לימודי חול בבתי חינוך

[שכל הישר]

וויאזוי האבן זיך די חברה אין אמיש טאון אן עצה געגעבן?
וואו איך האב געהערט איז זייערס א קעיס איבער די דאזיגע נושא אנגעקומען ביזן סופרים קארט און זיי האבן געווינכן

[גרויסע-גדולה]

וויאזוי האבן זיך די חברה אין אמיש טאון אן עצה געגעבן?
וואו איך האב געהערט איז זייערס א קעיס איבער די דאזיגע נושא אנגעקומען ביזן סופרים קארט און זיי האבן געווינכן

שמעתי אז זיי האבן גע'טענה'ט אז עס איז קעגן זייער רעליגיע, און די סופרים קארט האט גע'פסק'נט אז זיי זענען גערעכט און מען קען זיי נישט צווינגען אויפ'ן ענין
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Wisconsin_v._Yoder

[Gevald Geshrigen]

אמת אבער עטליכע וויכטיגע נקודות: אלף זיי האבן טאקע נישט קיין געזעץ פון א סקול לגבי נ.י.סטעיט והשנית דאס פארענטפערט נאר די חיוב פון די עלטערן נישט לגבי א מוסד.
אויסערדעם איז יענץ געווען אויפן פעדעראל לעוועל נישט אויפן סטעיט לעוועל און איז נישט א זאך אין וואס די מוסדת זענען אינטערסירט.
לעת עתה איז אלעס אינעם סטעיט לעוועל.
הכלל מען דארף אסאך אסאך מתפלל זיין אז עס זאל קיין שאדן ארויסקומען פון די גאנצע זאך

[חוקר]

די שאלה איז וויפיל נעמען זיי פון די רעגירונג???? (אפשר אז אונז וועלן נישט נעמען מער וועט עס זיין אסאך גרינגער אויף די לעגאלע פראנט)

[חוקר]

אמת אבער עטליכע וויכטיגע נקודות: אלף זיי האבן טאקע נישט קיין געזעץ פון א סקול לגבי נ.י.סטעיט והשנית דאס פארענטפערט נאר די חיוב פון די עלטערן נישט לגבי א מוסד.
אויסערדעם איז יענץ געווען אויפן פעדעראל לעוועל נישט אויפן סטעיט לעוועל און איז נישט א זאך אין וואס די מוסדת זענען אינטערסירט.
לעת עתה איז אלעס אינעם סטעיט לעוועל.
הכלל מען דארף אסאך אסאך מתפלל זיין אז עס זאל קיין שאדן ארויסקומען פון די גאנצע זאך

די חיוב פון עלטערן איז טאקע א חיוב, אבער מען דארף נישט דער עוכר ישראל זאל אינז העלפן מקיים זיין אונזער חיוב, דאס דארפן מיר אליין טוהן

[Gevald Geshrigen]

וויפיל זיי נעמען פון די רעגירונג ? אין נ.י.ס. זיכער זערא ווייל עס איז נישט דא קיין עמיש.
דאכט זיך זיי וואוינען אין עקסטרע שטעטלעך וואס האט מן הסתם בכל נישט קיין סקול דיסטריקט.
דא אין נ.י. איז די געזעץ בכלל נישט תלוי צו מען נעמט געלט אדער נישט. סימפל עז דעהד.
די מוסדות כהיום יום גרייטן זיך געהעריג צו פארלירן אלעס און זענען זייער גערן גרייט פאר א נדבן זיך אונטערצונעמען דעם חלק. אגב וועט די שכ׳׳ל פרייז זיין עוורידזש 650-800 פער קינד פער חודש.

[גאלדענע פעדער]

סתם געהערט א שיינע מעשה היינט וואס האט אהער, האב איך געקלערט ס'איז כדי דא מיט צו טיילן מיטן עולם.

(אילו וועל איך נאך איין טאג מער מרחב זיין דעם דיבור מיט א לענגערע ארטיקעל איבער דעם ענין) הכלל. שמעתי אז ס'איז אין די שטאט קאוונע - וואס ס'איז ליידער געווען דארט פול משכילים - געקומען איינע פון די משכילים צום שטאט'ס רב הגאון רבי יצחק אלחנן ספעקטאר, מיטן טענה הידעו [שלהם] אז מען דארף שוקן די יוגענט שטודירען און קאלידזש מיטן טענה, אז וויבאלד חז''ל זאגן דאך אין מסכת קידושין אז: "וחייב ללמדו אומנות ".

האט איהם רבי יצחק אלחנן גענפערט מיט א געוואלדיגע חכמה, בבחינות אים עקש תתפתל.. און אזוי געזאגט: גערעכט ביסטו טאקע אז ס'איז דא א חיוב האב על הבן פון ללמדו אומנות, אבער וויסן זאלסטו אז אונז ווייס מיר אויך אז ס'איז אויך דא א כלל אזאויב ס'איז געווען מתו אחיו מחמת מילה. אין אזא פאל וואס א קינד איז געבוירן געווארן נאך וואס דריי פון זיינע פריעדיגע ברידערס זענען נעבעך געשטארבן מחמת מילה, איז די הלכה אז מען מילה'עט איהם נישט. און אויף אזא פאל איז גאר א פונקט פארקערט די הלכה אז ס'איז גאר דא אן איסור און מען טאר נישט מעלה'נען. אלזא ווער ווי אייך ווייסט נאך אזוי גוט.. וואס ס'איז ארויס געקומען פון אייך און אייערע חברים וואס זענען געגאנגען שטודורען אלזא איז דא גאר דא דער דין אז ס'איז גאר דא אן איסור פון מתו אחיו מחמת מילה [מתו אחין מחמת קאלעדזש] צו גיין אין קאלידזש שטודורען...


איך בין נישט דער וואס איז ראי צו זאגן פארוואס אלע פריעדיגע חסידישע רבי'ס און ערליכע יודן זענען געווען א קעגן דאס גיין היינטיגע צייטן און קאלידזשעס. און מען קען אליינס פארשטיין כמה טעמים דערינען, אבער לפי דברינו קען מען נאר כאטש נאר צולייגן א טעם לשבח, ווי מען זעהט קלאר היינטיגע צייטן וואס ס'איז דא מאחינו בני ישראל וואס זענען געגאנגען שטודירען און וואס ס'איז דערפון מיט זיי געשעהן. נאכאמאל איך וויל נישט און בין נישט דער מענטש אריין צו רעדן אין די האקעלע ענינים, אבער ביודעו ומכירו קאמינה וואס איך ווייס און כ'האב אליינס מיטגעהאלטען ביי א געוויסע פאל ווי דאס גיין אין קאלעדזש האט געפערליך שטארק געשאדט ליידער פאר א געוויסע יוד, א חסידישע יוד פון א ערליכע חסידישע משפחה מאחינו בני ישראל ואכמ''ל.


און בכלל ובזה אסיים דברי, גלייב מיר אלע באמונה שלימה אז יעדעס ווארט וואס חז''ל זאגן אונז איז הייליג און אמת. און חז''ל זאגן קלאר אז מזונותיו של אדם קצובים לו מראש השנה, און ווילאנג א מענטש טוט די השתדלות וואס ער דארף צו טוהן, איז נישט דא קיין שום זאך אין די וועלט וואס ס'קען פון איהם אפשטעלן דאס וואס ס'איז פאר איהם געווארן באשריבן דעם יאר.

איז ממילא קיין שום נפקא מינה נישט, צו מען גייט יא אין קאלעדזש צו נישט. ווייל ווילאנג אונז פאלג מיר אונזערע גדולים און ערליכע יודן וואס האבן גוט פארשטאנען אז מיר געהערן נישט צו גיין צו די קאלעדזש'ס וואס אימער זייערע סיבות זאלן נישט האבן געווען, און ווילאנג אונז טוהן וואס אונז דארפן און טוהן די השתדלות אין פרנסה, קען נישט קיין שום זאך אפהאלטן די השפעה פון די געלט וואס ס'איז באשערט געווארן פאר אונז מראש השנה. שוין ואסיים דברי אז יודן זאלן האבן כל מיני השפעות טובות ברחניות ובגשמיות און ס'זאל נישט פעלן פאר קיין שיין יודן קיין שום זאך.

[קנאפער ידען]

פיינע ווארט פון ר' יצחק אלחנן!

[גרויסע-גדולה]

סתם געהערט א שיינע מעשה היינט וואס האט אהער, האב איך געקלערט ס'איז כדי דא מיט צו טיילן מיטן עולם.

(אילו וועל איך נאך איין טאג מער מרחב זיין דעם דיבור מיט א לענגערע ארטיקעל איבער דעם ענין) הכלל. שמעתי אז ס'איז אין די שטאט קאוונע - וואס ס'איז ליידער געווען דארט פול משכילים - געקומען איינע פון די משכילים צום שטאט'ס רב הגאון רבי יצחק אלחנן ספעקטאר, מיטן טענה הידעו [שלהם] אז מען דארף שוקן די יוגענט שטודירען און קאלידזש מיטן טענה, אז וויבאלד חז''ל זאגן דאך אין מסכת קידושין אז: "וחייב ללמדו אומנות ".

האט איהם רבי יצחק אלחנן גענפערט מיט א געוואלדיגע חכמה, בבחינות אים עקש תתפתל.. און אזוי געזאגט: גערעכט ביסטו טאקע אז ס'איז דא א חיוב האב על הבן פון ללמדו אומנות, אבער וויסן זאלסטו אז אונז ווייס מיר אויך אז ס'איז אויך דא א כלל אזאויב ס'איז געווען מתו אחיו מחמת מילה. אין אזא פאל וואס א קינד איז געבוירן געווארן נאך וואס דריי פון זיינע פריעדיגע ברידערס זענען נעבעך געשטארבן מחמת מילה, איז די הלכה אז מען מילה'עט איהם נישט. און אויף אזא פאל איז גאר א פונקט פארקערט די הלכה אז ס'איז גאר דא אן איסור און מען טאר נישט מעלה'נען. אלזא ווער ווי אייך ווייסט נאך אזוי גוט.. וואס ס'איז ארויס געקומען פון אייך און אייערע חברים וואס זענען געגאנגען שטודורען אלזא איז דא גאר דא דער דין אז ס'איז גאר דא אן איסור פון מתו אחיו מחמת מילה [מתו אחין מחמת קאלעדזש] צו גיין אין קאלידזש שטודורען...


איך בין נישט דער וואס איז ראי צו זאגן פארוואס אלע פריעדיגע חסידישע רבי'ס און ערליכע יודן זענען געווען א קעגן דאס גיין היינטיגע צייטן און קאלידזשעס. און מען קען אליינס פארשטיין כמה טעמים דערינען, אבער לפי דברינו קען מען נאר כאטש נאר צולייגן א טעם לשבח, ווי מען זעהט קלאר היינטיגע צייטן וואס ס'איז דא מאחינו בני ישראל וואס זענען געגאנגען שטודירען און וואס ס'איז דערפון מיט זיי געשעהן. נאכאמאל איך וויל נישט און בין נישט דער מענטש אריין צו רעדן אין די האקעלע ענינים, אבער ביודעו ומכירו קאמינה וואס איך ווייס און כ'האב אליינס מיטגעהאלטען ביי א געוויסע פאל ווי דאס גיין אין קאלעדזש האט געפערליך שטארק געשאדט ליידער פאר א געוויסע יוד, א חסידישע יוד פון א ערליכע חסידישע משפחה מאחינו בני ישראל ואכמ''ל.


און בכלל ובזה אסיים דברי, גלייב מיר אלע באמונה שלימה אז יעדעס ווארט וואס חז''ל זאגן אונז איז הייליג און אמת. און חז''ל זאגן קלאר אז מזונותיו של אדם קצובים לו מראש השנה, און ווילאנג א מענטש טוט די השתדלות וואס ער דארף צו טוהן, איז נישט דא קיין שום זאך אין די וועלט וואס ס'קען פון איהם אפשטעלן דאס וואס ס'איז פאר איהם געווארן באשריבן דעם יאר.

איז ממילא קיין שום נפקא מינה נישט, צו מען גייט יא אין קאלעדזש צו נישט. ווייל ווילאנג אונז פאלג מיר אונזערע גדולים און ערליכע יודן וואס האבן גוט פארשטאנען אז מיר געהערן נישט צו גיין צו די קאלעדזש'ס וואס אימער זייערע סיבות זאלן נישט האבן געווען, און ווילאנג אונז טוהן וואס אונז דארפן און טוהן די השתדלות אין פרנסה, קען נישט קיין שום זאך אפהאלטן די השפעה פון די געלט וואס ס'איז באשערט געווארן פאר אונז מראש השנה. שוין ואסיים דברי אז יודן זאלן האבן כל מיני השפעות טובות ברחניות ובגשמיות און ס'זאל נישט פעלן פאר קיין שיין יודן קיין שום זאך.

אויב איז קלאר אן איסור צו ג'יין אין קאלידז, דאנסמאל איז נישטא וואס צו דיסקוסירן איבער'ן ענין. אבער. אויב נישט קלאר, ברויך מען א היינטיגע גדול זאל אונז מדריך זיין אינ'ם ענין. דהיינו; עס זענען היינט פארהאן צענדליגע אינגעלייט וואס זענען געווען אין קאלידז און זענען יראים ושלימים!
עס ווענדט זיך שטארק אין וועלכע קאלידז. וממילא איז שוין נישט אזוי מתו מחמת...
א סאטמאר'ע דיין האט מיר גע'פסק'נט -להתחלה- אז מען מעג גיין אין קאלידז

[גאלדענע פעדער]

סתם געהערט א שיינע מעשה היינט וואס האט אהער, האב איך געקלערט ס'איז כדי דא מיט צו טיילן מיטן עולם.

(אילו וועל איך נאך איין טאג מער מרחב זיין דעם דיבור מיט א לענגערע ארטיקעל איבער דעם ענין) הכלל. שמעתי אז ס'איז אין די שטאט קאוונע - וואס ס'איז ליידער געווען דארט פול משכילים - געקומען איינע פון די משכילים צום שטאט'ס רב הגאון רבי יצחק אלחנן ספעקטאר, מיטן טענה הידעו [שלהם] אז מען דארף שוקן די יוגענט שטודירען און קאלידזש מיטן טענה, אז וויבאלד חז''ל זאגן דאך אין מסכת קידושין אז: "וחייב ללמדו אומנות ".

האט איהם רבי יצחק אלחנן גענפערט מיט א געוואלדיגע חכמה, בבחינות אים עקש תתפתל.. און אזוי געזאגט: גערעכט ביסטו טאקע אז ס'איז דא א חיוב האב על הבן פון ללמדו אומנות, אבער וויסן זאלסטו אז אונז ווייס מיר אויך אז ס'איז אויך דא א כלל אזאויב ס'איז געווען מתו אחיו מחמת מילה. אין אזא פאל וואס א קינד איז געבוירן געווארן נאך וואס דריי פון זיינע פריעדיגע ברידערס זענען נעבעך געשטארבן מחמת מילה, איז די הלכה אז מען מילה'עט איהם נישט. און אויף אזא פאל איז גאר א פונקט פארקערט די הלכה אז ס'איז גאר דא אן איסור און מען טאר נישט מעלה'נען. אלזא ווער ווי אייך ווייסט נאך אזוי גוט.. וואס ס'איז ארויס געקומען פון אייך און אייערע חברים וואס זענען געגאנגען שטודורען אלזא איז דא גאר דא דער דין אז ס'איז גאר דא אן איסור פון מתו אחיו מחמת מילה [מתו אחין מחמת קאלעדזש] צו גיין אין קאלידזש שטודורען...


איך בין נישט דער וואס איז ראי צו זאגן פארוואס אלע פריעדיגע חסידישע רבי'ס און ערליכע יודן זענען געווען א קעגן דאס גיין היינטיגע צייטן און קאלידזשעס. און מען קען אליינס פארשטיין כמה טעמים דערינען, אבער לפי דברינו קען מען נאר כאטש נאר צולייגן א טעם לשבח, ווי מען זעהט קלאר היינטיגע צייטן וואס ס'איז דא מאחינו בני ישראל וואס זענען געגאנגען שטודירען און וואס ס'איז דערפון מיט זיי געשעהן. נאכאמאל איך וויל נישט און בין נישט דער מענטש אריין צו רעדן אין די האקעלע ענינים, אבער ביודעו ומכירו קאמינה וואס איך ווייס און כ'האב אליינס מיטגעהאלטען ביי א געוויסע פאל ווי דאס גיין אין קאלעדזש האט געפערליך שטארק געשאדט ליידער פאר א געוויסע יוד, א חסידישע יוד פון א ערליכע חסידישע משפחה מאחינו בני ישראל ואכמ''ל.


און בכלל ובזה אסיים דברי, גלייב מיר אלע באמונה שלימה אז יעדעס ווארט וואס חז''ל זאגן אונז איז הייליג און אמת. און חז''ל זאגן קלאר אז מזונותיו של אדם קצובים לו מראש השנה, און ווילאנג א מענטש טוט די השתדלות וואס ער דארף צו טוהן, איז נישט דא קיין שום זאך אין די וועלט וואס ס'קען פון איהם אפשטעלן דאס וואס ס'איז פאר איהם געווארן באשריבן דעם יאר.

איז ממילא קיין שום נפקא מינה נישט, צו מען גייט יא אין קאלעדזש צו נישט. ווייל ווילאנג אונז פאלג מיר אונזערע גדולים און ערליכע יודן וואס האבן גוט פארשטאנען אז מיר געהערן נישט צו גיין צו די קאלעדזש'ס וואס אימער זייערע סיבות זאלן נישט האבן געווען, און ווילאנג אונז טוהן וואס אונז דארפן און טוהן די השתדלות אין פרנסה, קען נישט קיין שום זאך אפהאלטן די השפעה פון די געלט וואס ס'איז באשערט געווארן פאר אונז מראש השנה. שוין ואסיים דברי אז יודן זאלן האבן כל מיני השפעות טובות ברחניות ובגשמיות און ס'זאל נישט פעלן פאר קיין שיין יודן קיין שום זאך.

אויב איז קלאר אן איסור צו ג'יין אין קאלידז, דאנסמאל איז נישטא וואס צו דיסקוסירן איבער'ן ענין. אבער. אויב נישט קלאר, ברויך מען א היינטיגע גדול זאל אונז מדריך זיין אינ'ם ענין. דהיינו; עס זענען היינט פארהאן צענדליגע אינגעלייט וואס זענען געווען אין קאלידז און זענען יראים ושלימים!
עס ווענדט זיך שטארק אין וועלכע קאלידז. וממילא איז שוין נישט אזוי מתו מחמת...
א סאטמאר'ע דיין האט מיר גע'פסק'נט -להתחלה- אז מען מעג גיין אין קאלידז

איך רעד נישט פון די אידישע לאקעל קאלידזשעס. איך רעד פון זיך גיין לערנען צו גיין ווערן א לויער אדער פיסכיאטער וכדו׳. נא ווער ס׳פרעגט א שאלה צו ער מעג גיין צו נישט על זה לא אנו דנין בכלל. איך רעדט אויף באופן כללי וואס די הוראה פון אונזערע חסידישע רבי׳ס און גדולי ישראל אז געווען נישט צו גיין צו די סארט קאלידזשעס. און איך האב סתם צו געלייגט אלטס א זייטיגע זאך אז איך האס אליינס מיטגעהאלטן מיט א יוד וואס איז געגאנגען שטודורען אן פרעגן א שאלה ווי ס׳האט זיך זייער נישט גוט גענדיגט.

[גרויסע-גדולה]

סתם געהערט א שיינע מעשה היינט וואס האט אהער, האב איך געקלערט ס'איז כדי דא מיט צו טיילן מיטן עולם.

(אילו וועל איך נאך איין טאג מער מרחב זיין דעם דיבור מיט א לענגערע ארטיקעל איבער דעם ענין) הכלל. שמעתי אז ס'איז אין די שטאט קאוונע - וואס ס'איז ליידער געווען דארט פול משכילים - געקומען איינע פון די משכילים צום שטאט'ס רב הגאון רבי יצחק אלחנן ספעקטאר, מיטן טענה הידעו [שלהם] אז מען דארף שוקן די יוגענט שטודירען און קאלידזש מיטן טענה, אז וויבאלד חז''ל זאגן דאך אין מסכת קידושין אז: "וחייב ללמדו אומנות ".

האט איהם רבי יצחק אלחנן גענפערט מיט א געוואלדיגע חכמה, בבחינות אים עקש תתפתל.. און אזוי געזאגט: גערעכט ביסטו טאקע אז ס'איז דא א חיוב האב על הבן פון ללמדו אומנות, אבער וויסן זאלסטו אז אונז ווייס מיר אויך אז ס'איז אויך דא א כלל אזאויב ס'איז געווען מתו אחיו מחמת מילה. אין אזא פאל וואס א קינד איז געבוירן געווארן נאך וואס דריי פון זיינע פריעדיגע ברידערס זענען נעבעך געשטארבן מחמת מילה, איז די הלכה אז מען מילה'עט איהם נישט. און אויף אזא פאל איז גאר א פונקט פארקערט די הלכה אז ס'איז גאר דא אן איסור און מען טאר נישט מעלה'נען. אלזא ווער ווי אייך ווייסט נאך אזוי גוט.. וואס ס'איז ארויס געקומען פון אייך און אייערע חברים וואס זענען געגאנגען שטודורען אלזא איז דא גאר דא דער דין אז ס'איז גאר דא אן איסור פון מתו אחיו מחמת מילה [מתו אחין מחמת קאלעדזש] צו גיין אין קאלידזש שטודורען...


איך בין נישט דער וואס איז ראי צו זאגן פארוואס אלע פריעדיגע חסידישע רבי'ס און ערליכע יודן זענען געווען א קעגן דאס גיין היינטיגע צייטן און קאלידזשעס. און מען קען אליינס פארשטיין כמה טעמים דערינען, אבער לפי דברינו קען מען נאר כאטש נאר צולייגן א טעם לשבח, ווי מען זעהט קלאר היינטיגע צייטן וואס ס'איז דא מאחינו בני ישראל וואס זענען געגאנגען שטודירען און וואס ס'איז דערפון מיט זיי געשעהן. נאכאמאל איך וויל נישט און בין נישט דער מענטש אריין צו רעדן אין די האקעלע ענינים, אבער ביודעו ומכירו קאמינה וואס איך ווייס און כ'האב אליינס מיטגעהאלטען ביי א געוויסע פאל ווי דאס גיין אין קאלעדזש האט געפערליך שטארק געשאדט ליידער פאר א געוויסע יוד, א חסידישע יוד פון א ערליכע חסידישע משפחה מאחינו בני ישראל ואכמ''ל.


און בכלל ובזה אסיים דברי, גלייב מיר אלע באמונה שלימה אז יעדעס ווארט וואס חז''ל זאגן אונז איז הייליג און אמת. און חז''ל זאגן קלאר אז מזונותיו של אדם קצובים לו מראש השנה, און ווילאנג א מענטש טוט די השתדלות וואס ער דארף צו טוהן, איז נישט דא קיין שום זאך אין די וועלט וואס ס'קען פון איהם אפשטעלן דאס וואס ס'איז פאר איהם געווארן באשריבן דעם יאר.

איז ממילא קיין שום נפקא מינה נישט, צו מען גייט יא אין קאלעדזש צו נישט. ווייל ווילאנג אונז פאלג מיר אונזערע גדולים און ערליכע יודן וואס האבן גוט פארשטאנען אז מיר געהערן נישט צו גיין צו די קאלעדזש'ס וואס אימער זייערע סיבות זאלן נישט האבן געווען, און ווילאנג אונז טוהן וואס אונז דארפן און טוהן די השתדלות אין פרנסה, קען נישט קיין שום זאך אפהאלטן די השפעה פון די געלט וואס ס'איז באשערט געווארן פאר אונז מראש השנה. שוין ואסיים דברי אז יודן זאלן האבן כל מיני השפעות טובות ברחניות ובגשמיות און ס'זאל נישט פעלן פאר קיין שיין יודן קיין שום זאך.

אויב איז קלאר אן איסור צו ג'יין אין קאלידז, דאנסמאל איז נישטא וואס צו דיסקוסירן איבער'ן ענין. אבער. אויב נישט קלאר, ברויך מען א היינטיגע גדול זאל אונז מדריך זיין אינ'ם ענין. דהיינו; עס זענען היינט פארהאן צענדליגע אינגעלייט וואס זענען געווען אין קאלידז און זענען יראים ושלימים!
עס ווענדט זיך שטארק אין וועלכע קאלידז. וממילא איז שוין נישט אזוי מתו מחמת...
א סאטמאר'ע דיין האט מיר גע'פסק'נט -להתחלה- אז מען מעג גיין אין קאלידז

איך רעד נישט פון די אידישע לאקעל קאלידזשעס. איך רעד פון זיך גיין לערנען צו גיין ווערן א לויער אדער פיסכיאטער וכדו׳. נא ווער ס׳פרעגט א שאלה צו ער מעג גיין צו נישט על זה לא אנו דנין בכלל. איך רעדט אויף באופן כללי וואס די הוראה פון אונזערע חסידישע רבי׳ס און גדולי ישראל אז געווען נישט צו גיין צו די סארט קאלידזשעס. און איך האב סתם צו געלייגט אלטס א זייטיגע זאך אז איך האס אליינס מיטגעהאלטן מיט א יוד וואס איז געגאנגען שטודורען אן פרעגן א שאלה ווי ס׳האט זיך זייער נישט גוט גענדיגט.

מיר מוזן האבן קלארע גדרים וואס יא און וואס נישט, און מיר האבן עס נישט!

[גאלדענע פעדער]

אויב און ווען איר ווילט גיין פרעגט דעת תורה וזה הא.

[Hershy Fogel]

די קשיא פון חייב אדם ללמוד את בנו אמנות,פאנגט זיך נישט אן, ווייל מיר פסק'נן ווי ר' נהוראי וואס זאגט גלייך נאכדעם "מניח אני כל האמנות שבעולם ואיני מלמד את בני אלא תורה"
ר אלחנן וואסערמאן אין די לעצטע תשובה אין קובץ שיעורים איז מבאר די גאנצע ענין הערליך באריכות, און פסקנט זייער קלאר וואס יא און וואס נישט, ווער יא און ווער נישט.
ר ברוך בער אין ברכת שמואל איז אביסל מער מחמיר,
אין ויואל משה מאמר שלש שבועת ווערט אויך דערמאנט אז מען פסקנט ווי ר נהוראי.
ועוד ועוד..

[בענקעל]

סתם געהערט א שיינע מעשה היינט...

ישר כח גאלדענע. שטארק הנאה געהאט פון די מעשה.

[שמרי' קערנקרויט]

זייער פיין געשריבן גאלדענע!

[SPUSMN]

זייער ריכטיג געזאגט גאלדענע; קאלידז איז מסוכן. און אויב ביי איינעם איז עס געלונגען, איז א נארישקייט וואס געלונגט בלייבט א נארישקייט (א אלטע שפריכווארט).

איך ארבעט דא מיט זייער געלערענטע מענטשען; גראדיאירטע פון די מערסטע פרעסטידזפולע קאלידזעס; אבער משוקע אין תאוה דורך און דורך. זייער גאנצע חכמה, אלעס צוזאם, איז גארנישט ווערט קעגען איין איידעלע אינגערמאן ביי אונז. זייער גרויס חכמה שטינקט, (זענען היפיקריטס ביזען העכסטען גראד, ווי איז אפען אנטפלעקט געווארען לעצטענס אין די נייעס אז די וואס מוסר'ן אנדערע זענען גאר אליין פארדארבען דורך און דורך); אבער לאידך גיסא ערליכע אידען שמעקען ווי די ריח פון גן עדן, און מיט חכמה קענען זיך נאך פארמעסטען מיט די אלע גרויסע חכמים וואס ס'דאכט זיך פאר מאנכע אז ס'גאר א גליק צו זיין ווי זיי.

אז איינער מוז קענען ענגליש, זאל ער לערנען ענגליש; אז איינער מוז קענען א פאך, זאל ער זיך לערנען א פאך; אבער צו וואס דארף מען פאר דעם גיין אין קאלידז?

א חשובע משפיע היינטיגע צייטען וואס איז יארען געווען אין די IT ליין; ווען א היימישע האט אים געפרעגט צו מסביר זיין א IT קאנסעפט, פלעגט ער ענטפערען אז "עס איז נישט א תוספת". געמיינט צו זאגען אז עס איז גארנישט קיין גרויס חכמה צו פארשטיין, און נישט שווער צו לערענען ווי א תוספת; און אויב די קענסט לערענען תוספת, איז דאס פאר דיר ממש א שפילעכעל.

יא, רבותי; דער וואס קען אפלערענען א תוספת על בוריו, דער איז א חכם; אין קאלידז וועסטו דאס נישט האבען. אויס שארפען דאס קאפ טוהט מען אין בית המדרש; אין קאלידז איז מען מטמטם את המוח.

יא, דא עקסעפשענס; אבער מאן יימר אז די וועסט זיין פון די עקסעפשענס.

[קאמפיוטער עקספערט]

אז איינער מוז קענען ענגליש, זאל ער לערנען ענגליש; אז איינער מוז קענען א פאך, זאל ער זיך לערנען א פאך; אבער צו וואס דארף מען פאר דעם גיין אין קאלידז?

נישט אריינצוגיין אין די הלכה און השקפה חלק איז די פאכען וואס מען מוז האבען קאלידזש
קיין איין היימישע אינגערמאן גייט נישט אריינגיין אין קאלידזש און פארברענגען צייט און געלט לשם קאלידזש

[sholom88]

זייער ריכטיג געזאגט גאלדענע; קאלידז איז מסוכן. און אויב ביי איינעם איז עס געלונגען, איז א נארישקייט וואס געלונגט בלייבט א נארישקייט (א אלטע שפריכווארט).

איך ארבעט דא מיט זייער געלערענטע מענטשען; גראדיאירטע פון די מערסטע פרעסטידזפולע קאלידזעס; אבער משוקע אין תאוה דורך און דורך. זייער גאנצע חכמה, אלעס צוזאם, איז גארנישט ווערט קעגען איין איידעלע אינגערמאן ביי אונז. זייער גרויס חכמה שטינקט, (זענען היפיקריטס ביזען העכסטען גראד, ווי איז אפען אנטפלעקט געווארען לעצטענס אין די נייעס אז די וואס מוסר'ן אנדערע זענען גאר אליין פארדארבען דורך און דורך); אבער לאידך גיסא ערליכע אידען שמעקען ווי די ריח פון גן עדן, און מיט חכמה קענען זיך נאך פארמעסטען מיט די אלע גרויסע חכמים וואס ס'דאכט זיך פאר מאנכע אז ס'גאר א גליק צו זיין ווי זיי.

אז איינער מוז קענען ענגליש, זאל ער לערנען ענגליש; אז איינער מוז קענען א פאך, זאל ער זיך לערנען א פאך; אבער צו וואס דארף מען פאר דעם גיין אין קאלידז?

א חשובע משפיע היינטיגע צייטען וואס איז יארען געווען אין די IT ליין; ווען א היימישע האט אים געפרעגט צו מסביר זיין א IT קאנסעפט, פלעגט ער ענטפערען אז "עס איז נישט א תוספת". געמיינט צו זאגען אז עס איז גארנישט קיין גרויס חכמה צו פארשטיין, און נישט שווער צו לערענען ווי א תוספת; און אויב די קענסט לערענען תוספת, איז דאס פאר דיר ממש א שפילעכעל.

יא, רבותי; דער וואס קען אפלערענען א תוספת על בוריו, דער איז א חכם; אין קאלידז וועסטו דאס נישט האבען. אויס שארפען דאס קאפ טוהט מען אין בית המדרש; אין קאלידז איז מען מטמטם את המוח.

יא, דא עקסעפשענס; אבער מאן יימר אז די וועסט זיין פון די עקסעפשענס.

פאר איינעם וואס פרעדיג און שטאלצירט מיט "איידעלקייט", פאסט נישט אזעליכע אומאיידעלע לשונות (אשטייגער ווי "שטינק"), און בלידנע לקו חוב אויף מענטשן וואס דו האסט קיינצאל געזעהן אדער געהערט.

[SPUSMN]

אלס א תלמיד פון רבי אביגדור מיללער ניץ איך דער ריכטיגע ווארט ווי עס געהערט.

וועליכע ערליכע איד האב איך דן געווען לכף חוב?

און חכמים להרע דארף מען ממאס זיין.

[SPUSMN]

אז איינער מוז קענען ענגליש, זאל ער לערנען ענגליש; אז איינער מוז קענען א פאך, זאל ער זיך לערנען א פאך; אבער צו וואס דארף מען פאר דעם גיין אין קאלידז?

נישט אריינצוגיין אין די הלכה און השקפה חלק איז די פאכען וואס מען מוז האבען קאלידזש
קיין איין היימישע אינגערמאן גייט נישט אריינגיין אין קאלידזש און פארברענגען צייט און געלט לשם קאלידזש

צו ווערען א קאמפיוטער עקספערט, מוז מען פאר דעם גיין אין קאלידז, אדער דארף מען האבען דער קאפ און זיץ פלייש דערצו?

עס איז דא פאך שולע'ס (וואס טייל טראגען נאר דער נאמען קאלידז) ווי:
SYRIT
Cope Institute
Touro College

טייל קאמפיוטער עקספערטען זענען דארטען געווען נישט מער ווי א פאר חדשים, טייל מער, און טייל קיינמאל און זיך אליין געלערענט.

דער נקודה איז אז דער עיקר דארף מען האבען דער קאפ (און זיץ פלייש); דער קאלידז מוז נישט זיין; און אויב שוין יא, מוז עס נישט זיין יארען.

[יואב בן צרויה]

א חשובע משפיע היינטיגע צייטען וואס איז יארען געווען אין די IT ליין; ווען א היימישע האט אים געפרעגט צו מסביר זיין א IT קאנסעפט, פלעגט ער ענטפערען אז "עס איז נישט א תוספת". געמיינט צו זאגען אז עס איז גארנישט קיין גרויס חכמה צו פארשטיין, און נישט שווער צו לערענען ווי א תוספת; און אויב די קענסט לערענען תוספת, איז דאס פאר דיר ממש א שפילעכעל.

יא, רבותי; דער וואס קען אפלערענען א תוספת על בוריו, דער איז א חכם; אין קאלידז וועסטו דאס נישט האבען. אויס שארפען דאס קאפ טוהט מען אין בית המדרש; אין קאלידז איז מען מטמטם את המוח.

חכמה בגוים תאמין. איך ווייס נישט ווער דער משפיע איז, אבער איך בין ווייט נישט איבערצייגט אז ער האט געמיינט דאס וואס דו זאגסט ער האט געמיינט.

אוועקמאכן אן קיינמאל האבן די עקספיריענס פון לערנען און דארפן קענען די זאכן ישר והפוך איז זייער גרינג. פערזענליך איז מיר גרינגער צו לערנען א בלאט גמרא בעיון גמור ווי עס איז מיר צו לערנען קאלקולעס, פיינענס און אנדערע ׳לימודי חול׳.

די לימודים זענען בכלל נישט דומה און דאס איז וואס דער משפיע האט געמיינט. אסאך מאל קען א ישיבה בחור וואס לערנט די זאכן אנהייבן צו דרייען און אריינקריכן און דאן דערזעהט ער זיך מיט גארנישט אין די ענדע, פשוט ווייל ער האט נישט געלערנט די זאכן די ריכטיגע וועג.

דאס מיינט נישט אז א קלוגער גוי וואלט געהאט א גרינגער פעלד מיט א תוס׳ (הגם איך גלייב שווער אז א יוגענטליכער וואס קען באקומען א 700 sat צייכן אויף די math חלק וואלט געהאט א שווערע פעלד), אבער דאס מאכט אים פונקט אזוי נישט פאר א נישט חכם. די זענען אנדערע לימודים ולא קרבו זה אצל זה מעולם און דער קען דעיס און דער קען דעיס.

איך וויל שרייבן מער, איך האב מער צו שרייבן, די בלוט קאכט מיר אויף אסאך בת היענה און אומוויסנדיגקייטן די לעצטע פאר בלעטער דא, אבער ווי איך פארשטיי בין איך סייווי א דעת יחידאה אין די ענין - עכ״פ דאהי. סאו, כך אקבל שכר על הפרישה, אבער נישט פארגעסן אז די ערשטע מצוה אין די תורה איז צו ניצן די שכל.

[שטאלצער יוד]

אבער נישט פארגעסן אז די ערשטע מצוה אין די תורה איז צו ניצן די שכל.

כ'האב קיינמאל נישט געהעערט פון די מצוה.

[SPUSMN]

א חשובע משפיע היינטיגע צייטען וואס איז יארען געווען אין די IT ליין; ווען א היימישע האט אים געפרעגט צו מסביר זיין א IT קאנסעפט, פלעגט ער ענטפערען אז "עס איז נישט א תוספת". געמיינט צו זאגען אז עס איז גארנישט קיין גרויס חכמה צו פארשטיין, און נישט שווער צו לערענען ווי א תוספת; און אויב די קענסט לערענען תוספת, איז דאס פאר דיר ממש א שפילעכעל.

יא, רבותי; דער וואס קען אפלערענען א תוספת על בוריו, דער איז א חכם; אין קאלידז וועסטו דאס נישט האבען. אויס שארפען דאס קאפ טוהט מען אין בית המדרש; אין קאלידז איז מען מטמטם את המוח.

חכמה בגוים תאמין. איך ווייס נישט ווער דער משפיע איז, אבער איך בין ווייט נישט איבערצייגט אז ער האט געמיינט דאס וואס דו זאגסט ער האט געמיינט.

אוועקמאכן אן קיינמאל האבן די עקספיריענס פון לערנען און דארפן קענען די זאכן ישר והפוך איז זייער גרינג. פערזענליך איז מיר גרינגער צו לערנען א בלאט גמרא בעיון גמור ווי עס איז מיר צו לערנען קאלקולעס, פיינענס און אנדערע ׳לימודי חול׳.

די לימודים זענען בכלל נישט דומה און דאס איז וואס דער משפיע האט געמיינט. אסאך מאל קען א ישיבה בחור וואס לערנט די זאכן אנהייבן צו דרייען און אריינקריכן און דאן דערזעהט ער זיך מיט גארנישט אין די ענדע, פשוט ווייל ער האט נישט געלערנט די זאכן די ריכטיגע וועג.

דאס מיינט נישט אז א קלוגער גוי וואלט געהאט א גרינגער פעלד מיט א תוס׳ (הגם איך גלייב שווער אז א יוגענטליכער וואס קען באקומען א 700 sat צייכן אויף די math חלק וואלט געהאט א שווערע פעלד), אבער דאס מאכט אים פונקט אזוי נישט פאר א נישט חכם. די זענען אנדערע לימודים ולא קרבו זה אצל זה מעולם און דער קען דעיס און דער קען דעיס.

איך וויל שרייבן מער, איך האב מער צו שרייבן, די בלוט קאכט מיר אויף אסאך בת היענה און אומוויסנדיגקייטן די לעצטע פאר בלעטער דא, אבער ווי איך פארשטיי בין איך סייווי א דעת יחידאה אין די ענין - עכ״פ דאהי. סאו, כך אקבל שכר על הפרישה, אבער נישט פארגעסן אז די ערשטע מצוה אין די תורה איז צו ניצן די שכל.

איך זעה נאך נישט ווי אונז זענען מחולק. איר ווייסט אז איך האב גרויס רעספעקט פאר אייך; איז פארשטיי איך נישט פארוואס איר זענט אויף געברויזט; און פארשטיי זיכער נישט ר' שלום88 וואס האט זיכער אריין געלערענט אין מיינע ווערטער וואס כ'האב נישט געשריבען.

איך פראביר צו שרייבען קלארע דיבורים; וואס פינקטליך איז מען דא מחולק מיט מיר? האלט איינער טאקע אז עס איז גוט צו גיין אין CUNY, SUNY, אדער א אנדערע קאלידז?

האלט איך דען אז עס איז נישט דא קיין חכמים ביי גוים? נישט דאס איז דער מדובר. איז דען דער שמועס צו האבען א קינד וואס איז דער נעקסטע איינשטיין.

און ביי-דע-וועי, איינשטיין איז געווען משוקע בתאוה ווי אריסטוטל פאר אים. נישט אזעליכע קינדער ווילען מיר.

[ע.ב]

א חשובע משפיע היינטיגע צייטען וואס איז יארען געווען אין די IT ליין; ווען א היימישע האט אים געפרעגט צו מסביר זיין א IT קאנסעפט, פלעגט ער ענטפערען אז "עס איז נישט א תוספת". געמיינט צו זאגען אז עס איז גארנישט קיין גרויס חכמה צו פארשטיין, און נישט שווער צו לערענען ווי א תוספת; און אויב די קענסט לערענען תוספת, איז דאס פאר דיר ממש א שפילעכעל.

יא, רבותי; דער וואס קען אפלערענען א תוספת על בוריו, דער איז א חכם; אין קאלידז וועסטו דאס נישט האבען. אויס שארפען דאס קאפ טוהט מען אין בית המדרש; אין קאלידז איז מען מטמטם את המוח.

חכמה בגוים תאמין. איך ווייס נישט ווער דער משפיע איז, אבער איך בין ווייט נישט איבערצייגט אז ער האט געמיינט דאס וואס דו זאגסט ער האט געמיינט.

אוועקמאכן אן קיינמאל האבן די עקספיריענס פון לערנען און דארפן קענען די זאכן ישר והפוך איז זייער גרינג. פערזענליך איז מיר גרינגער צו לערנען א בלאט גמרא בעיון גמור ווי עס איז מיר צו לערנען קאלקולעס, פיינענסאון אנדערע ׳לימודי חול׳.

די לימודים זענען בכלל נישט דומה און דאס איז וואס דער משפיע האט געמיינט. אסאך מאל קען א ישיבה בחור וואס לערנט די זאכן אנהייבן צו דרייען און אריינקריכן און דאן דערזעהט ער זיך מיט גארנישט אין די ענדע, פשוט ווייל ער האט נישט געלערנט די זאכן די ריכטיגע וועג.

דאס מיינט נישט אז א קלוגער גוי וואלט געהאט א גרינגער פעלד מיט א תוס׳ (הגם איך גלייב שווער אז א יוגענטליכער וואס קען באקומען א 700 sat צייכן אויף די math חלק וואלט געהאט א שווערע פעלד), אבער דאס מאכט אים פונקט אזוי נישט פאר א נישט חכם. די זענען אנדערע לימודים ולא קרבו זה אצל זה מעולם און דער קען דעיס און דער קען דעיס.

איך וויל שרייבן מער, איך האב מער צו שרייבן, די בלוט קאכט מיר אויף אסאך בת היענה און אומוויסנדיגקייטן די לעצטע פאר בלעטער דא, אבער ווי איך פארשטיי בין איך סייווי א דעת יחידאה אין די ענין - עכ״פ דאהי. סאו, כך אקבל שכר על הפרישה, אבער נישט פארגעסן אז די ערשטע מצוה אין די תורה איז צו ניצן די שכל.

most bucherim out of yeshiva can learn most type of jobs much faster then an average boy in public school (not talking if he doesn't know English

[SPUSMN]

ריכטיג; איך געדענק אז אין די מ"ם יארען ווען טויזענטער אינגעלייט אין בארא פארק און לעיקוואד האבען זיך געלערענט קאמפיוטער פראגרעמינג (דריי חדשים א גאנצע טאג, אדער 6 חדשים נאר ביי נאכט און זינטיגס), האט מען געזאגט אז די קאמפעניס הייערען דוקא אינגעלייט (אן קיין דיפלאמעס) וואס קומען פון בית המדרש און האבען אויס געשארפטע קעפ.

עס איז געווען יענע צייטען א געוואלדיגע קידוש השם צו זעהן פון ווי קומען קלוגע מענטשען. נישט פון די קאלידזעס, נאר פון בית המדרש.