איך וואלט מציע געוועהן אפטיילן דעם דין ודברים און עס אריבערליפערן צום "ידיעות התורה" אפטיילונג אונטערן קעפל "שיש 'שם' מצוי" - מה פירושו?
ושם יהא ניתן להאריך מעט יותר סביב הענין.
לאמיר אבער קודם אריינווארפן א ווארט צוויי [וואס דאס וועט אויך פארשטענדליך מיטגיין אהין]
גלאזער האט געשריבן:וועגן די טענה אז דער מתרגם איז נישט געווען קיין אייוועלט גולם. אמת..
צוויי הערות, איינס מיט דעם אלעם איז דא וואס האבן זיך אפגערעדט אויף זייערע שווערע לשונות וואס די תרגומים זענען מיוחדים דערמיט.
צווייטנס, די אראבישע ראשונים האבן געשריבן אן אראבישער לשון עברי וואס איז שטארק נשפע פון לשון ערבי, נישט נאר די מתרגמים למשפחת ן' תבון, נאר אלע, ווי דער אבן עזרא.
ס'איז דא ווערטער אין לה"ק וואס איז דארט אריינגעקומען און עטליכע אויך געבליבן, ובמילא מובן מלת שם כמו שפרשו הכסף משנה ועוד.
דער רמב"ם האט געשריבן דעם ספר הי"ד בלשון קודש, און אויסגעוועהלט דייקא "לשון משנה", ממילא איז א מתרגם-פראגע נישט געוועהן, (הערה א)
וואס יא, פונקט ווי אין לשון משנה זענען דא געוויסע טערמינען און אויסדרוקן פון אנדערע שפראכן (יונית, ארמית, וכו') וואס זענען געווהן גאנגבאר ביי די אידן בימים ההם, דאס זעלבע האט זיך געמאכט ביים רמב"ם [ולפי דברי הכס"מ] ער זאל אדאפירן טערמינען פון די שפראך וואס איז געוועהן גאנגבאר בימיו, נעמליך די אראבישע שפראך, און דאס איז נאך אין כלל פון לשון המשנה.
לויטן כסף משנה [אין ערשטן מהלך], וההולכים אחריו בפירושו ומפרשים דבריו, איז מילת "שם" פון "שיש שם מצוי" בכלל הדברים שאמרנו, אז דער רמב"ם האט אדאפירט א טערמין פון אראביש [כדרך לשון משנה]. (הערה ב)
(אין צווייטן מהלך פון כס"מ האב איך לכאורה א פשט אבער איך בין נישט זיכער מיט דעם, וועט דאס בלייבן דערווייל אין מיין פאנטאזיע).
אבל מכאן ביז צו זאגן אז די שפראך איז געוועהן שווער, פראבלעמיש, אומקלאהר, מחמת די השפעה פון די אראבישע שפראך וואס דער רמב"ם איז געוועהן געוואוינט און האט געשריבן די אנדערע חיבורים? חלילה וחלילה לנו לומר דברים כאלו בדברי רבינו הרמב"ם, חלילה לנו מנליזות כאלו!
[אין די הקדמה לספר המצות שרייבט דער רמב"ם אזוי: "וכן ראיתי שלא אחברהו בלשון ספרי הנבואה לפי שהלשון ההוא קצר היום בידינו מהשלים עניני הדינים בו, וכן לא אחברהו בלשון התלמוד לפי שלא יבינוהו מאנשי אומתנו היום כי אם יחידים ומלות רבות ממנו זרות וקשות אפילו לבקיאים בתלמוד, אבל אחברהו בלשון המשנה כדי שיקל זה לרוב האנשים.]
ווער עס וויל הנאה האבן פונעם לשון קודש פון רמב"ם ווען ער 'צושרייבט' זיך בדרך מליצה, איז דא אין די כתבי הרמב"ם כמה אגרות וואס זענען געשריבן לכתחילה אויף לשון קודש (הרבה מהם זענען איבערגעזעצט פון אראביש) וואס לייעננדיג דארף מען זיך צוהאלטן דעם מח פון התפעלות.
חיי אריכי האט געשריבן:בעאבאכטער האט געשריבן:ווער פרעגט פארוואס שטייט "שָׁם"... (יא, אייניגע פון די היינטיגע אחרונים וואס האבן נישט געלערנט/פארשטאנען פשט - טייטש)
ווייל דער כסף משנה זאגט אזוי
נישט היינטיגע אחרונים וואס האבן נישט פארשטאנען פשט...
אקעי, לאמיר קלאר מאכן אביסל בעסער, די אחרונים וואס פרעגן אויף "שם" און בלייבן ביי דעם, נאר מיא אן אנדער הסבר א שטייגער " There is" און איז "בטל'ניש" אריין לשון קודש'דיג לשון דא.
דער כסף משנה [במהלך הראשון] האט נישט געפרעגט, ער האט באווארנט און געזאגט אז עס מיינט נישט "דארט" [און אויך נישט There] נאר עפעס אן אנדער ענין.
געפעלט אייך נישט? איר ברויכט נישט אננעמען, ס'איז אין ארדענונג.
ס'רעשט אין דעם ניי אפגעטיילט אשכול אי"ה. (אריינגערעכנט צייר"י, קמ"ץ, והמשמעות של "שם", ומשמעותו כאן לענין תחילת הדיבור על מציאות הבוית"ש, וכו')
