נישט אז איך מיין צו זאגן אז זיי קענען מאנופעלירען דעם מארקעט אינגאנצען, אבער עכ"פ ווי זייער ציל איז? ווען זיי האבן ווען נישט קיין שטחים וואלט איך אודאי געזאגט אז זיי ווילן וואס ביליגער, אבער אז מען האט ריזיגע שטחים ברענגט עס א פראגע צייכן עכ"פ אין מיין קאפ.
@מיללער איך האב נישט קיין אנונג. וויפיל אקער האבן זיי פארמאגט ביז היינט? איך קוק עס אן סתם מיט א פראקטישען דרויסענדיגען בליק, קען איך זען אז פארמאגען אזוי פיל שטחים, קען שטעלן די בשר ודגיםס וואס זיצן דארטן אין א שטיקל דילעמא אויף וועלעכע פראנט מען דארף ארבעטען.. ווער ווייסט אפשר די ווילעזש טאטעס זענען אויסגעארבעטע אידן און 60 מיליאן דאלאר רעדט נישט צו זיי. (פון די אנדערע זייט מיין איך אז זיי מאכן געלט אויף יעדע דירה וואס מען בויעט, מכח דעם האבן זיי אן אינטרעסע אז מען זאל יא בויען ווי מער)
איך שרייב אלס א פריוואטע מענש, נישט אין נאמען פון קיינעם נאר מיר אליין.
איך האב שוין א עטליכע מאל גערעדט פון דעם ענין אויף קול מבשר, און מיין מיינונג בענינים אלו איז שוין פון יארן צוריק.
עס איז דא א סייענס אין urban development און zoning effects on market real estate prices. עס איז א זאך וואס פארנעמט גרויסע חקירות ודרישות פון פארשער פון urban planning. לפי דעתי איז עס א ווייטאג צו הערען אין זען אזוי פול מענשען, בפרט אנשי שלומני היימישע אידען, וואס רעדען זיך איין אז דער פראבלעם פון האויזינג שארטידזש איז פשוט א זאנינג פראגע, וואס נאר אויב מ'טוישט עס פאר מער דירות פער עיקער, קען מען שוין "מארכעוו זאן די געוויליי האקדישע!" און ווי כישוף וועלען די פרייזען פאלען, ווייל לכאורה איז דא א סופליי אין דעמאנד געזעץ וואס דארף צו ארבעטען אין די מארקעט, און אויב עס איז פארהאן מער דירות מיזען דאך בהכרח די פרייזען פאלען.
ואין לנו חוכא וטלולא גדול מזה!
עס איז נישט דא קיין שום באווייז אז צוליב זאנינג ערלויבענישען זענען די פרייזען פון למשל וויזניץ "Kaser Village" געפאלען, וואס על זה היה הכוונה מלכתחילה צו מאכען אן אייגענע ווילידש, כדי צו קענען האבען די זעלבשטענדיגקייט איבער זאנינג. אבער ליידער עס ארבעט נישט אזוי.
די איינציגע וואס מאכען געלט (הון תועפות) זענען די שפעקולאנטען (און זיי האבען דאס רעכט צו שפילען זייער מזל) וואס קויפען לאנד, אדער הייזער מיט לאנד, און דערנאך צו שטיצען א קאמפעיין פון אנרייצען ארימע וואטערס אז אויב נאר זייערע קאנדידאטן וועלען געווינען, וועט קומען די ישועה פאר יעדען. און עולם גולם שטראם גראם רעדט זיך איין אז ביליגע הייזער איז אט שוין דא.
ניין, נאר דער וואס האט געהאט שפעקולירט און געקויפט לאנד, דער מאכט געלט, אבער פרייזען בלייבן די זעלבע טייער, אדער גייען ארויף, ווייל demand far outstrips supply ממילא אין אזא מארקעט טוט א זאנינג טויש האבען דאס פארקערטע עפעקט. פרייזען פאר שטרענג געזאנטע הייזער (וואס צוליב רעסטריקשענס זענען זיי ביליג) "גייען ארויף!" און נאר ווייל מ'קלערט אז סוף כל סוף וועט מען טוישען די זאנינג "צו בויען נאך מער דירות "
ווער ס'האט שכל לכאורה זאל איצט קויפען דירות אין וויזניץ (סקווער, KJ לייקוואוד וכדומה) ווייל די 3 שטאקיגע בילדינגס וואס האבען איצט 12 ענגע דירות, קען מען דאך אראפווארפען און פארלאנגען און קאמפעינען אז פאליטישענס זאלען לאזען בויען 6 שטאק מיט 24 דירות! פארוואס נישט?
צו יא, צו ניין, ס'איז דאך אלס שפעקולאציע, אבער אויפען סמך אז אולי, אפשר, טאמער, וועט מען לעתיד יא לאזען, זענען דאך די איצטיגע דירות "שוין" ווערט מער!
מיר זענען ליידער געווארן אזוי ווי צעדרייטע קעצלעך וואס יאגען נאך דעם אייגענעם זנב'ל, ונסתם ואין רודף. השם ישמרינו.
און אז מ'רעדט פון פלענער פארוואס האמיר נישט קיין עקענאמישע סטודיעס פון געלערנטע מענשען וואס אונזערע קהילות דינגען אז זיי זאלען שטודירן דעם ענין, ס'איז גאר מעגליך אז אלס וואס איך זאג איז נשיט ריכטיג. נישט איך און נישט אלע פון דא זענען געגאנגען שטאדירן דעם ענין, דער חילוק איז אז מ'דארף צו וויסען אז עס זענען דא די וואס פארשען די ענינים.
ר' יונה, איר הרג'עט אוועק די גאנצע שמועס דא... ווער האט אייך געבעטן צו רעדן פון פאקטן, איין מאל מ'נעמט זיך רעדן פון מציאות קען זיך דער אשכול צושפארן, לאז די דמיונות זיך ווייטער קאכן
=== אן דעבאטירן דיין אנאליז בנוגע ביליגע און טייערע פרייזן, איז אבער קלאר אז די ביליגסטע און שנעלסטע לעזונג פאר דעם פראבלעם פון א מאנגל אין דירות, איז "אנעקסירן פרישע שטחים" וואס וועט ערמעגליכן דאס אויפבוי פון נאך טויזענטער דירות אין א קורצע תקופה. דאס וואס דו רופסט אן ציניש "מארכעוו זאן געוויליי האקדישע"
למעשה זענען די ווילעדזש באורד מענטשען וואס האבן נישט שטודירט, און ווען ס'דא פרעשור פאר מער דירות טוט מען דאס וואס דער אויג און שכל זעט פאר פארן קורצן טערמין, עפעס פארן לאנגען טערמין איז דאך זייער שווער צו זאגען.
אבער מיין נקודה איז אז דער "האפענונג" פון טוישען זאנינג האט אן עפעקט פון הייבען פרייזן "תיכף ומיד"! וכדכתבתי, נישט גערעדט בכלל פון דער לאנגען טערמין!
אמעריקע איז גרויס! ביז ווי לאנג דאס רוב יהדות החרדית פון אמעריקע וועט נישט קומען צו דער הכרה אז אשור לא יושיענו, וזאנינג לא יושיענו, וועלען דירות ווערן אלס מער און מער טייערער.
מ'מוז גיין וואוינען און אנדערע פלעצער און געגענדער. ס'איז נישט דא קיין שום אנדערע עצה. ולע"ד ווער עס פארקויפט אנדערע עצות איז גורם נאר נאך צער ועגמת נפש פאר אן א שיעור אידישע שטיבער ל"ע השם ירחם על שארית הפליטה
לעניינו איז דער עיקר פונקט פון ר׳ יונה אין איין סטעטימענט ״demand far outstrips supply״ וואס מיר וועלן אלע צי דעם מסכים זיין, די נקודה פון די וואס טענה׳ען אס עס קען/וועט קימען אן הרחבה, שטאמט פון אנדערע ריעל עסטעיט כלל וואס הייסט ghetto style life דאס מיינט אז יעדער זיכט צי וואוינען דייקא אין א געוויסע געגענט/גאסען/ אא״וו, דאס פארשטערקט אייער טענה אז דער דימענד איז זייער שטארק.
פון די אנדערע זייט איז אבער אויך א שטארקער פאקט אז אויב זיכט יעדער צי וואוינען אין די זעלבע ״איין מייל״ ,איז דאס נישט דומה וויא ווען מען קען זיך אויסשפרייטן אויף ״צוויי מייל״ וואס דעמאלטס איז דער דימענד אסאך אסאך לייכטער מענטשן וועל נישט ווערן אזוי משוגא צי באצאלען אן האלבער מיליון דאלער פאר א פערטע שטאק, דער מעניסיפאלעטי (ווילעדזש אף ק״י) קען פארלאנגען צי בויען נארמאלער/ ברייטער מער גראז און ביימער אא״וו.
הוא הדבר! די תורת לאקשען פארקויפט מען אונז שוין צענליגער יארן, האסט עס געקענט הערן פון הרב סענדער דייטש 50 יאר צוריק אין וויליאמסבורג, נאר אז מ'וועט צושטעלן נאך סופליי דאמאלס זענען מיר געהאלפענע!!
הוא הדבר! די תורת לאקשען פארקויפט מען אונז שוין צענליגער יארן, האסט עס געקענט הערן פון הרב סענדער דייטש 50 יאר צוריק אין וויליאמסבורג, נאר אז מ'וועט צושטעלן נאך סופליי דאמאלס זענען מיר געהאלפענע!!
ווען דו ווילסט דן זיין וואס עס מיינט געהאלפן דארפסטו קודם וויסן וואס דיין פראבלעם איז, למשל א איד וואס זוכט צו וואוינען אין קרית יואל ווייל ער וויל ערציען זיינע קינדער אין א פרומע סביבה, און ער וויל זיך קענען מסתופף זיין בצלו פון זיין רבי'ן בכל עת ובכל זמן, קענסטו אים נישט זאגן גיי קיין בלומינגבערג נ.י. (און אפי' אויב די סיבה איז ווייל ער וויל וואוינען אונטער די מאמעס פארטוך) עס קען זיין אז דער לעזונג פאר ביליגע דירות איז זיך מפקיר זיין און ארויסגיין אין מדבר, סטראגלען, עסן געקענטע מאכלים, שיקן די קינדער צו מוסדות אין אנדערע געגנטער ועוד. אבער אויב א איד זוכט פארט א דירה אין קרית יואל, איז לעת עתה דא א מאנגל אין דירות, און דער לעזונג דערצו איז אנעקסירן פרישע שטחים
דער ענטפער טוישט זיך, אבער די פראגע בלייבט די זעלבע, וויפיל אזייגער איז?
הוא הדבר! די תורת לאקשען פארקויפט מען אונז שוין צענליגער יארן, האסט עס געקענט הערן פון הרב סענדער דייטש 50 יאר צוריק אין וויליאמסבורג, נאר אז מ'וועט צושטעלן נאך סופליי דאמאלס זענען מיר געהאלפענע!!
געהאלפען ביסטו ווען די קענסט/ ווילסט וואוינען וויא א ליבאוויטשער סיי וויא אין אינדיע/פאקיסטאן בי אין נעוואדע וכדומה, ווילאנג דער ציבור וועט וועל וואוינען אין אן היימישער אידישער שטאט וועט דימענד זיין שטארק, אבער מאך נישט אוועק דער פאקטישער מציאות אז סופליי איז אן הילף און א ישועה נאר נישט אינגאנצען, סא מיט דעם האט איר שטארק איבערגעטריבען. איר רעדט פון ״דימענד״ און איך רעדט פון סופליי דאס דארף מען נישט שטודירן יעדער יואליש׳ל וואס האט נאר אמאל עפעס מצליח געווען און ביזנעס וועט דאס פארשטיין
ס'איז נישט כדי אריין גיין אינעם שמועס פון זיין נאנט צום רבי'ן דאס איז אן עקסטערע רוחניות'דיגע פראגע. (נאר ס'איז כדי צו וויסען אז דער קדושת יו"ט האט געהאט תלמידים וואס זענען געווען רבנים אין 300 שטעטלעך אין דערפער איבער גאנץ אונגארין און זיי האבען זיך נישט געקימערט דוקא צו וואוינען נעבען רבי'ן)
איך שיהיה, פיין, וואוין נעבען רבי'ן שליט"א אבער האב נישט קיין נארישע האפענונג אז בו בזמן ווען עס זענען פארהאן נאך הונדערטער אדער טויזענטער (אין די קומענדיגע יארן) וואס ווילען פונקט דאס זעלבע וואס די ווילסט, אז עס וועט באיזה אופן פאלען פרייזען פון דירות, היה לא תהי' ס'גייט נישט געשען בדרך הטבע!
יונה כהן האט געשריבן: איך שיהיה, פיין, וואוין נעבען רבי'ן שליט"א אבער האב נישט קיין נארישע האפענונג אז בו בזמן ווען עס זענען פארהאן נאך הונדערטער אדער טויזענטער (אין די קומענדיגע יארן) וואס ווילען פונקט דאס זעלבע וואס די ווילסט, אז עס וועט באיזה אופן פאלען פרייזען פון דירות, היה לא תהי' ס'גייט נישט געשען בדרך הטבע!
נאכאמאל מען רעדט נישט פון רוחניות, נעבן וועלכער רבי׳ן צי וואוינען, איר האט גערעדט פון סופליי און דימענד, ענטפערט מען אייך אז יעצט אדרעסירט מען סופליי און מען העלפט ארויס דעם ציבור מיט סופליי, ענטפערט איר ציריק אז עס וועט אייביג זיין א דימענד וואס קיינער לייקענט, סא וואס איז אייער פאונט? אז דער יעצטיגער הילף און סופליי איז נישט קיין פולקאמע ישועה?
יונה כהן האט געשריבן: איך שיהיה, פיין, וואוין נעבען רבי'ן שליט"א אבער האב נישט קיין נארישע האפענונג אז בו בזמן ווען עס זענען פארהאן נאך הונדערטער אדער טויזענטער (אין די קומענדיגע יארן) וואס ווילען פונקט דאס זעלבע וואס די ווילסט, אז עס וועט באיזה אופן פאלען פרייזען פון דירות, היה לא תהי' ס'גייט נישט געשען בדרך הטבע!
נאכאמאל מען רעדט נישט פון רוחניות, נעבן וועלכער רבי׳ן צי וואוינען, איר האט גערעדט פון סופליי און דימענד, ענטפערט מען אייך אז יעצט אדרעסירט מען סופליי און מען העלפט ארויס דעם ציבור מיט סופליי, ענטפערט איר ציריק אז עס וועט אייביג זיין א דימענד וואס קיינער לייקענט, סא וואס איז אייער פאונט? אז דער יעצטיגער הילף און סופליי איז נישט קיין פולקאמע ישועה?
OK I'll try to give it one more shot
מיין סברה איז אז בויען מער (דורך טוישען זאנינג) טיט דאס פארקערטע צו די פרייזען, דהיינו עס גייט ארויף נישט אראפ, ווייל כאטש אז סופליי איז ארויף, און לכאורה לפי כללי המארקעט וואלטען דאך די פרייזען געדארפט צו פאלען, איז אבער אין אזא רעיל עסטעיט מארקעט אנדערש! ולפי הטעמים דלעיל איז דער רעזולטאט פונקט פארקערט! דער מארקעט צווינגט אז פרייזען זאלען "שנעלער און שטערקער" שטייגען ארויף!
אין דאס איז דער היסטוריע וואס עס איז געשען אין כמעט אלע אידישע חרדישע געגענדען. (ואלף דירות בפלאשינג עוועניו יוכיח) איך האב באריכות לעיל מסביר געווען ווי אזוי דער פסיכאלאגיע פון די מארקעט ארבעט.
מיך שטערט נישט אז איר רעדט זיך איין אז דאס איז נישט אזוי, גוט! ונזכה ונראה הלואי זענט איר גערעכט.
תמים תהיה האט געשריבן:געהאלפען ביסטו ווען די קענסט/ ווילסט וואוינען וויא א ליבאוויטשער סיי וויא אין אינדיע/פאקיסטאן בי אין נעוואדע וכדומה, ווילאנג דער ציבור וועט וועל וואוינען אין אן היימישער אידישער שטאט וועט דימענד זיין שטארק
כמדומה לי איז דער מציאות אז דער חסידישער עולם ליידט דערפון די מערסטע. איבער אמעריקע אין הונדערטער שטעט\שטעטלעך וואוינען צושפרייט אמעריקאנע אידן, ליטווישע בני תורה. דוכט זיך אז אין וויליאמסבורג והסביבה שטעקט בעיקר דער פראבלעם. (אויב איך מאך א טעות זייט מעורר). אין פאל א גרופע אידן (חלק מה'ציבור') ציען זיך אריבער אין אן אנדערע שטאט ווערט דאס יעניגע פלאץ פארוואנדלט אין א 'היימישע אידישע שטאט'.