בארא פארק און איר אידישע היסטאריע

[msp]

עס איז געווען מענין לענין באותו ענין

[ק.נ.א. וועטער]

בארא פארק 1976

[אליקים געציל]

בארא פארק 1976

יויש דעס מוז זיכער זיין מיין טאטענס סטעישאן וועגאן דארט אינדערמיט.

[שמעלקא טויב]

אין די אידישע צייט איז באשריבן די וואך ביהמ"ד צמח צדק ליבאוויטש אין בארא פארק, איז דארט אויך דא א שטיקל קעסטל איבער בארא פארק אמאל, ווער קען עס אהערברענגן?

[מיללער]

אין די אידישע צייט איז באשריבן די וואך ביהמ"ד צמח צדק ליבאוויטש אין בארא פארק, איז דארט אויך דא א שטיקל קעסטל איבער בארא פארק אמאל, ווער קען עס אהערברענגן?

איך האב עס נישט געוואלט דערמאנען ווייל נאכדעם וועט מען זאגן אז איך האב אן אגענדע קעגן יענעם קאלום, אבער במחילת כבוד הרב ראזנפעלד והספרן ריש"ד, שרייבט ער אז אין די תר"ץ יארן האבן זיך געדרייט "שעפסן" אויף די בארא-פארקער גאסן.
קודם זאגט דאך הרב ראזנפעלד אז ער איז אויפגעוואקסן אין בראנזוויל און נישט אין ב"פ, ועוד איז ער גענוג אלט צו געדענקען וויאזוי די בארא-פארקער גאסן האבן אויסגעזען אין די צ' יארן ד.ה. אז ער איז שוין לכה"פ אכציג יאר אלט? והשלישית לפי קט ידיעתי איז שוין אין די צ' יארן לאנג נישט בארא-פארק געווען פארעמלאנד.

לאמיר עס לאזן ביי דעם

אביסל היסטאריע און בילדער פון בארא-פארק:
http://forgotten-ny.com/2011/10/borough-park/

[קיקיון]

.... והשלישית לפי קט ידיעתי איז שוין אין די צ' יארן לאנג נישט בארא-פארק געווען פארעמלאנד.

לאמיר עס לאזן ביי דעם

אביסל היסטאריע און בילדער פון בארא-פארק:
http://forgotten-ny.com/2011/10/borough-park/

זעט אויס אז דר קיפוסט געדענקט יא פארעמלאנד און די תר"צ -ת"ש יארען

[ק.נ.א. וועטער]

דאס זעהט שוין היינט אויס אנדערש

[קיקיון]

אקטאבער 13

[אליקים געציל]

וויזשניץ אין בארא פארק האט זיך געעפענט תשכ"ב מיט קוים א מנין אידן

[מיללער]

.... והשלישית לפי קט ידיעתי איז שוין אין די צ' יארן לאנג נישט בארא-פארק געווען פארעמלאנד.

לאמיר עס לאזן ביי דעם

אביסל היסטאריע און בילדער פון בארא-פארק:
http://forgotten-ny.com/2011/10/borough-park/

זעט אויס אז דר קיפוסט געדענקט יא פארעמלאנד און די תר"צ -ת"ש יארען

איך בין נישט זיכער אז דאס זאגט ער:

What are your earliest memories of Boro Park?
In the '30s and '40s there were mainly Italians and Jews living in Boro Park. We lived side by side very peacefully. The wealthier, more modern Jews from the Lower East Side or Harlem - and some from the Bronx and other congested neighborhoods - gradually moved here because Boro Park was considered suburbia.
Early Boro Park was all farmland, with horses and buggies. The early houses were beautiful. It was considered a comparatively affluent neighborhood. There were no shtreimel Yiddin; very, very few beards. It was not a frum community but it was a Jewish-minded community.

מיר קוקט אויס ווי ער זאגט די היסטאריע פון "אוירלי" בארא-פארק נאך איידער די 30'ס און 40'ס

[אליקים געציל]

מיר האט אויך אזוי אויסגעזעהן.

ובפרט אז ער שרייבט קלאר: "Boro Park was considered suburbia"

[אליקים געציל]

רבני בארא פארק פאר 35 יאר צוריק (תשל"ט).

דוכט זיך אז היינט זענען שוין קיינער פון זיי נישטא.

[ק.נ.א. וועטער]

רבני בארא פארק פאר 35 יאר צוריק (תשל"ט).

דוכט זיך אז היינט זענען שוין קיינער פון זיי נישטא.

ר' ישראל חיים מנשה פרידעדמאן שליט"א לעבט לאויט"א, ר' יצחק יעקב ראבינאוויטש שליט"א לעבט לאויט"א.

[אליקים געציל]

רבני בארא פארק פאר 35 יאר צוריק (תשל"ט).

דוכט זיך אז היינט זענען שוין קיינער פון זיי נישטא.

ר' ישראל חיים מנשה פרידעדמאן שליט"א לעבט לאויט"א, ר' יצחק יעקב ראבינאוויטש שליט"א לעבט לאויט"א.

איך האב זיך באצויגן בלויז צו די "בארא פארקער" רבנים.

אויף יענע ליסטע איז דא אויך נעמען פון אנדערע געגענטן.

[אליקים געציל]

בארא-פארק, ברוקלין

ארונטענעמענדיג דעם אלטן שילד העכער די 'פאשקעס קענדי געשעפט' האט זיך אנטפלעקט וואס דארט איז געווען בעפאר דעם, זעהט אויס ווי א פרויען-קליידונג שניידעריי דורך 'גפן', דאס געשעפט איז ביי 13טע עווץ קארנער 54סט'ע סט.

ווער קען אנטשיידען די היסטאריע פון דעם גפן שניידעריי?

א בילד פון די (כמעט) גאנצע גאס נאך איידער מ'האט געטוישט דעם אלטן שילד.

פון LOC

[אליקים געציל]

נאך פון דארט:

בילדער פון שנת תשכ"ה - 3910-13 (דאס איז נאך דאמאלס נישט געווען בארא פארק...)

און דער בנין שטייט נאך עד היום.

[SPUSMN]

.... והשלישית לפי קט ידיעתי איז שוין אין די צ' יארן לאנג נישט בארא-פארק געווען פארעמלאנד.

לאמיר עס לאזן ביי דעם

אביסל היסטאריע און בילדער פון בארא-פארק:
http://forgotten-ny.com/2011/10/borough-park/

זעט אויס אז דר קיפוסט געדענקט יא פארעמלאנד און די תר"צ -ת"ש יארען

איך בין נישט זיכער אז דאס זאגט ער:

What are your earliest memories of Boro Park?
In the '30s and '40s there were mainly Italians and Jews living in Boro Park. We lived side by side very peacefully. The wealthier, more modern Jews from the Lower East Side or Harlem - and some from the Bronx and other congested neighborhoods - gradually moved here because Boro Park was considered suburbia.
Early Boro Park was all farmland, with horses and buggies. The early houses were beautiful. It was considered a comparatively affluent neighborhood. There were no shtreimel Yiddin; very, very few beards. It was not a frum community but it was a Jewish-minded community.

מיר קוקט אויס ווי ער זאגט די היסטאריע פון "אוירלי" בארא-פארק נאך איידער די 30'ס און 40'ס

ער רעדט טאקע פון יארען איידער תר"צ-ת"ש ווען גאנץ (אדער רוב) בארא פארק איז נאך געווען פארמלאנד, אבער געוויסע חלקים וואס מען רופט היינט בארא פארק איז ערשט אין בערך תר"ץ געווארען אויס פארמלאנד. מייו טאטע'ס הויז איז איינע פון דיע, און איך געדענק ווי א אלטע גוי וואס האט געוואוינט קעגען איבער (אין א הויז 20 יאר עלטער ווי אונזערס) האט אונז דערציילט וויאזוי דער גאס האט אויס געזעהן די ערשטע 20 יאר, אז קעגען איבער (ווי אונז האבען געוואוינט) איז געווען א פארעם.

[רימנובער אייניקעל]

איך האב נאר נעכטן געהערט אז די מאשאלא שוהל אויף 17סטע עווניו און בארא פארק האט אמאל געהייסן שערי שמים havens gates
ווייסט איינער מער אינפארמאציע דערוועגן?

[קיקיון]

דעם בה"מ האט מייסד געווען האדמו״ר מסטראזניץ מוהר״ר ישכר בער זצ״ל בן האדמו״ר הזקן מנאדבורנא הה״צ מוהר״ר איתמר זצ״ל ווען ער איז נפטר געווארען
האט בנו האדמו״ר ממאשאלו הה״צ מוהר״ר חיים מאיר זצ״ל אויסגעצאלט די ברידער זייער חלק ירושה און געטוישט דעם נאמען אויף מאשאלו
צי דעם נאמען שערי שמים אויך ווייס איך ניט אבער לעגאל איז נאך היינט
CONGREGATION SHAAR HASH

[קיקיון]

זעט אויס אז פאר האחים הרה"ח ר' יעקב והרה"ח ר' שמחה ניימאן הי"ו איז שווער געווארען אויפהאלטען
דעם זיידע'ס בה"מ וואס וועט בקרוב באקומען פנים חדשות "אלעקסאנדער כולל "

ווייסע זאקען
עס האט געוווינט א איד אויף 16 עוו 55&56 הרה"צ ר יוסף יצחק פרנס זצ"ל וויפיל השפעה ער האט געהאט אויף די שכונה אין ידוע לי

כאן כתבתי מקצת מן המקצת מה שאני יודע אודותיו
viewtopic.php?p=204330#p204330

וכעת אבוא קצת בארוכה

די ניימאן ברידער פון ניימאן לאקסמיט אויף 13 עוועניו זענען אייניקלעך פון ר' יוסף יצחק ז"ל
עס האט מיר דערציילט איינע פון די ברידער (יעקב ניימאן) אז זיין זיידע איז שבת געגאנגען אינגאנצען אהנגעטוהן ווייסע קליידער.
ביי זיין זיידע האט מען גאנץ פסח גארנישט געקאכט. אלעס איז געווען אפגעקאכט פאר גאנץ יו"ט פון קודם זמן איסור חמץ, און מעהאט נישט אהנגעווארעמט קיין שום מאכלים גאנץ יו"ט. ער האט אלעס געגעסען אזוי קאלט.
אלע וואסער פאר גאנץ יו"ט איז געווען אפגעזייט און גרויסע טעף פון פאר יו"ט.
ער האט געהאט עקסטרע פאלטשע ציין נאר פאר יו"ט.
דער איד האט נישט געגעסען קיין פלייש דאהי און אמעריקא.
ווען ר' סענדער ניימאן ז"ל מחסידי וויזניץ איז אהנגערומען קיין אמעריקא (א ברידער פון ר' יוסף יצחק'ס איידעם) האט ער אהנגעפאנגען עסען נאר פון וואס ר' סענדער האט אוהם ג'שחט'ען פריוואט.

אן אנדערע ברידער (שמחה ניימאן) האט מיר דערציילט אז ער האט איינמאהל בייגעוואוינט רבנו הקדוש בעל דברי יואל זי"ע באזיכען זיין זיידען.

[תרנגול]

זעט אויס אז פאר האחים הרה"ח ר' יעקב והרה"ח ר' שמחה ניימאן הי"ו איז שווער געווארען אויפהאלטען
דעם זיידע'ס בה"מ וואס וועט בקרוב באקומען פנים חדשות "אלעקסאנדער כולל "

ווייסע זאקען
עס האט געוווינט א איד אויף 16 עוו 55&56 הרה"צ ר יוסף יצחק פרנס זצ"ל וויפיל השפעה ער האט געהאט אויף די שכונה אין ידוע לי

כאן כתבתי מקצת מן המקצת מה שאני יודע אודותיו
viewtopic.php?p=204330#p204330

וכעת אבוא קצת בארוכה

די ניימאן ברידער פון ניימאן לאקסמיט אויף 13 עוועניו זענען אייניקלעך פון ר' יוסף יצחק ז"ל
עס האט מיר דערציילט איינע פון די ברידער (יעקב ניימאן) אז זיין זיידע איז שבת געגאנגען אינגאנצען אהנגעטוהן ווייסע קליידער.
ביי זיין זיידע האט מען גאנץ פסח גארנישט געקאכט. אלעס איז געווען אפגעקאכט פאר גאנץ יו"ט פון קודם זמן איסור חמץ, און מעהאט נישט אהנגעווארעמט קיין שום מאכלים גאנץ יו"ט. ער האט אלעס געגעסען אזוי קאלט.
אלע וואסער פאר גאנץ יו"ט איז געווען אפגעזייט און גרויסע טעף פון פאר יו"ט.
ער האט געהאט עקסטרע פאלטשע ציין נאר פאר יו"ט.
דער איד האט נישט געגעסען קיין פלייש דאהי און אמעריקא.
ווען ר' סענדער ניימאן ז"ל מחסידי וויזניץ איז אהנגערומען קיין אמעריקא (א ברידער פון ר' יוסף יצחק'ס איידעם) האט ער אהנגעפאנגען עסען נאר פון וואס ר' סענדער האט אוהם ג'שחט'ען פריוואט.

אן אנדערע ברידער (שמחה ניימאן) האט מיר דערציילט אז ער האט איינמאהל בייגעוואוינט רבנו הקדוש בעל דברי יואל זי"ע באזיכען זיין זיידען.

אין 'די אידישע צייט' איז עטליכע חדשים צוריק ערשינען א לענגערער ארטיקל איבער דעם שוהל און איבער איר גרינדער הרה"צ ר' יוסף יצחק פרנס זצ"ל.

[סביב העולם]

אויף זייער סייט קען מען צוריק קוקן אויך?

[קיקיון]

אין 'די אידישע צייט' איז עטליכע חדשים צוריק ערשינען א לענגערער ארטיקל איבער דעם שוהל און איבער איר גרינדער הרה"צ ר' יוסף יצחק פרנס זצ"ל.

איבער דעם שוהל איז דא וואס צי שרייבען ?
מיין ערשטע דירה נאך די חתונה איז געווען א האלבער בלאק אוועק
ווען נישט מיין שכן ביי די ארבייט אן אייניקעל דערציילט מיר ווייס איך ניט דערפין
דער בה"מ איז געווען אויף דעם דריטען שטאק העכער די דירה
א ד' על ד' מיט קוים א מנין
אזוי קליין אז דער שולחן האט געהאט א טרעפעל וואס האט זיך ג'עפענט און פארמאכט ווי א שיפלאד וואס אויף איז געשטאנען
דער בעל קורא
וועגען הרה"צ ר יוסף יצחק זצ"ל

[אליקים געציל]

וועגען הרה"צ ר יוסף יצחק זצ"ל

דאס אז ער האט נישט געוואלט נהנה זיין פון חילול שבת געלט, האט מען שוין געהערט אויף אנדערע אויך.

אבער איך גיי פיהל מער ארויס פון די כלים פון דעם וואס ער האט מסכים געווען צו נעמען דאס געלט - אנטקייגן זיינע שטארקע פרינציפן - אויב זיין רביצין וויל אזוי.
נישט זיין קיין פרומער אויף יענעמס חשבון. דאס איז א פיהל גרעסערע גבורת הנפש.

[צושויער]

זעט אויס אז פאר האחים הרה"ח ר' יעקב והרה"ח ר' שמחה ניימאן הי"ו איז שווער געווארען אויפהאלטען
דעם זיידע'ס בה"מ וואס וועט בקרוב באקומען פנים חדשות "אלעקסאנדער כולל "

ווייסע זאקען
עס האט געוווינט א איד אויף 16 עוו 55&56 הרה"צ ר יוסף יצחק פרנס זצ"ל וויפיל השפעה ער האט געהאט אויף די שכונה אין ידוע לי

כאן כתבתי מקצת מן המקצת מה שאני יודע אודותיו
viewtopic.php?p=204330#p204330

וכעת אבוא קצת בארוכה

די ניימאן ברידער פון ניימאן לאקסמיט אויף 13 עוועניו זענען אייניקלעך פון ר' יוסף יצחק ז"ל
עס האט מיר דערציילט איינע פון די ברידער (יעקב ניימאן) אז זיין זיידע איז שבת געגאנגען אינגאנצען אהנגעטוהן ווייסע קליידער.
ביי זיין זיידע האט מען גאנץ פסח גארנישט געקאכט. אלעס איז געווען אפגעקאכט פאר גאנץ יו"ט פון קודם זמן איסור חמץ, און מעהאט נישט אהנגעווארעמט קיין שום מאכלים גאנץ יו"ט. ער האט אלעס געגעסען אזוי קאלט.
אלע וואסער פאר גאנץ יו"ט איז געווען אפגעזייט און גרויסע טעף פון פאר יו"ט.
ער האט געהאט עקסטרע פאלטשע ציין נאר פאר יו"ט.
דער איד האט נישט געגעסען קיין פלייש דאהי און אמעריקא.
ווען ר' סענדער ניימאן ז"ל מחסידי וויזניץ איז אהנגערומען קיין אמעריקא (א ברידער פון ר' יוסף יצחק'ס איידעם) האט ער אהנגעפאנגען עסען נאר פון וואס ר' סענדער האט אוהם ג'שחט'ען פריוואט.

אן אנדערע ברידער (שמחה ניימאן) האט מיר דערציילט אז ער האט איינמאהל בייגעוואוינט רבנו הקדוש בעל דברי יואל זי"ע באזיכען זיין זיידען.

אין 'די אידישע צייט' איז עטליכע חדשים צוריק ערשינען א לענגערער ארטיקל איבער דעם שוהל און איבער איר גרינדער הרה"צ ר' יוסף יצחק פרנס זצ"ל.

בני זוג יהודים עברו לעומתם וראו מחזה מדהים: ילדים כושים מדברים יידיש! הם פנו אליהם בתדהמה: "ממתי כושים מדברים יידיש?!"

אברהם יהושע פרנס ורעייתו לא זכו לזרע של קיימא. כל תינוק שנולד להם לא החזיק מעמד יותר משנה. בני הזוג נסעו לרבי חיים הלברשטאם מצאנז, בעל ה'דברי חיים', כדי לקבל ברכה. הם נכנסו לחדרו של הרבי וסיפרו בלב נשבר כי כל ילד שנולד להם אינו מוציא את שנתו ואין בכוחם לסבול עוד. ה'דברי חיים' העניק להם ברכה שיזכו לזרע של קיימא וירוו רוב נחת.

"לא מספיקה לנו ברכה", אמרה האישה, "אחרי כל מה שעברנו, אנחנו צריכים הבטחה!" "אבל נתתי ברכה", טען הרבי, "וזה מספיק!" האישה המשיכה להתעקש והבעל התנצל: "היא לא תיתן לי לצאת מכאן בלי הבטחה..." ה'דברי חיים' קם על רגליו, אחז בזקנו של הבעל ואמר: "אבל נתתי ברכה!" כמה משערות הזקן נתלשו מחוזקת ידו של הרבי. בני הזוג עזבו את הרבי בתחושה שהוא מקפיד עליהם. החסידים בחוץ שאלו אותם מה אירע ואברהם יהושע סיפר להם דברים כהווייתם. החסידים אמרו: "הרבי המתיק לכם את הדין, ואתם עוד תראו זאת!" כעבור שנה נולד בנם יוסף-יצחק ובעקבותיו בת נוספת. עברו השנים ויוסף-יצחק בגר ונשא לאשה את פייגא פרידה. הם התגוררו בעיירה דיקלה שבגליציה ונולדו להם בנים ובנות. לילה אחד חלם שהוא לבוש בגדים לבנים ומהלך במדבר, והחלום נשנה כמה פעמים.
הוא הלך לרבו, הרב משה דומברובל, שאמר לו כי משמעות החלום היא שעליו לנסוע לארצות הברית, שהיא מדבר שממה ברוחניות, ללכת בבגדי לבן כמו אדמו"ר ולנהוג בכל ההידורים והחומרות.
הוא עשה כדברי רבו, והפליג לאמריקה עם אשתו וילדיו בשנת תרס"ח (1908).
באמריקה לבש בגדי לבן וחבש שטריימל בשבת ונהג ביראת שמיים מופלגת. הוא לא השתמש בחשמל ובמים מהברז בשבת בגלל חששו שיהודים עובדים בחברות הללו, והידר מאוד באכילת בשר ובשתיית חלב.

יוסף-יצחק ניסה לעבוד בכמה מקומות, אבל בגלל שמירת שבת, שעליה לא היה מוכן להתפשר, לא מצא מקום עבודה קבוע. כאשר לא עמד בתשלום השכירות, המשכיר סילק אותו ואת משפחתו מהדירה. בלית ברירה המשפחה בת שמונת הילדים עברה להתגורר במרתף של אחד הבניינים הגבוהים, מקום הפקר ששימש כמחסן פחמים לחימום דירות הבניין. יום אחד כמה מילדי המשפחה שיחקו מחוץ לבניין. בני זוג יהודים עברו לעומתם וראו מחזה מדהים: ילדים כושים מדברים יידיש! הם פנו אליהם בתדהמה: "ממתי כושים מדברים יידיש?!" אחד הילדים צחק: "אנחנו לא כושים, אלא מתגוררים במחסן פחמים..." בני הזוג ביקשו מהילדים להובילם למקום מגוריהם. הילדים הובילו אותם למרתף הבניין הסמוך. בני הזוג ירדו והזדעזעו ממצבה של משפחה יהודית שחיה במרתף פחמים. ליבו של האיש נכמר והוא הוציא פנקס ורשם צ'ק על סך חמשת אלפי דולרים, הון עתק בימים ההם, שיספיק להם לרכוש בית כרצונם. יוסף-יצחק שאל את האיש: "איך אתה מתפרנס?" האיש סיפר כי יש לו מפעל. "האם הוא פתוח בשבת?" "כן", הודה האיש. יוסף-יצחק פנה לרעייתו: "מעולם לא נהניתי מכסף של חילול שבת ואיני רוצה ליהנות גם להבא, אבל אני יודע כמה את סובלת כאן ולכן אני משאיר את ההחלטה בידייך. אינך חייבת לסבול מהחומרות שלי". פייגא פריידא אמרה: "תמיד הידרת במצוות שבת ואיני רוצה להפסיק זאת". בני הזוג לא האמינו למשמע אוזניהם. בני אדם עדיני נפש חיים בתוך מחסן פחמים, ובגלל הידור במצוות שבת מסרבים להצעתם לקבל בית במתנה! הם נפרדו מהמשפחה ויצאו החוצה. ואז אמרה האישה: "אני זוכרת שלפני כמה שנים אמרת לי שאין לנו ברירה ואנחנו חייבים לפתוח את העסק גם בשבת, אבל הבטחת שכאשר תהיה לנו אפשרות לא נתפרנס בשבת. והנה אנחנו עומדים על הרגליים ובכל זאת ממשיכים לחלל שבת. ולעומת זאת, תראה איך היהודים האלה מוסרים את נפשם עבור השבת ומוכנים להתגורר במרתף מלא פחמים!" "את צודקת", הודה האיש, והציע: "בואי נחזור אליהם". הם חזרו למרתף הבניין. האיש פנה ליוסף-יצחק ואמר: "אם אחליט לסגור מעתה את המפעל שלי בשבת, האם תהיה מוכן לקבל ממני את הכסף?" "אם אתה מבטיח, אני מוכן", אמר יוסף-יצחק. "אם כך, יש דיל", אמר האיש ונתן לו את הצ'ק. יוסף-יצחק ורעייתו רכשו בית בכסף שקיבלו. בני הזוג שעמדו בהבטחתם והפסיקו להפעיל את מפעלם בשבת, היו אצלם כבני בית, ובהדרגה עשו תשובה שלמה. שתי המשפחות שמרו על קשר קרוב כל ימיהן.

יוסף-יצחק פרנס בנה בית מדרש קטן ומקווה בביתו. בשנותיו המאוחרות נודע כבעל מופת ואנשים נושעו מברכותיו עד שנפטר בשיבה טובה.