אידישע ווערטער און זייער ריכטיגער אויסלייג (ספעלינג)

[יוסיף דעת]

איך ווייס נישט אויב עס באלאנגט דא.

איך שרייב אסאך מאל לענגערע זאכן אבער איך ווייס נישט ווי מען לייגט קאמעס, און פיריעדס, אד"ג, איז דא ערגעץ דא ווי מען שמועסט דאס אויס, אדער קען איינער זיין אזוי גוט אין אויסשמועסן.

יישר כח

[למדן וצדיק]

אבער דער א' אין סאך קומט זיכער אפי' לשטותם.

לשטותם לשיטתם. צי דו ווילסט צי נישט, זיי האבן געהאט כללים, מיר האבן נישט.

ייווא לייגט אויס א סך. "מעלות" פלעגט אויך אמאל אזוי אויסלייגן.

וואס מיינסטו צו זאגן מיר האבן נישט קיין כללים? די עיקר זאך וואס זיי האבן מער פון אונז איז אז זיי האבן א ווערטערבוך, און ס'איז שוין טאקע צייט ס'זאל איינמאל פאר אלעמאל ארויסקומען א היימישע אידישע ווערטערבוך און יעדעס ווארט וואס איז דא ספק זאל מען באשטימען לויט וויאזוי רוב פראפעסיאנעלע שרייבערס שרייבן.

[למדן וצדיק]

לעצטנס האב איך אנגעהויבן ארבעטן אויף א אידיש - ייִדיש ווערטערבוך, ווער ס'האט עפעס צוצולייגן איז מכובד זיך צו לאזן וויסן
https://docs.google.com/spreadsheets/d/ ... sp=sharing

[למדן וצדיק]

איז "בעפאר" א פראפעזיציע? דארף מען נאכדעם שרייבן "דעם" אנשטאט דער, דאס, און "דער" אנשטאט "די"?

[קלאָצקאָפּ]

יא.

[למדן וצדיק]

טענקס

[קלאָצקאָפּ]

איינער האט דא אמאל גע'טענה'ט אז בעפאר איז גרייזיג אין אידיש, נאר ס'איז גע'גנב'עט פונעם ענגלישן before. כ'ווייס נישט ווי גערעכט יענער איז, אבער דער באדייט איז סייווי די זעלבע ווי פאַר.

[זאג א גוטס]

איידער.

בעפאר מיט א קמץ אדער פתח?
(יונגערהייט מיט א פתח, עלטער מיט א קמץ.. - 'העי! איך בין דא געווען ביפאר' - פתח. 'ער איז געוועזן שוחט בעפאר די קריג' - קמץ)

[קענטאקי]

ביידען אדער ביידן?

[למדן וצדיק]

איינער האט דא אמאל גע'טענה'ט אז בעפאר איז גרייזיג אין אידיש, נאר ס'איז גע'גנב'עט פונעם ענגלישן before. כ'ווייס נישט ווי גערעכט יענער איז, אבער דער באדייט איז סייווי די זעלבע ווי פאַר.

ס'קומט טאקע בפשטות פון ענגליש און אין די ווערטערביכער איז טאקע נישטא דאס ווארט, אבער כ'מיין ס'האט זיך שוין זייער אריינגעכאפט ביי אונז אנשטאט דאס ווארט "איידער" וואס זייער ווייניג ניצן.

כ'ווייס אז ס'מיינט דאס זעלבע ווי פאַר, כ'ווייס נישט אבער צו דאס מיינט יעצט אז ס'איז פראפעזיציע פונקט ווי "פאַר" ווייל "איידער" איז נישט קיין פראפעזיציע איז אפשר "בעפאר" אויך נישט.

[קלאָצקאָפּ]

'פאר' האט צוויי באדייטן: "משה האט עס געגעבן 'פאר' יאנקל", און "משה איז אנגעקומען 'פאר' (=קודם) יאנקל". "בעפאר" נוצט מען בעיקר ווען מ'וויל קלאר מאכן אז מ'רעדט פונעם לעצטן. צו ס'איז כשר אין אידיש קען מען זיך דינגען.

איידער איז נישט דער טייטש פון קודם, נאר פון טרם. ס'מיינט עפעס אזוי ווי "נאכנישט".

[למדן וצדיק]

אהא, יישכ!

[למדן וצדיק]

וואס טוט זיך מיט אלע ווערטער מיטן פרעפיקס "צאמ-"? ווי אזוי זאגט מען עס בלשון הווה און לשון ציווי ווען דער פרעפיקס ווערט אפגעטיילט פונעם ווארט? איך נעם/שטעל/לייג צאם? צוזאם? צוזאמען?

[למדן וצדיק]

כהאב לעצטנס באמערקט אז פראפעסיאנעלע שרייבערס האבן פיינט דאס ווארט "וואס" און וואו מקען נאר וועלן זיי עס אויסמיידן. עכ"פ וואס קען מען שרייבן אנשטאט "צוליב וואס" אדער "נאך וואס"?

אגב צו שרייבן "אין וועלכן/וועלכער" אנשטאט "וואס" אדער "וואו" קומט פון ענגליש in which

[האלצשטיין]

איז דא א חילוק פון שרייבן דריק אדער דרוק? אויב יא ווען שרייבט מען וואס?

ייש"כ

[למדן וצדיק]

כ'מיין אז דריק מיינט אזויווי א קוועטש (א דריק אויפן קנעפל) און דרוק מיינט אדער print (ארויס פון דרוק) אדער לחץ (ער איז אונטער דרוק)

[למדן וצדיק]

איז פאר-דעם איין ווארט (פארדעם) אדער צוויי ווערטער?

[קענטאקי]

בעפאר דעם = פאר דעם
דערפאר = פארדעם

[למדן וצדיק]

טענקס!

[למדן וצדיק]

מיט-דער-צייט איין ווארט אדער צוויי?

[גרשון]

איז דא א חילוק פון שרייבן דריק אדער דרוק? אויב יא ווען שרייבט מען וואס?

ייש"כ

דאס זאך-ווארט איז מיט א ו' אין אלע זיינע באדייטן, דרוק/אויסדרוק. דער ווערב איז געווענליך מיט א י', דריקן/אויסדריקן, סיידן מ'רעדט פון פרינטן א זאך, וואס דעמאלט איז עס דרוקן. (אין אדיעקטיוו איז דא אויסדריקליך, דאס קומט אויך מיט א י'.)

[למדן וצדיק]

איז דא א חילוק פון שרייבן דריק אדער דרוק? אויב יא ווען שרייבט מען וואס?

ייש"כ

דאס זאך-ווארט איז מיט א ו' אין אלע זיינע באדייטן, דרוק/אויסדרוק. דער ווערב איז געווענליך מיט א י', דריקן/אויסדריקן, סיידן מ'רעדט פון פרינטן א זאך, וואס דעמאלט איז עס דרוקן. (אין אדיעקטיוו איז דא אויסדריקליך, דאס קומט אויך מיט א י'.)

[גרשון]

איך ווייס, ס'איז דא א מחלוקת דערין. דאס וואס איך האב געשריבן איז, דאכט זיך, מער אנגענומען.

[למדן וצדיק]

אה, אקעי טענקס!

[האלצשטיין]

איז דא א חילוק פון שרייבן דריק אדער דרוק? אויב יא ווען שרייבט מען וואס?

ייש"כ

דאס זאך-ווארט איז מיט א ו' אין אלע זיינע באדייטן, דרוק/אויסדרוק. דער ווערב איז געווענליך מיט א י', דריקן/אויסדריקן, סיידן מ'רעדט פון פרינטן א זאך, וואס דעמאלט איז עס דרוקן. (אין אדיעקטיוו איז דא אויסדריקליך, דאס קומט אויך מיט א י'.)

ייש"כ. דו קענסט עס אפשר מער מסביר זיין? איך כ'האב נישט אינגאנצן פארשטאנען, וואס מיינט ווערב און וואס מיינט די זאך?