וואס באדייט די ווארט?

[זאג א גוטס]

אין באצוג, באציאונג אדער קעגנזאץ.
איז דא א חילוק צווישן די דריי?

צב"ש, גרונם איז א גרויסער חכם: אין באצוג צו חיים. אין באציאונג צו חיים. אין קעגנזאץ צו חיים.

[יקום פורקן]

באצוג - אין באצוג וואס דו שרייבסט פריער טו איך דיר יעצט שרייבן.

באציאונג - איך האב מיט דיר א גוטע באציאונג.

קעגנזאץ - גרונם איז א חכם אין קעגנזאץ צו חיים וועלכער איז א נאר.

[איבערלעבער]

מונטערן/מינטערן

זיי זענען צוויי באזונדערע ווערטער: מינטערן, אדער דערמינטערן, איז צו אויפלעבן און אויפרישן. צב"ש ווען איינער פאלט חלשות. מונטער איז צו ווערן אויפגעפרישט און אויפגעלעבט, צב"ש אויף אן אויספלוג.

ער איז פריש און מונטער. מ'האט געמינטערט דעם פאר'חלש'טן.

נאך וואס מען האט איהם דערמונטערט, האט ער זיך געשפירט פריש און מונטער.
עס איז איין ווארט.

[איבערלעבער]

באצוג - אין באצוג וואס דו שרייבסט פריער טו איך דיר יעצט שרייבן.

באציאונג - איך האב מיט דיר א גוטע באציאונג.

קעגנזאץ - גרונם איז א חכם אין קעגנזאץ צו חיים וועלכער איז א נאר.

אין קעגנזאץ צו דיינע רייד, וויל איך מיר באציען צו די שאלה.
באצוג שם דבר
באציאונג שם פעולה

ער גייט - פעולה - ער באציהט זיך
איך גיי - פעולה - איך באציה זיך
זיי גייען - פעולה - זיי באציען זיך
געגאנגען - פעולה לשון עבר - זיך באצויגן
גאנג - שם דבר - באצוג

[גרשון]

מונטערן/מינטערן

זיי זענען צוויי באזונדערע ווערטער: מינטערן, אדער דערמינטערן, איז צו אויפלעבן און אויפרישן. צב"ש ווען איינער פאלט חלשות. מונטער איז צו ווערן אויפגעפרישט און אויפגעלעבט, צב"ש אויף אן אויספלוג.

ער איז פריש און מונטער. מ'האט געמינטערט דעם פאר'חלש'טן.

נאך וואס מען האט איהם דערמונטערט, האט ער זיך געשפירט פריש און מונטער.
עס איז איין ווארט.

צ"ל איך האלט עס איז איין ווארט. דיין מיינונג איז וועלקאם. איך האב נאכגעשריבן פון אוריאל וויינרייך.

[גרשון]

באצוג - אין באצוג וואס דו שרייבסט פריער טו איך דיר יעצט שרייבן.

באציאונג - איך האב מיט דיר א גוטע באציאונג.

קעגנזאץ - גרונם איז א חכם אין קעגנזאץ צו חיים וועלכער איז א נאר.

אין קעגנזאץ צו דיינע רייד, וויל איך מיר באציען צו די שאלה.
באצוג שם דבר
באציאונג שם פעולה

ער גייט - פעולה - ער באציהט זיך
איך גיי - פעולה - איך באציה זיך
זיי גייען - פעולה - זיי באציען זיך
געגאנגען - פעולה לשון עבר - זיך באצויגן
גאנג - שם דבר - באצוג

באציאונג איז א שם דבר. דו קענסט נישט מאכן פון דעם קיין פעולה אין קיין שום זאץ. די פעולה איז "זיך באציען/באצויגן".

[איבערלעבער]

ווען איינער איז ערשטוינט איז ער "געפֿלעפּט" אדער "געפּלעפֿט"?

ביידע










נישט....

נאר
געפּלעפּט

[איבערלעבער]

באצוג - אין באצוג וואס דו שרייבסט פריער טו איך דיר יעצט שרייבן.

באציאונג - איך האב מיט דיר א גוטע באציאונג.

קעגנזאץ - גרונם איז א חכם אין קעגנזאץ צו חיים וועלכער איז א נאר.

אין קעגנזאץ צו דיינע רייד, וויל איך מיר באציען צו די שאלה.
באצוג שם דבר
באציאונג שם פעולה

ער גייט - פעולה - ער באציהט זיך
איך גיי - פעולה - איך באציה זיך
זיי גייען - פעולה - זיי באציען זיך
געגאנגען - פעולה לשון עבר - זיך באצויגן
גאנג - שם דבר - באצוג

באציאונג איז א שם דבר. דו קענסט נישט מאכן פון דעם קיין פעולה אין קיין שום זאץ. די פעולה איז "זיך באציען/באצויגן".

אמת. גערעכט. די נג איז וואס מאכט עס דער שם דבר. מער די ג.
נאר וואס דען?
דער מח פארט שנעלער ווי דער פענע. דאס האב איך געמיינט צו זאגן.
באצוג איז דער ריכטיגער שם דבר - ווארט. באציאונג איז דער פארגרייזטער שם דבר - ווארט. דער גרייזער נעמט דער פעולה און לייגט צו דעם נג און פארוואנדעלט איהם צו א שם דבר.

[איבערלעבער]

כלפי מה דברים אמורים.
אין באצוג צו וואס איז די רייד געזאגט געווארן.

[גרשון]

אמת. גערעכט. די נג איז וואס מאכט עס דער שם דבר. מער די ג.
נאר וואס דען?
דער מח פארט שנעלער ווי דער פענע. דאס האב איך געמיינט צו זאגן.
באצוג איז דער ריכטיגער שם דבר - ווארט. באציאונג איז דער פארגרייזטער שם דבר - ווארט. דער גרייזער נעמט דער פעולה און לייגט צו דעם נג און פארוואנדעלט איהם צו א שם דבר.

איך פארשטיי נישט פינקטליך וואס דו זאגסט, אבער באצוג און באציאונג זענען צוויי זאכווערטער מיט אנדערע באדייטן, ווי @יקום פורקן האט מסביר געווען.

"(אין) באצוג" איז (ב)שייכות; "באציאונג" איז א relation. אמעריקע האט גוטע באציאונגען מיט קאנאדע, נישט קיין באצוגן.

[איבערלעבער]

די פראגע
מיט אזויפיל ביכער, אויסגאבעס, גליונות, בראשורן, קאמפיינס, און ווירטואלע ארטיקלען, וואקסט דער אידישער ליטעראטור ווי אויף הייוון. וואס וועט זיין מיט א אידישן ספעל טשעקער?


ספעל טשעקער? וואס וועט זיין מיט אידישע ווערטער אפטייטש?
מיטל נאכט מיינט מיטל נאכט יום טוב. די נאכט צווישן יום א און יום ב.
אויף קול מבשר מיינט עס midnight.... לא"ל. איטס אווער. די לא שנה ולא פירקניקעס וואס ווייסן גארנישט, חכמה אין כאן זקנה אין כאן, זיי זענען די פיהרער, לעהרער, שפראכשטעהלער, פארעהרער, טרייסטער, קאפדרייער פון כלל ישראל. רבנים דיינים מורי הראה האבן נישט אזא כח ווי זיי האבן. מחדש חידושים פורק ומפרק שטותים מיט לאקשן ודי.
ווי אזוי ענטפערט מען? עליכם השלום אדער עליכם לשלום?
זיי האבן נאך אלף בית גרייזן פון כיתה נורסערי.
אזוי איז מיט שרייבער און רעדנער צוגלייך.
דער ענטפער אויף דיין פראגע. אידיש איז א שפארך וואס האלט זיך אין איין אדאפטירן צום עולם גולם דורך דעם עולם גולם. עס איז נישט אזוי ווייט א שפראך ווי א קולטור. והבן כי הארכתי.
זאת ועוד. אידיש האט ער נישט אויפגעכאפט אין נורסערי. ענגליש לערנט ער זיך אויף די דשאב. ער ליינט די גוישע פעיפער. די גרינגע ווערטער טייטשט ער איבער אויף אידיש און די שווערע ווערטער זאגט ער איבער אדער שרייבט ער איבער מיט אידישע אותיות צולייגענדיג "זירט" און ענליכס. דוק ותשכך.

[איבערלעבער]

אמת. גערעכט. די נג איז וואס מאכט עס דער שם דבר. מער די ג.
נאר וואס דען?
דער מח פארט שנעלער ווי דער פענע. דאס האב איך געמיינט צו זאגן.
באצוג איז דער ריכטיגער שם דבר - ווארט. באציאונג איז דער פארגרייזטער שם דבר - ווארט. דער גרייזער נעמט דער פעולה און לייגט צו דעם נג און פארוואנדעלט איהם צו א שם דבר.

איך פארשטיי נישט פינקטליך וואס דו זאגסט, אבער באצוג און באציאונג זענען צוויי זאכווערטער מיט אנדערע באדייטן, ווי @יקום פורקן האט מסביר געווען.

"(אין) באצוג" איז (ב)שייכות; "באציאונג" איז א relation. אמעריקע האט גוטע באציאונגען מיט קאנאדע, נישט קיין באצוגן.

וואס איז דיין שייכות צו יענקל?
What is your relation to Yankel?

באציען מיינט טאקע relate.
אין באצוג צו דיינע ווערטער. אין באציאונג צו דיינע ווערטער.
In relate to your words.

ער האט זיך באצויגן צו דיינע רייד.
He related to your words.

מיין באציאונגען מיט מיין אויזעהער.
My relationship with my manager.

[איבערלעבער]

ליידיג

[איבערלעבער]

אויב ווילסטו אטעשירען איין אדער מער פיילס, דאן לייגט אריין זייערע דעטאלן דא. מען קען אויף אופלאודן פיילס דורך זיי אריינשלעפן אין די "שרייב א תגובה" קעסטל.
לאל......

פרייע איבערזעצונג.
אויב ווילט איהר באהעפטן איין אדער מער (טעקעס) העפטן, לייג דא אריין די דעטאלן. איהר קענט אנלאדענען העפטן דורך עס אריינשלעפן אין די "שרייב אן ענטפער" קעסטל.

[גרשון]

די פראגע
מיט אזויפיל ביכער, אויסגאבעס, גליונות, בראשורן, קאמפיינס, און ווירטואלע ארטיקלען, וואקסט דער אידישער ליטעראטור ווי אויף הייוון. וואס וועט זיין מיט א אידישן ספעל טשעקער?

ספעל טשעקער? וואס וועט זיין מיט אידישע ווערטער אפטייטש?

ווי באקאנט איז דאס א פראבלעם וואס מוטשעט יעדן גוטן שרייבער. מצד אחד זוכט מען צו זיין אויסגעהאלטן לויט די כללים פון דער שפראך, און מצד שני דארף דער טעקסט זיין ליינבאר און געשמאק פאר די ליינערס. דער קונץ איז צו טרעפן דעם ריכטיגן באלאנס.

דאס איז נישט נאר אין אידיש, נאר כמעט יעדע שפראך האט די פראבלעם. בפרט איז דאס אזוי ביי טעכנאלאגישע טערמינען, וועלכע ווערן על פי רוב "געבוירן" אין אמעריקע מיט ענגלישע נעמען. ביי אונז אין קוויבעק, למשל, טוט זיך אויף טישן און בענק מיט יעדן ווארט צי מ'זאל לאזן דעם ענגלישן נאמען אדער אדאפטירן אייגענע פראנצויזישע ווערטער.

בנוגע "ספעל טשעקער": ס'הערט זיך טאקע שטארק ענגליש און אפשר דארף מען אויפקומען מיט א אידיש ווארט. אבער אין א פארום, וואו דאס גאנצע שרייבן איז אומפארמעל, קען מען זיך זיכער מתיר זיין צו שרייבן מער היימיש.

"ווערטער אפטייטש" וואלט מסתמא סיי ווי נישט געווען א גוטער אויסוואל. אין "Comprehensive English-Yiddish Dictionary" ווערט עס איבערגעטייטשט אלס "אויסלייג קאָרעקטאָר".

[איבערלעבער]

איך האב געמיינט צו זאגן. ספעלינג לייג א מינוט אין די זייט. קענסט נאך נישט טייטש. מען פארדרייט די שפראך, נישט נאר די ספעלינג.

[abeg]

שחמכאריב (חילו פויזען)

[א גרינער]

מאנכע רופן אן א שפריך ווארט, א "שלאג ווארט"
אויב איינער ווייסט, וואס האט א שפריך ווארט מיט שלאגן?

[דורך געטראכטער]

מאנכע רופן אן א שפריך ווארט, א "שלאג ווארט"
אויב איינער ווייסט, וואס האט א שפריך ווארט מיט שלאגן?

עס קען זיין ס'האט מיט שלאגן אבער ס'איז מיט א פתח נישט א קמץ.

[א גרינער]

זאגן זאגט מען עס מיט א קמץ
און אדרבה, וואס מיינט שלאג מיט א פתח?

[מצה טאש]

ענדליך צו slogan

[eller]

ס'מיינט דאס ווארט אי ???

[farshlufen]

אזוי ווי "סיי".

[eller]

אזוי ווי "סיי".

און וואס איז די הסבר ?
דאכט זיך די יידישסטען ניצן אי אנשטאטס סיי

[גרשון]

אזוי ווי "סיי".

און וואס איז די הסבר ?
דאכט זיך די יידישסטען ניצן אי אנשטאטס סיי

אי איז לשון הגמרא פאר אם בלשון תורה.

די בוכשטעבליכע טייטש איז אויב. ווען מ'ניצט עס אלס סיי, איז עס אזוי ווי דער פסוק "אם שור אם שה".