איז דען די אראביש פון היינט די זעלבע פונעם רמב"ם'ס?
מיר לערנען גמרא, מיר לערנען זיך דעם אראמיש פון די גמרא, די וואס רעדן ARAMAIC איז נישט מסתבר אז זיי קענען לערנען גמרא צי זוהר.
2) איך האב געזען קאפיעס פונעם כת"י פונעם הייליגן רמב"ם אין דעם פירוש המשניות אויף מסכת כלאים, און איך דערמאן זיך איצט, איז עס געווען לשון אין כתב העברי לשון קודש נישט אראביש.
איך האב עס קלאר פאר מיינע אויגן ווי איך וואלט עס יעצט געזען, איך האב עס גוט באטראכט, גאר לאנג זיך געמוטשעט, קיין אראביש איז עס זיכער נישט געווען.
אלץ-ווייסער, איך זע, אז דוד האט שוין געענטפערט אויף דיין שאלה - יא, א וודאי, דער אראביש פון רמב"ם און דער שפראך וואס רעדן יעצט די אראבער דא (אין א"י) זיינען נישט די זעלבע שפראך, אבער זיי זיינען פארט ענלעך. יתרה מזו, ס'איז דא ביי די אראבער אזא מין זאך ווי "ליטעראטורישע אראביש" (וואס נאר מיט אים קענען פארשטיין היינט איינער פון טוניסיא איינעם פון תימן) און אט די שפראך איז זייער נאענט (אדער ממש די אייגענע) צו דער שפריך פון כתבי רמב"ם (אזוי האב איך געהערט פון די מביני דבר, ווייל איך אליין ווייס אראביש גאר אביסל און נאר דעם פאלעסטינער דיאלעקט).
וועגן דעם, אז רמב"ם האט געשריבן פירוש המשניות אויף אראביש (כאטש טאקע מיט לשון-קודשע אותיות) איר קען אויכעט לעיינען דא.
און דא האסטו דעם רמב"ם'ס פירוש המשניות כתבי יד אליין - קוט זיך איין און וועס זען אז ס'איז טאקע אראביש.
דוד
כתב עברי האט מען שוין אפגעלאזט פון אנפאנג בית שני אין די צייטן פון עזרא הסופר, ווי די גמרא זאגט אין סנהדרין, אז די אידן האבן זיך אויסדערוועלט צו שרייבן אין כתב אשורית נישט עברי, און צו רעדן לשון הקודש און נישט ארמי,
און די מגילות טאקע זענען כתב עברי, נאך מזמן בית ראשון, אזוי אויך די מטבעות מזמן הבית איז געשריבן אויף עברי, און ס'איז נאך דא פארשידענע שטיינער מיט מאנומענטען מיט אויפשריפטן פון כתב עברי.
אגב די רמב"ם האט נישט געשריבן אויף כתב רש"י, כתב רש"י איז די שריפט [די כתב רהוט, סקריפט], וואס די אידן האבן געשריבן דערמיט אין שפאניע פארן גירוש, און מ'רופט עס כתב רש"י, ווייל די ערשטע רש"י על התורה האט מען געדרוקט אין א שפאנישע שטאט מיט דעם שריפט, איז עס געבליבן אויף דעם נאמען.
די כתב וואס די רמב"ם האט געשריבן איז געווען באנוצט אין יענע תקופה אין נארט אפריקע, און איז כמעט נישט געבליבן שפעטער ביי די ספרדישע מדינות, נאר אין תימן, אין טערקיי האט מען געשריבן א שטיקל ענדליכע שריפט צו די שפאנישע, און אין מאראקא, גאנץ א אנדערע אבער דאך פון די משפחה, משא"כ די איטאליענישע און די אשכנזישע און די פראנצויזישע, מדינות ווי ס'האבן געוואוינט די יוצאי אשכנז, וואס דארט האט מען געשריבן גאר א אנדערע שריפט, וואס אונזער כתב משיטא, איז נשתלשל געווארן פון יענע אור אלטע שריפט, נאר מיט צענדליגער השתלשלות'ן און שינויים מדחי אל דחי דור אחר דור.
דוד
די מגלות לויט ווי כמעט אלע פארשער טענה'ן, זענען צווישן די יארן 300 BC און 100 BC אויף עטליכע מגילות געבן אנדערע אן א שפעטערע דאטום אין אנפאנג פון AD למספ', אין אנדערע ווערטער טייטשט דאס פון אנהייב בית שני , (טאקע נישט בית ראשון ווי איך האב פריער געשריבן בטעות), ביז כמעט סוף בית שני, קיינער האט נאכנישט געגעבן א דעיט אזוי שפעט ווי 69 AD דאס הייסט נאכ'ן חורבן בית המקדש, (אגב איז אויך דא עטליכע מגלות פון דארט וואס איז אינגאנצן געשריבן אויף כתב עברי, און עטליכע מגילות וואס נאר די שם הקודש איז אין עברי, ווייל מ'האט עס נישט געוואלט שרייבן בקדושה)
מיין נקודה איז אבער געווען עפעס אנדערש, אין פאלקישע הענט בין איך מודה אז מ'האט גענוצט די עברי'שע שריפט און ס'זענען אויך געשריבן געווארן זאכן אין עברי שפעטער פון בית שני, ווי למשל די מטבעות פון די בן כוזיבא אויפשטאנד (וואס איז שפעטער פון די מגילות), איז אויך געשריבן אויף עברי, די רמב"ן שרייבט אז זייענדיג אין עכו האט מען אים געברעגנט מטבעות וואס איז געווען דערויף א אויפשריפט, און מ'האט עס געוויזן פאר כותיים און זיי האבן עס גראד אויסגעליינט ווייל זיי זענען נאך אלץ בקי דערין, און די רמב"ם שרייבט אין א בריוו קלאר אז כתב עברי האט מען גענוצט לדברי חול און פאר מטבעות וכדו' אבער די אפיציעלע תורה'דיגע כתב, אין וואס מ'זאל שרייבן די תורה שבכתב, תפילין מזוזות, דאס האט זיך הלכה'דיג געטוישט אין די צייטן פון עזרא, אזוי זאגט די גמרא אין סנהדרין כ"א, אז בעפאר עזרא האט מען געשריבן אין כתב עברי, און פון די צייטן פון עזרא האט מען אנגעהויבן שרייבן כתב אשורי, און די גמרא זאגט טאקע אז די הדיוטים די כותים שרייבן נאך יא אין כתב עברי, צו אשורית איז א נייע זאך ממש, אדער ס'איז שוין געווען בעפאר, נאר ס'איז נתחדש געווארן, איז א מחלוקת אין די גמרא, און אין ירושלמי שטייט טאקע אז לויט די מ"ד אז אשורי איז א נייע זאך, קומט אויס אז די עי"ן פון די לוחות בנס הי' עומדי' נישט די מ"ם וסמ"ך, (עיי' בריטב"א מגילה ג')
און בנוגע דיין צווייטע הערה, זע איך נישט וואס די ביסט מוסיף, און איך זאג דיר נאכאמאל, אז די רמב"ם האט נישט געשריבן אויף די כתב וואס מ'רופט היינט כתב רש"י.
איך קען בערך זיבן עברית, ענגליש, יודיש, ספאניש, רוסיש, אונגאריש, פוליש, אראביש. [דויטש בין איך מכליל אין יידיש, און אזוי אויך פארטאגעיזיש אין ספאניש, און אוקרייניש אין רוסיש, סלאוואקיש אין אונגאריש, טערקיש אין אראביש וכדומה]
דאנציגער האט געשריבן:איך קען בערך זיבן עברית, ענגליש, יודיש, ספאניש, רוסיש, אונגאריש, פוליש, אראביש. [דויטש בין איך מכליל אין יידיש, און אזוי אויך פארטאגעיזיש אין ספאניש, און אוקרייניש אין רוסיש, סלאוואקיש אין אונגאריש, טערקיש אין אראביש וכדומה]
איך האב שוין געוואלט שרייבען אז איך קען פונעף שפראכען, דערווייל ווען איך פאנג אן צו טייפען זעה איך אז ניטאמאל יודיש קען איך. על כן וועל איך לאזען וויסען דעם עולם אז איך קען איין שפראך אין דאס איז פעטש. מיין טאטע פלעגט אייביג זאגען דאס איז די איינציגסטע זאך וואס איך פארשטיי אין איך וועל ענק זאגען אז איך קען אויך רעדן דעם שפראך
האטס מיר א גוט שבת אז עס קומט נישט צו לאכען דאן וויין
איך גלייב אז אלעס וואס דער באשעפער טוהט איז נאר גוט. בעטן בעט איך אז הראינו השם את חסדיך אפו' מיין באגרעניצטע מוח אין פליישיגע זאל דאס אויך זעהן.
Dear Milkman: From now on please leave two pints every other day and one pint on the days in between, except Wednesdays and Saturdays when I don't want any milk.
AHA האט געשריבן:איך האב שוין געוואלט שרייבען אז איך קען פונעף שפראכען, דערווייל ווען איך פאנג אן צו טייפען זעה איך אז ניטאמאל יודיש קען איך. על כן וועל איך לאזען וויסען דעם עולם אז איך קען איין שפראך אין דאס איז פעטש. מיין טאטע פלעגט אייביג זאגען דאס איז די איינציגסטע זאך וואס איך פארשטיי אין איך וועל ענק זאגען אז איך קען אויך רעדן דעם שפראך
האטס מיר א גוט שבת אז עס קומט נישט צו לאכען דאן וויין
אין אנדערע ווערטער קענסטו "פלעמיש". אזוי פלעגט עס מיין רבי רופן..
פליסיג נאר אידיש, לשו"ק ענגליש גענוג גוט צו ניצן, פרענטש ספאניאלא קען איך אויסקראצען 2 ווערטער בדוחק, לשון טמא ענדעלט צו לשון קודש, דויטש ענדעלט צו אידיש (אזוי גאר?)
אל תסתכל בספעלינג אלא במה שיש בה.
הק' נ'חמן י'עקב ק'אהן המכונה ני"ק.