טוב ה' לכל האט געשריבן:אויב די קענסט אים פרעגן וואלט געווען א גוטע זאך.
קודם האט איר דא וואס ער שרייבט, ער שרייבט גראדע דברים של טעם, בפרט פארוואס ר' ישראל מאיר גבאי איז נישט גערעכט, אבער זיינע ראוית ווי ער ווייזט אן איז אויך נישט די שטערקסטע. אייער קשיא וואס איר פרעגט אז פון רוב איז משמע אז זי ליגן אינאיינעם מיט די אנדערע קען מען אויך פארענפערן, אבער איך וועל צוערשט ווארטן ביז נאך ת"ב צו קענען פרעגן ר' שמ"ח וואס ער זאגט דערצו.
ר' שמ"ח: אם נעקוב בספרי המסעות העתיקים, נראה שהם מזכירים את קבר אסתר המלכה בכפר ברעם, כל אחד מתאר את המקום בצורה אחרת, רבי מנחם בן פרץ החברוני מתאר את הקבר "בתוך סלע אחד", תלמיד הרמב"ן בתוצאות ארץ ישראל מצייר "פי המערה למעלה ואבן גדולה מכסה את פיה", אחרים כותבים "מערה סגורה", "כוך של אבן" ואילו רבי משה באסולה מתאר תיאור הקרוב ביותר למצב כיום: "גל של אבנים ואילן רוביר"ו לציון". אם נתבונן בחורבה הקיימת כיום, אותה ציינו זקני צפת, ובראשם רבי דוב זילברמן, שהוא קבר מרדכי ואסתר, דומני כי כל המסורות יכולות להתאים. יכול מאד להיות שהחורבה מכסה על מערה סגורה שנחקקה בתוך הסלע, אשר פיה למעלה ואבן גדולה מכסה אותה, וכיום ישנו גל של אבנים מעל כל זאת.
באידיש: אויב מיר וועלן זיך אביסל אריינטוען אין די אלטע ספרים וואס באשרייבן מסעות (פון קברי צדיקים בארץ ישראל) וועט איר זען אז יעדע איינע פון זיי זאגט א צווייטע סימן אויף די קברים. רבי מנחם בן פרץ החברוני שרייבט, אז די קבר געפונט זיך אין א גרויסע שטיין. אין ספר תוצאות ארץ ישראל (מחבר א תלמיד פונעם רמב"ן) שרייבט די ענפענוג פון די מערה איז אויבן און א גרויס שטיין באדעקט דעם ענפענוג. רבי משה באסולה שרייבט, א הויפן פון שטיינער (פשטות אויפן ציון - מערה). אויב מ'וועט קוקן דאס פלאץ וואס זקני צפת ובראשם רבי דוב זילברמן האבן אנגעצייכענט, דאס פלאץ וואס געפונט זיך אונטער א חורבה, קען דאס שטימען מיט די אלע אויבערמאנטע סימנים. עס קען זיין אז אונטער די הויפן פון שטיינער (וואס רבי משה באסולה) באדעקט דעם גרויסן שטיין מיט די מערה סגורה.
אמנם בספר "מקומות קדושים וקברי צדיקים בגליל" מבטל את המסורת על חורבה זו, ובמקום זה הוא מראה את קבר אסתר המלכה בבור עמוק מרובע שנמצא סמוך לכביש ממול הכניסה לאתר הארכיאולוגי של ברעם. את הבור תוחם גדר אבנים שגילו ככל הנראה כמה עשרות שנים בלבד, ואינני מבין כיצד החליט שתיאורי ספרי המסעות מתאימים לבור זה. אין מדובר כלל ב'מערה' ולא 'גל של אבנים' ובוודאי לא מערה סגורה. התיאור היחיד שניתן אולי להלום הוא "פי המערה למעלה" אולם בתיאור היחיד הזה יש גם המשך "ואבן גדולה מכסה את פיה" מה שלא יכול להתאים לבור גדול כזה. כמו כן לדעתו "מערה סגורה" הכוונה שבאמת המערה פתוחה לגמרי אלא היות שמחמת עומקה אין גישה לתוכה כתבו "מערה סגורה"... חושבני שדבר שפתיים אך למחסור להתמודד עם 'טענות' מסוג זה.
באידיש: אבער אין ספר "מקומות קדושים וקברי צדיקים בגליל" (ר' ישראל מאיר גבאי), ווייזט ער אן אויף א טיפער פיר עקעדיגער בור וואס געפונט זיך נעבן דעם ראוד קעגן די איבער די ארכילאגיע פון ברעם. נעבן דעם בור איז דא גדר פון שטיינער (גרויסע ציגל), ס'איז קלאר פון די אויסזען פון די געבויעטע ציגל אז עס איז נישט אלט מער ווי צענדליגע יארן. עס שטימט נישט מיט קיין איינע פון די סימנים וואס מ'האמיר פריערד אראפ-געברענגט פון עטליכע ספרים, 1) עס איז נישט קיין מערה, 2) און אוודאי נישט קיין מערה סגורה, נאר א פשוט'ע טיפע גרוב, 3) נישט קיין הויפן מיט שטיינער, 4) און נישט קיין גרויסע שטיין, אפשר איין זאך אז די עפענונג איז פון אויבן, איי וואס טוט גבאי מיט סגורה? היות ס'איז אזא טיפע גרוב ממילא ווערט עס אנגערופן סגורה. הערת הבחור הזעצער, דאס איז שוין א גרויסע לומדת - מ'קען נישט צוקומען הייסט דאס סגורה.