אידישע ווערטער און זייער ריכטיגער אויסלייג (ספעלינג)

[זאג א גוטס]

ביי מזל טוב נוסחאות מיט ר"ת וכדומה קומט ארויף די שאלה מיט אן ענדע-אות ביים אנהויב שורה (יוסף נחום הכהן) אדער צו ענדיגן א ווארט ביי סוף שורה.
ביים סוף גייט מען געווענטליך נישט מיט ענדע-אותיות אויב שטימט עס נישט מיטן סופי-תיבות, אנהויב יש ויש.

[אסדר לסעודתא]

דער מגיה הרב סורקיס (בעל הניק 'אידיש') האט מיר אמאל געשריבן ווי גרשון, אז מ'טוישט עס צו א געהעריגן אות, מהאי טעמא.

אבער נישט אזוי פירט זיך די וועלט. רוב לאזן עס מיט די ענדע, בפרט ביי לשוה"ק ווען מ'לייגט צו א אידישע ס'.

כלל א' ביים שרייבן איז צו זיין שטענדיג קאנסעקווענט (consistent). מ'מעג באשליסן דעם כלל אנדערש, אבער טון יעדעס מאל אנדערש איז נישט פראפעסיאנעל.

אמת. איך מאך אזא חילוק.

ביי א נאמען פון א מענטש, א שטאט, אדער א לשון קודש ווארט כנ"ל, וואלט איך געלאזט די ענדע ן'. ליבערמאן'ס שכן, זיין שכן'ס זון, ירושלים'ס משוגענער...

משא"כ ביי סתם א ווארט, ווי למשל מיין איידעמ'ס טאכטער, וכדו' מאכט סענס צו טוישן.

ביי א "ער" צום סוף, וואלט איך קיינמאל נישט געלאזט די ענדע אות. איינער שרייבט: צעהלים'ער רב? כ'מיין אז נישט.

[למדן וצדיק]

בס"ד

וויאזוי שרייבט מען ביי פאמיליע ענדע אות נעמען, למשל, משפחת מענדלבוך, די מענדלבוך'ס אדער מענדלבוכ'ס?

דא קומט זיכער נישט קיין ענדע אות און אויך נישט קיין שטרעכל, פאר א ס׳ פאר לשון רבים קומט נישט קיין שטרעכל, נאר פאר א ס׳ ווען עפעס באלאנגט פאר איינם, ווי למשל, משה׳ס ספר.

[גרשון]

דער מגיה הרב סורקיס (בעל הניק 'אידיש') האט מיר אמאל געשריבן ווי גרשון, אז מ'טוישט עס צו א געהעריגן אות, מהאי טעמא.

אבער נישט אזוי פירט זיך די וועלט. רוב לאזן עס מיט די ענדע, בפרט ביי לשוה"ק ווען מ'לייגט צו א אידישע ס'.

כלל א' ביים שרייבן איז צו זיין שטענדיג קאנסעקווענט (consistent). מ'מעג באשליסן דעם כלל אנדערש, אבער טון יעדעס מאל אנדערש איז נישט פראפעסיאנעל.

אמת. איך מאך אזא חילוק.

ביי א נאמען פון א מענטש, א שטאט, אדער א לשון קודש ווארט כנ"ל, וואלט איך געלאזט די ענדע ן'. ליבערמאן'ס שכן, זיין שכן'ס זון, ירושלים'ס משוגענער...

משא"כ ביי סתם א ווארט, ווי למשל מיין איידעמ'ס טאכטער, וכדו' מאכט סענס צו טוישן.

ביי א "ער" צום סוף, וואלט איך קיינמאל נישט געלאזט די ענדע אות. איינער שרייבט: צעהלים'ער רב? כ'מיין אז נישט.

דו מיינסט לכאורה א proper noun (ווען ס'קומט צו קאפיטאלייזן אין ענגליש). אבער צעהלים איז אויך א נאמען פון א שטאט.

ס'קומט גראדע אויך נישט דאס אויבערשטריכל נאכ'ן מ', וויבאלד ס'איז א אידיש ווארט. איך ווייס אז מ'לייגט עס, אבער א טעות איז עס.

[למדן וצדיק]

ביי א "ער" צום סוף, וואלט איך קיינמאל נישט געלאזט די ענדע אות. איינער שרייבט: צעהלים'ער רב? כ'מיין אז נישט.

ריכטיג, און דא קומט אויך נישט קיין שטרעכל בכלל, קיינער שרייבט נישט סאטמאר׳ער רב אדער קראקעוו׳ער רב

[קלאָצקאָפּ]

מיט אן ענדע מ"ם וואלט מען געשריבן א שטריכל, היות מ'שרייבט מיט א מ', איז נישטא פארוואס צו לייגן א שטריכל. (כ'מיין אז קיינער וואלט נישט געשריבן סאטמאר'ער...)

--
האקט.

[למדן וצדיק]

דשינקס

[גרשון]

אבער יא "קהל ייטב לב ד'סאטמאר" -- וואס איז א טעות על גבי טעות, היות אין לשה"ק/אראמיש שרייבט מען נישט קיין שטריכלעך פאר דעם צוועק.

[קלאָצקאָפּ]

מיינסט צו זאגן 'יטב' לב...

[גרשון]

מסתמא. שוין לאנג נישט געזען דעם טאוול.

[למדן וצדיק]

אקעי בין איך שוין געוואויר געווארן אינאיינוועגס אז משרייבט שטריכל נישט שטרעכל, כזע אינעם ווערטעבוך האבן זיי בכלל נישט דאס ווארט נאר שטריכלען ווי א ווערב (שטריכלען געשטריכלט), פאר Apostrophe שרייבן זיי פשוט אפאסטראף.

[למדן וצדיק]

אקעי בין איך שוין געוואויר געווארן אינאיינוועגס אז משרייבט שטריכל נישט שטרעכל, כזע אינעם ווערטעבוך האבן זיי בכלל נישט דאס ווארט נאר שטריכלען ווי א ווערב (שטריכלען געשטריכלט), פאר Apostrophe שרייבן זיי פשוט אפאסטראף.

אה כהאב נישט גוט געקוקט, זיי האבן יא "שטריך" אבער זיי צייכענען טאקע נישט צו אז אין דימינוטיוו טוישט זיך עס צו אן ע׳

[loyodea]

אינטערעסאנט אז פאר עטליכע הונדערט יאר צוריק פלעגן זיי שרייבן ביי די דאטום א ענדע ך במקום כ
כזה: ך"א אייר

[למדן וצדיק]

וואו־אהין, וואוהין אדער וואואהין? אין ווערטערבוך שטייט וווהין

[אסדר לסעודתא]

וואו אהין


וואוהאן איז א שטאט אין כינע...

[למדן וצדיק]

טענקס!

[גלאזער]

ע׳ פאר א סגול זעט מען שוין אין שו"ת רמ"א און אין שו"ת מהרש"ל.

https://www.sefaria.org/Teshuvot_Maharshal.33.4

https://www.sefaria.org/Responsa_of_Remah.12.1

https://beta.hebrewbooks.org/reader/rea ... hlts=&ocr=

[למדן וצדיק]

ע׳ פאר א סגול זעט מען שוין אין שו"ת רמ"א און אין שו"ת מהרש"ל.

https://www.sefaria.org/Teshuvot_Maharshal.33.4

https://www.sefaria.org/Responsa_of_Remah.12.1

https://beta.hebrewbooks.org/reader/rea ... hlts=&ocr=

הא דאס איז איטערסאנט, ייש"כ!

[גלאזער]

אקעי בין איך שוין געוואויר געווארן אינאיינוועגס אז משרייבט שטריכל נישט שטרעכל, כזע אינעם ווערטעבוך האבן זיי בכלל נישט דאס ווארט נאר שטריכלען ווי א ווערב (שטריכלען געשטריכלט), פאר Apostrophe שרייבן זיי פשוט אפאסטראף.

יכולים גם לכתוב 'קאמעס'....

[גרשון]

ניין, א קאמע איז פון אונטן, כזה ,

אן אפאסטראף/שטריכל און פון אויבן, כזה '

[גלאזער]

ניין, א קאמע איז פון אונטן, כזה ,

אן אפאסטראף/שטריכל און פון אויבן, כזה '

האסט נישט געכאפט, למדן וועט שמייכלען פון דעם..

[למדן וצדיק]

אינטערסאנט... קאמע איז טאקע אויך אויף אידיש (אויף עברית רופן זיי עס היינט פסיק)

[למדן וצדיק]

ווי אזוי שרייבט מען? צוגרונד, צעגרונד, צעגרונט? א. ראטה שרייבט צוגרונד.

און ווען מען שרייבט צוגרונד לייגן אדער צוגרונד גיין איז עס איין ווארט אדער צוויי?

די שאלה איז וואספארא מין ווארט איז דאס בכלל, אן אדיעקטיוו און א ווערב איז עס זיכער נישט, איז לכאורה איז עס אן אדווערב, לויט דעם קומט עס צו שרייבן צוזאמען אזוי ווי דער כלל איז ביי אלע אדווערבן ווי 'ארויספארן', 'צוריקקומען', 'אריינלייגן', 'ארויסנעמען', אא"וו.

[למדן וצדיק]

אינטערסאנט כזע אז "צוגרונד" איז אן עכטער דייטשמעריזם און אין דייטש איז אויך דא די אויסדרוקן "צוגרונד גיין" און "צוגרונד לייגן". "צוגרונד גיין" מיינט טאקע בערך דאס זעלבע ווי ביי אונז, אבער "צוגרונד לייגן" מיינט גאר עפעס אנדערש "underlie" אין ענגליש...

https://dictionary.cambridge.org/us/dic ... h/zugrunde

[גרשון]

ווי אזוי איז איינגעפירט ביי ווערטער וואס פאנגען זיך אן צאמ-, ווי צאמלויפן, צאמנעמען, צאמקלויבן: צאמ-, צוזאמ-, אדער צוזאמענ-?