די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

די אחראים: יאנאש,אור המקיף,אחראי,געלעגער

אוועטאר
חוט של חסד
שר חמש מאות
תגובות: 548
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יולי 18, 2022 6:42 pm
לאקאציע: צווישן ירושלים און בארא פארק...

די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך חוט של חסד »

יעדע כיתה ב' אינגעלע וואס הייבט אן לערנען חומש ווייסט אז די אותיות "אלף" און "עין" קענען זיין סיי א קמץ סיי א פתח און סיי א סגול. למשל "שמע ישראל" זאגט מען ארויס די ע' פון "שמע" ווי א פתח, אדער "אפס כי עז העם" זאגט מען ארויס די א' פון "אפס" ווי א סגול וכהנה רבבות דגמאות, ווייל אין לשון הקודש האבן זיי נישט קיין אייגענע אריינגעבויעטע ניקוד נאר אלעס ווענדט זיך אין די נקודות.

ווען עס קומט אבער צו אידיש ווערט דאס בילד דראסטיש געטוישט. אין אידיש קען דער אות א' נאר זיין אדער א קמץ אדער א פתח, און דער אות ע' קען אויסדריקליך נאר זיין א סגול. איז די שאלה וואס איז פשט פון דעם? ווער האט באשטימט איינצופירן די דראסטישע שינוים אין די אותיות קלאנגען, און פארוואס האט ער דאס געטון?
טייערע אידן אין אמעריקא! אויפמערקזאם!

די דיפערענצן צווישן לשון הקודש ולהבדיל עברית קענען טיילמאל זיין כרחוק מזרח ממערב!

פארטייטשן העברעאישע נייעס באזירט אויף אייערע לשון הקודש קענטעניסן איז א רעצעפט פאר צעמישעניש.

א דאנק!
אוועטאר
היסטאריש
שר שלשת אלפים
תגובות: 3985
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 27, 2021 4:20 pm
פארבינד זיך:

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך היסטאריש »

און וואס איז מיט'ן "יוד" וואס קען נאר זיין א חירוק אין אידיש?
די פאַרגאַנגענהייט איז פאַקטיש געשען, אָבער היסטאָריע איז בלויז וואָס עמיצער האָט אַראָפגעשריבן.
אוועטאר
חוט של חסד
שר חמש מאות
תגובות: 548
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יולי 18, 2022 6:42 pm
לאקאציע: צווישן ירושלים און בארא פארק...

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך חוט של חסד »

היסטאריש האט געשריבן:
און וואס איז מיט'ן "יוד" וואס קען נאר זיין א חירוק אין אידיש?
און נישט קיין צירי?
טייערע אידן אין אמעריקא! אויפמערקזאם!

די דיפערענצן צווישן לשון הקודש ולהבדיל עברית קענען טיילמאל זיין כרחוק מזרח ממערב!

פארטייטשן העברעאישע נייעס באזירט אויף אייערע לשון הקודש קענטעניסן איז א רעצעפט פאר צעמישעניש.

א דאנק!
אוועטאר
היסטאריש
שר שלשת אלפים
תגובות: 3985
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 27, 2021 4:20 pm
פארבינד זיך:

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך היסטאריש »

חוט של חסד האט געשריבן:
היסטאריש האט געשריבן:
און וואס איז מיט'ן "יוד" וואס קען נאר זיין א חירוק אין אידיש?
און נישט קיין צירי?
נישט איין 'יוד'…

אקעי, אויך נאר אינמיטן א ווארט.
די פאַרגאַנגענהייט איז פאַקטיש געשען, אָבער היסטאָריע איז בלויז וואָס עמיצער האָט אַראָפגעשריבן.
אוועטאר
גרשון
שר חמשת אלפים
תגובות: 5065
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג פעברואר 18, 2019 11:01 pm

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גרשון »

די כתיבה פון אידיש איז א תולדה פון לשון-קודש און האט זיך אנטוויקלט מיט די יארן.

אין לשון-קודש איז נישט דא דער מושג פון וואקאלן; דאס האבן די גריכן אויסגעטראפן. די אותיות באשטייען בלויז פון קאנסאנאנטן, און די וואקאלן קומען במסורה, וואס איז אונז באקאנט אלס דער ניקוד.

למעשה זענען יא דא אותיות וואס דינען עפעס ווי וואקאלן: א, ה, ו, י. די פיר אותיות קענען זיין שטומע אותיות, דינענדיג דעם פריערדיגן אות. אן א' און א ה' קענען נאר זיין סוף ווארט, על פי רוב פאר א קמץ (ברא, עשה), און א ו' אדער י' קענען אויך קומען אינמיטן ווארט; א ו' פאר חולם אדער מלאפום (אור, רוח), און א י' פאר צירי אדער חיריק (מין, פניהם).

שפעטער, בזמן הגמרא, האט מען צוגעלייגט אן א' פאר פתח (אזוי ווי אין די נעמען ינאַי, יוחאַי), אזוי אויך צו ניצן א דאפלטער וו פאר'ן קלאנג, צו פונאנדערשיידן פון א חולם/מלאפום. די אנדערע וואקאלן זענען צוגעלייגט און עטאבלירט געווארן במשך די דורות. צומאל האבן די ראשונים געניצט געוויסע וואקאלן וואס מיר ניצן נישט היינט און דערפאר קענען מיר נישט גוט אפליינען וואס זיי שרייבן.

דער ע' אלס סגול איז מסתמא דער לעצטער, ערזעצנדיג דעם י' וואס פלעגט אמאל אויך דינען אלס סגול. צום באמערקן אז אן אריגינעלער ע' האט באמת א פיל טיפערן קלאנג ווי דער פשוט'ער א', און בזמן הגמרא וואלט מסתמא קיינעם נישט בייגעפאלן עס צו ניצן פאר א וואקאל.
מיט אזויפיל ביכער, אויסגאבעס, גליונות, בראשורן, קאמפיינס, און ווירטואלע ארטיקלען, וואקסט דער אידישער ליטעראטור ווי אויף הייוון. וואס וועט זיין מיט א אידישן ספעל טשעקער?
אוועטאר
חוח בין השושנים
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4132
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מאי 19, 2019 12:30 pm

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך חוח בין השושנים »

הערליך געשריבן, גרשון.
אפשר איז כדאי צוצוצייכענען צו רש"י נדרים לז: דארט שטייט אז בעצם קומט צו שרייבן אן א' אלס קמץ און פתח, אבער מ'שרייבט עס נישט אין לשה"ק:
מקרא סופרים ארץ ארץ. כלומר, מה שקורין ארץ 'ארץ', דלא כתבינן ההברה, דלא כתבינן יו"ד בין אל"ף לרי"ש ובין רי"ש לצד"י, וכן נמי ארץ, דלא כתבינן ב' אלפי"ן או ה"א סמוך לאל"ף, ויו"ד בין רי"ש לצד"י; וכן שמים, דלא כתבינן שאמים, אל"ף בין שי"ן למ"ם, ובין מ"ם ליו"ד, וכן מצרים.
אוועטאר
היסטאריש
שר שלשת אלפים
תגובות: 3985
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 27, 2021 4:20 pm
פארבינד זיך:

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך היסטאריש »

גרשון האט געשריבן:
די כתיבה פון אידיש איז א תולדה פון לשון-קודש און האט זיך אנטוויקלט מיט די יארן.

אין לשון-קודש איז נישט דא דער מושג פון וואקאלן; דאס האבן די גריכן אויסגעטראפן. די אותיות באשטייען בלויז פון קאנסאנאנטן, און די וואקאלן קומען במסורה, וואס איז אונז באקאנט אלס דער ניקוד.

למעשה זענען יא דא אותיות וואס דינען עפעס ווי וואקאלן: א, ה, ו, י. די פיר אותיות קענען זיין שטומע אותיות, דינענדיג דעם פריערדיגן אות. אן א' און א ה' קענען נאר זיין סוף ווארט, על פי רוב פאר א קמץ (ברא, עשה), און א ו' אדער י' קענען אויך קומען אינמיטן ווארט; א ו' פאר חולם אדער מלאפום (אור, רוח), און א י' פאר צירי אדער חיריק (מין, פניהם).

שפעטער, בזמן הגמרא, האט מען צוגעלייגט אן א' פאר פתח (אזוי ווי אין די נעמען ינאַי, יוחאַי), אזוי אויך צו ניצן א דאפלטער וו פאר'ן קלאנג, צו פונאנדערשיידן פון א חולם/מלאפום. די אנדערע וואקאלן זענען צוגעלייגט און עטאבלירט געווארן במשך די דורות. צומאל האבן די ראשונים געניצט געוויסע וואקאלן וואס מיר ניצן נישט היינט און דערפאר קענען מיר נישט גוט אפליינען וואס זיי שרייבן.

דער ע' אלס סגול איז מסתמא דער לעצטער, ערזעצנדיג דעם י' וואס פלעגט אמאל אויך דינען אלס סגול. צום באמערקן אז אן אריגינעלער ע' האט באמת א פיל טיפערן קלאנג ווי דער פשוט'ער א', און בזמן הגמרא וואלט מסתמא קיינעם נישט בייגעפאלן עס צו ניצן פאר א וואקאל.
ש'כח!
די פאַרגאַנגענהייט איז פאַקטיש געשען, אָבער היסטאָריע איז בלויז וואָס עמיצער האָט אַראָפגעשריבן.
אוועטאר
מרה דאבוה
שר מאה
תגובות: 195
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג אוגוסט 15, 2022 8:47 am

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך מרה דאבוה »

גרשון האט געשריבן:
די כתיבה פון אידיש איז א תולדה פון לשון-קודש און האט זיך אנטוויקלט מיט די יארן.

אין לשון-קודש איז נישט דא דער מושג פון וואקאלן; דאס האבן די גריכן אויסגעטראפן. די אותיות באשטייען בלויז פון קאנסאנאנטן, און די וואקאלן קומען במסורה, וואס איז אונז באקאנט אלס דער ניקוד.

למעשה זענען יא דא אותיות וואס דינען עפעס ווי וואקאלן: א, ה, ו, י. די פיר אותיות קענען זיין שטומע אותיות, דינענדיג דעם פריערדיגן אות. אן א' און א ה' קענען נאר זיין סוף ווארט, על פי רוב פאר א קמץ (ברא, עשה), און א ו' אדער י' קענען אויך קומען אינמיטן ווארט; א ו' פאר חולם אדער מלאפום (אור, רוח), און א י' פאר צירי אדער חיריק (מין, פניהם).

שפעטער, בזמן הגמרא, האט מען צוגעלייגט אן א' פאר פתח (אזוי ווי אין די נעמען ינאַי, יוחאַי), אזוי אויך צו ניצן א דאפלטער וו פאר'ן קלאנג, צו פונאנדערשיידן פון א חולם/מלאפום. די אנדערע וואקאלן זענען צוגעלייגט און עטאבלירט געווארן במשך די דורות. צומאל האבן די ראשונים געניצט געוויסע וואקאלן וואס מיר ניצן נישט היינט און דערפאר קענען מיר נישט גוט אפליינען וואס זיי שרייבן.

דער ע' אלס סגול איז מסתמא דער לעצטער, ערזעצנדיג דעם י' וואס פלעגט אמאל אויך דינען אלס סגול. צום באמערקן אז אן אריגינעלער ע' האט באמת א פיל טיפערן קלאנג ווי דער פשוט'ער א', און בזמן הגמרא וואלט מסתמא קיינעם נישט בייגעפאלן עס צו ניצן פאר א וואקאל.
א דאבעל יישר כוח !!!
אוועטאר
חוט של חסד
שר חמש מאות
תגובות: 548
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יולי 18, 2022 6:42 pm
לאקאציע: צווישן ירושלים און בארא פארק...

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך חוט של חסד »

גרשון האט געשריבן:
די כתיבה פון אידיש איז א תולדה פון לשון-קודש און האט זיך אנטוויקלט מיט די יארן.

אין לשון-קודש איז נישט דא דער מושג פון וואקאלן; דאס האבן די גריכן אויסגעטראפן. די אותיות באשטייען בלויז פון קאנסאנאנטן, און די וואקאלן קומען במסורה, וואס איז אונז באקאנט אלס דער ניקוד.

למעשה זענען יא דא אותיות וואס דינען עפעס ווי וואקאלן: א, ה, ו, י. די פיר אותיות קענען זיין שטומע אותיות, דינענדיג דעם פריערדיגן אות. אן א' און א ה' קענען נאר זיין סוף ווארט, על פי רוב פאר א קמץ (ברא, עשה), און א ו' אדער י' קענען אויך קומען אינמיטן ווארט; א ו' פאר חולם אדער מלאפום (אור, רוח), און א י' פאר צירי אדער חיריק (מין, פניהם).

שפעטער, בזמן הגמרא, האט מען צוגעלייגט אן א' פאר פתח (אזוי ווי אין די נעמען ינאַי, יוחאַי), אזוי אויך צו ניצן א דאפלטער וו פאר'ן קלאנג, צו פונאנדערשיידן פון א חולם/מלאפום. די אנדערע וואקאלן זענען צוגעלייגט און עטאבלירט געווארן במשך די דורות. צומאל האבן די ראשונים געניצט געוויסע וואקאלן וואס מיר ניצן נישט היינט און דערפאר קענען מיר נישט גוט אפליינען וואס זיי שרייבן.

דער ע' אלס סגול איז מסתמא דער לעצטער, ערזעצנדיג דעם י' וואס פלעגט אמאל אויך דינען אלס סגול. צום באמערקן אז אן אריגינעלער ע' האט באמת א פיל טיפערן קלאנג ווי דער פשוט'ער א', און בזמן הגמרא וואלט מסתמא קיינעם נישט בייגעפאלן עס צו ניצן פאר א וואקאל.
יישר כח ר' גרשון, אבער כלפי א' און ע' איז דאס מיט איין שטאפל ווייטער, ווייל חוץ מזה וואס זיי זענען פארוואנדלט געווארן אין וואקאלן איז טייל פון זייער ארגענעלער קלאנג אפגעשניטן געווארן.

די אנדערע אותיות וואס זענען איבערגעדרייט געווארן צו וואקאלן א שטייגער ווי ו' און י' האבן נישט פארלוירן זייער ארגענעלע קלאנג. דער ו' איז געבליבן א ו' און דער י' איז געבליבן א י' לכל דבר, נאר גראדע זענען זיי אויך געווארן וואקאלן. מה שאין כן דער א' און ע' וואס טייל פון זייערע ארגענעלע קלאנגען זענען בארבאריש אוועקגעריסן געווארן ווי ברייט אויסגעשמועסט אויבן. והדבר צריך תלמוד.
טייערע אידן אין אמעריקא! אויפמערקזאם!

די דיפערענצן צווישן לשון הקודש ולהבדיל עברית קענען טיילמאל זיין כרחוק מזרח ממערב!

פארטייטשן העברעאישע נייעס באזירט אויף אייערע לשון הקודש קענטעניסן איז א רעצעפט פאר צעמישעניש.

א דאנק!
אוועטאר
נישטאמת
שר שלשת אלפים
תגובות: 3942
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 28, 2016 4:47 pm
לאקאציע: איך האף צו וויסן בקרוב

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך נישטאמת »

היסטאריש האט געשריבן:
חוט של חסד האט געשריבן:
היסטאריש האט געשריבן:
און וואס איז מיט'ן "יוד" וואס קען נאר זיין א חירוק אין אידיש?
און נישט קיין צירי?
נישט איין 'יוד'…

אקעי, אויך נאר אינמיטן א ווארט.
אין א נאמען איז צוויי יוד א פתח און איין יוד א צירי
אוועטאר
היסטאריש
שר שלשת אלפים
תגובות: 3985
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 27, 2021 4:20 pm
פארבינד זיך:

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך היסטאריש »

נישטאמת האט געשריבן:
היסטאריש האט געשריבן:
חוט של חסד האט געשריבן:
היסטאריש האט געשריבן:
און וואס איז מיט'ן "יוד" וואס קען נאר זיין א חירוק אין אידיש?
און נישט קיין צירי?
נישט איין 'יוד'…

אקעי, אויך נאר אינמיטן א ווארט.
אין א נאמען איז צוויי יוד א פתח און איין יוד א צירי
כאפ איך נישט פונקטליך..
די פאַרגאַנגענהייט איז פאַקטיש געשען, אָבער היסטאָריע איז בלויז וואָס עמיצער האָט אַראָפגעשריבן.
אוועטאר
גרשון
שר חמשת אלפים
תגובות: 5065
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג פעברואר 18, 2019 11:01 pm

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גרשון »

חוט של חסד האט געשריבן:
ע' ביסטו גערעכט, אבער א' מסתמא נישט. א שטארקער קמץ און א פתח האבן מיט זיך אן א' (אדער ה'), ווי רש"י זאגט אויף עטליכע ערטער "מושך עמו אלף", אזוי ווי געברענגט דורך @חוח. דאס איז די זעלבע סיבה פארוואס א י' איז חיריק/צירי און א ו' איז חולם/מלאפום.* אבער אין דער זעלבער צייט קען מען אויך לייגן א צירי, חיריק, אדער מלאפום אויפ'ן א' (אייער, איז, אונז).

אן ע' איז נאר א סגול. פארוואס? לכאורה ווייל מיר אשכנזים זאגן ארויס אן א' און ע' די זעלבע, און ווי ביי אלע דאפלטע אותיות האט מען באזייטיגט איינס אין אידיש (ב' רפויה, ח, כּ דגושה, שׂ שמאלית, ת' רפויה). דא איז דער גורל געפאלן צו לאזן דעם א' און באזייטיגן דעם ע'. און אז מ'ניצט עס סיי ווי נישט און מ'מאנגלט אין א וואקאל פאר סגול, איז עס ממש ענבי הגפן בענבי הגפן.

מיין אייגענע השערה.

*דאס איז נאר לויט'ן תימנ'ער ו', וועלכער איז ווי א W. אונזער ו' האט גארנישט מיט חולם אדער מלאפום איינגעלייגט.
מיט אזויפיל ביכער, אויסגאבעס, גליונות, בראשורן, קאמפיינס, און ווירטואלע ארטיקלען, וואקסט דער אידישער ליטעראטור ווי אויף הייוון. וואס וועט זיין מיט א אידישן ספעל טשעקער?
אוועטאר
חוט של חסד
שר חמש מאות
תגובות: 548
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יולי 18, 2022 6:42 pm
לאקאציע: צווישן ירושלים און בארא פארק...

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך חוט של חסד »

גרשון האט געשריבן:
חוט של חסד האט געשריבן:
ע' ביסטו גערעכט, אבער א' מסתמא נישט. א שטארקער קמץ און א פתח האבן מיט זיך אן א' (אדער ה'), ווי רש"י זאגט אויף עטליכע ערטער "מושך עמו אלף", אזוי ווי געברענגט דורך @חוח. דאס איז די זעלבע סיבה פארוואס א י' איז חיריק/צירי און א ו' איז חולם/מלאפום.* אבער אין דער זעלבער צייט קען מען אויך לייגן א צירי, חיריק, אדער מלאפום אויפ'ן א' (אייער, איז, אונז).

אן ע' איז נאר א סגול. פארוואס? לכאורה ווייל מיר אשכנזים זאגן ארויס אן א' און ע' די זעלבע, און ווי ביי אלע דאפלטע אותיות האט מען באזייטיגט איינס אין אידיש (ב' רפויה, ח, כּ דגושה, שׂ שמאלית, ת' רפויה). דא איז דער גורל געפאלן צו לאזן דעם א' און באזייטיגן דעם ע'. און אז מ'ניצט עס סיי ווי נישט און מ'מאנגלט אין א וואקאל פאר סגול, איז עס ממש ענבי הגפן בענבי הגפן.

מיין אייגענע השערה.

*דאס איז נאר לויט'ן תימנ'ער ו', וועלכער איז ווי א W. אונזער ו' האט גארנישט מיט חולם אדער מלאפום איינגעלייגט.
אז א א' זאל דינען אלס סגול טרעפט מען אויך?
טייערע אידן אין אמעריקא! אויפמערקזאם!

די דיפערענצן צווישן לשון הקודש ולהבדיל עברית קענען טיילמאל זיין כרחוק מזרח ממערב!

פארטייטשן העברעאישע נייעס באזירט אויף אייערע לשון הקודש קענטעניסן איז א רעצעפט פאר צעמישעניש.

א דאנק!
אוועטאר
חוט של חסד
שר חמש מאות
תגובות: 548
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יולי 18, 2022 6:42 pm
לאקאציע: צווישן ירושלים און בארא פארק...

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך חוט של חסד »

גרשון האט געשריבן:
חוט של חסד האט געשריבן:
ע' ביסטו גערעכט, אבער א' מסתמא נישט. א שטארקער קמץ און א פתח האבן מיט זיך אן א' (אדער ה'), ווי רש"י זאגט אויף עטליכע ערטער "מושך עמו אלף", אזוי ווי געברענגט דורך @חוח. דאס איז די זעלבע סיבה פארוואס א י' איז חיריק/צירי און א ו' איז חולם/מלאפום.* אבער אין דער זעלבער צייט קען מען אויך לייגן א צירי, חיריק, אדער מלאפום אויפ'ן א' (אייער, איז, אונז).

אן ע' איז נאר א סגול. פארוואס? לכאורה ווייל מיר אשכנזים זאגן ארויס אן א' און ע' די זעלבע, און ווי ביי אלע דאפלטע אותיות האט מען באזייטיגט איינס אין אידיש (ב' רפויה, ח, כּ דגושה, שׂ שמאלית, ת' רפויה). דא איז דער גורל געפאלן צו לאזן דעם א' און באזייטיגן דעם ע'. און אז מ'ניצט עס סיי ווי נישט און מ'מאנגלט אין א וואקאל פאר סגול, איז עס ממש ענבי הגפן בענבי הגפן.

מיין אייגענע השערה.

*דאס איז נאר לויט'ן תימנ'ער ו', וועלכער איז ווי א W. אונזער ו' האט גארנישט מיט חולם אדער מלאפום איינגעלייגט.


אין אנדערע ווערטער שרייבסטו אז די וואס האבן אוועקגעשטעלט די כללים פון אידיש שרייבן האבן זיך נישט געשפירט מחויב צו גארנישט. זיי האבן זיך ארומגעשפילט מיט די אותיות כחומר ביד היוצר און געדרייט לויט וויאזוי ס'איז זיי בעסער אויסגעקומען? ריכטיג?
טייערע אידן אין אמעריקא! אויפמערקזאם!

די דיפערענצן צווישן לשון הקודש ולהבדיל עברית קענען טיילמאל זיין כרחוק מזרח ממערב!

פארטייטשן העברעאישע נייעס באזירט אויף אייערע לשון הקודש קענטעניסן איז א רעצעפט פאר צעמישעניש.

א דאנק!
אוועטאר
גרשון
שר חמשת אלפים
תגובות: 5065
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג פעברואר 18, 2019 11:01 pm

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גרשון »

חוט של חסד האט געשריבן:
אז א א' זאל דינען אלס סגול טרעפט מען אויך?
מסתמא נישט, ווייל ס'איז דאך דא אן ע' פאר דעם.

אידישע כללים זענען נישט געבונדן צו לשון-קודש, ריכטיג. דער מערסטער בולט איז טאקע דער ע'.
מיט אזויפיל ביכער, אויסגאבעס, גליונות, בראשורן, קאמפיינס, און ווירטואלע ארטיקלען, וואקסט דער אידישער ליטעראטור ווי אויף הייוון. וואס וועט זיין מיט א אידישן ספעל טשעקער?
אוועטאר
חוט של חסד
שר חמש מאות
תגובות: 548
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יולי 18, 2022 6:42 pm
לאקאציע: צווישן ירושלים און בארא פארק...

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך חוט של חסד »

גרשון האט געשריבן:
חוט של חסד האט געשריבן:
אז א א' זאל דינען אלס סגול טרעפט מען אויך?
מסתמא נישט, ווייל ס'איז דאך דא אן ע' פאר דעם.

אידישע כללים זענען נישט געבונדן צו לשון-קודש, ריכטיג. דער מערסטער בולט איז טאקע דער ע'.
א דאנק! האסט מיר אויפגעלאכטן די אויגן!
טייערע אידן אין אמעריקא! אויפמערקזאם!

די דיפערענצן צווישן לשון הקודש ולהבדיל עברית קענען טיילמאל זיין כרחוק מזרח ממערב!

פארטייטשן העברעאישע נייעס באזירט אויף אייערע לשון הקודש קענטעניסן איז א רעצעפט פאר צעמישעניש.

א דאנק!
רב טקסט
שר חמש מאות
תגובות: 664
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 19, 2009 1:34 pm
לאקאציע: כעת פה אייוועלט.קאם

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך רב טקסט »

גרשון האט געשריבן:

למעשה זענען יא דא אותיות וואס דינען עפעס ווי וואקאלן: א, ה, ו, י. די פיר אותיות קענען זיין שטומע אותיות, דינענדיג דעם פריערדיגן אות. אן א' און א ה' קענען נאר זיין סוף ווארט, על פי רוב פאר א קמץ (ברא, עשה), און א ו' אדער י' קענען אויך קומען אינמיטן ווארט; א ו' פאר חולם אדער מלאפום (אור, רוח), און א י' פאר צירי אדער חיריק (מין, פניהם).
א ה"א קומט נאר סוף ווארט, א אל"ף קומט אויך אינמיטן ווארט, כמבואר בראשונים בכמה דוכתי.

עס דארף אבער באמערקט ווערן אז אין לשון הקדש לשון התורה הקדושה קומען די אותיות נישט דוקא אין פלאץ ווי עס ווערט געליינט מיט די נקודות ווי מיר זענען געוואוינט.
לדוגמא, די אל"ף אין בראשית, די ה"א פון עושה, וכדומה.

געווענליך קומען די אל"ף און ה"א נאר ווען זיי געהערן דארט אין די שרש פונעם ווארט (אדער איז עס עכ"פ די וועג וואס מען שרייבט דער שרש).
די אותיות וואס ווערן נישט געליינט ווערט באצייכנט אלס אותיות נחות, וואס באגלייטן די קול וואס גייט ארויס אין די תנועה* פון די פריערדיגע אות, מען קען אבער נישט זאגן אז זיי דייטן אן אויף די ניקוד היות אז זיי קומען גאר אפט ביי אנדערע נקודות (עי' אבן עזרא שמות ג' ט"ו).
און באמת איז דא א גאנצע געטועכטס ביי די דוגמאות וואו עס קומט א אל"ף נאך א צירי וכדומה, אויב די צירי ווערט געליינט מיט א סארט נטייה אז עס זאל זיך טאקע הערן מיט א אל"ף נחה, אדער איז עס נאר געשריבן אזוי, און אין אמת'ן הערט זיך די צירי מיט א יו"ד נחה. (בפשטות ווענדט זיך אין דעם, אויב עס איז דא א חילוק במבטא צווישן לו און לא).


דאס אלעס איז נאר לענין אל"ף און ה"א. די יו"ד און וי"ו קומען יא פילע מאל פאר די ניקוד אן דעם וואס עס קומט אריין אין די שרש.
כאטש אז ביי זיי איז אויך דא א מהלך אויף די חסרות ויתרות, אין וועלכע סארט מצבים קומען זיי צומאל און ווי קיינמאל.
___________________________________________
* ד.מ. די קול פון די נקודה, וואס ווערט געהערט ווען די מוצא פון די אות איז שוין געעפענט


נ.ב. עס קען זיין כ'בין ערגעץ פארפארן דא, ווייל כ'מיין עס איז די ערשטע מאל איך צונעם די פרטים אויף דעם אופן. ומגלגלין זכות ע"י זכאי - @גרשון, ייש"כ.
ארגאן
שר מאה
תגובות: 112
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 28, 2019 10:06 pm

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ארגאן »

רב טקסט האט געשריבן:
גרשון האט געשריבן:

למעשה זענען יא דא אותיות וואס דינען עפעס ווי וואקאלן: א, ה, ו, י. די פיר אותיות קענען זיין שטומע אותיות, דינענדיג דעם פריערדיגן אות. אן א' און א ה' קענען נאר זיין סוף ווארט, על פי רוב פאר א קמץ (ברא, עשה), און א ו' אדער י' קענען אויך קומען אינמיטן ווארט; א ו' פאר חולם אדער מלאפום (אור, רוח), און א י' פאר צירי אדער חיריק (מין, פניהם).
א ה"א קומט נאר סוף ווארט, א אל"ף קומט אויך אינמיטן ווארט, כמבואר בראשונים בכמה דוכתי.
גַּמְלִיאֵל בֶּן-פְּדָהצוּר
עֲשָׂהאֵל אֲחִי-יוֹאָב
דאס היימישע אידישע ווערטערבוך — https://www.heimishyiddish.com
רב טקסט
שר חמש מאות
תגובות: 664
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 19, 2009 1:34 pm
לאקאציע: כעת פה אייוועלט.קאם

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך רב טקסט »

דער אבן עזרא רעדט שוין דערוועגן, כ'מיין ביי פדהאל בן עמיהוד

דהיינו דאס וואס ער זאגט דארט, על הצד אז עס איז נישטא קיין שוא אונטערן ה"א (ביי אונז איז יא דא) דארף מען זאגן אויף פדהצור און עשהאל, אז עס איז צוזאמגעמאלצן פון צוויי ווערטער.
loyodea
שר האלפיים
תגובות: 2010
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יולי 20, 2020 8:00 pm

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך loyodea »

חוט של חסד האט געשריבן:
יעדע כיתה ב' אינגעלע וואס הייבט אן לערנען חומש ווייסט אז די אותיות "אלף" און "עין" קענען זיין סיי א קמץ סיי א פתח און סיי א סגול. למשל "שמע ישראל" זאגט מען ארויס די ע' פון "שמע" ווי א פתח, אדער "אפס כי עז העם" זאגט מען ארויס די א' פון "אפס" ווי א סגול וכהנה רבבות דגמאות, ווייל אין לשון הקודש האבן זיי נישט קיין אייגענע אריינגעבויעטע ניקוד נאר אלעס ווענדט זיך אין די נקודות.

ווען עס קומט אבער צו אידיש ווערט דאס בילד דראסטיש געטוישט. אין אידיש קען דער אות א' נאר זיין אדער א קמץ אדער א פתח, און דער אות ע' קען אויסדריקליך נאר זיין א סגול. איז די שאלה וואס איז פשט פון דעם? ווער האט באשטימט איינצופירן די דראסטישע שינוים אין די אותיות קלאנגען, און פארוואס האט ער דאס געטון?
צו קענען די סוגיא פון וואקאלן דארף מען לערנען שמות גיטין, עס האט נישט מיט אידיש.
די פוסקים ברענגען ראיות פון די גמרא אויב עפעס.
נקודות אין אידיש איז געבויעט אויף דעם בעצם.
נאר אין די פונקטליכע מהלך ווי עס ווערט היינט גענוצט, וואס קומט פון די רוסישע... זיי האבן פשוט אויסגעטראכט אפאר חידושים צו דערקענען צווישן נקודות, למשל וי פאר חולם. אדער עי אי וכדומה.
אבער א ו י יי איז נאך פאר אידיש איז געבוירן. ותל"מ
ארגאן
שר מאה
תגובות: 112
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 28, 2019 10:06 pm

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ארגאן »

איינער ווייסט פארוואס אין אמאליגן אידיש מען האט אויסגעלייגט ווערטער מיט אסאך שטומע אלפ'ן, ווי: זייא, צוא, דיא, דוא, וויא, בייא אא"וו? היינט שרייבט מען די דאזיגע ווערטער בדרך כלל אן קיין שטומע אותיות (זיי, צו, די, דו, ווי, אא"וו) ווייל דער אלף דאכט מיר אומנייטיג. טאקע, קען מען געפינען אויסלייגן מיט און אן אזעלכע שטומע אלפ'ן אינעם זעלבן ספר, אדער אפילו אין דעם זעלבן זאץ.

איך האב דאס אנדערשוואו געפרעגט אבער אויסגעלייענט דעם אשכול פארשטיי איך נאך נישט.
אטעטשמענטס
vi.png
vi.png (12.61 KiB) געזען 598 מאל
דאס היימישע אידישע ווערטערבוך — https://www.heimishyiddish.com
רב טקסט
שר חמש מאות
תגובות: 664
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 19, 2009 1:34 pm
לאקאציע: כעת פה אייוועלט.קאם

Re: די "אלף" און "עין" קלאנגען אין אידיש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך רב טקסט »

אלס א פארשלאג, און מעגליך זעהט אזוי אויס פון די סעמפל וואס האסט אהער-געשטעלט, קען אפשר זיין אז
ווען מען ציעט די הברה עטוואס, אזוי אז הערט זיך טאקע א אל"ף נחה, האט ען עס געשריבן.

ענליך צו וואס פילע שרייבן היינט, צי אזוי צי אזוי גיי ציה עס ארויס.

ווי פארשטענליך איז עס שווער נאכצוגיין, היות אז די פלעצער וואו מען דרוקט און ציעט, בייטן זיך כסדר, ואין לך אלא לפי המבטא במקומו ושעתו,
שרייב תגובה

צוריק צו “שפראך, גראמאטיק און דקדוק”