חנוכה: קושית הבית יוסף והתירוצים

חידושים ופלפולים בפרד"ס התורה

די אחראים: אחראי,גבאי ביהמד

אוועטאר
אלעקסיי
שר האלפיים
תגובות: 2874
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 16, 2007 10:24 pm
לאקאציע: בערג און טאלען
פארבינד זיך:

חנוכה: קושית הבית יוסף והתירוצים

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אלעקסיי »

די בית יוסף'ס קשיא איז פאר יעדן באקאנט, פארוואס מאכט מכן 8 טאג חנוכה לזכר הנס, אין די קריגעל איז דאך געלעגן גענוג אויל פאר איין טאג, קומט אויס אז די נס איז נאר געווען 7 טאג???

די ידענים ווייסן שוין צוצולייגען אז די קשיא ערשיינט שוין אין מאירי, און נאך, ואכמ"ל.

עכ"פ ענטפערט די ב"י [מאירי, תוס' הרא"ש, ועוד] 3 תירוצים:

א. די 1טע נאכט האט מען אריינגעגאסען די גאנצע אויל, און אינדערפרי האט מען עס געטראפן געהעריג פול [אויף דעים פרעגט עמן וואס איז געווען די נס די אכטע טאג]

ב. גלייך ווען האט אריינגעגאסען די אויל איז די קריגל צוריק פול געווארן [גם ע"ז קשה כנ"ל]

ג. מען האט צוטיילט די אויל אין 8 חלקים, און יעדע טאג אריינגעלייגט איין חלק.

ד. די טורי זהב (סימן תר"ע סק"א) ענטפערט אז עס האט געמוזט אביסל איבערבלייבען אין קריגעל אז עס זאל האבן ווי די ברכה זאל חל זיין, איז די ערשטע טאג אויך געווען א נס.

ה. די פרי חדש ענטפערט אויפן נס פון נצחון המלחמה.

ו. מען טאר נישט נאכמאכן די כלים פון בית המקדש, און די מנורה פון בית המקדש איז געווען 7.

ז. די עצם זאך אז מ'האט געטראפן א קריגל אויל איז א נס.

ח. די חת"ם סופר דאכט זיך ענטפערט, ווייל ס'איז געווען זייער א ווינטיגע נאכט, און די אויל וואס מען האט געטראפן וואלט נישט געווען גענוג אפילו פאר איין נאכט, און על פי נס איז דאס געווען גענוג.

ט. מען האט געצינדען אין הויף "בחצרות קדשיך" ווי א ווינט בלאז, וואלט עס נישט געקענט בדרך הטבע ברענען אפילו איין נאכט אויך נישט.

י. עס שטייט אין ספר שפתי כהן עה"ת, און אין קב היחשר פרק צה, אז מען האט געטראפען די קריגעל פון שמן המשחה וואס איז מלומד בנסים נאך פון די צייטן פון יעקב אבינו וואס עס איז אים אראפגעקומען אויל פון הימל צו זאלבן די מזבח (כדאיתא בפרקי דר"א), און דאס איז די פכים קטנים וואס יעקב אבינו האט פארגעסן און די ס"מ האט געוואלט שולט זיין דערויף.

ביטע לייגט צו א פלייצע [פינגער צום קי-בארד] און שרייבט תירוצים וואס איר ווייסט, להגדיל תורה ולהאדירה.
א געשליפן צינגל – עקלדיג, א שלעכט צינגל – א רשע.
אוועטאר
ערנסטער
שר חמש מאות
תגובות: 583
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג יאנואר 30, 2007 11:23 am
לאקאציע: פון יעהופעץ

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ערנסטער »

מ'האט גלייך אין דער ערשטער נאכט אריינגעגאסן דעם גאנצן שמן (מ'האט דאך פון אנהייב נישט געוואוסט אז ס'וועט פאסירן א נס צו צעטיילן דעם שמן פונעם פך אויף אכט חלקים) אבער דער נס איז באשטאנען אין דעם אז יעדן טאג ס'האט זיך פארברענט בלויז אן אכטל פונעם שמן. הייסט עס, אז דער נס איז געווען אלע אכט טעג.
לעצט פארראכטן דורך ערנסטער אום מוצ"ש דעצעמבער 08, 2007 3:02 pm, פארראכטן געווארן 1 מאל.
די וואָר הענגט אויף א האָר
אוועטאר
אלעקסיי
שר האלפיים
תגובות: 2874
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 16, 2007 10:24 pm
לאקאציע: בערג און טאלען
פארבינד זיך:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אלעקסיי »

יב. משום ספיקא דיומא (געשאסען 2 האזלען מיט איין קויל) [תולדות יעקב יוסף, החיד"א]
א געשליפן צינגל – עקלדיג, א שלעכט צינגל – א רשע.
אוועטאר
יגרסהדותא
מ. ראש הקהל
תגובות: 3687
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יולי 03, 2006 10:14 am
לאקאציע: קאר וואש

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יגרסהדותא »

גיי הייב אן צושרייבן, איך וועל דאך נישט פארטיג ווערן.

קודם, ס'איז דא דער קונטרס "נס להתנוסס" פון הרב מייליזש פון סיגעיט. אלע תירוצים, כ'מיין זייער אסאך.

1. כדאי לרמז על הגזירה שהיתה על "ברית" "שבת" ו"חודש". לזכר "ברית" נתקנה לח' ימים, לזכר "שבת" בכל אופן ימצא ששבת יחול בשבוע של חנוכה, לזכר "חודש" בכל אופן ימצא שר"ח יחול בחנוכה (כיון שמתחיל היו"ט בכ"ה בכסלו).

2. ליל הראשון בכ"ה בכסלו באותו שנה של ניצוח המלחמה, חל בליל שב"ק. והתחילו להדליק בעוד היום גדול, בערש"ק, א"כ הי' צריכים ליתן בהמנורה יותר שמן מהרגיל. והבן.
אוועטאר
אלעקסיי
שר האלפיים
תגובות: 2874
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 16, 2007 10:24 pm
לאקאציע: בערג און טאלען
פארבינד זיך:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אלעקסיי »

ערשטע תירוץ פארשטיי איך נישט, סיי ווי סיי וואלט אין 7 טאג געווען א שבת מיט א ראש חודש, נישט אזוי?
א געשליפן צינגל – עקלדיג, א שלעכט צינגל – א רשע.
3x0
המכונה 'טריאו'
תגובות: 9152
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך יוני 28, 2006 11:29 am
לאקאציע: חבוי

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך 3x0 »

אלעקסיי,

שטעל דיך פאר ווען איינער נעמט אזא לאנגע זאך וואס דו האסט געטייפט מיט דיינע צען פינגערס, און ער לייגט עס אויף הייד פארק און ער שרייבט צו 'געטרפן אויף די אינטערנעט', איך מיין אז דו דארפסט ווען לייגען א לינק פון ווי דו האסט עס גענומען.
אוועטאר
קרעמער
שר עשרים אלף
תגובות: 28338
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 25, 2006 12:34 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך קרעמער »

אלעקסיי האט געשריבן:ערשטע תירוץ פארשטיי איך נישט, סיי ווי סיי וואלט אין 7 טאג געווען א שבת מיט א ראש חודש, נישט אזוי?


עס וואלט אבער געפעלט די 8 טעג זכר לשמונה ימי מילה.
אוועטאר
אלעקסיי
שר האלפיים
תגובות: 2874
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 16, 2007 10:24 pm
לאקאציע: בערג און טאלען
פארבינד זיך:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אלעקסיי »

אה... גערעכט קרעמער.

3X0 דא איז דער לינק וואס דו האסט געבעטן.
א געשליפן צינגל – עקלדיג, א שלעכט צינגל – א רשע.
אוועטאר
אלעקסיי
שר האלפיים
תגובות: 2874
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 16, 2007 10:24 pm
לאקאציע: בערג און טאלען
פארבינד זיך:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אלעקסיי »

נאך 14 תירוצים געטראפן דארט (הגם עטליכע זענען די זעלבע האב איך עס געלאזט, ומשנה ראשונה לא זזה ממקומה), וז"ל שם:

עס איז באוויסט די באקאנטע קשיא, וואס ווערט אנגערופען מיט די נאמען "די קשיא פון בית יוסף", וואס ער פרעגט פארוואס האבען די חכמים מתקן געווען צו צינדען חנוכה ליכט אכט טעג, די נס איז דאך נאר געווען זיבען טעג, ווייל אין די קריגעל וואס מען האט געפונען איז דאך געווען גענוג אויעל אויף איין טאג, קומט דאך אויס אז די נס איז נאר געווען אויף זיבען טעג ?


ענטפערט דער בית יוסף דריי תירוצים:


1) מען האט צוטיילט די אויל פון קריגעל אויף אכט חלקים, און יעדע נאכט האט מען נאר אריין געלייגט איין חלק אויל (אכט'ל), און אפילו עס איז נאר געווען איין אכט'ל פון די אויל האט עס געברענט ביז אינדערפרי, איז דאך די נס געווען שוין די ערשטע נאכט.
2) מען האט אריין געלייגט די גאנצע אויל אין די מנורה די ערשטע נאכט, און די קריגעל איז נאך געבליבען פיל אזוי ווי פריער, האט מען שוין דערקענט די נס די ערשטע נאכט.

3) מען האט אריין געלייגט די גאנצע אויל פון די קריגעל אין די מנורה די ערשטע נאכט, און אינדערפרי האט מען געטראפען די נרות פון די מנורה פול מיט אויל, און אזוי איז עס געווען א יעדע נאכט, ממילא איז אויך געווען א נס די ערשטע נאכט.
1) אין שאלתות שטייט די גירסא אז אפילו אויף די ערשטע נאכט איז אויך נישט געווען גענוג שמן און דאך האט די ביסעל שמן געברענט א גאנצע נאכט.
(שאלתות)

2) ווייל די יוונים האבען געוואלט מבטל זיין דעם "ברית מילה" וואס איז די אכטע טאג, און אזוי וויא די גזירה איז בטל געווארען מאכען מיר אלץ דעם א זכר אכט טאג חנוכה.
(שלטי הגבורים בשם בעל העתים)

3) אזוי ווי מען האט נאר אנגעהויבען אריין צו גיסען די שמן אין די מנורה איז דאס שוין גלייך פיל געווארען.
(פרי חדש)


בית שמאי ובית הלל


4) עס איז דא א מחלוקת צווישען די ב"ש און ב"ה וויא אזוי מען דארף צינדען, די ב"ש האלטען אז מען דארף אנהייבען מיט אכט ליכט די ערשטע נאכט, און א יעדע נאכט צינדען מיט איינס ווייניגער, די ב"ה האלטען אז מען הייבט אהן די ערשטע נאכט מיט איינס און א יעדע נאכט דארף מען מוסיף זיין נאך איינס, און טאמער וואלט נאר געווען זיבען טעג חנוכה וואלט אויסגעקומען אז די פערטע נאכט פון חנוכה וואלט מען נישט געקענט דערקענען צו מען פירט זיך לויט די ב"ש אדער זוי ווי די ב"ה, ווייל אויב מען צינדט זיבען נעכט איז די חשבון אזוי:


בית שמאי בית הלל
ערשטע נאכט 7 1
צווייטע נאכט 6 2
דריטע נאכט 5 3
פערטע נאכט 4 4

אבער יעצט אז מיר האלטן אכט טעג חנוכה איז יעדען טאג דא א היכר אז מיר זענען מוסיף אזוי ווי די בית הלל (אזוי וויא די ר"ת פון חנוכ"ה איז ח' נ'רות ו'הלכה כ'בית ה'לל)

בית שמאי בית הלל
ערשטע נאכט 8 1
צווייטע נאכט 7 2
דריטע נאכט 6 3
פערטע נאכט 5 4
(הרה"ק ר' פנחס מקאריץ זי"ע, בת עין)



5) דערפאר האט מען דעם ערשטען טאג קובע געווען פאר א יו"ט ווייל מיר האבען געהאט די זכי' אז מיר האבען נושא חן געווען (געפונען ליבשאפט) ביי השי"ת אז ער האט געטוהן פאר אונז ניסים
(קדושת לוי)

6) ווייל די גרויסע ליכטיגקייט וואס השי"ת האט באשאפען ביי בריאת שמים וארץ (וואס מיט די ליכטיגקייט קען מען זעהן פון איין עק וועלט ביז צום צווייטען עק וועלט) אין השי"ת האט דאס באהאלטען פאר די צדיקים אויף ווען משיח וועט קומען, אין דערמאלטס האט השי"ת געמאכט א נס אז עס האט נאכאמאל געלאכטען, האט מען אויף דעם מוסיף געווען נאך א טאג פאר א יו"ט
(בני יששכר)

7) ווייל די מנורה איז געווען טמא, און מען האט געמוזט צינדען אין א נייע מנורה פון כלי חרס וואס איז נישט מקבל טומאה, און א נייע כלי חרס וואס מען נוצט צום ערשטן מאהל טוט דאך איינזאפען אין זיך, האט זיך אריינגעזאפט פון די שמן אין די נייע מנורה איז שוין אין די מנורה נישט געווען גענוג שמן פאר א גאנצע נאכט און פונדעסטוועגען דאך האט עס געברענט א גאנצע נאכט איז דער נס געווען דעם ערשטען טאג אויך.
(ייטב פנים בשם זקנו)

8) אין בית המקדש פלעגט מען אייביג צינדען מיט דיקע קנויטן וואס זרפט איין אין זיך א סאך שמן כדי די מנורה זאל שיין ברענען, אבער די שמן וואס איז געווען אין דעם פך איז נאר געווען גענוג פאר דינע קנויטען, און מען האט יעצט אויך געמאכט דיקע קנויטען אזוי ווי געווענליך, איז דאס געווען דער נס אז דאס האט אויך געברענט א גאנצע נאכט.
(חידושי הרי"ם)

9) די הלכה איז אז מען טאר נישט נאכמאכן די כלי המקדש, און אזוי וויא די מנורה פון בית המקדש איז געוועהן פון זיבען רערלעך, האט מען קובע געוועהן חנוכה אכט טעג, אז יעדער זאל האבען א מנורה פון אכט (8) רערלעך.
(שו"ת שואל ומשיב)

10) אזוי וויא די מנורה איז טמא געווארען האט מען געמאכט א נייע מנורה פון האלץ, און די מנורה האט נישט געהאט קיין בעכערס וויא מען זאל אריין גיסען די שמן, האט מען איינגעטינקען די קנויטען אין די שמן און מען האט דאס געלייגט אויף די האלץ און אזוי האט דאס בדרך נס געברענט א גאנצע נאכט.
(חתם סופר)

11) אזוי ווי מען האט אנגעפילט די מנורה אין דער פך איז צוריק אנגעפילט געווארען, האט מען מיט די שמן אנגעצינדען נאך א מנורה אינ'ם הויף פון בית המקדש, כדי מפרסם זיין דעם נס אז די פך איז צוריק אנגעפילט געווארען, און ווייזען דערמיט די ליבשאפט פון השי"ת ציא די אידען, דערפאר האט מען דעם ערשטען טאג קובע געווען פאר א יו"ט.
(מהר"י ט"ב)

12) דער "קומץ המנחה" ענטפערט אויף דער קשיא מיט א משל:


עס איז אמאל געווען א רייכער סוחר וואס איז געפאהרן אויף א ווייטע וועג, און ער האט געהאט ביי זיך אכט זעקלעך מיט גאלדענע מטבעות. אויפ'ן וועג זענען איהם באפאלן גזלנים, וועלכע האבן פון איהם צוגערויבט דאס געלט און על פי נס האבן זיי איין זעקל מיט גאלד נישט דערזעהן און עס איבערגלאזט.

קומענדיג אין נאהנטן ישוב האט ער געדונגען באדינערס, זיי זאלן נאכיאגן די גזלנים און דערביי האט ער געמאכט א נדר, דאס אויב השי"ת וועט איהם העלפן און ער וועט ראטעווען זיין געלד, וועט ער דערפון געבען מעשר אויף צדקה. זיין תפלה איז דערהערט געווארן און דער סוחר איז אהיים געפאהרן מיט זיין געלד שמח וטוב לב.

קומענדיג אהיים זענען שוין די גבאי צדקה געקומן איינקאסירן דעם מעשר. אבער דא האט זיך שוין אנגעהויבן א גאנצע ויכוח וויפיל מעשר ער דארף צו געבען. לויט די חשבון פון סוחר איז אויסגעקומן אז ער דארף נאר געבען מעשר פון די זיבן אוועקגערויבטע זעקלעך וואס ער האט צוריק באקומען, אבער נישט פון אכטן זעקל, וואס מען האט נישט צוגערויבט פון איהם.

אויף דעם האבען די גבאי צדקה ערקלערט אז ער האט א טעות, אז אויך פון דעם אכטן זעקל דארף ער געבען מעשר, ווייל מיט דעם אכטן זעקל איז געשעהן דער גרעסטער נס, ווייל ווען מען וואלט נישט איבערגעלאזט דאס איינע זעקל וואלט ער נישט געהאט די מעגליכקייט צו דינגען מענטשן נאך צו יאגן די גזלנים און ער וואלט דאן קיין פרוטה נישט געראטעוועט.

און דאס זעלבע איז אויך מיט'ן פך שמן: ווען נישט דער נס וואס די יונים האבן פערזעהן די קריגעל אויל, און עס נישט אנגעריהרט, וואלט ווען נישט געקענט געשעהן דער ווייטערער נס, אז אנשטאט איין טאג זאל דער אויל ברענען גאנצע אכט טעג. און אט צוליב דעם נס וואס האט גורם געווען צו די ווייטערע נסים, ווערט צוליב דעם געפייערט א באזונדערער טאג חנוכה.


א רמז צום תירוץ פון "פרי חדש" אז איין טאג מאכט מען א זכר אויף דעם "נצחון המלחמה" און זיבען טעג אויפ'ן נס פון שמן ווייל אין משניות ווערט 7 מאהל דער מאנט דאס ווארט "חנוכה" און איינמאל דאס ווארט "יון".

דא וועסטו קענען זעהן די מסכת, פרק, און משנה
און די שרייב אויב עס ווערט דארט דערמאנט דער ווארט "חנוכה" אדער דאס ווארט "יון"

בכורים פרק א' משנה ו'
תענית פרק ב' משנה י'
מגילה פרק ג' משנה ד'
מגילה פרק ג' משנה ו'
ראש השנה פרק א' משנה ג'
מועד קטן פרק ג' משנה ט'
בבא קמא פרק ו' משנה ו'
מדות פרק ב' משנה ג'

14) דער טורי זהב ענטפערט:


דער אויבערשטער מאכט נישט קיין נס אז עס זאל זיך פארמערען א זאך, נאר אויב עס איז שוין דא פון די זאך, אפילו עס איז נאר דא ווייניג, געבט השי"ת זיין ברכה און עס פארמערט זיך, אבער ביי א זאך וואס איז אינגאנצען ליידיג, עס איז שוין גארנישט דא, איז נישט דא אויף וואס די ברכה זאל חל זיין, מאכט נישט די אויבערשטער א נייע באשעפעניש.

איז אויב וואלט מען אויס גענוצט די גאנצע אויל די ערשטע נאכט וואלט דאך נישט געקענט געשעהן א נס אז די אויל זאל זיך פארמערען, האט מען געמוזט איבער לאזען אביסעל אין די קריגעל, און פון דעסט וועגען דאך האט עס געברענט א גאנצע נאכט, איז אויך געווען א נס די ערשטע נאכט.

מיט די ווערטער פון טורי זהב קען מען מסביר זיין די ווערטער, "ומנותר קנקנים נעשה נס לשושנים" ומנותר קנקנים - מיט דעם וואס עס איז איבער געבליבען אויל אין די קריגעל די ערשטע נאכט, נעשה נס לשושנים - איז געשעהן די נס אז די אויל האט זיך פארמערט אויף נאך זיבען טעג ווייל אויב עס וואלט נישט איבער געבליבען וואלט נישט געקענט געשעהן די נס), איז וועגען דעם בני בינה "ימי שמונה קבעו שיר ורננים" - האט מען באשטימט חנוכה אויף אכט טעג, ווייל די נס איז שוין געווען די ערשטע נאכט מיט דעם וואס עס איז איבער געבליבען אויל אין די קריגעל.
א געשליפן צינגל – עקלדיג, א שלעכט צינגל – א רשע.
אוועטאר
אלעקסיי
שר האלפיים
תגובות: 2874
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 16, 2007 10:24 pm
לאקאציע: בערג און טאלען
פארבינד זיך:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אלעקסיי »

נאך פונעם זעלבן מקור:

דער "בית יוסף" פרעגט א קשיא אזוי: "אין אמת'ן וואלט מען נישט געדארפט האלטן חנוכה אכט טעג, נאר זיבען, ווייל די ערשטע נאכט האט מען דאך געהאט גענוג אויל, נאר פון די צווייטע נאכט און ווייטער איז געשעהן א נס אז די אויל איז געווען גענוג?" אויף די קשיא איז דא זייער אסאך תירוצים פון ראשונים, אחרונים, און תלמידי בעש"ט זי"ע, מיר וועלען דא אראפברענגען עטליכע.

התירוצים:
מען האט אין די ערשטע נאכט איינגעטיילט די אויל אויף אכט טיילען פאר יעדע נאכט א קליין ביסעל. עס וואלט נאר געקענט ברענען א קורצע צייט יעדע נאכט, און עס איז געשעהן א נס, אז עס האט געברענט א גאנצע נאכט. קומט אויס אז דער נס איז שוין געשעהן אין די ערשטע נאכט. (בית יוסף)

גלייך אין די ערשטע נאכט, ווען מ'האט אויסגעליידיגט דעם קריגעל אין די מנורה, האט זיך דאס צוריק אנגעפוהלט. (בית יוסף)

דאס אליין, אז מען האט געטראפן א ריינעם קריגעל איז געווען גערעכענט פאר א נס. דערפאר האט מען באשטימט דעם ערשטן טאג פארן טרעפן דעם ריינעם קריגעל אויל.

דעם ערשטן טאג האט מען באשטימט פאר דעם זיג קעגען די יונים.

אין די ערשטע נאכט האט מען איינגעטיילט די אויל אויף אכט טיילען, כדי צו צינדען יעדע נאכט נאר איין לעכט, - וואס לויט דעם דין איז דאס אויך כשר. איז געשעהן דער נס, אז אלע אנדערע זעקס לעכטלעך האבן זיך אנגעפוהלט מיט אויל (בית יוסף)

יעדע נאכט האט בדרך נס אפגעברענט נאר אן אכטל פון די גאנצע אויל וואס איז געוועהן אין די מנורה. (חי' אגדות למהר"ל מפראג ז"ל)

ווייל דער אייבערשטער שיקט נישט אריין קיין ברכה אין אן אפגעמאסטענע זאך, און דא איז דאך די קריגל געוועהן געמאסטן פינקטליך אויף איין טאג, האט דער אייבערשטער געמאכט די נס אויף אן אנדערן אופן וואס מ'דארף נישט צוקומען אז ס'זאל אריין א ברכה, אז א יעדע נאכט האט זיך אויסגעברענט נאר אן אכטל פון די אויל. (ישמח משה)


דער אייבערשטער מאכט נישט קיין נס, אז ס'זאל אריין קומען א ברכה, נאר ביי א זאך וואס ס'איז דא אביסל ס'זאל ווערן מער. מוז זיין אז ס'איז געוועהן א נס, אז די ערשטע נאכט איז געבליבן אביסל כדי די ברכה זאל קענען חל זיין די צווייטע נאכט. (טורי זהב)

דער הלכה איז אז מ'דארף צינדן די מנורה נאך פארנאכט'ס. קומט אויס אז ווען מ'האט אנגעצינדן די מנורה פאר די צווייטע נאכט, איז נאך געוועהן די ערשטע טאג, און מ'האט שוין דעמאלס געזעהן די נס. (אמרי אמת בשם אביו השפת אמת)

מ'האט געמאכט דינע קנויטן, כדי ס'זאל ציען ווייניגער אויל אזוי וועט עס קענען ברענען מיט א קלענערע פלאם אכט טעג. איז געוועהן די נס אז ס'האט געברענט א גרויסע שיינע פלאם. (חי' הרי"מ)

מ'האט נישט געקענט צינדן די ערשטע נאכט אין היכל, ווייל ס'איז נאך געוועהן פיל מיט עבודה זרה'ס וועלעכע די יונים האבן דארט אריין געברענגט, האט מען דערווייל געצינדן אינדרויסן אין חצר, און די ווינט האט דארט געבלאזן, אויף אזא אופן דארף מען געווענדליך האבן מער אויל ווייל די קנויט ציעט מער, דאך איז געוועהן געניג די ביסל אויל צו ברענען א גאנצע נאכט. (דרשות חתם סופר)

לויט די "חתם סופר" אז מ'האט געצינדן די מנורה אין די הויף, (אזוי ווי עס שטייט "והדליקו נרות בחצרות קדשיך" ווייל די בית המקדש איז געוועהן פיל מיט עבודה זרה) קען מען זאגן אז די נס איז געוועהן אז די ווינט האט נישט אויסגעלאשן די לעכט.

אין "שאילתות דרב אחאי גאון" (וישלח) איז דא א גירסא, ולא הי' בו להדליק אפילו יום אחד, דאס הייסט אז די ערשטע טאג איז אויך נישט געוועהן געניג אויל, לויט דעם הייבט זיך נישט אן קיין קשיא.

אין גמרא שטייט (שבת כא) ולא הי' בו להדליק אלא יום אחד, דאס הייסט אז ס'איז געוועהן געניג ס'זאל ברענען איין טאג (לויט די רמב"ם דארף מען דאס צינדן אויך בייטאג) אבער די נעכט פון טבת זענען לענגער פון די טעג, איז געוועהן די נס אז ס'האט געברענט די גאנצע נאכט. (אור תורה אוסטרובצה'ר ז"ל)

ווייל יענע יאר פון די נס "ג' אלפים תרכ"ב", איז געפאלן כ"ה כסלו אין שבת, האט מען געדארפט צינדן שוין ערב שבת, און די אויל איז געוועהן גענוג נאר פאר א נאכט, נישט אויב מ'צינדט פריער בייטאג, דאך איז עס געבליבן ברענען די גאנצע נאכט. (אור תורה אוסטרובצה'ר ז"ל)

אין גמרא שטייט ולא מצאו "אלא פך אחד של שמן", קען מען זאגן אז ס'איז נישט געוועהן אין דעם קיין אויל בכלל, נאר ס'איז געוועהן א ליידיגע ריינע קריגל פון אויל, און ס'האט זיך אנגעפילט יעדן טאג עקסטער. (אמרי אמת)

תוס' פרעגט ווי אזוי האט מען געניצט די אויל, קען דאך זיין אז די גוים האבן דאס ציגערירט איז עס געווארן טמא. מ'קען ענטפערן, אז די גמרא זאגט אין מסכת פסחים (דף טז.) אז לויט איין מאן דאמר איז טומאת משקין נאר מדרבנן ווערט עס נישט טמא מספק. אבער לכאורה איז שווער, ווייל די כלי קען יא טמא ווערן מן התורה און אויך מספק און מען טאהר נישט אריין ברענגען א טמא'נע כלי אין די עזרה. האט מען איבער געגאסן די אויל אין א טהור'ע כלי. קען מען זאגן אז כאטש ביים איבערגיסען בלייבט דאך אביסל צוגעקלעבט אין די ערשטע כלי, דאך איז עס געוועהן געניג. (הגה"ק מאוסטרובצא זצ"ל)
עס איז דא א חידוש אין "מאירי" (יומא טו) אז ווען מ'האט באנייט די מנורה האט מען געמיזט אריין לייגן ביי יעדע ליכט א גאנצע לוג אויל, דאפלט פון סתם א טאג אין וועלכע מ'האט נאר געלייגט א האלבע לוג, ווייל האלב ווערט איינגעזאפט, (לויט די משנה אין מסכת בבא מציעא דף מ. אז האלצערנע כלים זאפן איין אין זייערע ווענט) אין די קריגל וואס מ'האט געטראפן איז נאר געוועהן געניג פאר א האלבע לוג, דאך איז געווארן די נס אז מ'האט אריין געגאסן א גאנצע לוג, ווייל דא האט מען אויך געדארפט באנייען די מנורה. (קונטרס נס השמן דף לב)

די רמב"ם האלט אז מ'דארף צינדן די מנורה סיי ביינאכט און סיי בייטאג, און די קריגל איז געוועהן געניג נאר פאר ביינאכט, מוז זיין אז די נס איז שוין געוועהן די ערשטע טאג בייטאג. (ברכי יוסף)

די נייע האלצערנע מנורה האט נישט געהאט קיין בית קיבול צו אריין גיסן אויל ווייל א כלי עץ וואס האט א בית קיבל איז מקבל טומאה. נאר מוז מען זאגן אז עס איז געוועהן פשוטי כלי עץ, דאס מיינט א פשוטער שטיקל האלץ, און מ'האט איינגעטונקן די קנויטן אין אויל און אנגעצינדן אויפ'ן מנורה טראכטנדיג אז ווען די אויל פון די קנויטן וועלן אויסגיין, וועט מען נאכאמאל איינטינקען די קנויטן אין אויל, דערווייל האט עס געברענט פון ערשטע מאל א גאנצע נאכט. (חתם סופר, וישב)

לויט דעם חתם סופר, קען מען זאגן אז דאס אליין אז די מנורה האט זיך נישט פארברענט (ווייל עס האט געברענט ממש אויף האלץ) קען מען זאגן אז דער נס איז געווען אז דער מנורה האט זיך נישט פארברענט. (ע"פ שפע חיים)

עס איז א הלכה אין שו"ע (יו"ד קמ"א) אז מען טאהר נישט נאכמאכן די מנורה פון בית המקדש פאר זיך, וועגן דעם האט מען קובע געוועהן אכט טעג, כדי מ'זאל נישט מאכן קיין מנורה פון זיבן קנים גלייך צו די מנורה פון בית המקדש. (שו"ת שואל ומשיב ח"ג סי' עא)

די ר"ן זאגט פארוואס מ'האט געדארפט אויל אויף אכט טעג, ווייל די וועג צו גיין ברענגן די נייע אויל האט גענומען פיר טעג יעדע וועג. לכאורה האט מען איין טאג נישט געקענט גיין ווייל ס'איז געוועהן שבת, האט עס גענומען ניין טעג, וואלט דאך געדארפט זיין יו"ט ניין טאג. נאר די ערשטע טאג איז נישט געוועהן די נס, אזוי ווי די בית יוסף פרעגט, בלייבט איבער אכט טעג יו"ט. (שו"ת גנזי יוסף סי' כא אות ז, אמרי אמת)

עס איז געמאכט געווארען פאר זיי אכט ניסים: 1) רבת את ריבם. 2) דנת את דינם. 3) נקמת את נקמתם. 4) מסרת גבורים ביד חלשים. 5) רבים ביד מעטים. 6) וטמאים ביד טהורים. 7) ורשעים ביד צדיקים. 8) וזדים ביד עוסקי תורתך.

ווייל די יונים האבן געוואלט פארשטערן מצות "מילה" וואס מ'מאכט די אכטע טאג, און די גזירה איז בטל געווארן, מאכט מען צו דעם א זכר, אכט טעג יום טוב. אזוי וועט אויסקומען אז עס איז מרומז אין חנוכה אלע דריי זאכען וואס די יונים האבן געוואלט מבטל זיין, ווייל שבת און ראש חודש, איז אלעמאהל דא אין די טעג פון חנוכה, און די אכטע טאג איז מרמז די שמנה ימי מילה וואס זיי האבן אויך געוואלט מבטל זיין. (שלטי גבורים)


וויבאלד עס זענען דא עטליכע מצוות אין בית המקדש פון "8" למשל אכט בגדי כהונה, אכט כלי שיר, און נאך, האט מען מתקן געווען אכט טעג יום טוב, מ'זאל געדענקן אז דאס איז געשעהן אין ביהמ"ק. (כד הקמח)

וויבאלד די תורה ומצוות זענען געווארן געראטעוועט בדרך נס, האבן חז"ל קובע געוועהן א לאנגע יום טוב אזוי ווי די לענגסטע יום טוב וואס דאס איז דאך סוכות (אכט טעג), צו לויבן דעם אייבערשטען פארן ראטעווען די תורה. (מהר"י מלאניל)

עס ווערט געברענט אין מגילת תענית אז ווען די חשמונאים זענען אריין אין היכל, האבן זיי דארט געטראפן אכט "שפודין" פון אייזן, האבן זיי דאס אויפגעשטעלט און געצינדן אויף דעם לעכט, קעגן דעם מאכן מיר אכט טעג (מהר"ץ חיות)

וויבאלד יעדע מענטש פאר זיך, איז דאך זוכה צו ניסים פון דעם אייבערשטען כסדר, דארפן מיר דאך אויף דעם מאכן א יום טוב, מאכן מיר דאס אלע צוזאמען אין די איין טאג חנוכה וואס מיר זענען מוסיף וועגן דעם. (כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א)

מ'האט צוגעלייגט איין טאג, אזוי ווי סוכות האט דער אייבערשטער צוגעלייגט "שמיני עצרת" ווייל הקב"ה זאגט, קשה עלי פרידתכם. (אמרי אמת)

דער "פני יהושע" פרעגט פארוואס האט מען געדארפט ריינע אויל, דער דין איז דאך אז טומאה הותרה בציבור, דאס מיינט ווען די גאנצע ציבור איז טמא, מעג מען מקריב זיין און צינדן בטומאה, ענטפערט ער אז דער אייבערשטער האט געוואלט ווייזן די ליבשאפט וואס ער האט צו די יודן, און זיי געגעבן די מעגליכקייט צו צינדען בטהרה. וועגן דעם מאכן מיר נאך א טאג יום טוב, וועגן די ליבשאפט וואס דער אייבערשטער האט אונז געוויזען. (דברי חיים, ומהרי"ד מבעלזא זי"ע)

די ערשטע טאג מאכ'ן מיר א זכר אז אפילו ווען ס'איז נאך נישט געוועהן קיין עת רצון, אינמיטן די מלחמה, האט דער אייבערשטער באהאלטן די קריגל פון די יונים דאס איז נאך א גרעסערע נס ווי די אנדערע זיבן טעג ווייל דעמאלס איז שוין געוועהן אן עת רצון. (בני יששכר)

מיר מאכן נאך א טאג יום טוב, אויף דעם וואס מיר האבן זוכה געוועהן, אז דער אייבערשטער שיקט פאר אונז אראפ אין חנוכה, פון די "אור הגנוז" וואס די אייבערשטער האט באהאלטן פאר די צדיקים אויף לעתיד לבא. (בני יששכר)

ווייל די 613 מצוות מן התורה צוזאמען מיט די 7 מצות דרבנן איז 620 כמנין כת"ר, דאס זענען קעגן די 620 אותיות פון עשרת הדברות און די לעצטע מצוה מדרבנן איז חנוכה לעכט, דאס איז קעגן די אות "כ" פון לרע"ך" ביז חנוכה האט מען נישט געוויסט וואס איז די אות, און יעצט איז נתגלה געווארן די לעצטע מצוה, צוליב דעם מאכן מיר נאך א טאג. (בני יששכר מאמר י' אות ה')

נאך די מלחמה, זענען אלע געוועהן טמאי מתים ווייל מ'האט גע'הרג'ט מענטשן ביי די מלחמה, איז געוועהן א נס אז מ'האט געקענט טרעפן איין כהן טהור וואס זאל אנצינדן די מנורה. (נטעי אור)

מ'צינדט לעכט נאך א טאג צו ווייזן אז די יודן זענען געראטעוועט געווארן בזכות וואס זיי האבן אנגעצינדן "שבת לעכט" באהאלטענעהייט ווען אנטיוכוס האט גוזר געוועהן אז מ'זאל נישט היטן שבת קודש. (קדושת אליעזר)

דורך די נס זענען זיי געוואהר געווארן אז די מדת הדין איז בטל געווארן פון זיי, מאכט מען נאך א טאג יום טוב. (בני יששכר)

מיר מאכן די ערשטע טאג יום טוב צו ווייזן אז די עיקר נס איז, אז דער אייבערשטער מיט זיין גרויס רחמנות האט אונז געראטעוועט פון די גזירה וואס די יונים האבן געוואלט פארשטערן די תורה. (קדושת לוי)


ווייל די יונים האבן פרובירט צו אפרעדן די יודן פון טוהן אזעלעכע מצוות וואס האבן נישט קיין טעם (אזוי ווי מיר זאגן ולהעבירם מ"חקי" רצונך) וועגן דעם מאכן מיר נאך א טאג יום טוב כאטש ס'איז נישט דא קיין סיבה און קיין טעם צו ווייזן אז מיר זענען מקיים אויך אזעלעכע מצוות. (ברכת משה)

די רמב"ם פסק'נט, אז די לעכט פונ'ם מנורה, מוז מען אנצינדען פון די פייער פונ'ם מזבח, און כאטש מ'האט באנייעט די מזבח נאר כ"ה כסלו, איז בדרך נס געקומען די פייער אויפ'ן מזבח כ"ד כסלו פארנאכט'ס אז מ'זאל קענען פון דעם אנצינדען. (מדרש משה)

ווען יהודה המכבי איז געגאנגען אין מלחמה האט ער אויסגעריפען: "מי כמוכה באלים ה'" (די ר"ת פון מכב"י), און אזוי מתפלל געוועהן צום אייבערשטן. די ווערטער "מי כמוך באלים ה'" איז בגמטריא 250 אזוי ווי "נר", צינדט מען נאך א "נר" לזכר פון די נס וואס איז געשאפן געווארן דורך די תפלה. (בת עין)

חז"ל ווילן אונז לערנען, אז אויך די טבע איז א נס, לויט דעם איז געוועהן די נס פשוט אז "אויל האט געברענט". (בעלי מוסר)

די הכנה צו א מצוה איז די עיקר פון די קיום המצוה, און די ערשטע טאג איז געוועהן די הכנה. (תפארת שלמה)

איין טאג האט מען קובע געוועהן, לזכר די חנוכת הבית, אז מ'האט באנייעט דעם בית המקדש, נאך וואס ס'איז פארשטערט געווארן דורך די יונים. (שלטי גבורים)
א געשליפן צינגל – עקלדיג, א שלעכט צינגל – א רשע.
אוועטאר
thefact
שר האלפיים
תגובות: 2511
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך יאנואר 31, 2007 3:30 pm
לאקאציע: וויליאמסבורג, ברוקלין
פארבינד זיך:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך thefact »

קרעדיט פאר ליפא (אין אן אימעל) האט געשריבן:תירוצים אויף'ן בית יוסף'ס קשיא
אין "בית יאנאש" ביטע צולייגן דעם לינק צו יענעם אשכול
(יענער סייט לייגט ארויף נאר מיט רשות פון מחבר)
http://www.hebrewbooks.org/root/data/pd ... tdavid.pdf
הק' משה אהרן (וועבסייט - פראפייל)
לערנט אייך אויס צו שווימען אין די טיפע וואסערן פון קאמפיוטערס

די פאקט איז, אז מ'לערנט, קען מען, און אז נישט...
אוועטאר
קרעמער
שר עשרים אלף
תגובות: 28338
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 25, 2006 12:34 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך קרעמער »

אויב איך מעג פרעגן: ווער איז דער ליפא פון וועמען "די פאקט" ברענגט כסדר נאך פארשידענע זאכן (אין אימעיל)? איז דאס יעמאנד מיט א ניק ביי אונז (אויב אזוי פארוואס שרייבט ער נישט אליינס), אויב נישט, ווילט זיך פרעגן פארוואס ער האנדלט זיך נישט איין א ניק אנשטאט באמוטשן דעם פאקט צו ברענגן זיינע הערות.
אוועטאר
thefact
שר האלפיים
תגובות: 2511
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך יאנואר 31, 2007 3:30 pm
לאקאציע: וויליאמסבורג, ברוקלין
פארבינד זיך:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך thefact »

אז א איד בעט א טובה
פארוואס נישט
זייער גערן
הק' משה אהרן (וועבסייט - פראפייל)
לערנט אייך אויס צו שווימען אין די טיפע וואסערן פון קאמפיוטערס

די פאקט איז, אז מ'לערנט, קען מען, און אז נישט...
אוועטאר
אלעקסיי
שר האלפיים
תגובות: 2874
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 16, 2007 10:24 pm
לאקאציע: בערג און טאלען
פארבינד זיך:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אלעקסיי »

די קשיא איז אויף ליפא, נישט אויף די פאקט, פאקט בלייבט פאקט!
א געשליפן צינגל – עקלדיג, א שלעכט צינגל – א רשע.
אוועטאר
thefact
שר האלפיים
תגובות: 2511
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך יאנואר 31, 2007 3:30 pm
לאקאציע: וויליאמסבורג, ברוקלין
פארבינד זיך:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך thefact »

איך האב עס פארווארדעט צו ליפא

דרך אגב, וועל איך צוברענגען פון זיין ערשטע אימעיל

ליפא (אין אן אימעל) האט געשריבן:....
אפשר עפנט מען א ספעציעלע אשכול זאל דאס באהאנדלען
ייש"כ

לע"ע האב איך נישט קיין געדילד זיך איינצושרייבן אין קרעטשמע
עס זאל אייך חלילה נישט פארדריסן אז איך שטיפ זיך דא אריין
ווייל עס פאסט נישט פאר א קרעטשמע מיטגלידער

איך פארשטיי נישט פארוואס אנדערע לייגן נישט ארויף זייער אימעיל, איי מען קען שיקן אישית, למעשה וועט איר אלעמאל זעהן דאפעלט פון צפיות זענען נישט רשומים


איז ער גערעכט?
הק' משה אהרן (וועבסייט - פראפייל)
לערנט אייך אויס צו שווימען אין די טיפע וואסערן פון קאמפיוטערס

די פאקט איז, אז מ'לערנט, קען מען, און אז נישט...
זארעכפעפער
שר האלפיים
תגובות: 2176
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 24, 2006 2:28 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זארעכפעפער »

וואס א מין קשיא איז דאס, וויאזוי האט מען געלערנט פארן בית יוסף?

ערשטנס, די קשיא, כידוע, ווערט שוין מוזכר אין מאירי. ס'נאר נקראת על שמו של הבית יוסף ווייל דאס לערנט קינד און קייט. דערנאך, קענסטעך אויף יעדע זאך אזוי פרעגן (א חוץ ביי די תפילין מחלוקה פון רשי מיטן רת ווייל דאס איז שוין אויסגעדראשן).
זארעכפעפער
שר האלפיים
תגובות: 2176
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 24, 2006 2:28 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זארעכפעפער »

וואס מיינסטע, זיי האבן נישט געזאגט קיין תי' דערויף, די אלע גדולי עולם ביז'ן מאירי/בית יוסף? זיכער אז יא! מ'האט עס נאר נישט פארשריבן, פונקט ווי אנדערע צענדליגע קשיות וואס די תי' דערויף האבן הערשט אנגעהויבן אויפשווימען אין די לעצטע טויזנט יאר, און וואס איז געווען פארדעם? זיי האבן אויך געהאט תי', נאר ס'נישט פארשריבן.
זארעכפעפער
שר האלפיים
תגובות: 2176
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 24, 2006 2:28 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זארעכפעפער »

פרעג פארקערט אויך, פארוואס זעסטו אין די ראשונים קשיות וואס זענען אזוי פשוט, אז ווען מ'פרעגט עס ווען דיר וואלסטו אויך פשוט פארשטאנען דעם תי'?

אלא מאי, פשט איז, וואס די ראשונים האבן געהאלטן פאר וויכטיג אראפצושרייבן להלכה, מאיזה סיבה שהיא, האבן זיי אראפגעשריבן, און וואס נישט איז אדער האבן זיי נישט געפילט פאר וויכטיג, אדער איז זיי דאס נישט שווער געווען.

גראדע פונעם באקאנטן הקדמת הרמב"ם, וואס ס'איז שוין איינמאל אויסגעשמועסט געווארן צווישן די שפאלטענעס פון אונזער קרעטשמעלע, איז משמע אז די ירידת הדורות ברענגען די ספיקות. ס'הייסט בימים ההם האט נישט אויסגעפעלט אראפצושרייבן, משא"כ בזמן הזה.
אוועטאר
קרעמער
שר עשרים אלף
תגובות: 28338
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 25, 2006 12:34 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך קרעמער »

איך וועל זיך ארויפכאפן אויפן לעצטן שורה פון ידידנו ר' זארעך:

לויט ווי דו שרייבסט פונעם רמב"ם אז ירידת הדורות איז מעורר ספיקות, ווי אויך איז באקאנט פון אריה"ק אז יעדע קשיא קומט דורך די פגמים פון א מענטש, אויב אזוי פארוואס טרעפן מיר צומאל אין די ספרים ווי זיי דרוקן זיך אויס בשבח אויף זייערס א קשיא אדער אויף א פריערדיגע קשיא ווי געראטן און געלונגען די קשיא איז, און באמת געפונען מיר דאס שוין אין די גמרא "הקשה אדם קשה כברזל", אמער, וואס איז די גרויסע גדולה פון א קשיא?

די קשיא האב איך געהערט פון א איד א ת"ח, וואס ער האט זעלבסט אויסגעלויבט די קשיא...
זארעכפעפער
שר האלפיים
תגובות: 2176
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 24, 2006 2:28 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זארעכפעפער »

מרן הגדול בני היכלא,
היות שבעווה"ר לא זכיתי להבין על בורי' עומק דבריך המתוקים הנאמרים בטוב טעם ודעת, דעריבער וועל איך, כתלמיד הדן לפני רבו הגדול ממני בחכמה, מאכן א שטיקל סכהכל אין דעם ענין, און דערנאך וועלן מיר זען צי מיר זענען מחולק אדער מיר רעדן גאר פון צוויי אנדערע ענינים.

די פראגע ווערט צעטיילט אין צוויי:
1] פארוואס טרעפן מיר זאכן וואס אין די דורות הראשונים רעדט מען נישט דערפון און אין די דורות האחרונים געפונען מיר א מחלוקת דערין. וואס איז געווען ביז דאן? איז פשט אז ביז דאן איז דאס געווען פשוט להבין און יעדער האט פארשטאנען אייניג און ס'איז קיין מחלוקת נישט געווען, אדער איז דער פשט אז ס'ביז דאן אויך געווען א מחלוקת דערין, נאר פשוט ס'נאך ביז דאן נישט געווען קיין ספעציעלער היתר צו שרייבן תושבע"פ במילא איז נישט געווען שייך דאס אראפצושרייבן, אבער איינמאל מ'האט מתיר געווען צו שרייבן ווערן מיר פלוצים געוואויר אז ס'פאראן צענדליגע און הונדערטער ענינים וואס ס'איז דא דערין מחלוקת.

2] פארוואס טרעפן מיר פשוטע שאלות און ספיקות, וועלכע ווערן הערשט ארויפגעברעגט אין די אחרונים. פארוואס האבן די ראשונים נישט גערעדט דערפון. און דאס זעלביגע לגבי די ראשונים קעגן חז"ל.

אויף די ערשטע פראגע, האט רבינו הנשר הגדול מרן רבינו משה בן מיימין געוועדימענט צוויי הקדמות, איינס אין פי' המשניות און דאס צווייטע און ספר היד, וואו ער צעלייגט זייער שיין דאס גאנצע ענין.

אויף די צווייטע פראגע זענען מיר היצט דן, און אויף דעם זאגט מרן הגדול בני היכלא, אז די סיבה דערפאר איז, ווייל ס'זיי נישט שווער געווען, ס'האט געהאט א פשוטן תי' בכל דור ודור. ואני הקטן שבחבורת היכלא דידן זאג אז די סיבה איז ווייל מ'האט עס נישט פארשריבן.
שטעלט זיך אצינד די פראגע: קריגן מיר זיך? איך ווייס נישט פונקטליך! ואבאר את דברי:

די אלע מקומות ווי מיר געפונען א מחלוקת, צי בדברי התנאים; צי בדברי האמורים; צי בדברי הראשונים וגם האחרונים, איז דאס אלעמאל א מחלוקת שנפק"מ לדינא, און דעריבער האבן חכז"ל, צי די ראשונים והאחרונים, געפונען פאר וויכטיג אפצושרייבן ביידע דיעות. ווייל, אפי' מיר נעמען אן נאר איין דעה להלכה קען אבער טייל מאל אויסקומען אז מ'זאל זיך דארפן רעכנען מיט די צווייטע דעה, אמאל לצירוף, אמאל בדוחק גדול אויף א דיעבד און אמאל ווערט גאר די צווייטע דעה גענוצט אלס אן הוכחה לסברא ביי א דריט ענין.

אנדערש איז אבער דער ענין פון קשיות אויף אן אנגענומענע הלכה וואס ווערן הערשט געברענגט אין שפעטערע ספרים, צי בראשונים צי בהאחרונים. לאמיר למשל נעמען ביישפיל'ס
1] בית יוספ'ס קשיא. 2] פארוואס מ'זאגט זמן מתן תורתינו דעם ערשטן טאג שבועות? וכו' וכו'. די אלע קשיות, קומען הערשט אפיר 'נאכדעם' וואס חז"ל האבן שוין מתקן געווען לדינא אז מ'צינד אכט טאג און אז מ'זאגט ביום א' דשבועות זמן מתן תורתינו, די פראגע וואס מיר זענען חוקר איז בלויז די סיבה 'פארוואס' מ'האט אזוי מתקן, ס'הייסט מיר זוכן טעמים דערויף. נו, טעמים לאזט זיך זאגן וויפיל מ'וויל. איי פארוואס האבן חכז"ל נישט אנגעגעבן דעם טעם אויף זייער עיקר תיקון?
אה, גוט געפרעגט... און דא קומט אריין אונזער דין ודברים. בני היכלא טענה'ט צוליב ווייל ס'האט נישט אויסגעפעלט ס'האט געהאט א פשוטער אנגענומענער תי'. און איך זאג דאס זעלביגע, נאר אין אנדערע ווערטער, אז זיי האבן געהאט טעמים (בל' רבים) דערויף, נאר זיי האבן דאס נישט אפגעשריבן, פארוואס? ווייל למאי נפק"מ לדינא.

איבער דיין מאירי, וועל איך שפעטער צוריק קומען.
לכאורה קוקט מיר אויס אז דער פראבלעם הויבט זיך נאך אן אין די גמרא. ס'הייסט, די גמרא פרעגט מאי חנוכה? און ענטפערט גאר דער הלל והודאה און כלל נישט די מצוה פון הדלקה. פשטות פשט איז, אז די פראגע פון מאי חנוכה באציט פארוואס מ'האט מתקן געווען די אכט טאג פאר א יו"ט, און אויף דעם איז דער תי' צוליב'ן נס. די מצות הדלקה איז בלויז א חלק פון די מצות היו"ט. אזוי ווי, למשל, איך זאל פרעגן, מאי פסח? וועל איך דיר נישט ענטפערן מצות מצה, ריכטיג? ווייל פסח איז א יו"ט וואס מיר פרייען זיך אויף די ניסים פון יציא"מ, און דער יו"ט ברענגט מיט זיך מצות היום וואס דאס איז מצה וכו'.

דעריבער, דער מאירי באציט זיך טאקע בלויז אויפן הלל והודאה און דער טעם פונעם הלל אכט טאג איז טאקע צוליב'ן דער נס השמן, און דעריבער שטעלט ער זיין פראגע אויף דעם אופן. אבער לאמיתו של דבר זענען די צוויי קשיות היינו הך. ס'געווענד זיך נאר ביי וועלכער ענין מ'פרעגט דאס. ודו"ק.
זארעכפעפער
שר האלפיים
תגובות: 2176
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 24, 2006 2:28 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זארעכפעפער »

בני היכלא,
אונזערע תגובות דא, הין' ן' צירוק (קרעדיט: קרעמער), קוקט מיר פאר בערך אזוי:

בני היכלא: זארעכ, דו ווייסט ס'איז היינט חנוכה.
זארעכ: ס'חנוכה, ס'דאך ראש חודש שחל בחנוכה.
בני היכלא: נו זארעכ, הוא אשר דברתי אז ס'חנוכה.
זארעכ: איך ווייס נישט פונקטליך צי מיר זענען מחולק, אבער איך רעד פונעם ראש חודש חלק, וואס ס'איז אויך חנוכה. זענען מיר מחולק?
בני היכלא: מיר זענען נישט מחולק, ווייל ס'דאך חנוכה היינט.
דא שטיי מיר...

איז אלזא נאכאמאל, לאמיר זיך אויסגראדן.
פארוואס איז דעם בית יוסף'ס קשיא נישט מוזכר אין די פריערדיגע?

מיין תי':
ס'נישט א קשיא וואס ס'איז נפק"מ לדינא, ס'בלויז א חקירה 'פארוואס' מ'האט אזוי מתקן געווען. ווען מ'האט אזוי מתקן געווען, האבן די חכז"ל זיכער געהאט פאר זיך דעם טעם 'פארוואס' זיי האבן אזוי מתקן געווען. וקשה, האט מען אין אלע דורות, נאכן חתימת התלמוד, נישט ערווענט בבית מדרשם של גדולי ישראל ותלמידיהון די סיבה און דער טעם 'פארוואס' די חכמים האבן טאקע מתקן געווען אכט טאג? וי"ל, מ'האט יא, און זיי האבן געוויס געזאגט דערויף תי' וטעמים. פארוואס האבן מיר דאס נישט? ווייל זיי האבן דאס נישט פארשריבן, צי ווייל זיי האבן נישט געזען פאר וויכטיג, ווייל ס'נישט קיין נפק"מ להלכה; צי ווייל זיי האבן געהאלטן אז דער תי' איז אזוי פשוט ואין בה חידושים, און דעריבער איז נישט געווען וואס צו פארשרייבן; צי ווייל נישט יעדער האט געשריבן, וכו' וכו'. קלויב דיר אויס וועלכע סיבה דו ווילסט. ע"כ מחידושי זרחא.
דו זאגסט אז?
זארעכפעפער
שר האלפיים
תגובות: 2176
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 24, 2006 2:28 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זארעכפעפער »

געוואלדיג מרן,
ענדליך קומען מיר שוין צו א שטיקל אויסגלייך. ואחרי כל השקלא וטרי' שטעלט זיך גאר ארויס מיט דעם וואס כ'האב אנגעהויבן, אז מיר זענען נישט מחולק! אבער פארט איז פאראן עטליכע קליינע חילוקים בין דברי לדבריך.

ס'טייטש אזוי: דעם צווייטן און דריטן תי' זאגסטו דאך אליין אז שזה מה שכבר אמרת ,דער פראבלעם איז נאר מיטן ערטשן תי'. איך פארשטיי, אז אלע קושית המבואים בדברי הראשונים, זענען קיינמאל נישט לפלפולא בעלמא. אלץ וועסטו טרעפן אין די שפעטעריגע וואס נעמען ארויס פון יעדן תג ואות פון די ראשונים אן הלכה. אפי' טיילמאל קוקט דיר אויס ווען דו לערנסט א ראשון אדער א מאמר חכז"ל אז דאס איז אזוי בלויז לסיפורי בעלמא וכדומה, איז דאס אבער בלויז נאר בלי עיון, ווייל לאחר העיון וועסטו אלעמאל טרעפן אז טובא גניז בגווי', ואיכא למילף מיני' תילי תילים הלכות.

נאך איין קלייניקייט וואס כ'בין מחולק מיט דיר, איבער דעם מאירי. דער מאירי'ס קשיא מיטן ב"י קשיא, זענען היינו הך, וכמ"ש לעיל. דער חילוק איז נאר אויף וועלכן ענין ס'געפרעגט געווארן. דער מאירי באציט זיך אויף די גמרא, און אין די גמרא שטייט נישט אז חנוכה איז פשט אז מ'דארף צינדען אכט טאג ליכט, אין די גמרא שטייט נאר אז חנוכה איז א יו"ט בהלל והודאה אכט טאג צוליב'ן נס השמן, און דעריבער פרעגט דער מאירי זיין קשיא אויף דעם אויפן. ווייטער דער בית יוסף, וועלכער באציט זיך אויף די הלכה פון צינדן אכט טאג, פרעגט זיין קשיא אויף חלק המעשי פונעם צינדען אכט טאג. ודו"ק.

און יעצט א געלעכטער אין א זייט... נו, אויב האלטסטו אז דער מאירי מיטן בית יוסף פרעגן די זעלבע קשיא, טא אויב אזוי איז דאך נסתר כל הבנין שלך [ל' נוכח...]. פארוואס פרעגט דער מאיר די קשיא, למאי נפק"מ להלכה? אלא מאי זעסטו דאך אז די ראשונים ברענגען יא קשיות אפי' ס'נישט קיין גרויסע נפק"מ להלכה!

תיקו!...
זארעכפעפער
שר האלפיים
תגובות: 2176
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 24, 2006 2:28 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זארעכפעפער »

1] וואס הייסט צו כ'מיין דאס אמת'דיג? זיכער יא! ס'ביי מיר קיין שום ספק נישט! וכך לימדתנו אבותינו ורבותינו נ"ע.

נאך מער, פונקט ווי דו פארשטייסט אז אין די גמרא ווערט געברענגט שי' וואס זענען למעשה נישט קיין נפק"מ להלכה, ועם כל זה ברענגט מען דעם צווייטן מ"ד, און פארוואס איז דאס? ווייל טיילמאל נעמט אים אפיר אלס א שיקול הדעת פאר א דריט ענין, אקוראשט דאס זעלביגע איז ביי די ראשונים. אן ענין, א קשיא וכדומה, וואס זיי ברענגען, אפי' טיילמאל קוקט עס אויס אויבן אויף כאילו ס'איז סתם אזוי לחידודא, איבערהויפט ווען ס'נישט נוגע להלכה, איז אבער פשט אז זיי האבן דאס געשריבן בכדי ס'זאל בלייבן דער שיקול הדעת דערפון, ארויסצונעמען און מדמה זיין מלתא למלתא.

2] איבער דעם מאירי, האב איך אויך נישט די ספרים דא אויפן פלאץ, אבער לויט ווי כ'דענק איז דאס כמ"ש. איך וועל דאס בל"נ איבערקוקן און מעתיק זיין לשונו פה בבית מרזחינו, און דערויף וועלן מיר ממשיך זיין דעם דיון לראות הצדק עם מי.

3] ניין, כ'קען נישט! כ'קען איין זאך, אביסל זיך מפטפט זיין בצפצוף והגה הקולמוס...
זארעכפעפער
שר האלפיים
תגובות: 2176
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 24, 2006 2:28 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זארעכפעפער »

בני היכלא, זייער גוט ארויסגעברענגט. ס'חדא תלוי בירך חברתה. ווייל כ'האלט קלאר מיין תי' הא', דעריבער מוז איך בלייבן מיט א תיקו ביי מיין געלעכטערל פון דער זייט...

דאס וואס דו זאגסט לגבי חנוכה. נו, טאקע, משם [איינע פון מיינע] ראי'. למאי נפק"מ להלכה וואס דער נס איז געווען ביום ראשון? ס'איז נישט פאראן להלכה, אפי' לצירופא, קיין שום נפק"מ - הן ביי די נרות, והן בהלכת הלל, והן בהלכות הודאה - צווישן יום ראשון ושאר הימים, און דעריבער טאקע ברענגען זיי דאס נישט.

למשל, לאמיר זאגן אז די ראשונים וואלטן ווען געענטפערט דעם תי' אויף די קשיא אלס ספיקא דיומא. האלטסטו אז די אחרונים וואלטן נישט ארויסגענומען דערפון געוויסע קולא'ס להלכה בין נר הראשון לשאר הנירות?

און ניין, מיר רעדן פון די זעלבע ראשונים, ווי למשל: תוספות, רי"ף, ר"ן, רמב"ן, רשב"א. אדרבה, איך וואלט זייער געוואלט הערן דיינע געדאנקען לגבי די ענינים בחז"ל.
זארעכפעפער
שר האלפיים
תגובות: 2176
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 24, 2006 2:28 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זארעכפעפער »

בני היכלא,
במאי קמפלגינן? מיט וואס קריגן מיר זיך?
איך האלט אז די ראשונים האבן א דין ווי א מאמר חכז"ל, און דו האלסט אז ס'פארט א חילוק.
פאר איך גוט? פארשטיי איך גוט דעם יסוד פון אונזער מחלוקת?

אויב יא פארשטיי איך נישט דיין גאנצע אויבערשטע תגובה. נו, זה שאמרתי, יא, די ראשונים - אזוי ווי חכז"ל - האבן נישט געשריבן קיין זאכן סתם, יעדע זאך איז געשריבן מיט א חשבון, און מהאי טעמא ווערן נישט אויסגעשמועסט די ענינים פונעם ב"י קשיא ווייל ס'כאפט נישט בכל התורה כולה קיין נפק"מ. נעם וואס א תי' דו ווילסט אויפן בית יוסף'ס קשיא און טראכט צי אויב די ראשונים וואלטן דאס געענטפערט צי ס'וואלט נישט ארויסגעקומען א נפק"מ להלכה ערגעץ וואו. צי דמיון בעסער, לאמיר זאגן, די גמרא זאל ווען פרעגן די קשיא און ענטפערן א תי', וויאזוי וואלט דאן געווען?

סיכום דעתי. די ראשונים זענען ביי מיר אזוי ווי א מאמר חז"ל. וואו זיי האבן געשריבן און געזאגט איז דאס מחמת ס'וויכטיג זייער שיקול הדעת, און וואו זיי האבן נישט געשריבן איז פשט ווייל זיי האבן נישט געזען פאר וויכטיג אז מ'זאל עפעס קענען ארויסנעמען דערפון. אקוראשט אזוי ווי ביי חז"ל.

זאג מיר, למאי נפק"מ צי די תורה איז געגעבן געווארן פרייטיג צי שבת? אויב למשל יעדער וואלט געהאלטן אז די תורה איז געגעבן געווארן שבת, כשי' ר' יוסי, וואלט אפי' געווען א ספק שבספיקא צי מ'קען זאגן דעם ערשטן טאג שבועות "זמן מתן תורתינו?"
שרייב תגובה

צוריק צו “דברי תורה”