עס איז טאקע נישט דעם היינטיגען טאג ארויף געקומען אויף מיין געדאנק, ניין, נישט היינט האבן מיר זיך דערמאנט פון דער פאסירונג, שוין עטליכע חדשים וואס מיר האבן זיך דערמאנט אין יענעם פאסירונג, עס האט אונז צוריק גברענגט צו יענע יארן, מיר האבן נאכאמאל איבער געטראכט, און איבער געקלערט זיך דערמאנען וואס עס איז דורך זייט יענעם טאג, און מיר האבן זיך טאקע אויף געפרישט די געדאנקען ווי ווייט מעגליך, און א שוידער האט ארום גענומען מיינע אלע גלידער, א שרעק און א ציטער האט אריין געדרינגען אין מיין הערצעלע, ווער ווייסט אויב מיר זענען ריין פון יענעם אקט, אין דער ווייטאג וואס איז געטוהן געווארן פאר יענעם אינגל, קענען דען מיר זאגן זכיתי ליבי? אפ' וואלטן מיר געקענט טוהן מער אויף אפשטעלן דער געמיינער און קאלטבלוטיגער אויפפירונג צו יענעם אינגל.
ווער ווייסט ווי יענער אינגל וואס איז היינט שוין ערוואקסען דרייט זיך, וואס איז ארויס געקומען פון איהם נאך אזוינע מיטליידענישן, דער געשיכטע וואס מיר גייען דא מיטטילען מיט אייך איז טאקע נאר איין פאסירונג אינעם קייט פון יענעם אינגעל, אבער דאס איז געוועהן דער הויפט רינגעל פונעם קייט, און וויבאלד עס איז שווער צו וויסען וואו יענער איז היינט, און וואס טהוט זיך מיט איהם היינטיגען טאג, ע"כ באנו לפרסם זאת אפשר קען זיין אז דער השגחה פרטית, און סייעתא דשמיא האט געפירט אז יענער געפונט זיך דא, טוהען מיר דא אויסרופען בקול רעש גדול, ביטע מיין טייער פריינד "זיי מיר מוחל!", זיי מוחל די קידנער וואס האבן געלערנט מיט דיר אין כתה, מיר זענען נאך געוועהן קינדער, מיר האבן נישט געוויסט און געטראכט וואס דאס קען אפעקטירן, מיר טוהען דיר איבער בעטען בשם די גאנצע כתה, ווייל מיר זענען זיכער ווער עס וועט זיך נאר דער מאנען אין יענע פאסירונג וועט תיכף חרטה האבן און דיר וועלן איבער בעטן, "ביטע זיי אונז מוחל", פערזענליך זענען מיר טאקע נישט געוועהן פון די יענעגע וואס האבן געהאט א דירעקטען שייכות אין די אנגייענדע טשעפערייען, מיר זענען געוועהן פון די איינציגע וואס האבן נישט געטשעפעט, אבער אפשר וואלטן מיר מער געקענט טוהן עס אפשטעלן.
וויבאלד עפעס אן ארטיקל דא אינעם קרעטשנעפון די לעצטע חדשים האט מיר דערמאנט פון דער פאסירונג, האבן מיר געאטראכט אז קען זיין דאס איז א באוויז אז דא איז דער פלאץ צו אויסרופן, אנא שא נא נא פשע פשע אחיך וחטאתם כי רעה גמלוך, מיר האפן מיט דער הילף פון דער בוכ"ע אז עוף השמים יוליך את הקול ובעל כנפים יגיד דבר, עס וועט אריינגיין אין יענעמס הארץ אן ערוועקונג צו אונז אלע מוחל זיין מיט א גאנצ הארץ.
אנטשולדיגט אויף די לאנגע הקדמה, אבער מען האט געדארפט קודם שרייבן וואס האט אונז צוגברענגט צו שרייבן די קומעדיגע שורות.
מיר זענען געוועהן א כתה בלעה"ר פון ארום פינף אין צוואנציג קינדער, יענעם יאר עטליכע טעג נאך פורים (וויפיל עס ליגט מיר אויף דער זכרון) האט איין אינגעל פארפעלט צו קומען אין חדר, עס איז אריבער איין טאג, און אזוי א צווייטער דריטער און פערטער, די פערטע טאג מיטאג רופט אויס דער רבי אין כתה מען זאל זיך אהנטוהן די מאנטלען און מאכען א שורה, מען גייט ערגעץ פארן, מיר האבן נישט געקענט איבערטראכטען וואס אין מיטן טאג, א שיינעם מיטוואך פארט מען ערגעץ, מיר זענען שוין געוועהן גרעסערע קינדער צו פארן אויף קרי"ש ליינען, אויף דער באס פארציילט דער רבי אז יענער אינגעל וואס פעלט שוין עטליכע טעג פון חדר, זיצט ל"ע ולא עליכם שבעה, א שוועסטער איז ביי זיי נפטר געווארן, מיר זענען אלע געווארן ארום גענומען אין א שאק, מען גייט מנחם אבל זיין, דער רבי גיבט אינסטראקציעס ווי אזוי מען דארף זיך אויף פירן וכו', מען איז אנגעקומען ביי זיי אין שטוב מנחם אבל געוועהן און צוריק אין חדר, עס רעש'ט זיך עס רודערט ארום וואס איז געשעהן מיט זיין שוועסטער, ווען?! וואו?! און ווי אזוי?! אויף די אלע פראגעס איז נישטא קיין אנטווארט, וועט מען ווארטן ביז ער קומט צוריק אין חדר און מען וועט איהם נעמען אויף א קרייץ פארהער.
אריבער די שבעה דער אינגל באווייזט זיך אין חדר, אנהייב געוועהן א ביסעל שעמעוודיג, און מיט אשעה לענגער זיין אין חדר איז אלעס צוריק כסדרן, אינמיטן טאג ביי מיטאג הפסקה האט מען איהם נאכנישט צופיל געמוטשעט, אבער אויף דער וועג אהיים אןיפן באס האט זיך דאס שוין אנגעהויבן, און אזוי ווייטער איז אנגעגאנגען מער און מער די קומעדיגע טאג אין חדר, זעהט אויס אז דער אינגל איז נמאס געווארן צו איבער דערציילן די פונקטליכער געשיכטע איין מאל און נאכאמאל, האט ער מחליט געוועהן איינעמען א שווייגעניש, היינט ווען מיר טראכטען אויף צוריק איז דער אינגל געוועהן מער ווי טויזנט מאל גערעכט, אבער דענסמאל האט דאס כלל נישט געשמעקט פאר די קינדער פונעם חדר, און נישט מער און נישט ווייניגער האבן עטליכע קינדער אנגעהויבן ארויסלאזן שמועות, אז נישט אומזינסט וויל ער נישט פארציילן וואס איז פארגעקומען (הערט און שטוינט וואס מען האט ארויף געקלעבט אויף א צובראכענעם אומשולדיגען שעפעלע), ער וויל נישט פאר ציילן "ווייל ער האט איר געהארגט, ער האט איר ארויס געשטופט פון פענסטער", געוואלד מיר קוקען צוריק אויף יענע טעג און מיר פרעגען מיט וואונדער, פון וואו האט דער אינגעל געהאט כח איבער טראגן דער באשולדיגונג און ווייטער בלייבן שטיל.
פארשטייט זיך אז נאך א זוינע שמועות האטמען שוין דעם שעפעלע ערלעדיגט, מען האט זיך אנגעהויבן צוביסלעך דערווייטערען פון איהם, חברים האבן איהם אנגעהויבן אפצולאזן, ביי די שפילן האט מען איהם פראבירט צו דערווייטערען, ווען אימער עס איז געוועהן א איבערקערעניש אין חדר האבן די קינדער אויף איהם אנגעוויזען, קיינער האט נישט געוואלט לערענען מיט איהם, איז פארשטייט זיך האט ער נישט געהאט קיין חבר צו חזר'ן דאס וואס מען האט געלערנט, און די תוצאות דערפון איז פון זיך אליין פארשטענדליך אז ער האט נישט גקענט וואס מען האט געלערנט אין חדר, וע"כ ווען מען האט געטייטלט אויף איהם אז ער האט איבערגעדרייט די כתה, האט דער רבי/מנהל געגלייבט ער לערענט דאך סיי ווי נישט, איז וואס קען ער טוהן אויב נישט איבער דרייען, דער רבי אין חדר פלעגט איהם אייביג אנשרייען און פאדערען פארוואס ער האט נישט קיין חברותא, האט ער גבעטען דעם רבי אז דער רבי זאל איהם צושטעלען, איז אדורך דריי פיר וואכן און האט ווייטער נישט געהאט קיין חברותא, האט איהם דער רבי ווייטער פארגעהאלטן, זאגט ער פאר דעם רבי דער רבי האט מיר פארשפראכן א חברותא, זאגט דער רבי ער גדענקט נישט, איה סופר ואיה שוקל צובאשרייבן וואס יענער שעפעלע האט מיטגעמאכט, נישט איין טאג נישט צוויי טעג און נישט א וואך און נישט קיין צוויי וואכן, נישט איין יאר און נישט צוויי יאר, נישט נאר אין חדר נאר נאכדעם ווען מען איז שוין געגאנגען אין ישיבה.
מיר זענען טאקע געוועהן נאנטע פריינד, נישט געוואוינט ווייט אינעם פונעם צווייטען, כ'געדענק זיך שפילן מיט איהם נאך חדר לעבן אונזער שטוב, אמאל לעבן זייער שטוב, אער אין חדר ווער עס האט געשלאסען מיט איהם א פריינדשאפט האט מען דערנידערט, מען האט יענעם אראפגעקוקט, און טאקע ווייל מען האט אלע שילד פונעם חדר אנגעווארפן אויף איהם האטמען איהם געקענט זעהן ביי די הפסקה פון מיטאג און נאמיטאג, אדער סיי וועלעכער איבריגע צייט זיצען אין כתה שרייבען זיינע שטראפן, אמאל הונדערט מאל אמאל פינף הודערט מאל, "איך גיי מער נישט וכו' ", גדענקען מיר איינמאל ווי ער איז געוועהן זייער צובראכן נישט אויף זיין נארמאלען שטייגער פרעגן מיר איהם מה היום מיומיים, האט ער זיך פאר מיר אויסגעוויינט מיט טרערן אין די אויגן, שוין צוויי חדשים (בערך מיר גדענקען נישט פונקטליך פון דענסמאל, דאס איז ביי אונז זיכער ער האט געזאגט חדשים) וואס כ'האב נישט קיין הפסקות, און אויך אינדערהיים קען איך מיך נישט שפילן ווי מיינע ברידער און שוועסטער, פרעגן מיר איהם וואס איז? זאגט ער, דער רבי האט אויף מיר געהאט ארויף געלייגט א שטראף פון צו שרייבן "פינף טויזנט מאל" איך גיי וכו' (יאפס איהר הערט גוט א אינגעל זאל שרייבן פינף טויזנט מאל, און דער קינד דארף נאך זיין פריילאך, און אויפגעלעבט), דערציילט ער ווייטער, היינט ביי די הפסקה נאכמיטאג קומט דער רבי אריין אין כתה, און ער טרעפט מיר זיצן דארט און שרייבן, פרעגט ער מיר פארוואס איך זיץ דא יעדן טאג און גיי נישט ארויס שפילן מיט אלע אינגלעך? זאגט מיר יענער אינגעל כ'האב מיך איינגעהאלטן מיט אלע כוחות צו אויספלאצען אין א געוויין, איך האב איהם גענטפערט אז דער רבי האט מיר געהייסען שרייבן אזוי פיל מאל כך וכך און איך האלט נאר ביי טויזנט און +איך דארף דאס פארטיגן צו שרייבן, רופט זיך אהן דער רבי צו מיר "איך האב דיר געהייסען שרייבן?! איך געדענק נישט אזא זאך, קיינמאל נישט געועהן אזוי, רופט זיך אהן דער אינגל צו מיר וואס פייניגט מיר דער רסי?! איך שרייב ווייל ער הייסט, און אויב וואלט איך נישט געשריבן וואלט ער מיר ווייטער געשטראפט, און יעצט נאך די וואכן און חדשים וואס כ'האב נישט קיין שום מנוחה זאגט ער מיר מיט א קאלטקייט איך האב דיר גארנישט געהייסען, א ווייטאג פון א קינד, עס האט מיר דאן אזוי וויי געטוהן, עס ליגט מיר אין די ביינער ווי יענער אינגעל האט אויסגעפלאצט אין א געוויין, כ'האב נישט קיין חברים אין חדר דער רבי און דער מנהל גייט זיי נישט אהן פון מיר, זיי טוהען מיט מיר וואס עס פאלט זיי אין קאפ, פארוואס דאף איך קומען אין חדר, אבער דער אינגעל איז ווייטער געקומען טאג טעגליך אין חדר.
און ווען מען האט איהם געוואלט טשעפענען באליידיגען האט מען איהם נאכגעשריגען טאנץ ארויס פון פענסטער, דאס האט געמיינט צו זאגן גיי ווארף ארויס וכו', ער פלעגט זאגן פאר דעם רבין אז מען שרייט איהם נאך אזוי, ער פלעגט איבער געבן פאר די מנהל, פלעגט מען איהם אפענטפערן מאך זיך נישט צו טוהן, היינט טראכטן מיר צוריק, איז דאס וואס א מנהל דארף טאקע ענטפערען, אפשר ווען א צווייטע אינגל גייט מיט איהם מיט צום רבי צום מנהל צום משגיח מגיד שיעור וואלט עס יא אויפגעטוהן, פארוואס האבן מיר זיך נישט אנגענומען מוט און כח זיך גענעהנען צום מנהל אין חדר אדער צום משגיח אין ישיבה זיי זאלן דאס אפשטעלן, א ווייטאג פון פארלירן א שוועסטער זאל מען אזוי אויסנוצען אויף א געמיינעם נידריגען אופן, קענען מיר זאגן מיר זענען ריין? חז"ל זאגן אף השומע ושותק, אויף דעם דוה לבי, וואו קענען מיר איהם טרעפן און פערזענליך איבערבעטן, מיין טייער פריינד וואו דרייסטו זיך היינט? וואס איז געווארן מיט דיר? מיר ווילן זיך באגעגענען מיט דיר, כ'האף ביסט געבליבן ווייטער אין דער בחינה פון הנעלבין ואינן עולבין שומעין חרפתן ואינן משיבין.
מיר גדענקען א פאסירונג ווי דעם היינטיגען טאג, מיר זענען געוועהן אין ישיבה, עס איז געוועהן אנהייב זמן עס זענען אריינגעקומען נייע בחורים אין ישיבה, און איינע פון די בחורים זענען געווארן יענעמס חבר, און זיי האבן אפי' געמאכט א חברותא, אבער! נישט דורך קיין דריי טעג און יענער האט זיך אפגעזאגט פון די חברותא שאפט, און אזוי זיך אנגעהויבן צו דערווייטערען פון יענעם, אויף דער וועג אהיים רעדט ער זיך אפ צו מיר אויף דעם ער זאגט ער איז דאך א נייער פרישער בחור, וואס האט דא געקענט פאסירן, מיר האבן איהם צוגעזאגט דאס מברר זיין, מיר וועלען מאכען זיכער אז ער זאל נישט וויסען אז דו פרעגסט עס נאך, די קומעדיגע טאג כאפען מיר א שמועס מיט יענעם נייעם אנגעקומענער בחור, און אזוי מענין לענין קומען מיר צו שמועסען אויף זיין פארלאזטען חברותא, זאגט ער מיר כמשיח לפי תומו אז מען האט אפגערעדט פון זיך צו חבר'ו מיט יענעם, פרעגן מיר פארוואס זאגט ער אז מען האט איהם פארציילט אז "יענער איז א רוצח", ער האט ארויס געווארפן זיין שוועסטער וכו', מיר האבן דאס נישט אויסגעהאלטן, וואס גייען מיר ענטפערן יענעם, וואו גייען מיר זיך אהין טוהן ווען יענער וועט וועלן הערן דעם צוויטענס אנטוואראט, און דאס איז שוין געוועהן לכאו' קנאפע פיר יאר נאך דער פאסירונג, און מען איז שוין נישט קיין קינדער, ערוואקסענע בחורים, וואס טוהט זיך דא?! און דער פארוויטאגטע בחור האט קיינמאל געהאלטן אין הארצן עפעס בייז אויף די וואס האבן איהם געטשעפט, עס האט געקענט זיין אז איינער זאל איהם נאכשרייען יענעם באליידיגונג און א שעה דערנאך דער יעניגער זיך נישט געשעמט צו בעטען אז דער בחור זאל איהם א טובה טוהן, און ער האט דאס גערן געטוהן, נישט נאר דאס נאר אמאל האט ער געקענט באמערקן ווי יענער וויל עפעס פון איהם נאר עס פאסט איהם נישט צו בעטן, האט ער זיך אליין אנגעטראגן צו העלפן.
מיין טייער פריינד וואו דו ביסט נאר עס מיר א כבוד צו גדענקען אז מיר זענען געוועהן נאנטע ליבע פריינד, אבער עס טוהט מיר וויי עד דכדוכה של נפש אז מיר האבן נישט געטוהן פאר דיר וואו א חבר וואלט זיך געדארפט פירן מיט א צווייטן, האסט מיר טאקע אפגעשטופט, פארטשעפע זיך נישט מיט די כתה, אבער מיר האבן דאס נישט געדארפט אויסהערן.
וע"כ קומען מיר דא בלב קרוע, ובלב שבור, אויב ביסטו דא און דו דרייסט זיך דא אינעם קרעטשמע, איז זיכער גוט האפן מיר אז דו וועסט זיכער זעהן מיין אויסשריי אז מיר בעטן דיר איבער, אז נישט האפן מיר צום בוכ"ע עס וועט אנקומען צו דיינע חושים, צו דיינע הרגשים אז דו זאלסט אונז מוחל זיין, מיר ווייסען וויפיל מיר וועלן דיר איבער בעטן וועט דאס קינמא, קיינמאל קענען פאריכטען דער וייטאגליכער וואונד וואס איז געשאפען געווארן ביי דיר, עס איז נישט מיטאמאל מעגליך זיך דאס פארשטעלן וויפיל וויטאג דו ביסט אריבער.
ומכאן הקריאה יוצאת בקול רעש גדול, בשברון לב ובהכנעה:
ביטע מיין ליבער פריינד האסט דעמאלטס געהאט א ווייך הארץ, און א גוטער הארץ, כ'האף אז מיט דיין ווייך הארץ וועסטו מיר און אלע אנדערע וואס זענען דעמעלט געוועהן אין יענעם כתה, און אלע קינדער פון חדר וואס האבן זיך פארטשעפעט וועסטו מוחל זיין מיט א גאנץ הארץ.
און אז דו געפונסט זיך דא אינעם וועלטעל זאלסטו זיך ביטע נישט אנטפלקען אין דער עפענטליך אז דיר מיינען מיר, עס איז גענוג אז דו זאגסט עס בינך לבין המקום ב"ה וב"ש.
און אויב איז דא איינער וואס האט אויך געלערנט אין יענעם כתה, זאל ער ביטע נישט מפרסם קיין נאמען.
א דאנק