יוראפ האט געשריבן:שכח בענקל פאר די כסדר'דיגע נייעס און אפדעיטס!
ארכעאלאגיע: געפינסן און נייעס
די אחראים: יאנאש,אחראי,געלעגער
- בערל קראקאווער
- שר האלף
- תגובות: 1558
- זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג מאי 17, 2016 1:18 pm
- לאקאציע: בעקבתא דמשיחא
ראש הקהל
הויפט געווינער - שרייבעריי פארמעסט תשע''ז
הויפט געווינער - שרייבעריי פארמעסט תשע''ז
בקראקא אין אומרים ׳תתננו׳ ובאונגארן אין אומרים ׳הבינינו׳
עס איז חנוכה און ארכיאלאגישע געפינסן פון די צייטן פון די חשמונאים, איז ווידער און די נייעס. דאס מאהל אין א געגענט 'סוסיא' וואס איז אין 'הר חברון'. די געפינסן זענען מטבעות, כלים און מקוואות. די געפינסן וועלן צום ערשטן מאהל ווערן פארעפנטלעכט דעם דאנארשטאג, ביי די "הספר והמדבר" שפאציר אין סוסיא.
-
- שר עשרת אלפים
- תגובות: 12993
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יוני 06, 2011 11:01 am
- לאקאציע: בתוך עמי אנכי ישבת
בענקעל האט געשריבן:עס איז חנוכה און ארכיאלאגישע געפינסן פון די צייטן פון די חשמונאים, איז ווידער און די נייעס. דאס מאהל אין א געגענט 'סוסיא' וואס איז אין 'הר חברון'. די געפינסן זענען מטבעות, כלים און מקוואות. די געפינסן וועלן צום ערשטן מאהל ווערן פארעפנטלעכט דעם דאנארשטאג, ביי די "הספר והמדבר" שפאציר אין סוסיא.
עפעס מאכט נישט קיין סענס; די 10 מטבעות זענען נישט פון איין תקופה און (נאר) פון די תקופת חשמונאים. זיי לויפען פון ינאי המלך (ממלכי חשמונאים און א 150 יאר פארען חורבן) ביז א יאר פאר דער חורבן בית המקדש.
דא איז דא 10 מטבעות; 4 אויף דער ערשטער שורה, 4 אויף דער צווייטער שורה, און צוויי אינטען אויף דער דריטע שורה.
ערשטע פון ערשטע שורה, איז א First revolt מטבע געמאכט געווארען איין יאר פאר דער חורבן בית המקדש און עס שטייט דערויף "שנת שתים" און אויף דער אנדערע
זייט "חר(ו)ת ציון". דא זעהט מען נאר דער פאדערשטער זייט ווי עס איז דא א קריגעל און מען קען דא ליינען 4 אותיות "שנת" און דער "ם" פון "שתים".
https://en.wikipedia.org/wiki/First_Jew ... 3Roman_War
צווייטע פון ערשטע שורה, איז געמאכט געווארען אין ארץ ישראל פון א רוימישער Procurator, אין דער גמרא ווערט עס אנגערופען "הפרכי" (דער גאווערנער געשטעלט פון רוים איבער ארץ ישראל), און מען קען דא ליינען דער רוימישער קיסר'ס נאמען, קיסר Tiberius.
https://en.wikipedia.org/wiki/Procurator_(Ancient_Rome)
דריטער פון ערשטע שורה, איז א מטבע פון אגריפס המלך (אגריפס הראשון פון וועם די גמרא דערציילט אז ווען ער האט געליינט הקהל און געקומען צום פסוק "מקרב אחיך תשים עליך מלך" זלגו עיניו דמעות וכו'). דא זעהט מען דריי זאנגען פון שעורים, און עס שטייט דערויף אין גריכיש (וואס מען קען דא נישט ליינען) "אגריפס המלך".
https://en.wikipedia.org/wiki/Herod_Agrippa
פערטער פון ערשטע שורה איז א חשמואים מטבע, דער פאדערשטער זייט וואס מען קען אויף דעם נישט זעהן פון וועליכע מלך.
https://en.wikipedia.org/wiki/Hasmonean_coinage
ערשטע פון צווייטע שורה, איז ווידער דער זעלבע מטבע פון אגריפס המלך (אגריפס הראשון) וואס מען זעהט דערויף דריי זאנגען פון שעורים, און עס שטייט דערויף אין גריכיש (וואס מען קען דא נישט ליינען) "אגריפס המלך".
צווייטע פון צווייטע שורה, איז א קליינטישיגער קיפערנע מטבע (אלע מטבעות דא זענען פון קיפער) פון הורדוס המלך. מען זעהט דערויף א ענקער (anchor), און אויף דער אנדערע זייט דארף שטיין (וואס איז זעלטען אז עס זאל ארויף פיטען) אין גריכיש "הורדוס המלך".
דריטער פון צווייטע שורה, איז פון א אנדערע רוימשיער פראקורעטאר (געדענק נישט אויף דער מיניט וועליכע און פון וועליכע קעניג). מען קען דא זעהן א לולב (די רוימער האבען דענמאלט אכטונג געגעבען נישט צו מאכען די ספעציעלע מטבעות פאר די אידען מיט א פסל); און מען קען ליינען אין לאטיינישע בוכשטאבען (רוים האט געניצט [געבארגט] לאטיינישע בוכשטאבען) דאס ווארט "קיסר".
פערטער פון צווייטע שורה איז פון ינאי המלך, און מען קען ליינען אויף דער ערשטע שורה פון דער מטבע "יהו", צווייטע שורה "נתן הכ", דריטע שורה "הן הגד", פערטער שורה "וחב". די לעצטע שורות וואס די אותיות האט נישט ארויף געפיט דארף זיך ענדיגען מיט "הגד[ו]ל (חסר וא"ו) וחבר היהודים.
ערשטע פון דריטע שורה, איז דער אנדערע זייט פון די פריערדיגע אגריפס המלך מטבעות; עס שטייט דערוף אין גריכיש "אגריפס המלך"; דא קען מען נאר ליינען "אגריפס" (אין גריכיש באסיליוס; ווי דער ערוך טייטשט עס אין ש"ס אדער "קעניג" אדער א "פאלאץ".
צווייטער פון דריטע שורה, איז אדער א הורדוס מטבע אדער א חשמונאים מטבע. אויב מען וויל דוקא קען מען דאס אויך פעסטשטעלען אבער איז נישט ווערט די צייט דערפאר.
עת לחשות ועת לדבר - קהלת ג ז
הרדיון
'הרדיון' אדער 'הר הורדוס' איז א היסטארישער פעסטונג אויף א בארג, צוועלף קילאמעטער דרום פון ירושלים, פון סוף תקופת בית שני. עס איז היינט א נאציאנאלע שפאציר-גארטן מיט פול היסטארישע ארכיאלאגישע געפינסן.
פון 'מגילת ים המלח' זעהט מען אז די מורדי בר כוכבא האבן זיך דא אויפגעהאלטן בשעת די בר כוכבא רעוואלט און רופן דאס אהן 'הרודיס'.
די פעסטונג איז געבויט געווארן דורך מלך הורדוס ווען ער איז אנטלאפן ביי די מלחמה מיט פרס און זיך דא אויפגעהאלטן פאר פערציג יאהר.
דאס פלאץ ווי עס איז באשריבן אין יוסיפון. תולדות מלחמת היהודים עם הרומאים א, כא, י
וכאשר עשה הורדוס זכר עולם לקרוביו ולאוהביו, לא זלזל גם בזכר עצמו: על־כן בנה מבצר בהר הפונה אל ארץ ערב וקרא לו הרודיון על שמו. ואף הרמה העשויה בידי אדם, במרחק ששים ריס מירושלים, אשר דמות לה כמראה שד, גם לה קרא הורדוס בשם הזה וכלל את יופיה בכבוד וברוח נדיבה, כי את ראש הרמה הקיף מגדלים עגולים, ואת כל הכיכר המוקפת מילא ארמונות נהדרים, ולא רק מראה הבתים בפנים היה תאווה לעיניים, כי אם גם מחוץ היה עושר רב שפוך על הקירות והקרנות והגגות. המלך פיזר כסף רב למשוך ממרחק מים רבים עד ראש הרמה, ובשיפוע הגבעה חצב מאתיים מעלות שיש לבן צח, כי הייתה הגבעה גבוהה למדי, אף כי כולה נעשתה בידי אדם. וגם בתחתית הגבעה הקים הורדוס בנייני מלכים אחרים, בתי מסכנות (מחסנים) לכלי בית המלך ובתי משכן לעבדיו, עד כי דמתה המצודה הזאת לכל חוקיה לעיר שלמה בתחום ארמון מלכים
אסאך ארכיאלאגישע אנטדעקונגען איז שוין געפונען געווארן אין דעם פעסטונג ווי אויך זאגן ארכילאגן אז זיי האבן געפונען די באגרעבעניש פון הורדוס.
אין ארכיאלאגישע גרובינגן פון די לעצטע יאהר, אין די מאגאזינן און קעלערן פונעם פעסטונג, האט מען געפונען גרויסע 'פעסער', וואס קוקט אויס צו זיין געניצט צו האלטן וויין. עטליכע פעסער האבן אויף זיך אדרעססן מיט זיגלען, וואס צייגט אויף ריזיגע זאפאסן מיט וויין וואס איז געשיקט געווארן פון איטאליע צו קעניג הורדוס.
מערת התאומים
מערת תאומים אין אראביש "מערת אם אל-תאומין". די מערה געפונט זיך צוויי קילאמעטער פון בית שמש, צו מערב זייט פון די הרי ירושלים, ביי די ברעג פון "נחל מערה" וואו עס פליסט וואסער פון די "הרי יהודה" צום ים התיכון. עס איז 50 ביי 75 מעטער גרויס. ביי די אריינגאנג צו די מערה געפינט זיך א גרויסע פייגן בוים. טיף אין די עק פון די הייל איז דא א קליינע געמאכטע טייכל מיט קוואל וואסער, אויף די אנדערע זייט איז דא נאך טיפע קלענערע געפארפולע היילן.
אנהייב פון די הייל איז דא א עפענונג פון ארום 20 מעטער מיט א טאטאלע טויט שרעקענדע פיסטערניש. עס הענגן פון די דאך אויסזעהנעדע גלאנציגע שפיצן פון ליימשטיין (talactites and stalagmites), וואס האבן זיך פארמירט דורך די וואסער וואס פליסט אין די שטיין און טראפט אן אויפהער פאר טויזנטער יאהר דורך די שפאלטנס פון די מאסיווע שטיין, צולאזענדיג ביסלעכווייז מינעראלן פון די שטיין. ווי אויך וואוינען דארט פיהר סארטן 'פלעדערמויזן' אין די ווינטער.
פארשידענע לעגענדעס ווערן פארציילט איבער די הייל. פאר א צייט איז ארומגעגאנגען א שמועה אז א ש-ד וואוינט אין די הייל. א טייל האבן דאס גערופן "די טויער פון די אונטערוועלט" אדער "די טויערן צום גיהנום". איינע פון די לעגענדעס איז, אז אן אראבישע פרוי אן עקרה האט געטרונקען פון די טייכל אין די הייל און געבארן צווילינג. צוליב דעם הייסט די הייל "מערת תאומים", פון דעם אראבישן נאמען "אם אל-תאומין" - די מאמע פון די צווילינג.
די הייל איז נישט אזוי באקאנט פאר פרעמדע באזוכער אין די געגענט און איז שווער צו געפינען, צוליב וואס עס איז אין קאמפליצירטע וועגן און די עפענונג איז פארדעקט מיט א גרויסע בוים.
די הייל איז ערשט אנטדעקט געווארן אין תרל"ד. אין ארכעאלגישע פארשונגען אין תשס"ט איז אנטדעקט געווארן אז דאס איז געווען איינע פון באהעלטענישן פון די "מורדי בר כוכבא", געפינענדיג אין די גאר טיפע היילן, מענטשליכע ביינער און פארצייטישע וואפן און א הויפן מיט זילבער און גאלדענע רוימישע מטבעות, מיט צענדליגער בר כוכבא מטבעות. אויך איז געווען זייער אויפפאלענד צו געפונען 42 ליכט לעמפלעך טיעף אין די שפאלטנס פון די ווענט.
סלע כסף ממערת התאומים, 135-134 לספירה, עליו מוטבע ”לחרות ירושלם“.
- ראפאט קראמפלי
- שר האלפיים
- תגובות: 2341
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג אקטאבער 07, 2013 12:16 pm
- לאקאציע: אין טעלער.
- שטאלצער יוד
- שר האלפיים
- תגובות: 2438
- זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 19, 2016 2:00 pm
- שמעלקא זאפטיגער
- שר שלשת אלפים
- תגובות: 3321
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג אוגוסט 15, 2016 3:19 pm
- לאקאציע: איינגעטונקען
- פאראינטערסירט
- שר ארבעת האלפים
- תגובות: 4331
- זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג יוני 30, 2016 10:49 am
א גרויסן שכוח בענקל פאר די אינטערסאנטע ארכילאגישע זאכן.
אין בי כישרון מיוחד, אבל יש בי הרבה סקרנות. ...{אלברט איינשטיין}
- יידישע קהילות
- שר שמונת אלפים
- תגובות: 8685
- זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 28, 2014 4:03 pm
שטאלצער יוד האט געשריבן:הערליך שיין!!!
וואו איז דארט די נאמען ברקוביץ משה אנגעצייכענט?
עס איז מיר נישט באקאנט וואס דאס איז. ווייזט אויס אז דאס שטייט אויף איינע פון די ווענט אינעם הייל און מעגליך האט דאס איינע פון די ארכילאגן אויפגעשריבן. די בילד מיט טייל אנדערע בילדער קומען פון דא: http://www.malham.info/teomimcave
עס האט לכתחילה נישט געדארפט ארויפגיין דא.
א דאנק פאר יעדן פאר זיך באדאנקן און זיך אונטערהאלטן מיט א געמיינזאמע אינטערעסע אין די היסטארישע ווערק.
- שמעלקא זאפטיגער
- שר שלשת אלפים
- תגובות: 3321
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג אוגוסט 15, 2016 3:19 pm
- לאקאציע: איינגעטונקען
קליינע מענטשעלע [געטקשעלע?] געפינען אין יאהוד; ארכיאלאגן שאצן עס אין עלטער פון 3,800 יאר!
איידער איך גיי שרייבן דעם באריכט וויל איך קלארשטעלן אז אני כשלעצמי גלייב נישט קיין אות פון די ארכיאלאגן, אבער פארט האב איך א געפיל אין היסטאריע, דערפאר וועל איך באריכטן דעם נייעסל.
ארכיאלאגיע איז א ברייטפארצווייגטער טעמע, וואס מ'לערנט אין קאלעדזש. די ארכיאלאגן האבן זייערע שיטות וויאזוי צו שאצן א זאך ווי אלט דאס איז, און עס איז פארשטענדליך דא א מהלך וויאזוי צו זוכן נאך אונטערערדישע געפינסן, עס זאל נישט צומזיקט ווערן דורכאויס די זוכעריי אקציעס. ווען די חברה האלטן ביים גראדואירן, נעמט מען די סטודענטן צו ערטער וואו מ'האט קיינמאל נאכנישט געגראבן (אין א"י איז יעדער אינטש א שטיק ארכיאלאגיע) און דארט זוכט מען אינאיינעם. (פרעגסט מיר? מ'טראגט זיי צו פלאץ וואו די לערער האבן פריער באהאלטן ווארע וואס מ'גייט היסטאריש געפינען אין עטליכע שטונדן...)
אלענפאלס, דאסמאל איז געווען דאס שטעטל "יאהוד" אין דער רייע. זיי האבן געגראבן און געפינען א גרויסער גרוב, וואס ווי זיי פאטרשטייען איז עס געווען א גרויסער באגרעבעניש ארט, און ווי דער הויפט ארכיאלאג גלעד יטאח זאגט האט מען נאך "קיינמאל פריער נישט געפינען אזא ווערדפולער באגרעבעניש", זיי האבן דארט געפינען שפיז-קעפלעך, מעכטיגע כמו-באמבעס, א האק, און מ'האט ווייטער געזוכט.
אינעם לעצטן טאג פונעם גראבעריי האט מען דאס געענדיגט מיט א גוטן טעם אין מויל... זיי האבן געפינען א מענטשליך אויסגעשניצטער סקלופטור וואס איז גרויס (כ'מיין צו זאגן קליין) 18 סענטימעטער, וואס האט אין דער ערשטער מינוט אויסגעזען ווי עס איז א שטיקל קריגעלע, אבער דאן האט מען געזען אז דער פך איז גאר א חותמו של עבודה זרה...
"דער הויכער קוואליטעט און פונקטליכער שניצונג פונעם סקלופטור וואס איז שוין באלד 4,000 יאר אלט, איז העכסט איינדרוקספול. ווי מ'זעט האט זיך דער געבוי אנגעהויבן צו קריאטירט ווערן ביים האלז וועלכע איז דער אפיציעלער גרונדשטיין, און האלט דער אויבערשטער טייל פונעם אויסשניצונג. דערנאך האט מען אויסגעשניצט די הענט, און עס איז צוגעקומען די פיס אויך. ווען דאס אלעס איז פארטיג געווארן איז ארויסגעוואקסן דער קאפ, וואס לאנט זיך אן אויף די הענט, מ'זעט אז דער געזיכט אויפן סקלופטור איז אויף א פאזע ווי ער וואלט געווען פארקלערט אין עפעס [כ'וויל נישט נוצן די אריגינעלע ווערטער, טשולדיגט]"... אייסערט זיך דער אויבנדערמאנטער.
ווי די ארכיאלאגן האבן באשלאסן,זעט עס אויס ווי א באגרעבעניש פון זייער א גרויסער פערזענליכקייט פון א געוויסער פראקציע, וואס איז באערדיגט געווארן מיט זיינע פערזענליכע שמאנצעס און בערעלעך צו האבן קאמפעני אין גרוב, ווי עס איז געווען איינגעפירט בימים ההם, און ווי די חברה זאגן איז עס דאס ערשטע מאל וואס מ'זעט ווי דער אפגאט איז באגראבן געווארן אינאיינעם מיט איר דינער, ער זאל האבן א גאט וואס זאל אים שטארקן אין זיין נויט \ טויט... עס מוז נישט זיין א געטשקע, ס'קען סתם אזוי זיין א שניצונג פון דער באגראבענער, וואס האט נישט געהאט פלאץ פאר א שפיגל אין זיין קבר'ל... צו גאר דער זיידע פונעם טויטן, ווער ווייסט?!
אויך האבן זיי דארט געפינען פארשידענע זאכן ווי פיצלעך שטיקלעך כלי חרס, שטיינערנע כלים, און ביינער פון באשעפענישן.
נו, זאל זיי וואויל באקומען...
ארכיאלאגיע איז א ברייטפארצווייגטער טעמע, וואס מ'לערנט אין קאלעדזש. די ארכיאלאגן האבן זייערע שיטות וויאזוי צו שאצן א זאך ווי אלט דאס איז, און עס איז פארשטענדליך דא א מהלך וויאזוי צו זוכן נאך אונטערערדישע געפינסן, עס זאל נישט צומזיקט ווערן דורכאויס די זוכעריי אקציעס. ווען די חברה האלטן ביים גראדואירן, נעמט מען די סטודענטן צו ערטער וואו מ'האט קיינמאל נאכנישט געגראבן (אין א"י איז יעדער אינטש א שטיק ארכיאלאגיע) און דארט זוכט מען אינאיינעם. (פרעגסט מיר? מ'טראגט זיי צו פלאץ וואו די לערער האבן פריער באהאלטן ווארע וואס מ'גייט היסטאריש געפינען אין עטליכע שטונדן...)
אלענפאלס, דאסמאל איז געווען דאס שטעטל "יאהוד" אין דער רייע. זיי האבן געגראבן און געפינען א גרויסער גרוב, וואס ווי זיי פאטרשטייען איז עס געווען א גרויסער באגרעבעניש ארט, און ווי דער הויפט ארכיאלאג גלעד יטאח זאגט האט מען נאך "קיינמאל פריער נישט געפינען אזא ווערדפולער באגרעבעניש", זיי האבן דארט געפינען שפיז-קעפלעך, מעכטיגע כמו-באמבעס, א האק, און מ'האט ווייטער געזוכט.
אינעם לעצטן טאג פונעם גראבעריי האט מען דאס געענדיגט מיט א גוטן טעם אין מויל... זיי האבן געפינען א מענטשליך אויסגעשניצטער סקלופטור וואס איז גרויס (כ'מיין צו זאגן קליין) 18 סענטימעטער, וואס האט אין דער ערשטער מינוט אויסגעזען ווי עס איז א שטיקל קריגעלע, אבער דאן האט מען געזען אז דער פך איז גאר א חותמו של עבודה זרה...
"דער הויכער קוואליטעט און פונקטליכער שניצונג פונעם סקלופטור וואס איז שוין באלד 4,000 יאר אלט, איז העכסט איינדרוקספול. ווי מ'זעט האט זיך דער געבוי אנגעהויבן צו קריאטירט ווערן ביים האלז וועלכע איז דער אפיציעלער גרונדשטיין, און האלט דער אויבערשטער טייל פונעם אויסשניצונג. דערנאך האט מען אויסגעשניצט די הענט, און עס איז צוגעקומען די פיס אויך. ווען דאס אלעס איז פארטיג געווארן איז ארויסגעוואקסן דער קאפ, וואס לאנט זיך אן אויף די הענט, מ'זעט אז דער געזיכט אויפן סקלופטור איז אויף א פאזע ווי ער וואלט געווען פארקלערט אין עפעס [כ'וויל נישט נוצן די אריגינעלע ווערטער, טשולדיגט]"... אייסערט זיך דער אויבנדערמאנטער.
ווי די ארכיאלאגן האבן באשלאסן,זעט עס אויס ווי א באגרעבעניש פון זייער א גרויסער פערזענליכקייט פון א געוויסער פראקציע, וואס איז באערדיגט געווארן מיט זיינע פערזענליכע שמאנצעס און בערעלעך צו האבן קאמפעני אין גרוב, ווי עס איז געווען איינגעפירט בימים ההם, און ווי די חברה זאגן איז עס דאס ערשטע מאל וואס מ'זעט ווי דער אפגאט איז באגראבן געווארן אינאיינעם מיט איר דינער, ער זאל האבן א גאט וואס זאל אים שטארקן אין זיין נויט \ טויט... עס מוז נישט זיין א געטשקע, ס'קען סתם אזוי זיין א שניצונג פון דער באגראבענער, וואס האט נישט געהאט פלאץ פאר א שפיגל אין זיין קבר'ל... צו גאר דער זיידע פונעם טויטן, ווער ווייסט?!
אויך האבן זיי דארט געפינען פארשידענע זאכן ווי פיצלעך שטיקלעך כלי חרס, שטיינערנע כלים, און ביינער פון באשעפענישן.
נו, זאל זיי וואויל באקומען...
לעצט פארראכטן דורך שמעלקא זאפטיגער אום מיטוואך דעצעמבער 27, 2017 3:38 pm, פארראכטן געווארן 1 מאל.
די גאנצע שטאט פאר קיין דותן, אבער דותן איז געבליבן ביים ירח האיתנים. און שוין.
- למעלה משבעים
- שר עשרת אלפים
- תגובות: 12397
- זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מארטש 02, 2008 10:17 pm
- לאקאציע: ערגעץ פארבלאנדזשעט אויף די גראדע וואסערן
- שטאלצער יוד
- שר האלפיים
- תגובות: 2438
- זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 19, 2016 2:00 pm
- שמעלקא זאפטיגער
- שר שלשת אלפים
- תגובות: 3321
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג אוגוסט 15, 2016 3:19 pm
- לאקאציע: איינגעטונקען
שטאלצער יוד האט געשריבן:עפעס בין איך דא אומרואיג מיט דעם בילד... אויף'ן חדר באס פלעגן מיר אוועקדרייען די קאפ ווען מ'איז אריבער געפארן א טומאה...באלאנגט עס טאקע דא?
האמיר אים עכ"פ געמאכט אז עינים להם ולא יראו, אזוי אז עס איז שוין בעסער די מצב. פארשטייט זיך אז עס איז נישט קלאר אויב דאס איז א טומאה בכלל, ס'איז א מענטשעלע, וואס די ארכיאלאגן זאגן אז זיי האבן עס געטראפן אין א קבר. עס דארף קלארגעשטעלט ווערן אויב דאס איז טאקע א טומאה, טאקע מזמן עובדי ע"ז, און אויב איז עס אזוי דארף מען עס טאקע זאפארט הויקער מן השורש זיין.
אדערווייל ווייסן נאך די ארכעאלאגן אליינס נישט וואס דאס איז, ממילא איז נישט באשטעטיגט מה זה ועל מה זה.
די גאנצע שטאט פאר קיין דותן, אבער דותן איז געבליבן ביים ירח האיתנים. און שוין.
- שמעלקא זאפטיגער
- שר שלשת אלפים
- תגובות: 3321
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג אוגוסט 15, 2016 3:19 pm
- לאקאציע: איינגעטונקען
2,700 יעריגער חותם מזמן בית ראשון מיטן קריצונג "לשר העיר" אנטדעקט
לשרער.
אט אזוי לייענט זיך דער זעלטענעם חותם וואס איז נעכטן געפינען געווארן גרובנדיג ארום דער כותל המערבי. דער חותם (אין אידיש איז עס פּלאָמבע, נישט ממש א זיגל, אבער לאמיר עס רופן חותם און שוין...) איז לויט די ארכיאלאגן עפעס גאר היסטאריש, וויבאלד עס האט אין זיך די רעדע פון צוויי משרי ירושלים העתיקה, און עס איז לויט זיי אלט 2,700 יאר.
די גראבונגען ביים אומגעגנט פון כותל איז שוין אן אלטער זאך. מען האלט אין איין טרעפן דארט סחורה דארט, אמאל ביינער און אמאל ציינער, הכל לפי המצב והזמן... איבער די "מנהרות הכותל" אליין קען מען שרייבן און שרייבן פאר שעות ארוכות, און נישט אזוי שנעל ענדיגן.
די יעטציגער חותם וואס מ'האט געפינען האט לכאורה באלאנגט פאר דער גובערנאטאר, דער שר העיר וואס האט געפירט דעם שטאט. דאס איז געמאכן פון די "טין" מאטעריאל, און גאס איז זעלטן מיט דעם אז עס איז לכתחלה געגאסן געווארן אין פייער מיט איר איינקריצונג, אין די צייט וואס געווענליך פלעגט מען קודם גיסן די מטבע און שפעטער צולייגן די קריצונגען.
איר גרויסקייט [קליינקייט] איז 15 ביי 13 מילימעטער, און איז דיק צווישן 2 און 3 מילימעטער.
אז מיר וועלן עס נענטער באטראכטן וועלן מיר זען אז אויפן אויסערשטן טייל פונעם קריצונג זעט עס אויס ווי צוויי געשטאלטן וואס קוקן זיך אן איינער דעם צווייטן. דערמאנט די כרובים? ווייס איך נישט, ווייל כ'האב קיינמאל די כרובים נישט די זכיה געהאט צו זען... זיי זעען אויס ווי צוויי מענער, אדער גאר ווי א מאן קוקט אין שפיגל, די קאפ באשטייט פון א פינטל (איי מאן יימר אז דאס איז א מאן אויב אזוי? תיובתא) עס האט נישט מער דעטאלן ביים פרצוף.
די הענט פון איין זייט זענען צוויי שטריכן וואס גייען אויף אראפ און מער ארויס פון דער חותם, און די הענט וואס זענען אויף אריין הייבן זיך אין די לופטן, ס'זעט אויס ווי זיי ביידע האלטן עפעס אין די הענט.
זייערע קליידער זענען געשטרייפט, עס קומט אן ביז צו די קניען, (מ'זעט נישט וואו די קניען איז, אבער אז מ'שרייבט שוין יא לאמיר נאכשרייבן וואס די ארכיאלאגן זעען דארט... באלד וועלן זיי זאגן אז ס'נישט באשטעטיגט דאס אז אין יענע תקופה איז געווען אזא זאך ווי קניען, וואטעווער...).
פון אונטן האב מיר אן אויסקריצונג פון ווערטער אין די פארצייטישער כתב עברי. דארט שטייט "לשרער", וואס דאס ווערט אפגעליינט "לשר העיר", ווי מ'פלעגט שרייבן אין יענע צייטן, ווי מ'זעט אין אסאך אנדערע שריפטן און קריצונגען, אנע ספעיס צווישן איין ווארט און צווייטן, און אנע הא הידועה.
ווי די ארכיאלאגן שפעקולירן איז דער חותם געווען ווי דער "לאגא" פון דער שר העיר אין ירושלים, און ער האט ווארשיינליך דערמיט געשטעמפלט זיינע בריוון, ונחתם בטבעת השר. לכאורה איז דער בריוו אדרעסירט געווען צו איינע פון די הייזער וואו זיי האבן געגראבן צווישן אירע פאנדומענטן. נו, ווער לאזט זיי נישט שפעקולירן, גראדע מאכט עס סענס אויך.
אבער אנדערע ארכיאלאגן ווילן דווקא יא אז מען זאל זאגן אז דאס איז נישט געפונען ביים איד וואס האט עס ערהאלטן נאר ביים שיקער, ווייל דאס טוט באפעסטיגן וואס די ארכיאלאגן טענה'ן שוין לאנג, אז אין די געגנט איז געווען די שטאטישע הויפטקווארטירן אין די צייט פון בית ראשון. ווי זיי זאגן האט מען ביז היינט נישט פעסטגעשטעלט צו די ירושלימ'ער שטאט האט געהאט א שטאטראט און א "שר העיר" אין די זמן פון בית ראשון, אבער אצינד ווייסט מען שוין אז יא...
דער טיטל "שר העיר" איז באקאנט פון נ"ך ווי עס ווערט 2 מאל דערמאנט, די ערשטע אין ספר מלכים ב' ווי עס ווערט דערמאנט יהושע, דער שר העיר ירושלים אין די צייט פונעם מלך חזקיהו, און אין בספר דברי הימים ב' טרעפן מיר מעשיהו, דער שר העיר ירושלים אונטער די יאשיהו מלוכה.
דער ארט וואו מ'האט געפינען דען חותם פון דער שר העיר, האט באקומען א סטאטוס אלס א פלאץ מימי בית ראשון.
אט אזוי לייענט זיך דער זעלטענעם חותם וואס איז נעכטן געפינען געווארן גרובנדיג ארום דער כותל המערבי. דער חותם (אין אידיש איז עס פּלאָמבע, נישט ממש א זיגל, אבער לאמיר עס רופן חותם און שוין...) איז לויט די ארכיאלאגן עפעס גאר היסטאריש, וויבאלד עס האט אין זיך די רעדע פון צוויי משרי ירושלים העתיקה, און עס איז לויט זיי אלט 2,700 יאר.
די גראבונגען ביים אומגעגנט פון כותל איז שוין אן אלטער זאך. מען האלט אין איין טרעפן דארט סחורה דארט, אמאל ביינער און אמאל ציינער, הכל לפי המצב והזמן... איבער די "מנהרות הכותל" אליין קען מען שרייבן און שרייבן פאר שעות ארוכות, און נישט אזוי שנעל ענדיגן.
די יעטציגער חותם וואס מ'האט געפינען האט לכאורה באלאנגט פאר דער גובערנאטאר, דער שר העיר וואס האט געפירט דעם שטאט. דאס איז געמאכן פון די "טין" מאטעריאל, און גאס איז זעלטן מיט דעם אז עס איז לכתחלה געגאסן געווארן אין פייער מיט איר איינקריצונג, אין די צייט וואס געווענליך פלעגט מען קודם גיסן די מטבע און שפעטער צולייגן די קריצונגען.
איר גרויסקייט [קליינקייט] איז 15 ביי 13 מילימעטער, און איז דיק צווישן 2 און 3 מילימעטער.
אז מיר וועלן עס נענטער באטראכטן וועלן מיר זען אז אויפן אויסערשטן טייל פונעם קריצונג זעט עס אויס ווי צוויי געשטאלטן וואס קוקן זיך אן איינער דעם צווייטן. דערמאנט די כרובים? ווייס איך נישט, ווייל כ'האב קיינמאל די כרובים נישט די זכיה געהאט צו זען... זיי זעען אויס ווי צוויי מענער, אדער גאר ווי א מאן קוקט אין שפיגל, די קאפ באשטייט פון א פינטל (איי מאן יימר אז דאס איז א מאן אויב אזוי? תיובתא) עס האט נישט מער דעטאלן ביים פרצוף.
די הענט פון איין זייט זענען צוויי שטריכן וואס גייען אויף אראפ און מער ארויס פון דער חותם, און די הענט וואס זענען אויף אריין הייבן זיך אין די לופטן, ס'זעט אויס ווי זיי ביידע האלטן עפעס אין די הענט.
זייערע קליידער זענען געשטרייפט, עס קומט אן ביז צו די קניען, (מ'זעט נישט וואו די קניען איז, אבער אז מ'שרייבט שוין יא לאמיר נאכשרייבן וואס די ארכיאלאגן זעען דארט... באלד וועלן זיי זאגן אז ס'נישט באשטעטיגט דאס אז אין יענע תקופה איז געווען אזא זאך ווי קניען, וואטעווער...).
פון אונטן האב מיר אן אויסקריצונג פון ווערטער אין די פארצייטישער כתב עברי. דארט שטייט "לשרער", וואס דאס ווערט אפגעליינט "לשר העיר", ווי מ'פלעגט שרייבן אין יענע צייטן, ווי מ'זעט אין אסאך אנדערע שריפטן און קריצונגען, אנע ספעיס צווישן איין ווארט און צווייטן, און אנע הא הידועה.
ווי די ארכיאלאגן שפעקולירן איז דער חותם געווען ווי דער "לאגא" פון דער שר העיר אין ירושלים, און ער האט ווארשיינליך דערמיט געשטעמפלט זיינע בריוון, ונחתם בטבעת השר. לכאורה איז דער בריוו אדרעסירט געווען צו איינע פון די הייזער וואו זיי האבן געגראבן צווישן אירע פאנדומענטן. נו, ווער לאזט זיי נישט שפעקולירן, גראדע מאכט עס סענס אויך.
אבער אנדערע ארכיאלאגן ווילן דווקא יא אז מען זאל זאגן אז דאס איז נישט געפונען ביים איד וואס האט עס ערהאלטן נאר ביים שיקער, ווייל דאס טוט באפעסטיגן וואס די ארכיאלאגן טענה'ן שוין לאנג, אז אין די געגנט איז געווען די שטאטישע הויפטקווארטירן אין די צייט פון בית ראשון. ווי זיי זאגן האט מען ביז היינט נישט פעסטגעשטעלט צו די ירושלימ'ער שטאט האט געהאט א שטאטראט און א "שר העיר" אין די זמן פון בית ראשון, אבער אצינד ווייסט מען שוין אז יא...
דער טיטל "שר העיר" איז באקאנט פון נ"ך ווי עס ווערט 2 מאל דערמאנט, די ערשטע אין ספר מלכים ב' ווי עס ווערט דערמאנט יהושע, דער שר העיר ירושלים אין די צייט פונעם מלך חזקיהו, און אין בספר דברי הימים ב' טרעפן מיר מעשיהו, דער שר העיר ירושלים אונטער די יאשיהו מלוכה.
דער ארט וואו מ'האט געפינען דען חותם פון דער שר העיר, האט באקומען א סטאטוס אלס א פלאץ מימי בית ראשון.
די גאנצע שטאט פאר קיין דותן, אבער דותן איז געבליבן ביים ירח האיתנים. און שוין.
- שטאלצער יוד
- שר האלפיים
- תגובות: 2438
- זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 19, 2016 2:00 pm