עס איז מסתם עם הארצי'ת (איך מוז זיין קריטיק פרי למפרע) אבער איין זאך פארשטיי איך נישט, איך זע טאקע אלע גדולים האבן פארפירט מ'זאל שטיצן די פארמערס אלע יארן, אבער איז נישט קיין פראבלעם ווען ס'שטייט אין די תורה אז מ'גייט גארנישט ליידן וצוותי את ברכתי וכו' צו קומען בעטן העלפט אונז ארויס נישט שאדן האבן?
קען זיין עס איז די זעלבע ווי הוצאות שבת וואס שטייט אז ס'ווערט נישט פארמינערט און דאך נעמט מען צאם פאר אידן וואס האבן נישט פאר שבת? אבער עס איז נישט אינגאנצן די זעלבע מיין איך.
איך רייס ח"ו נישט אונטער, עס איז מיר פשוט אינטערסאנט פון אנפאנג אן.
די גדולים האבן דאך געוואלט פועלן ביי אידן קטני הדעת צו היטן שמיטה וואס מ'דארף ווייזן COD אז עס גייט נישט שאטן, אבער איז א לכתחילה אריבער'דיגע זאך?
עס קען אויך זיין אז אזוי ווי היינט צוטאג וואס דאס איז נישט נאר זייער פארם, אונז אלע האמיר דאך נישט קיין פעלדער און מ'עס מיר פון דארט, קומען זיי אוו זאגן האלט דו אויך שמיטה און צאל אויס דיין חלק פעלד? איך ווייס נישט.
הלשון ווען וועלט איז געווען וועלט, האט מען טאקע געשטיצט מוסדות אן די אלע זאכן, נאר היינט מחמת ירידת הדורות איז נישט צום ערווארטן קיין גרויסע נדבות אן טיילן ציקערלעך...
צום ענין, איך האב פשוט געטראכט צו מיר, ביי א געווענליכע קאמפיין ווען מ'געט געלט, לו יהי' אז מ'פאפט דיך אויס איז ס"ה נאר אפאר דאלער געגעבן פאר א גנב, נישט געפערלאך, אבער אז מ'קויפט א קרקע אין אר"י פון איין זייט קען מען טאקע זוכה זיין צו א מצוות עשה דאורייתא (לכמה שי' דרבנן ואכמ"ל) אבער פון די אנדערע זייט דארף מען מאכן זיכער בשבע חקירות ודרישות אז מ'ארבעט טאקע נישט אין די פעלדער און מ'איז דיר נישט מכשיל מיט אזא הארבע איסור. נקודה למחשבה
אל תסתכל בספעלינג אלא במה שיש בה.
הק' נ'חמן י'עקב ק'אהן המכונה ני"ק.
זאלער, זייער א ריכטיגע נקודה! ס'האט מיך אויך זייער געשטערט, הלמאי, ס'דיין מצוה און דיין ברכה נוץ עס געזונטערהייט... נאכמﬠר זאג, אין די פראפיט וואס דו מאכסט די איבריגע פינף און האלב יאר ווילסטו מיר אויך אפפערן שותפות? סאו פליז פארדריי נישט די יוצרות!
און אפשר מאך מיר א שותפות מיט דעם כולל יונגערמאן וואס דארף נעבעך אויסלייזן זיין בכור און ער האט נישט קיין געלט?! אדער גאר העלפן א מגרש אויסצאלן די כתובה?!
עכ"פ זוי האב איך געטראכט.
למעשה אבער איז דא א נקודה, אז וויבאלד ס'דא אסאך וואס ס'איז ביטער שווער עומד צו זיין בניסיון און דאס וועט זיין דער מחליט, איז דאס א זכי', און למעשה שטייט ער ביים טיר אפי' אן דעם איז דאך די הלכה אז ווען א עושר האט נישט, האט ער א דין עני, און מ'דארף אים גיבן צדקה.
אלנפאלס, מיך האט מער געשטערט די אנדערע חלק, און נישט וועלנדיג אויסזעהן ווי אן אנטיסעמיט, האבעך נאר גערעדט פין ס'אנדערע.
@די אלע וואס פרעגן, כ'פלאן נישט צו ענטפערן אויף פירכות שלא מן הענין בכלל. אויב איינער האט א ערנסטע אפפרעג, אדער א קלארערע מהלך אין מסורה, בינעך גרייט אויסצושמועסן.
מסורה ווי איך האב מקבל געווען איז לאוו דוקא דאס וואס מ'פארשטייט אז ס'איז גוט, יעדע דראסטישע שריט בפרט א חידוש וואס מ'העט געקענט טון אמאל אויך און מ'האט נישט, האט א שטארקע פאטענציאל צו קומען לידי קולא צום סוף!
לדוגמה בעלמה, גיין אין 'סיטיפיעלד' האט מען יא דן געווען בכובד ראש, כאטש וואס מ'העט געקענט טענה'ן אז דער פריערדיגער דור האט פשוט נישט געהאט קיין סטעדיום'ס... נאר לצורך הדבר האט מען עס דורכגעלאזט (און קוק היינט, ס'איז שוין ליידער די נארם, עי' ערך תהלים פאר די פארכאפטע בחורים), געב עס נאך אביסל צייט...
למעשה דארף מען טאקע א ביאור, אויפן "חדש", וואס יא און וואס נישט. לאמיר טאקע הערן דיין מהלך ---- ניק, זייער א גוטע נקודה. אויב בין איך א שותף, דארף איך זיכער מאכן אז מען איז נישט עובר דארטן, קיין שום נדנוד של איסור.
אויב איז שווער עומד צו זיין בנסיון און דאס מאכט אים עס טון איז עס זיכער א געוואלדיגע מצוה און אלע גדולים זענען זענען ארויסגעקומען דערפאר אלע יארן.
מיין שאלה איז געווען אויף די אלע אידן פון די בילדער, פיינע חשוב'ע אידן, מעגן זיי זאגן געב מיר געלט ווען ס'שטייט אין די תורה אז דער בעשעפער לאזט נישט פרעגן? דאס איז זייער קאמפעין מיין איך, נאכאמאל ס'האט זיכער א תירוץ איך האב אין ערגעץ נישט געזען רעדן דערפון.
מיין שאלה איז געווען אויף די אלע אידן פון די בילדער, פיינע חשוב'ע אידן, מעגן זיי זאגן געב מיר געלט ווען ס'שטייט אין די תורה אז דער בעשעפער לאזט נישט פרעגן? דאס איז זייער קאמפעין מיין איך, נאכאמאל ס'האט זיכער א תירוץ איך האב אין ערגעץ נישט געזען רעדן דערפון.
אויב האבן זיי נישט פין ווי צו לעבן, זענען זיי דאך נישט ערגער ווי סתם אן ארימעלייט, ס'שטייט טאקע אז די ברכה וועט קומען, אבער ס'נישט דא קיין איסור צו נעמען למשל אן אנדערע דזשאב אויף שמיטה וכדו', איבריגענס, אויף בטחון דוכט זיך קעמיר אונז נאך אויך ארבעטן...
יש אומרים אז די ברכה איז נישטא ביי שמיטה דרבנן. זיי האבן נאך תירוצים
* "סמארטפאן איז נישט קיין נעוויירע אבער וואס סמארטפאן קען צוברענגען קענען גרויסע עבירות נישט ברענגען" (סמארטפאן זה לא עבירה, אך מה שהעבירה הכי חמורה לא מצליחה לעשות לאדם, הסמארטפאן עושה)
מיין שאלה איז געווען אויף די אלע אידן פון די בילדער, פיינע חשוב'ע אידן, מעגן זיי זאגן געב מיר געלט ווען ס'שטייט אין די תורה אז דער בעשעפער לאזט נישט פרעגן? דאס איז זייער קאמפעין מיין איך, נאכאמאל ס'האט זיכער א תירוץ איך האב אין ערגעץ נישט געזען רעדן דערפון.
אויב האבן זיי נישט פין ווי צו לעבן, זענען זיי דאך נישט ערגער ווי סתם אן ארימעלייט, ס'שטייט טאקע אז די ברכה וועט קומען, אבער ס'נישט דא קיין איסור צו נעמען למשל אן אנדערע דזשאב אויף שמיטה וכדו', איבריגענס, אויף בטחון דוכט זיך קעמיר אונז נאך אויך ארבעטן...
גיין נאך געלט יא, אבער בעטן אויף שמיטה? אמאל האט איינער געפרעגט דער סאטמאר רבי'ן זי"ע פארוואס דארף זיך די ישיבה מוטשען צו באצאלען, זאל מען רעכענען אין באבענס באבען און עס שטייט דאך אז שכר לימוד קומט צוריק וועט דאך קיינער נישט ליידן, האט דער רבי געזאגט אז דאס דארף מען באמת גלייבן כדי צו באקומען מ'דארף זיין אויף די דרגה.
(ורוח הקודש אומרת, און איך זאג, דו זיי נישט דו זייער חכם דאס איז זייער ברכה מיש דיך נישט אריין).
מיין שאלה איז געווען אויף די אלע אידן פון די בילדער, פיינע חשוב'ע אידן, מעגן זיי זאגן געב מיר געלט ווען ס'שטייט אין די תורה אז דער בעשעפער לאזט נישט פרעגן? דאס איז זייער קאמפעין מיין איך, נאכאמאל ס'האט זיכער א תירוץ איך האב אין ערגעץ נישט געזען רעדן דערפון.
אויב האבן זיי נישט פין ווי צו לעבן, זענען זיי דאך נישט ערגער ווי סתם אן ארימעלייט, ס'שטייט טאקע אז די ברכה וועט קומען, אבער ס'נישט דא קיין איסור צו נעמען למשל אן אנדערע דזשאב אויף שמיטה וכדו', איבריגענס, אויף בטחון דוכט זיך קעמיר אונז נאך אויך ארבעטן...
גיין נאך געלט יא, אבער בעטן אויף שמיטה? אמאל האט איינער געפרעגט דער סאטמאר רבי'ן זי"ע פארוואס דארף זיך די ישיבה מוטשען צו באצאלען, זאל מען רעכענען אין באבענס באבען און עס שטייט דאך אז שכר לימוד קומט צוריק וועט דאך קיינער נישט ליידן, האט דער רבי געזאגט אז דאס דארף מען באמת גלייבן כדי צו באקומען מ'דארף זיין אויף די דרגה.
(ורוח הקודש אומרת, און איך זאג, דו זיי נישט דו זייער חכם דאס איז זייער ברכה מיש דיך נישט אריין).
אין קאנצעפט בין איך איינשטימיג מיט דיר, אבער היות ס'דאך דא די הסכמה פין גדולי ישראל דערויף, מוז מען אביסל פארענטפערן.
ס'אבער קלאר זייער א אויפפאלענדע זאך וואס דו זאגסט, ס'סאונדט אביסל ווי מ'גלייבט נישט דעם רבוש"ע ח"ו אויף א דבר מפורש בתורה. אפשר ווי ר'בנימין זאגט.. אדרבה לאמיר הערן וואס דער עולם האט צו זאגן
* "סמארטפאן איז נישט קיין נעוויירע אבער וואס סמארטפאן קען צוברענגען קענען גרויסע עבירות נישט ברענגען" (סמארטפאן זה לא עבירה, אך מה שהעבירה הכי חמורה לא מצליחה לעשות לאדם, הסמארטפאן עושה)
מיין שאלה איז געווען אויף די אלע אידן פון די בילדער, פיינע חשוב'ע אידן, מעגן זיי זאגן געב מיר געלט ווען ס'שטייט אין די תורה אז דער בעשעפער לאזט נישט פרעגן? דאס איז זייער קאמפעין מיין איך, נאכאמאל ס'האט זיכער א תירוץ איך האב אין ערגעץ נישט געזען רעדן דערפון.
מיין שאלה איז געווען אויף די אלע אידן פון די בילדער, פיינע חשוב'ע אידן, מעגן זיי זאגן געב מיר געלט ווען ס'שטייט אין די תורה אז דער בעשעפער לאזט נישט פרעגן? דאס איז זייער קאמפעין מיין איך, נאכאמאל ס'האט זיכער א תירוץ איך האב אין ערגעץ נישט געזען רעדן דערפון.
כבר דשתי בה באשכול
אגב, וועלכע גדולים פלעגן מאכן א שותפות אלע יארן?
לאמיר נאכקוקן וואס דו שוועמלסט דארט מסתם איז עס גוט. נישט שותפות רעד איך, איך רעד פון געבן געלט פאר דעם צוועק.
ניק ניק האט געשריבן:אבער אז מ'קויפט א קרקע אין אר"י פון איין זייט קען מען טאקע זוכה זיין צו א מצוות עשה דאורייתא (לכמה שי' דרבנן ואכמ"ל) אבער פון די אנדערע זייט דארף מען מאכן זיכער בשבע חקירות ודרישות אז מ'ארבעט טאקע נישט אין די פעלדער און מ'איז דיר נישט מכשיל מיט אזא הארבע איסור. נקודה למחשבה
זייער א שטארקע נקודה!
דאס זעלבע איז אבער אויך שייך ביי מערערע צדקה וחסד ארגאניזאציעס, לאמיר נעמן א דוגמא "בוני עולם", וואס מיט געבן געלט ווערסטו א שותף במעשיהם, וואס זענען פארבינדן מיט שווערע הלכות. נאר וואס דען, איך פארלאז מיר אויף די רבני המוסד אז אלעס ווערט געטוהן כדת וכדין. דאס זעלבע דא, די שמיטה ארגאניזאציע ווערט געפירט דורך פאראנטווארטליכע רבנים ועסקנים, און מ'קען זיך לכאורה פארלאזן אויף זיי אז זיי זענען דא מזכה צו זיין אידישע קינדער און נישט חלילה פארקערט.
צום עצם שאלה, צו ס'איז א דבר חדש דאס קויפן א שטיקל קרקע פאר שמיטה. הרה"ק מהר"א מבעלזא זיעועכי"א האט אויך געהייסן פאר שמיטה אז מ'זאל קויפן פאר איהם א קרקע מיט כלי מחרישה, כדי ער זאל קענען מקיים זיין די מצוות פון שמיטה.
הלשון הוא קולמוס הלב, והניגון הוא קולמוס הנפש (בעל התניא מליאדי)
זאלער, איך האב געהאט אביסל א מחשבה דערביי, נישט געוואלט ארויסשרייבן, אז לאמיר זאגן איך קויף א קרקע און יענער סוף יאר קען זיך נישט איינהאלטן נעבעך... און טוט ח"ו יא עפעס א איסור אפילו א דרבנן, פארוואס זאל איך האבן א חלק דערין, סיז דאך מיין קרקע? ווער גאראנטירט אז יענער איז טאקע א שומר שביעית כהלכה? הגם דאס קען מען זיך אויסנעמען אין שטר אז איך בין נאר א שותף לזכות נישט לחובה, ויש לדון בזה.
ניק ניק האט געשריבן:אבער אז מ'קויפט א קרקע אין אר"י פון איין זייט קען מען טאקע זוכה זיין צו א מצוות עשה דאורייתא (לכמה שי' דרבנן ואכמ"ל) אבער פון די אנדערע זייט דארף מען מאכן זיכער בשבע חקירות ודרישות אז מ'ארבעט טאקע נישט אין די פעלדער און מ'איז דיר נישט מכשיל מיט אזא הארבע איסור. נקודה למחשבה
זייער א שטארקע נקודה!
דאס זעלבע איז אבער אויך שייך ביי מערערע צדקה וחסד ארגאניזאציעס, לאמיר נעמן א דוגמא "בוני עולם", וואס מיט געבן געלט ווערסטו א שותף במעשיהם, וואס זענען פארבינדן מיט שווערע הלכות. נאר וואס דען, איך פארלאז מיר אויף די רבני המוסד אז אלעס ווערט געטוהן כדת וכדין. דאס זעלבע דא, די שמיטה ארגאניזאציע ווערט געפירט דורך פאראנטווארטליכע רבנים ועסקנים, און מ'קען זיך לכאורה פארלאזן אויף זיי אז זיי זענען דא מזכה צו זיין אידישע קינדער און נישט חלילה פארקערט.
צום עצם שאלה, צו ס'איז א דבר חדש דאס קויפן א שטיקל קרקע פאר שמיטה. הרה"ק מהר"א מבעלזא זיעועכי"א האט אויך געהייסן פאר שמיטה אז מ'זאל קויפן פאר איהם א קרקע מיט כלי מחרישה, כדי ער זאל קענען מקיים זיין די מצוות פון שמיטה.
איבער דאס עצם געבן געלט האמיר שוין גערעדט אז ס'לכאו' א מצוה, אין ס'דא גדולים דערונטער, ר' ניק'ס פוינט איז אבער נאך אלץ וועליד בעיקר בכלליות אין בפרט אויפן יחיד אדער עתיד וכו', אויסערדעם אויב זאל זיך מאכן א פראבלעם דא איז עס "דיין" פראבלעם וויבאלד דו ביסט א "שותף" אין די זאך, משא"כ ביי די ארגאנעזאציעס ווי איך געב צדקה און בלייב נישט ריספאנסעבל אויף יעדן ריר וואס ווערט שפעטער געטון דורך די געלט, והבן.
אויף די מעשה פון בעלזע'ר רב זי"ע, האב איך פינף הערות, 1) מיר ווייסן אז "מעשה אינו ראיה", מ'דארף וויסן פונקטליך וואס די מעשה איז געווען 2) ס'א שטיקל מעשה לסתור, ווייל פ"וו טאקע האבן עס אנדערע נישט געטון? 3) עפעס זאגסטו דארט וועגן כלי מחרישה, כ'זע נישט אז אין דעם קאמפיין זאל מען דאס אינקלאדן 4) בעלזע'ר רב האט כאטש געוואוינט אין א"י, קאן זיין ס'דא אן ענין דערין, אבער פאר תושב חו"ל גלייב איך איז נישט דא (מהרי"ד האט אויך געבעטן פון פוילן?) 5) התינח א מענטש פאר זיך, אבער מאכן א פראפאגאנדע מצד די בעלי השדה, אויף דעם אופן, איז נאך אלץ א חידוש.
שוועמל האט געשריבן:זאלער, איך האב געהאט אביסל א מחשבה דערביי, נישט געוואלט ארויסשרייבן, אז לאמיר זאגן איך קויף א קרקע און יענער סוף יאר קען זיך נישט איינהאלטן נעבעך... און טוט ח"ו יא עפעס א איסור אפילו א דרבנן, פארוואס זאל איך האבן א חלק דערין, סיז דאך מיין קרקע? ווער גאראנטירט אז יענער איז טאקע א שומר שביעית כהלכה? הגם דאס קען מען זיך אויסנעמען אין שטר אז איך בין נאר א שותף לזכות נישט לחובה, ויש לדון בזה.
שמעתי מרב אחד ששאל מדיין חשוב בק"ק סאטמאר, והלה השיב שאינו רוצה לקפח את המבצע ולצאת בפומבי נגד השותפות הלזו, אבל אין דעתו נוחה מזה כלל.