דיונים ועיונים בפרשת שלח

[טעכניש]

אין די וואכעדיגע סדרה געפונען מיר ביי די פרשה פון די מרגלים אז זיי האבן געזאגט, ושם ראינו, את הנפילים בני ענק מן הנפלים; ונהי בעינינו כחגבים, וכן היינו בעיניהם. זאגט רש"י וכן היינו בעיניהם - שמענו אומרים זה לזה נמלים יש בכרמים כאנשים.

שטעלט זיך די פראגע, וויאזוי שטימט דעס, קודם זאגן זיי אז זיי האבן זיך געשפירט א קעגן די ריזן אזויווי היישעריק, און אזוי אויך זענען מיר געווען אין זייערע אויגן, אז וואס? אז זיי זענען געווען היישעריק אין זייערע אויגן, נו פארוואס זאגט רש"י נמלים?

ווער ס'האט אן ענטפער זאל ענטפערן. א דאנק.

[יאנאש]

היות עס איז זייער שפעט וועל איך שרייבן בקיצור עטליכע תירוצים.

דער כלי יקר ענטפערט זייער שיין, ער זאגט אז חגבים איז פיל גרעסער ווי נמלים, קומט אויס אז אויב האבן די מרגלים זיך אנגעקוקט ווי חגבים האבן זיי אויסגעקוקט פון אזא הייעך וואס די ריזן האבן אראפגעקוקט זיכער אויסגעזעהן ווי נמלים.

דער בעל הטורים זאגט אז 'וכן' היינו בעניהם, איז נוטריקון 'וכ'מו 'נ'מלים, און ער לייגט צו אז דאס האט רש"י מכוון געווען.

דער לקט בהיר ברענגט פונעם מהרי"א וואס ברענגט נאך פון איינעם אז די חגבים פון ארץ כנען זענען אנגערופן נמלים בחוץ לארץ.

[איך_הער]

יאנאש, שכוח.

[צייטליך]

יאנאש, גוטע תירוצים, שכויעך.

[פענסטער]

יאנאש;

אגב חורפא לא דק, דער לקט בהיר בשם דעם מהרי"א, שרייבט אז אין א"י אידאך אלעס געווען גרעסער, במילא די נמלים פון א"י זענען געווען די זעלבע גרויס וואו די חגבים פון חוץ לארץ, במילא דאס האבן די מרגלים געזאגט, ונהי בעינינו כחגבים, און אונזערע אויגן זענען מיר געווען אזויווי די היישעריק (פון חוץ לארץ), און אין זייערע אויגן זענען מיר געווען אזויווי די נמלים (פון א"י), והיינו הך.

[מאשקע]

יאנאש, שכוח.
פענסטער, זייער גוט.

[זארעכפעפער]

היינטיגע פרשה פרשת שלח איז אביסל עוסק אין א סוגיא וואס מיר זענען לעצטענס עוסק דערין, די סוגיא פון די גבולות הארץ. איך וויל אביסל אויסשמועסן אויפן פאפיר צוזאמען מיט זארעכפעפער'ן עטליכע ענינים דערין, און מיט דעם מקיים זיין דעם וקנ"ה לך חבר...

נאך וואס משה רבינו האט באקומען רשות פונעם אויבערשטן צו שיקן די מרגלים, זאגט אונז דער פסוק (פסוק ז'): "וישלח אותם משה ממדבר פארן עפ"י ד'" אז משה רבינו האט געשיקט די מרגלים פון מדבר פארן אויסצושפיאנירן דאס לאנד. און דער פסוק (פסוק י"ז) דערציילט אונז ווייטער אז "וישלח אותם משה לתור את ארץ כנען, ויאמר אליהם עלו זה בנגב ועליתם את ההר".

אין אידיש גערעדט: די אידן האבן דאן גערוהט אין מדבר פארן, ווי דער פסוק ענדיגט סוף פר' בהעלותך: "ואחר נסעו העם מחצרות ויחנו במדבר פארן", איז געקומען משה רבינו און אנגעצייכנט פאר די מרגלים פונקטליך וויאזוי זייער רייזע זאל זיך ציען: "עלו זה בנגב" - גייט ארויף דא, דרום זייט, "ועליתם את ההר" – און גייט ארויף דעם בארג. וואו איז דער "דא", דער נגב, און וואו איז דער בארג וואס זיי זאלן ארויף גיין? שטייט שפעטער אין פסוק: "ויעלו ויתרו את הארץ ממדבר צין עד רחב לבוא חמת וכו'", אז דער וועג פון זייער שפיאנאזש וויזיט מיסיע האט זיך אנגעהויבן פון מדבר צין ביז רחב לבוא חמת.

רש"י ערקלערט פונקטליכער זייער וועג, אז זיי זענען געגאנגען כמין גא"ם. אנגעהויבן פון אונטן ביים מקצוע דרומית מזרחית, וואס דארף עפ"י חשבון אויסקומען ערגעץ נעבן ים המלח דארט, זענען זיי געגאנגען פון מזרח צו מעריב לענגאויס גאנץ דרום ביזן נחל מצרים, און פון דארט האבן זיי זיך ארויף געדרייט צו מעריב צו און געגאנגען מדרום לצפון לענגאויס דעם גאנצן מעריב ברעג. (און אונזער שפראך הייסט דאס אז זיי זענען געגאנגען ביז "ביירוט").

וואס איך וויל פארשטיין דא איז אפאר זאכן:
1] וואו איז דער מדבר פארן און וואו איז דער מדבר צין? פון די פסוקים, דא אין פרשת שלח און אזוי אויך פון די פסוקים אין פר' מסעי, קוקט אויס אז דער מדבר פארן געפינט זיך אפ פונקט אינמיטן אונטערן דרום גרעניץ (דער גאנצער מדבר הגדול והנורא איז אונטערן דרום זייט) און דער מדבר צין געפינט זיך מער רעכטס צו ממש נעבן דעם גבול מזרחית דרומית, ערגעץ אראפציר פונעם ים המלח נעבן דעם ארץ אדום. און דאס זאגט דער פסוק אז משה האט זיי ארויסגעשיקט אין זייער וועג פון מדבר פארן (וואו זיי האבן דאן גערוהט) און די מרגלים האבן זיך ארויסגעלאזט קיין מדבר צין וועלכער איז הארט נעבן מזרחית דרומית גרעניץ, און פון דארט זענען זיי אריין קיין ארץ ישראל און אנגעהויבן זייער רייזע כמין גא"ם.

קומט צוגיין די גמרא אין מס' שבת (דף פ"ט ע"א) און גיבט א פלעכט צוזאמען די אלע מדבריות; מדבר צין, מדבר סיני, מדבר פארן, מדבר קדש וכו' (עיי"ש). תוספ' דארט אויפן פלאץ פרעגט טאקע זייער שטארק, אז לכאורה מכח די אלע אויבנדערמאנטע פסוקים איז דאך מוכרח פון פסוק אז דאס זענען באזונדערע מדבריות. תוספ' וויל אויפטוהן א תי' אז ס'איז איין גרויס מדבר און אמאל רופט דאס דער פסוק מיט דעם נאמען און אמאל מיט אנאנדער נאמען אבער ס'היינו הך, תוספ' ברענגט זיך ראי' פון פסוקים וואו מ'זעט טאקע אז אמאל רופט עס דער פסוק אזוי און אמאל אזוי. למעשה, תוספ' זעלבסט פרעגט דאס אפ מכח אן אנדערע קשיא. ווי עס איז אבער משמע מריהטא דלישנא פון תוספ' קוקט אבער אויס אז דעם עצם חידוש, אז ס'איז איין גרויס מדבר מיט פארשידענע נעמען, נעמט תוספ' יא אן, און לכאורה מוז מען בהכרח אזוי זאגן ווייל מ'זעמיר דאך דאס בפירוש אין די גמרא.

ארומקוקנדיג אין די פסוקים וואס די גמרא און תוספ' ברענגען אראפ לראי', סיי די פסוקי הראיות ביי די קשיא און סיי די פסוקי הראיות ביים תירוץ, איז מיר אויסגעקומען זייער אן אינטערסאנטע זאך. די פסוקים וועלכע באהאנדלען די מסעות פון די אידן, און דאס זעלביגע די פסוקים וואס דערציילן אונז די פאסירונגען וואו און וואס עס האט אלץ פאסירט מיט כלל ישראל אין מדבר, זענען דוקא יא מסודר מיט באשטימטע נעמען. דער פסוק וועט קיינמאל נישט דערציילן, למשל, אז מתן תורה איז געווען אין מדבר צין צי אז די לעצטע סטאנציע פון די מ"ב מסעות זענען געווען אין מדבר חרב. קאמפערינדיג די סיפורי התורה צוזאמען מיט מסעות אין פר' מסעי, זעט מען קלאר ווי די נעמען האבן דוקא יא א סדר און ס'איז געשריבן מיט א כוונה, און אזוי ווי תוספ' איז דאס שיין מבאר אין די קשיא. די אלע פסוקים וואס די גמרא ברענגט, און דאס זעלביגע די פסוקים וואס תוספ' ברענגט אינעם תי', זענען אלע פסוקים אזעלכע פסוקים וועלכע רעדן נישט ספעציפיש פון די פאסירונגען אדער פון די מסעות וחניית ישראל, די פסוקים באציען זיך געווענדליך אין אלגעמיין; אמאל איבער די חשיבות התורה (אזוי ווי למשל הופיע מהר פארן וכו', אגב: דא איז 'פארן' פלוצלינג פארוואנדלט געווארן ממדבר להר); אמאל פון יציאת מצרים און אמאל פונעם דורכגאנג אין מדבר. לפי זה קומט דאך אויס, אז די גמרא דא איז דאך עפעס ממש הפלא ופלא, על אף וואס פון די פסוקים איז קלאר משמע אז די אלע מדבריות זענען אין באזונדערע מקומות עם כל זה רעכנט זיך נישט די גמרא דערמיט און זאגט קלאר אז הכל אחד, וכקושית התוספ'.

[יעפ, מיינט איר אז ס'די ערשטע מאל וואס כ'לערן די גמרא תוספ'? אךך... וואס? וואו? ווען? שוין ווייס איך וויפיל מאל געלערנט דעם תוספ' און ס'מיר נאך עד היום נישט אויפן חלום געקומען נאכצוגיין די ענינים; זען וואס די גמרא זאגט דא און צי ס'שטימט מיט די פסוקים. ווען נישט די קרעטשמע פלאטפארמע, דארט ביי די גבולי הארץ, וואלט איך גאנץ זיכער אפגעלעבט מיינע קומענדיגע נאך ווייס איך וויפיל יאר און כ'וואלט קיינמאל נישט געכאפט אז די גמרא דארף עפעס א שטיקל ישוב נכון...]

2] אין פסוק י"ז, ביי עלו זה בנגב, איז רש"י מסביר: פארוואס עפעס האט זיי משה רבינו געהייסן אנהויבן זייער רייזע פון דרום זייט? זאגט רש"י, ווייל "הוא הי' הפסולת של ארץ ישראל, שכן דרך התגרים מראין את הפסולת תחלה ואחר כך מראין את השבח". ס'טייטש לפי"ז אז דארט ביים ים המלח איז דער פסולת פון ארץ ישראל. וואס איז דארט דער פסולת? איז דארט נישט זבת חלב ודבש אדער עפעס אנדערש? (איך געדענק נישט אויפן פלאץ די פסוקים אין יהושע איבער די חלוקת הנחלות, קען זיין דער פסוק רעכנט דארט ערגעץ אויס די חלק הפסולת פון יענעם ראיאן).

3] ווען דער פסוק דערציילט די רייזע זאגט ער אונז אזוי: "ויעלו בנגב ויבוא עד חברון וכו' ויבואו עד נחל אשכול וכרתו משם זמורה ואשכול ענבים וכו'". איז דאך באקאנט וואס רש"י ברענגט, אז קיין חברון איז בלויז כלב געגאנגען און וועגן דעם שטייט 'ויבא' בלשון יחיד. קומט אויס אזוי, אז זייענדיג ערגעץ אינמיטן מעריב ברעג (?) האט זיך כלב פארקירעוועט צו מזרח צו און זיך אריבערגעכאפט קיין חברון, די איבעריגע מרגלים זענען געגאנגען ווייטער זייער דרך המסילה ביז קיין נחל אשכול, וואס דארט האבן זיי גענומען אן אשכול צו ווייזן פאר די אידן, און פון דארט האבן זיי ווייטער פארגעזעצט זייער וועג קיין לבוא חמת.

לכאורה, ווי דער פסוק דערציילט, האט דער נחל אשכול הערשט דאן געקריגן דעם נאמען נחל אשכול על שם די מעשה. פרעגט זיך מיר, וואו איז דאס געווען די פאסירונג? וואו אין ארץ ישראל געפינט זיך אפ דאס טייכעלע וועלכע ס'האט דאן געקריגן דעם נאמען נחל אשכול?

ווי עס קוקט אויס פון די פשטות הפסוקים, און אזוי זאגט אויך קלאר דער רשב"ם, זענען די מרגלים זעלבסט אויך אנגעקומען ערגעץ נעבן חברון און דארט ערגעץ געפונט זיך דער נחל אשכול. אבער לפי"ז הפשט דארף מען פארשטיין, וואס עפעס האבן זיי פארקירעוועט זייער וועג אריין קיין חברון בשעת ווען משה רבינו האט זיי געגעבן פונקטליכע אינסטרוקציעס וויאזוי צו גיין און וואו צו גיין?

דערווייל גענוג פאר היינט.

[מיללער]

ר' זארעך,

אלס דער ראשון המגיבים בין איך געצווינגען אפצוגעבן א דאנק בשם די ערשטע 32 צופים אין דעם ביז-היצט ליידיגע אשכול (גיי ווייס וואו זייער מענטשהייט איז אפירגעקומען), זאלסט וויסן אז אזא אשכול מאכט זיך נישט אפט און איז ווערט א קאנגראטולירונג.

איך האב די מאפע און די מהלך המרגלים ליידער נאכנישט דורכגעטאן אבער דיינע הגהות והערות זיינען קלאר אראפגעשריבען אז יעדער זאל דאס פארשטיין, אם יבוא אז איך וועל אריינפאלן אין די סוגיות וועל איך געוויס שוין נישט זיין גרינער דערין, קרעדיט: זארעכפעפפער.קאם

[פויער]

שכוח
ר' זארעך

[בני היכלא]

וואס שמעקט דא?

עפעס א טעם בשמים, א ריח נודף, געווירצן וואס באשאפן א שמעקעדיגע אראמע, אהההההההההה..... עס מוז זיין זארעך'ל אונזער האט אויסגעגאסן דא טינט.
[נאכן אנטאן אפאר ברילן] יא יא קוקט טאקע אזוי אויס.

דיינע קשיות וועגן חברון, וואס דאס איז מער ווייניגער דיין צווייטע העלפט מוטשעניש, [די ערשטע איז א תוס' אין שבת], איך האב פארשטאנען, אז דער נגב מיינט טאקע חברון, דאס טייטשט אז נישט פון מדבר צין זענען זיי געגאנגען גראד ביזן ים הגדול, און דערנאך ביים ברעג האבן זיין אנגעהויבן ארויפגיין אשדוד אפפפס.... אשקלון יפו עכו חיפה וכו', ניין נישט אזוי, גראד ביים ארויפגיין צו ארץ ישראל, זענען זיי פון מדבר צין געגאנגען ארויפ שיף צו חברון, זיי האבן געהאט קפיצת הדרך אויף א שיפע דירעקציע, גייענדיג סיי צו מערב זייט, און סיי עטוואס צפון שיף.

און דאס וואס משה רבינו האט זיי געהייסן גיין קודם אויף נגב, און ווי רשי ברענגט אראפ די מדרש, אז קודם ווייזט א תגר די פסולת, דאס מינט טאקע אויך חברון, און משה רבינו האט געוואלט זיי זאלן גראד גיין קיין חברון, אזוי ווי די מדרש זאגט וואס רשי ברענגט אראפ שפעטער, אז חברון איז געווען א מקום טרשים א בארג א שטיינערדיג פלאץ, און ס'איז וועגן דעם באנוצט געווארן פאר א מקום קברות, און דאך געווען זיבן מאל בעסער ווי צוען מצרים, און דאס איז דאך געווען די שוואכסטע פלאץ אין ארץ ישראל, שטעל דיך שוין פאר.
און אזוי ווי דו ערווענסט טאקע, אז זיי אלע זענען געגאנגען קיין חברון, אזוי ווי די רשבם לערנט, זיי האבן דאך בפירוש געזאגט ושם ראינו בני ענק הנפילים.

אגב, דער ים המלך איז אויך געווען א פסולתדיג פלאץ, לפני שחת ה' סדום ועמורה, גפרית ומלח שרפה כל ארצה.

[זארעכפעפער]

און איך זאג:
"טינט זאל גיסן, א רויעך זאל גיין, און מיט אונז זאלסטו פארבלייבן". לא תתנתק מינן, מיר וועלן אנווענדן אלע מיטלען שבעולם בכדי צו קענען ווייטער נהנה זיין מזיו אמרתך ונועם תגובתך.

בנוגע דיין פשט אינעם "עלו זה בנגב" אז זיי זענען געגאנגען פונעם ים המלח שיף ארויף צו חברון צו, וויל איך דיר נאר מעיר זיין איין קלייניקייט. ס'איז דא א שמועס דערוועגן אין די מפרשי התורה און ס'דא וואס ווילן לערנען אזוי פשט, אבער פון רש"י וואס זאגט אז זיי זענען געגאנגען 'כמין גא"ם' קוקט נישט אזוי אויס. איך וועל דאס בלי נדר נאכקוקן ביינאכט און צוריק קומען מיט די מראה מקומות.

אגב, אין משנה תורה (דברים א' כ"ד) וואו משה רבינו חזר'ט איבער די פרשת המרגלים שטייט דארט אזוי: "ויפנו ויעלו ההרה ויבאו עד נחל אשכול וירגלו אתה" זאגט דארט רש"י אויפן פלאץ אן אינטערסאנטע זאך, וזל"ק: "מלמד שהלכו בה ארבעה אומנין שתי וערב". ס'דא פון די מפרשים וואס זאגן דארט אז די מרגלים זענען געגאנגען צעטיילט און פיר כתות; טייל זענען געגאנגען טאקע כמין גא"ם און טייל זענען געגאנגען אזוי שיף גלייך קיין חברון.

אגב דאגב, בשייכות וואו דער נחל אשכול געפונט זיך אפ? האב איך געזען אז די ספרים העוסקים בגבולות הארץ, ווי דער תבואת הארץ ועוד, זענען פארנומען דערמיט. זיי זאגן אלע אז דאס איז אין אדער נעבן חברון.

אגב דאגב דאגב איז אינטערסאנט צו באצייכענען, אז רש"י דארט אין דברים אויפן פסוק "ויבואו עד נחל אשכול" זאגט: "מגיד שנקרא ע"ש סופו". איז דא א מדרש דארט וואס זאגט (בתוך הדברים) אז דאס פלאץ 'אשכול' איז דארט וואו עס האט געוואוינט דער בעל ברית אברם 'אשכול' (ענר אשכול וממרא). לויט דעם מדרש איז דאך דער 'נחל אשכול' טאקע ערגעץ אין די געגנט פון חברון. והרבה נשאר בקולמסי, ועוד חזון.

[בני היכלא]

זארעך.

איך האב עס געהאט געטראכט אלס א דרך פשט.

זאגסטו מיר אז ס'דא וואס לערנען אזוי, בינותי בספרים ומצאתי את שאהבה נפשי, דער הייליגער ר' יונתן זאגט עס פאר אזא דבר חידוש, און האט מיט דעם א גאנצע מהלך, אז דארט זענען זיי געגאנגען יעדער, נאר כלב איז געגאנגען צו די אבות און זיי נישט, דארט איז דאך געווען דער נחל אשכול, אזוי ווי דו זאגסט שוין , מעמק חברון, [אגב דער מדרש זאגט, אז דער אייבערשטער האט א נאמען געגעבן אשכול אברהם'ס חבר, מיט דעם נאמען על שם העתיד, ווייל אידן גייען אויף דעם פלאץ וואס גייט הייסן על שמו, טרעפן א אשכול, מורא'דיג הא?]

אין הייליגן ש"ך על התורה מגורי האר"י, גייט ער אויך אויף דעם מהלך, ער זאגט גאר אז משה רבינו האט זיי געהייסן גיין דארט, אלע זאלן גיין דארט, ווייל ער האט געוואלט זיי זאלן מאכן דעם קל וחומר, אז מה דאך חברון כל שכן גאנץ ארץ ישראל, ביזדערווייל האבן זיי געטראכט קאפויער, מסתמא איז דארט די בעסטע פלאץ הייסט ער זיי גיין קודם דארט.

אבער אין זוהר הקדוש שטייט יא, אז כלב איז געגאנגען א פארקרומט וועג ווייט אוועק פון די אנדערע מרגלים, אליינס פאר זיך.

איך האב געטראכט א תירוץ, אויף די וואס האלטן אז זיי זענען נישט געגאנגען אלע קיין חברון, איז דאך שווער, וויאזוי האבן זיי געזען די נפילים.
ווייל אזוי ווי מ'פלעגט זען די טווין טאוערס פון אנהייב ראוט 4 ווער ס'געדענקט, אזוי האבן זיי געזען די הויכע ריזן פונדערווייטענס, מיילן ווייט, נו האב איך דאך נאכגעזוכט אין ספרים הק', און ראה זה פלא דער פלאצקער גאון, אין מלא העומר זאגט עס, אה זארעך, האסט מיר צוויי מאל געמאכט דעם טאג היינט

וואס באצאל איך אייך, טייערע זארעכ'ל...???????

[ענדעמעם]

טייערע טייערע ווערטער דאהי! א גרויסער ייש"כ.

[scy4851]

טאקע א טייער שמועס. כהאב שטארק הנאה.
אבער עטס צוויי בעני מיט זרח , וואס טיט עטס א גאנגען טאג אז מעהאט צייט אפלאזען דער פלאג און יאג פון בזיעת אפיך און זיין פארנומען מיטען לא על הלחם לבדו וגו' ?

הלואי! או הלואי! איך וואלט געהאט מער צייט פאר דעם.

[אלטעבחורל]

א גוטן ערב שבת זארעך; עס איז פארט די אושפיזא פון גחדי בן סוסי און נחחבי בן וטפסי, עפעס הערות אויף די סדרה איז דאך אייביג גוט צו הערן.

זארעך; אבער איצט ווען מען קומט אריין דא, אין ווי שיין אין זיס איז אפצוליינען אזעלכע אויסגעארבעטע דיבורים, עס איז ממש וואנדערליך וואספארא ארבעט דו האסט אראפ געשטעלט אהער.

א גרויסער ייש"כ. ממש האסט מיר מהנה געווען 'סויסער-געווענליך גוט'.

*

רש"י ערקלערט פונקטליכער זייער וועג, אז זיי זענען געגאנגען כמין גא"ם. אנגעהויבן פון אונטן ביים מקצוע דרומית מזרחית, וואס דארף עפ"י חשבון אויסקומען ערגעץ נעבן ים המלח דארט, זענען זיי געגאנגען פון מזרח צו מעריב לענגאויס גאנץ דרום ביזן נחל מצרים, און פון דארט האבן זיי זיך ארויף געדרייט צו מעריב צו און געגאנגען מדרום לצפון לענגאויס דעם גאנצן מעריב ברעג. (און אונזער שפראך הייסט דאס אז זיי זענען געגאנגען ביז "ביירוט")..

אז דו רעדסט שוין פון די מאחפע איז אביסעלע שווער טאקע, לויט די פסוקים זענען זיי ארויף צו דרום דאס הייסט מער די דירעקשאטן ארויף צו ים המלח זייט, [דאס הייסט צפון/נאטרט איז אונטען נעבן לבנון אין סיריע]. אין לויט דעם וואס עס שטייט אין פסוק אז דארט איז די פסולת פון אר"י איז אינטערעסאנט, ווייל ווי באקאנט איז דארט פון די שענסטע פלעצער אין אר"י. אלית/מצרים, ביים גבול פון די היינטיגע גרעניצן, (ריכטיג?). אויב אזוי איז וואס מיינט טאקע די פסולת?

אבער מיר איז אייביג שווער געווען פון וועלעכע דירעקשאטן איז מען אריבער די ים-סוף אין אריינגעגאנגען דורך דארט אין מדבר אריין, ווייל לויט די היינטיגע מאפעס איז דאס נישט אזוי ווי די פסוקים, ווייל די ים-סוף איז זייער א שמאטלער נחל וואס ציעט זיך נאר ביי ארץ ישראל, [עס ציעט זיך דאך אריין ביזן מיטעללענדישן ים]. דאס הייסט אז מען האט אביסעלע אנדערש ארויס די מאפע צוטאטג'ס.

אזוי אויך: דער 'מדבר יהודה' למשל, וואס ציעט זיך אריין ביז ים המלח האט אמאל געהייסן מדבר?...

*

דער פלאץ איז נישט דא אפשר, אבער דא קומט דאס אריין.

עס וואלט געווען גוט אז מען זאל עפענען א אשכול ווי מען וועט אויסשמועסן די מאחפע [נישט נאר פון דארט - נאר אויך פון די גאנצע וועלט].
עס איז באמת אינטערעסאנט צו וויסן ווען די גרענצין האבן זיך געטוישט ביי געוויסע שטעט, [אוקריינע-פוילין-אונגארן-טשעכיי-סאלאוואקיי] צו ווען די ענגעלנדער האבן געפירט געוויסע שטחים אויפן ערד קוגל, אין דערנאך איז דאס געווארן פארכאפט דורך אנדערע לענדער א.א.וו.

פארוואס עפעס האבן די רוסן די גאנצע הערשאפט אויפן באטלטיק סיע?....

אפשר איז שוין דא ערגעץ א רעדע איבער דעם, איז דא?

הצלחה.

[קרעמער]

ברוך שכיוונתי לדעת החתם סופר.

אבער צוערשט דארפט איר הערן וואס מיר האט געדרוקט. איך האב געלערנט די פרשה פון די "מעפילים", וואס האבן זיך נישט צוגעהערט צו משה רבינו באפעל און האבן באשלאסן "יא" ארויפצוגיין קיין ארץ ישראל אלס תשובת המשקל אויף די חטא המרגלים, און זיי זענען נעבעך אומגעקומען דורך די עמלקים וכנענים.

האב איך מיר געווינדערט אזוי צושטיל, מיר ווייסן דאך דעם באקאנטן טייטש פון של"ה הקדוש אז כל מה שיאמר לך בעל הבית עשה חוץ מצא, און אפילו אלישע/אחר וואלט געקענט תשובה טאן ווען ער זאגט "אף על פי כן", נו, וואס איז אזוי געפערליך געווען די חטא פון די מעפילים אז זיי האבן זיך ארויפגעדראפעט קיין ארץ ישראל אן די הסכמה פונעם אייבערשטן, סוף כל סוף האבן זיי דאך געמיינט דערמיט תשובה צו טאן אויפן חטא המרגלים.

עפנענדיג דעם חתם סופר (תורת משה) האב איך געפונען דעם תירוץ קליפ און קלאר: אין הכי נמי! זיי האבן טאקע גארנישט שלעכטס געטאן דערמיט! און זייער שטארבן איז גאר געווען א סימן אז זייער תשובה איז אנגענומען געווארן!

מיט דעם פארענטפערט ער דעם תנא אין מס' שבת וואס רעדט זיך אפ אויף דעם תנא וואס זאגט אז צלפחד איז געווען דער מקושש, און קומט צו די מסקנא אז ניין, ער איז געווען פון די מעפילים. נו, וואס האסטו אויפגעטאן דערמיט? מעפילים איז דאך אויך א שרעקליכער פראבלעם. אבער לפי הנ"ל איז גאר גוט, די מעפילים זענען געווען ריכטיגע בעלי תשובה!

[גבאי ביהמד]

מעלין בקודש

[farshlufen]

עס איז מיר אייביג געווען קשה, וויאזוי איז יתכן אז אזא דור דעה נאכדעם וואס זיי האבן געזען און מיטגעלעבט ווי די גאנצע מצרישע פעדעראלע גאווערמענט ווערט צו נאר בפני כל העולם און די שווערע מכות וואס זיי האבן איינס ביי איינס אריינגעהויבן, נאכדעם וואס זיי זענען אליין אריבער דעם ים אלס א טריקעניש און געזען פרעה'ס מעכטיגע אומבאזיגבארע "גרין בערעטס" און "נעווי סיעלס" מת על שפת הים, וואס האט זיי איצט גורם געווען דא ביי די מרגלים צו פארלירן די אמונה אז דער כל יכול וועט זיי ווייטער אריינפירן וואס האט זיי געברענגט די קאלטע פיס?

קאן אפשר זיין בדרך אפשר אז דער פסוק דערציילט אונז דאס ביי "עמלק יושב בארץ הנגב" נעמליך זיי האבן געשטעלט א פרום פנים אז זיי זענען חושש אז כלל ישראל וועט פארדארבן ווערן און האבן געמאכט א ויצעקו און מרעיש געווען תבל ומלואה, און דאס צו פארשטיין און ארויסהאבן וואס עס שטעקט ביהיינד האט מען שוין געדארפט צוזיין א חכם גדול מיט א פינפטן שו"ע ווען צו נוצן קנאות און ווען נישט.

מיט דעם פארשטייט אויך פארוואס משה רבינו האט געדארפט מתפלל זיין אויף יהושע און פארוואס כלב האט געברויכט גיין איינרייסן אויף קברי אבות, ווייל עס איז געווען א שווערע נסיון צו ביישטיין כנ"ל.

[קרעמער]

געוואלדיגע רעיון.

[צו די זאך]

אן ענליכע טייטש צו דעם זאגט דער תפארת שלמה, אז ווען די מרגלים האבן געזען די גוטע פירות, האבן זיי חושש געווען אז כלל ישראל וועט ח"ו בועט זיין אינען אייבירשטן, אזוי ווי די פסוק זאגט אין דברים, שמנת עבית כשית וכו', און וועגען דעם האבן זיי טאקע מיטגעברענגט פון די פירות, כדי צו ווייזן וואס זייער חשש איז, אבער כלב האט געטענה'ט צו זיי, אז אויב מ'וועט זיך אריינבאקן א פעסטן יראת שמים און מ'וועט לאכן פון די אלע ביליגע תאוות, וועט גארנישט שאטן, און דאס איז פשט אין כלב'ס ווערטער "אם חפץ בנו ה'", אויב אינזער שטרעבן און ווילן איז דער אייבירשטר, דעמאלס וועט זיין והביא אותנו וכו', יכול נוכל לה, וירשנו אותו, ווייל אדרבה דורך דעם וואס מ'וועט זיך מתגבר זיין, וועט מען אסאך העכער אנקומען.

[נייגעריגער]

לכאורה, ווי דער פסוק דערציילט, האט דער נחל אשכול הערשט דאן געקריגן דעם נאמען נחל אשכול על שם די מעשה. פרעגט זיך מיר, וואו איז דאס געווען די פאסירונג? וואו אין ארץ ישראל געפינט זיך אפ דאס טייכעלע וועלכע ס'האט דאן געקריגן דעם נאמען נחל אשכול?

פון ווי נעמסטו אז נחל טייטשט טייך, אפשר טאל (דיתבי בנחל)

[יגעתי ומצאתי]

ברוך שכיוונתי לדעת החתם סופר.

אבער צוערשט דארפט איר הערן וואס מיר האט געדרוקט. איך האב געלערנט די פרשה פון די "מעפילים", וואס האבן זיך נישט צוגעהערט צו משה רבינו באפעל און האבן באשלאסן "יא" ארויפצוגיין קיין ארץ ישראל אלס תשובת המשקל אויף די חטא המרגלים, און זיי זענען נעבעך אומגעקומען דורך די עמלקים וכנענים.

האב איך מיר געווינדערט אזוי צושטיל, מיר ווייסן דאך דעם באקאנטן טייטש פון של"ה הקדוש אז כל מה שיאמר לך בעל הבית עשה חוץ מצא, און אפילו אלישע/אחר וואלט געקענט תשובה טאן ווען ער זאגט "אף על פי כן", נו, וואס איז אזוי געפערליך געווען די חטא פון די מעפילים אז זיי האבן זיך ארויפגעדראפעט קיין ארץ ישראל אן די הסכמה פונעם אייבערשטן, סוף כל סוף האבן זיי דאך געמיינט דערמיט תשובה צו טאן אויפן חטא המרגלים.

עפנענדיג דעם חתם סופר (תורת משה) האב איך געפונען דעם תירוץ קליפ און קלאר: אין הכי נמי! זיי האבן טאקע גארנישט שלעכטס געטאן דערמיט! און זייער שטארבן איז גאר געווען א סימן אז זייער תשובה איז אנגענומען געווארן!

מיט דעם פארענטפערט ער דעם תנא אין מס' שבת וואס רעדט זיך אפ אויף דעם תנא וואס זאגט אז צלפחד איז געווען דער מקושש, און קומט צו די מסקנא אז ניין, ער איז געווען פון די מעפילים. נו, וואס האסטו אויפגעטאן דערמיט? מעפילים איז דאך אויך א שרעקליכער פראבלעם. אבער לפי הנ"ל איז גאר גוט, די מעפילים זענען געווען ריכטיגע בעלי תשובה!

ילמדנו רבינו הרב קרעמער שליט"א, פארוואס ביזטו אזוי צופרידן מיטן חת"ס? ווען עס איז ווען נישט "דער חתם סופר" וואלט איך געזאגט כד ניים ושכיב רב רבנן מרן הק' החת"ס אמר להא שמעתתא (מיטן חוות יאיר'ס ביאור כמובן).

דא אין פרשת שלח שרייט משה רבינו "למה זה אתם עוברים את פי ה' והוא לא תצלח". און שפעטער אין פרשת דברים ווען משה רבנו געט אריין א שארפן מוסר פארציע זאגט ער ותמרו את פי ה' ותזידו (תרגום: וארשעתון) ותעלו ההרה. עס איז קלאר פון די פסוקים אז דאס איז געווען א חטא.

אינ'אמתן איז די קושיא בכלל נישט אזוי שווער, ווייל תשובה איז נישט קיין געפיל זאך, דאס איז א מצוה אין די תורה (גראדע פלוגתת ראשונים ואכמ"ל), און די וועג תשובה צוטוהן איז לויט ווי די תורה שרייבט פאר, נישט דורך א תשובת המשקל וואס איז אליין סותר די ציווי ה'. ממילא איז פשוט צו פארשטיין אז די מעפילים איז געווען א חטא. בכלל איז ארץ ישראל א מתנה פון השי"ת וואס מען קען נישט נעמען אליין אזויווי רש"י זאגט אנהייב בראשית, אויב האבן זיי געוואלט טוהן תשובת המשקל וואלטן זיי בלויז געדארפט לויבן ארץ ישראל בפה ולא במעשה.

אגב, פאלט מיר יעצט איין א גוטע נקודה אויף די מעפילים. די תורה זאגט דאך אין די דברים סדרות לא בצדקתך ויושר לבבך אתה בא לרשת את הארץ כ"א ברשעת הגוים וכו'. די זעלבע זעהט מען ביי די ברית בין הבתרים כי לא שלם עוון אמורי, זעהט מען פון דעם אז ווען די גוים האבן אנגעפילט דאס מעסטל רשעות האבן די אידן איינגענומען ארץ ישראל, און עס האט לכאורה גארנישט מיט די אידן. אויב אזוי, ווען נישט די מרגלים וואלטן די אידן גלייך אריין אין ארץ ישראל, קומט אויס אז די גוים האבן שוין געטון גענוג רשעות פארטריבן צו ווערן. האבן די מעפילים געטענה'ט, אמת מען האט געטוהן עבירות, אבער עס איז דאך נישט תלוי אין די אידן'ס מעשים נאר אין די רשעות פון די גוים, און אויב האבן זיי שוין געטוהן גענוג רשעות פארטריבן צו ווערן, דארפן די אידן באקומען ארץ ישראל.

[קרעמער]

יגעתי ומצאתי

כפטיש יפוצץ סלע

[mitzva man]

לכבוד פרשת שלח - מצוות תכלת, אפשר איז כדאי זיך אריינצוטוהן אין די מצוה. בפרט קענט איר ליינען איבער צען בלעטער דא viewtopic.php?f=5&t=4825&p=431187#p431187

[מאקאווער]

המרגלים התחבאו בקליפת
רימון???



www.bhol.co.il/forums/topic.asp?cat_id= ... m_id=19616