חינוך: וועלכע נקודה איז די יסוד און די וויכטיגסטע?

[מחותן]

א שטיק צייט צירוק בין איך געווען ביי א חינוך ווארקשאפ, איין בעל דרשן האט אנגעהויבן זיין דרשה אויף א אינטערסאנטע וועג דורוך פרעגן דעם ציבור א שאלה און געבעטען דער עולם צו ענטפערן.. (שוין אמאל געפענט א אשכול פון די אסיפה viewtopic.php?f=3&t=26470)

ווי איך באלד אז טראכט אז דאס קען מעגליך זיין אינטערסאנט פאר א טייל ליינער דא, דערפאר וועל איך איבערפרעגן די שאלה, און ביז א טאג צוויי געבן זיין תשבה לויט זיין מהלך. (אויב די אשכול וועט ציען אינטערסע)

זיין שאלה: וואס איז די אלף בית פון חינוך/עבדות השם/יודשקייט/ידיעה וואס עלטערן/מוסד מיזען אויסלערנען פאר זייער קינד/תלמיד כדי ער/זי זאלן אויפוואקסן ערליך און מקבל זיין און אויספירען דאס וואס מען לערענט מיט זיי?

---
וואס איז אייער ענטפער דערויף?
וואס איז לדעתכם די יסוד מוסד וואס אויב א קינד האט עס נישט/ווייסט עס נישט, איז א שאד די גאנצע הארוואניע?

[מטעמים]

יראת שמים מיט מידות טובות

אויסלערנען קינדער זיך צו עקספרעסן מיט ווערטער.

דאס זענען די יסודות און מיין שטוב..

[farshlufen]

איי פליע די פיפט.

[נא_שכל]

איי פליע די פיפט.

איך וועל מסביר זיין "פארשלאפן"...

לויט טייל, איז זיין שטיל און נישט האבן א שטארקע קשר מיט די קינדער דער ריכטיגער חינוך. כידוע אז אזוי האט געהאלטן ר' הערשעלע ספינקער ז"ל.

און אזוי האב איך געזען פון גרויסע מחנכים היינט אויך, אז מ'ברויך געבן פאר די קינדער 'פלאץ' אויף א געויסע פארנעם, כדי זיי זאלן זיך אליינס בויען.

פארשטייט זיך אז דאס איז נאר אויב די שטוב איז געבויט מיט די ריכטיגע יסודות און די קינדער זען נאר גוטס און ערליכקייט, און אז די עלטערן מאכן נישט קאליע מיט זייער אנגעצויגעקייט וכו' דעם חינוך וואס מען באקומט ממילא אין חדר.

[דאס איז נישט מיין מיינונג, נאר מסביר געווען אנדערע. ביזדערווייל פליע איך די פיפט...]

[שוועמל]

די יסוד פון חינוך איז שפילן באל ביז די דרייצן

[צו געזונט]

די עלטערן!!! די עלטערן ברויכן דאס מערסטע צייגען פאר דעם קינד און אריינלייגען א "געזונטע" זעלבסט זיכערהייט. מיינענדיג, אז דו טוסט וואס איז גוט און נישט בויען אויף יענעמס שלעכט. צ.ב.ש. נישט אייביג צייגען דעם קינד אז דו ווילסט נישט אויסקוקען ווי יענעם ווייל יענער איז שלעכט, נאר ליבערשט אנצייגען אוואו וועם יא אויסצוקוקען, ווייל יענער איז גוט.

[פלאחותיך]

די יסוד פון חינוך איז שפילן באל ביז די דרייצן

באל אדער: קוגעלעך, גלח, כאפצעם, קעטש, באהלטען, פאליס,
בויען א בודקע/treehouse, וכו...

דשאסט קידינג, בנוגע די אויבנדערמאנטע איי אלסא פלי דע פיפט.

אבער וואס יא?
זייענדיג איינער וואס איז אויפגעוואקסן אויף דעם אויפן ווי וואס נא-שכל דערמאנט בשם ר' הערשעלע ספינקער זצ"ל, וואס ביי דעם אויפן קען אמאל אויסקומען אז א קינד זאל נישט אליינס אויפבויען די נאטורליכע קשר וואס פארלאנגט זיך צווישן קינד און עלטערן, (ספעציעל ביי קינדער מיט נאטורן וואס דארפן מער אנקומען צו recognition and validation פון אנדערע)

איז ביי מיר פיר איך זיך (עכ"פ מיין ציל איז ס'זאל זיין) א געמיש פון דעם אויבנדערמאנטע הנהגה בשם ר' הערשעלע ספינקער זצ"ל אבער איך מאך אויך זיכער אנטקעגן צו קומען די קינדער פון מיין זייט אויף דעם חלק אז זיי זאלן האבן אזא סארט קשר, אז ער/זי וועט פילן באקוועם זיך אליינס קומען דורך צו רעדן סיי וואס עס קוועטשט זיי אויפן הארץ, א אוזן קשבת, א אמת'ע טראסט צווישן קינד און עלטערן.

(אבער פארשטייט זיך נאר באופן ווי מען גיבט נאך אלץ די פולע space פארן קינד זיך אליינס צו דעוועלאפן, נישט קריכן אויפן קינד'ס נערווען ווייל כ'וויל זיין נאנט)

און פאר אזא סארט קשר דארף מען טעסטן די וואסער און מאכן אן adjustment אויף וויפיל עס פארלאנגט זיך יעדעס מאל דאס קינד ווערט עלטער און מער זעלסשטענדיג

צומאל מאכט זיך אז איך וויל מסביר זיין פארן קינד א קאנצעפט ווי אזוי אומצוגיין מיט א געוויסע מצב, ווען ער איז נישט געקומען מיר פרעגן דירעקט וואס צו טון וועל איך געווענליך פראבירן אומדירעקט אין צווייטע שמועס דערציילן ווי עס איז מיר אמאל אויסגעקומען זיך ספראווענען מיט אזא/ענליכע מצב און וואס כ'האב געטון, און נאר באופן פון thinking out loud זיך מסביר זיין מיין הילוך המחשבה דערונטער

[חסד שבמלכות]

מיין רבי זז"ג האט ביי חינוך גענוצט דעם באקאנטן אויסדרוק "איין בילד רעדט מער ווי טויזנט ווערטער", די הנהגה פון די עלטערן איז אומדירעקטע חינוך, אבער דאס איז די מערסטע משפיע אויפן קינד

[מזל מידיע]

בס"ד

איי פליע די פיפט.

איך וועל מסביר זיין "פארשלאפן"...

לויט טייל, איז זיין שטיל און נישט האבן א שטארקע קשר מיט די קינדער דער ריכטיגער חינוך. כידוע אז אזוי האט געהאלטן ר' הערשעלע ספינקער ז"ל.

און אזוי האב איך געזען פון גרויסע מחנכים היינט אויך, אז מ'ברויך געבן פאר די קינדער 'פלאץ' אויף א געויסע פארנעם, כדי זיי זאלן זיך אליינס בויען.

"זיין שטיל" און "נישט האבן שטארקע קשר" מוז נישט האבן קיין שייכות כלל וכלל. מ'קען זיין שטיל, געבן די קינדער זייער "פלאץ" ברחבה, און נאך אלץ האבן א מאסיווע קשר וואס רעדט מער ווי מיליאן ווערטער.

אבער אויף די ערשטע קשיא, וואס איז דער יסוד היסודות פון חינוך, זאגט מען עס אין מודה אני יעדן צופרי. די ערשטע זאך אויף די פארטרוקנטע לעפצן נאכ'ן אפגיסן נעגל וואסער. "ראשית חכמה יראת ד'." מ'קען זיך דינגען אויפ'ן יסוד היסודות "וויאזוי" מ'קען "דאס" אויפבויען, אבער אויפ'ן ערשטן יסוד פון חינוך איז כו"ע מודה.

[נא_שכל]

איך קען פארשטיין אז מ'קען האבן א "קשר" און נאך אלץ איבערלאזן גענוץ "פלאץ", אבער וויאזוי האט מען א קשר מיט "שטיל"?
אדרבה ברייטערט אויס אייער פעדער בענין, מיר ווילן הערן! "במקום שאמרו להאריך אינו רשאי לקצר"...

[יואב בן צרויה]

נו, נאו שכל, קריינא דאיגרתא, זיידזשע מיר מסביר וואס איר האט אויבן געשריבן בשם האדמו״ר מספינקא זצ״ל אז עלטערן דארפן נישט האבן א שטארקע קשר מיט די עלטערן.

[להודיע]

שכל זייער הנאה געהאט פון דיין תגובה, ישמע חכם ויסיף לקח

[שלך לחמך]

צי פאלגען וואס דיין ערליכע איד הייסט, אפילו די פארשטייסט נישט.

כדי א קינד זאל אננעמען וואס זיין טאטע/מגיד שיעור/ראש ישיבה זאגט, בלינדערהייט, אפילו ער פארשטייט נישט דעם פראבלעם דערפון, מוז ער עס האבן געזען פארדעם, ביי זיינע עלטערן. משא"כ ווען א קינד ווייסט אז יעדע זאך וואס א ערליכע איד זאגט, איז אפשענאל, דאס מיינט אז אויב איך פארשטיי עס וועל איך עס טין און אויב נישט נישט, וועט ער טין די זעלבע, וואס דאס מיינט אז ווען זיין מורה דרך וועט עם עפעס זאגן וועט ער אליין אפמאכן צי דעס וויל ער מקבל זיין צי נישט, און די רעסט איז היסטערי

[וואסנאך]

עלטערן זענען א מאסטער פארן קינד וואס איז דאס דער אייבישטער
ריעך וריע אביך אל תעזוב זה הקב"ה
מלכותא דארעא כעין מלכותא דרקיעא

די קשר וואס קינדער האבן מיט זייער עלטערן דאס איז די קשר וואס זיי וועלן האבן מיט דעם בורא עולם
יא מען דארף פאלגן
מ'קען קיינמאל נישט פאלירען די ליבשאפט פין די עלטערן
מ'קען זיך אויסרעדן
עלטערן קענען זאגן ניין
און נאך..

[נא_שכל]

מיין רבי זז"ג האט ביי חינוך גענוצט דעם באקאנטן אויסדרוק "איין בילד רעדט מער ווי טויזנט ווערטער", די הנהגה פון די עלטערן איז אומדירעקטע חינוך, אבער דאס איז די מערסטע משפיע אויפן קינד

ס'זאגט זיך זייער שיין, אבער דער מציאות קלאפט אין פנים פיל מאל פארקערט.

אסאך חשובע אינגעלייט ת"ח און אפילו רבנים האבן דאס נישט געזען ביי זייערע עלטערן, אויב עפעס האבן זיי געזען פארקערט, און מיט דעם אלעס זענען אויסגעשטיגן גאר שיין.

און ווידער אסאך קינדער פון גאר חשוב'ע שטובער זענען ליידער געפאלן ווייט ווייט פונעם בוים.

מ'קען נישט זאגן קיין קלארע ביאורים, ס'ווענדט זיך אין טויזענט זאכן, ובעיקר נסתרים דרכי ה'.

איך קלער נאר יעצט בדרך אפשר אז צומאל קען עס האבן צוטון מיט וואס איך האב פריער ערווענט, אז ס'דא וואס האלטן אז מברויך לאזן פלאץ פאר די קינדער, איז אזוי: דער פשוטער איד, לאז זיינע קינדער במנוחה, ער שיקט זיי אין אן ערליכער תלמוד תורה, און ער מאכט נישט קאליע, ער פארשלאפט אמאל א קרי"ש, נו... ס'נאכנישט עק וועלט, און אזוי ביי פילע זאכן, און דער קינד איז נישט בייז אויף זיין טאט'ן, און נעמט אריין און זיך די גוטע השפעה וואס זיין מוסד און קהילה געט אריין אין אים, און דער קינד - בחור בויעט זיך צוביסלך אליינס אויף, און אזוי בלייבט עס א בנין עדי עד.

משא"כ ביי גאר גוטע שטובער, לייג מען זיך ארויף אויפן קינד אויף טריט און שריט, מען דיקטירט דעם קינד יעדע קלייניקייט, פארשטייט זיך מען טוט דאס מחמת ערליכקייט און גוטע רצון צו ערציען דאס בעסטע פון כלל ישראל, אבער פיל מאל קענען קינדער דאס נישט דערהייבן, און ס'ברענגט א פארקערטע רעאקציע, און ער בויט זיך גארנישט אליינס, מען מאכט יעדע קליינע בחירה פאר אים בכפייה, און דערנאך ווען דער קינד האט דער ערשטע געלענגהייט שיסט ער אראפ פון זיך דעם עול פון פיינעם ערליכן טאטן, און צומאל זענען די תוצאות נישט געשמאק.

אבער לכאורה אויב קען מען מקיים זיין ביידע האבן א ווארימע פרייליכן קשר מיטן קינד און אים אויך געבן "פלאץ" און נישט אים קאליע מאכן, איז דאס די בעסטע.

איך האב אמאל געזען פון ר' יעקב מאיר שעכטר שליט"א בענין זה, אז חינוך איז אזוי ווי א הינדל וואס זיצט אויף א אייער, אז אויב זיצט עס צו הויעך פונעם אייער דעמאלט'ס ווערט עס נישט געווארימט און ס'ווערט נישט נולד דערינען גארנישט, און ווייטער אויב זעצט זיך די מאמע ארויף צו שטארק אויפ'ן אייער, קראכט עס גלייך ביים אנהייב, און ס'קומט גארנישט ארויס, עכ"ד הנעימים.

***
איבערקלערנדיג נאכמאל זע איך אז באמת זענען מיינע ווערטער בכלל נישט קיין סתירה, צו וואס 'חסד שמלכות' האט געשריבן, ס'איז ממש היינו הך, ומשנה ראשונה לא זזה ממקומה!

[חסד שבמלכות]

מיין רבי זז"ג האט ביי חינוך גענוצט דעם באקאנטן אויסדרוק "איין בילד רעדט מער ווי טויזנט ווערטער", די הנהגה פון די עלטערן איז אומדירעקטע חינוך, אבער דאס איז די מערסטע משפיע אויפן קינד

ס'זאגט זיך זייער שיין, אבער דער מציאות קלאפט אין פנים פיל מאל פארקערט.

אסאך חשובע אינגעלייט ת"ח און אפילו רבנים האבן דאס נישט געזען ביי זייערע עלטערן, אויב עפעס האבן זיי געזען פארקערט, און מיט דעם אלעס זענען אויסגעשטיגן גאר שיין.

און ווידער אסאך קינדער פון גאר חשוב'ע שטובער זענען ליידער געפאלן ווייט ווייט פונעם בוים.

מ'קען נישט זאגן קיין קלארע ביאורים, ס'ווענדט זיך אין טויזענט זאכן, ובעיקר נסתרים דרכי ה'.

איך קלער נאר יעצט בדרך אפשר אז צומאל קען עס האבן צוטון מיט וואס איך האב פריער ערווענט, אז ס'דא וואס האלטן אז מברויך לאזן פלאץ פאר די קינדער, איז אזוי: דער פשוטער איד, לאז זיינע קינדער במנוחה, ער שיקט זיי אין אן ערליכער תלמוד תורה, און ער מאכט נישט קאליע, ער פארשלאפט אמאל א קרי"ש, נו... ס'נאכנישט עק וועלט, און אזוי ביי פילע זאכן, און דער קינד איז נישט בייז אויף זיין טאט'ן, און נעמט אריין און זיך די גוטע השפעה וואס זיין מוסד און קהילה געט אריין אין אים, און דער קינד - בחור בויעט זיך צוביסלך אליינס אויף, און אזוי בלייבט עס א בנין עדי עד.

משא"כ ביי גאר גוטע שטובער, לייג מען זיך ארויף אויפן קינד אויף טריט און שריט, מען דיקטירט דעם קינד יעדע קלייניקייט, פארשטייט זיך מען טוט דאס מחמת ערליכקייט און גוטע רצון צו ערציען דאס בעסטע פון כלל ישראל, אבער פיל מאל קענען קינדער דאס נישט דערהייבן, און ס'ברענגט א פארקערטע רעאקציע, און ער בויט זיך גארנישט אליינס, מען מאכט יעדע קליינע בחירה פאר אים בכפייה, און דערנאך ווען דער קינד האט דער ערשטע געלענגהייט שיסט ער אראפ פון זיך דעם עול פון פיינעם ערליכן טאטן, און צומאל זענען די תוצאות נישט געשמאק.

אבער לכאורה אויב קען מען מקיים זיין ביידע האבן א ווארימע פרייליכן קשר מיטן קינד און אים אויך געבן "פלאץ" און נישט אים קאליע מאכן, איז דאס די בעסטע.

איך האב אמאל געזען פון ר' יעקב מאיר שעכטר שליט"א בענין זה, אז חינוך איז אזוי ווי א הינדל וואס זיצט אויף א אייער, אז אויב זיצט עס צו הויעך פונעם אייער דעמאלט'ס ווערט עס נישט געווארימט און ס'ווערט נישט נולד דערינען גארנישט, און ווייטער אויב זעצט זיך די מאמע ארויף צו שטארק אויפ'ן אייער, קראכט עס גלייך ביים אנהייב, און ס'קומט גארנישט ארויס, עכ"ד הנעימים.

***
איבערקלערנדיג נאכמאל זע איך אז באמת זענען מיינע ווערטער בכלל נישט קיין סתירה, צו וואס 'חסד שמלכות' האט געשריבן, ס'איז ממש היינו הך, ומשנה ראשונה לא זזה ממקומה!

ווען ס'קומט צו נסתרים דרכי ה' בלייב איך אויך שטיל, ווייל איך ווייס נישט וואס דארט טוט זיך, און מ'זעט טאקע זייער אינטערעסאנטע זאכן וואס לייגט זיך נישט אויפן שכל ווי אזוי קינדער וואקסן אויס, והוא מהדברים שכיסה עתיק יומין, איך האב אבער גערעדט פון בדרך כלל.

גראדע אבער ליינענדיג דיינע שורות איז מיר אויפגעקומען אין מחשבה דאס פאלגנדע.
דער פשוטער איד לאזט טאקע זיינע קינדער במנוחה, ער שיקט זיי אין אן ערליכער תלמוד תורה, און ער מאכט נישט קאליע, ער פארשלאפט אמאל א קרי"ש, נו... ס'נאכנישט עק וועלט, און אזוי ביי פילע זאכן, און דער קינד איז נישט בייז אויף זיין טאט'ן, און נעמט אריין און זיך די גוטע השפעה וואס זיין מוסד און קהילה געט אריין אין אים, בנוסף צו די פילע תמימות וואס זיין פאטער האט, און דער קינד - בחור בויעט זיך צוביסלך אליינס אויף, און אזוי בלייבט עס א בנין עדי עד.
משא"כ ביי גאר גוטע שטובער, לייג מען זיך ארויף אויפן קינד אויף טריט און שריט, מען דיקטירט דעם קינד יעדע קלייניקייט, און איך וואלט צוגעלייגט, ביי גאר גוטע שטיבער וויל מען דאס קינד זאל וואקסן נאך בעסער ווי דער טאטע אליין, זאכן וואס דער טאטע קען אמאל מיקל זיין פארלאנגט ער פונעם קינד בכל תוקף ועוז, און דאס קינד וויסנדיג אז דער טאטע האלט נישט ביי דעם (הגם דער טאטע קלערט אז דאס קינד ווייסט נישט ווייסט אבער דאס קינד סאך מער ווי דער טאטע מיינט), באונסט ער צוריק אפילו ביי זאכן וואס דער טאטע האלט יא דערביי, און פון דארט פארט עס נעבעך נישט אזוי גוט.

[קאווע באנדל]

ליבשאפט... דאס איז די ערשטע יסוד אין חינוך, די אימגעהויערע טבעיותדיגע אהבה וואס א טאטע-מאמע האבן באמת צו א קינד דאס ארויסציווייזן פארן קינד אויף א שטארקע און טיפע באדייטפולע פארנעם איז די יסוד היסודות אין חינוך, מיט א ריכטיגע קשר וועט א קינד נישט האבן קיין פראבלעם צו פארציילן פארן טאטען אלעס וואס ס געשעט מיט אים און דאס פארמייט גרויסע פראבלעמן שאין להם תרופה כידוע,
פארשטייצעך אז די טאטע דארף האלטן זיין רעספעקט ער טאר נישט זיין קיין פרענד (א טעות וואס די אינגע עולם מאכט צו באצאלן די ליבשאפט וואס זיי האבן נישט באקימען) אבער דאס איז נישט קיין סתירה צו ליבשאפט מיט אביסעלע חכמה קעמען ארויסווייזן דאס טבעיות'דיגע ליבשאפט צום קינד, און די איבריגע גייט שוין פון זיך אליין...
איינמאל די ריכטיגע ליבשאפט און קשר איז דא דארפן די עלטערן זיין די ריכטיגע סעמפל (ווי חסד שבמלכות האט געשריבן).

[צווייפעל]

מזאגט נאך פונעם חזו"א אז די דרך הטבע'דיגע וועג פון האבן גוטע קינדער איז מתפלל זיין דערויף.

חינוך, זאגט ער ברויך מען אויך טון, ווייל אזוי שטייט, אבער דאס האט גארנישט מיט השתדלות עפ"ד הטבע.

אזוי האב איך אמאל געהערט בשם דעם חזו"א.

[פלאחותיך]

מזאגט נאך פונעם חזו"א אז די דרך הטבע'דיגע וועג פון האבן גוטע קינדער איז מתפלל זיין דערויף.

חינוך, זאגט ער ברויך מען אויך טון, ווייל אזוי שטייט, אבער דאס האט גארנישט מיט השתדלות עפ"ד הטבע.

אזוי האב איך אמאל געהערט בשם דעם חזו"א.

אוי איז דאס אמת!

אז מ'קוקט זיך אביסל ארום זעהט מען עס בחוש ביי הונדערטער פעלער,
ביי די געלונגענסטע עלטערן וואס ליגן און לעבן מיט קאפ און מוח בענינע חינוך און טוען מיט אלע כוחות לויט ווי מ'דארף, אפילו ס'קומט אן זייער שווער ווייל ווען ס'קומט צו די אייגענע קינדער איז געווענליך סאך שווערער צו טון וואס איז ריכטיג אן ווערן איבערגענימען פון געפילן, עכ"ז איז נישט אייביג די רוזעלטאטן ווי ערווארטעט

און צומאל דאס פארקערטע אויך, גאנץ שוואכע עלטערן וואס לייגן בכלל נישט צו קיין קאפ בעניני חינוך זיי ווייסן ניטאמאל וואס דאס מיינט, און זענען זוכה צו ספעציעל גוטע ערליכע קינדער, (נאר איין זאך זיי פראבירן עכ"פ נישט צו קאליע מאכן בשתי ידים)

[קאווע באנדל]

עכ"פ נישט קאליע מאכן...
די וויכטיגסטע יסוד האסטו איינגערינגעלט, עס איז נישט די זאכן וואס מען טיט יא עס איז די זאכן וואס מען טיט נישט...

[מחותן]

קענסט איך נישט מאכען פאר א איד בעפאר די מאכסט אים פאר א מענטש.. ווייל א נישט מענטש קען נישט זיין קיין איד.

די סאמע וויכטיגסע נקודה ווי אויפצובויען א ערליכע בחור, אז ער זאל "וויסען" ביי זיך אז ער איז קלוג, געראטען, שיין, גוט, וואיל, רעספעקטירט, מען שעצט אים, אחריות'דיג, און אז ער איז געבויערן מיט אזא גיטע מזל אז סיי וואס ער וויל ער נאר וועט ער בעז"ה קענענן אויספירען..

בויען "זעלבסט רעספעקט" איז וויכטיגער ווי אריינלייגען יראת שמים און מידות טובות, איינער וואס האט נישט קיין זעלבסט רעספעקט וועט נישט העלפן קיין שום דרשות און לאגיק און קיין הסברים, ווייל ער איז נישט בעה"ב אויף זיך צו מאכען סיי וועלכע טויש.

א אינגטליכער וואס האט נישט קיין זעלבסט זיכערקייט, איז אפילו די וועלסט אים אויסלערנען גאנץ רמח"ל ספרי ספרא בבלי און אורחות צדיקים וועט צום סוף זיין א טאטאלער דורוכפאל, וויבאלד ער האט נישט די כלים אויפצופיקען דאס וואס מען לערענט מיט אים.

אינגטליכע וואס ווייסען נישט ביי זיך אז זיי זענענן קלוג און געראטען, האבן נישט די מעגליכקייט אויסצופירען גרויסע זאכען, זיי ווערן צוקלאפט נאך יעדע דרשה בעבדות השם, וויבאלד זיי פילען אז מען רעדט נישט צו זיי, זיי ווייסען ביי זיך אז זיי קענענן נישט אנקיצען דערצו.

א בחור מיט זעלבסט רעספעקט און זעלבסט זיכערקייט וועט ענדערש זיך צירוק האלטען פון א עבירה, וועט האבן בעסערע מידות, וועט גרינגער דערהערן וואס מען רעדט צו אים, ווער האבן די שאיפה אויספירען דאס וואס ער הערט אין די דרשות, וועט כסדר ארבייטען אויף זיך נישט צו פארלירען די טראסט וואס זיינע ארומיגע ווייזען אים, און וועט כסדר ארבייטען זיך צו פארבעסערן..

א בחור וואס "ווייסט" פון זיינע עלטערן אז ער האט קאמען סענס און א שכל הישר, וועט עס כסדר פראבירען עס צו ניצען לטובה און דאס וועט אים פירען צו ריכטיגע באשליסען..

דאס איז די אלף בית, און אן דעם איז נישט דא קיין יראת שמים אדער מידות טובות.

[פלטיאל]

אינטערעסאנט וואס דו זאגסט... כאב נאכנישט באגעגנט אזא יסוד אין קיין איין ספר וואס כאב ביזדערווייל געקוקט.

אבער ווי סע זאל נאר נישט זיין ביסטו א אינגערמאן מיט אויסערגעווענליכע ברייטע פלייצעס...

[מי יודע]

אינטערעסאנט וואס דו זאגסט... כאב נאכנישט באגעגנט אזא יסוד אין קיין איין ספר וואס כאב ביזדערווייל געקוקט.

אבער ווי סע זאל נאר נישט זיין ביסטו א אינגערמאן מיט אויסערגעווענליכע ברייטע פלייצעס...

אין ספרים ווערט דאס אנגערופן ענוה פסולה - ויגבה לבו בדרכי ה'

שטארקע נקודה למחשבה הרב מחותן

[שמעלקא טויב]

אינטערעסאנט וואס דו זאגסט... כאב נאכנישט באגעגנט אזא יסוד אין קיין איין ספר וואס כאב ביזדערווייל געקוקט.

אבער ווי סע זאל נאר נישט זיין ביסטו א אינגערמאן מיט אויסערגעווענליכע ברייטע פלייצעס...

אין ספרים ווערט דאס אנגערופן ענוה פסולה - ויגבה לבו בדרכי ה'

שטארקע נקודה למחשבה הרב מחותן

עיין תורת משה למרן החת"ס פרשת בשלח בענין ולא נחם אלקם דרך ארץ פלשתים.

כ'רעדט נישט אריין אינעם נושא, כ'בין נישט יעצט ביכולת צו קייען א פלעשל וואסער...

[שלך לחמך]

אינטערעסאנט וואס דו זאגסט... כאב נאכנישט באגעגנט אזא יסוד אין קיין איין ספר וואס כאב ביזדערווייל געקוקט.

אבער ווי סע זאל נאר נישט זיין ביסטו א אינגערמאן מיט אויסערגעווענליכע ברייטע פלייצעס...

אין ספרים ווערט דאס אנגערופן ענוה פסולה - ויגבה לבו בדרכי ה'

שטארקע נקודה למחשבה הרב מחותן

עיין תורת משה למרן החת"ס פרשת בשלח בענין ולא נחם אלקם דרך ארץ פלשתים.

כ'רעדט נישט אריין אינעם נושא, כ'בין נישט יעצט ביכולת צו קייען א פלעשל וואסער...

יישר כח פארן ציברענגן, יעצט געזען דעם חת"ס די ערשטע מאל, עס איז מבהיל וואס ער שרייבט דארט
קצת מדרוש שנת תקע"א