילן, און לכאורה נישט קיין תלמידי חכמים. און די זעלבע איז מיט די היינטיגע "חסידישע" אינגעלייט וואס זיי קענען קוים א צורת אות אבער פון רבי'ן ווייסן זיי עפעס אויסטערליש גוט.
אבער כ'מיין אז יעדער סאטמאר'ער בר דעת וואס וויל זיך פירן בדרך האמת איז ביי אים דער רבי א בריק צום אמאל, א בריק אויסצוקלארן די ריינע השקפה און די ריינע דעת תורה (אוודאי קומט כסדר אונטער שאלות וואס יעדער קען פרעגן זיין מורה דרך, כ'רעד אבער באופן כללי) און נישט קיין מיטל זיך מוחל צו זיין די עבירות מיט'ן אויסרייד "דערעבע".
און וואס דו זאגסט אז ווער עס האט נישט געקענט דעם רבי'ן האט נישט קיין דעת תורה, רעדסטו אדער פון עקסטרעמיסטן אדער פון שוטים אדער ביידע צוזאמען.
און אויב דו ווילסט שפייען אין די אייגענע קעשענע (כנראה מדבריך אז דו ביסט א סאטמאר'ער געבוירענער, אויב נישט דאן זיי מיר מוחל) און זאגן אז סאטמאר'ע אידן פארשעמען די תורה, קען איך דיר נאכאמאל זאגן וואס כ'האב שוין ערווענט, אז אין אנדערע פלעצער איז זילטש בעסער, אויב עפעס איז ערגעץ אנדערש אסאך אסאך ערגער.

יא איך בין א סאטמארע תלמיד געבוירנע אויך בעזרת השם להלאה אוודאי סאטמאר איז שענסטע און בעסטע איך האב פשוט מעורר געווען פאר דעי חסדי סאטמאר וואס ווייסן נישט דעם רבין שיטה אבער ברוך השם זענען דא שיינע צאל תלמידים וואס גייען לאורו כהוגן דהיינו אויף יעדע טריט און שריט קוק מען וואס די תורה זאגט (דורך א מורה הוראה מובהק) אזוי ווי די רבי בכבודו בעצמו האט געטוהן אזוי שטייט קלאר און ויואל משה 200 עמודים געבויט אויף תורה דעס איז סאטמאר תורה ויראה
סתם קומען זאגן למשל אז מדארף גיין אין קעמפ אפשר היינט איז די מציאות אנדערש ווער קען זאגן א מיינוג נישט איינער וואס האט געלערנט און סאטמער ישיבה נאר איינער וואס איז דבוק בתורה הקדושה

[KMW]

איך האב נישט דורכגעלײנט אלע בלעטער, אבער זײער אסאך סאטמערע זוכן עפעס מער למחצה לשליש ולרביע און די תוצאות זעען זיך אן בפרט בײ פרױען.

װעגן דעם איז גוט צו זײן א סאטמערע!