קשיות והערות על שיעור היום - פרק ואלו עוברין

[יאנקעלע קליגער]

דף מב איינע פון די זאכן וואס די משנה רעכנט אויס איז קולן של סופרים
לויט רשי וואס האלט אז די זאכן וואס די משנה רעכנט דא אויס איז אסור בבל יראה
וואס איז מיט די עורות אדער ניירות וואס מ'האט שוין צוגעקלעבט מיט עס?

[חסיד נלהב]

די משנה זאגט ואלו עוברין עי' רש''י ותוס' במחלוקת צו עוברין גייט ארויף מן העולם ווייל ס'דא אן איסור בל יראה צו עס גייט ארויף מן השלחן ווי תוס' לערנט אז ס'נאר דא אן איסור אכילה

קוקט אין פנ''י א שיינע ביאור דא אז בעצם איז עס נאר א חסרון אינעם שלא כדרך אכילה, אבער לא יראה ולא ימצא מהיכי תיתי זאל זיין געבינדען אינעם כדרך אדער שלא כדרך אכילה.

[מיללער]

דף מב איינע פון די זאכן וואס די משנה רעכנט אויס איז קולן של סופרים
לויט רשי וואס האלט אז די זאכן וואס די משנה רעכנט דא אויס איז אסור בבל יראה
וואס איז מיט די עורות אדער ניירות וואס מ'האט שוין צוגעקלעבט מיט עס?

אפשר איינמאל עס טרוקנט אויס איז עס שוין כמאן דליתיה דמי, אבער עס איז א גוטע הערה, בין נייגעריג צו מרעדט דערוועגן

[חסיד נלהב]

ווי שטייט דא אז מען האט שוין דערמיט פארקלעבט עורות אדער ספרים, מעגליך ס'ליגט סתם אוועקגעלייגט די דבק בפנ''ע.

[חסיד נלהב]

דף מב איינע פון די זאכן וואס די משנה רעכנט אויס איז קולן של סופרים
לויט רשי וואס האלט אז די זאכן וואס די משנה רעכנט דא אויס איז אסור בבל יראה
וואס איז מיט די עורות אדער ניירות וואס מ'האט שוין צוגעקלעבט מיט עס?

אפשר איינמאל עס טרוקנט אויס איז עס שוין כמאן דליתיה דמי, אבער עס איז א גוטע הערה, בין נייגעריג צו מרעדט דערוועגן

די ביאור הלכה סי' תמ''ב רעדט פון די שאלה עיי''ש

א) ס'איז נישט אנדערש ווי נפלה עליו מפולת, ב) ס'פחות מכזית

[מיללער]

סאיז אן אפענע מחבר (תמ"ב ס"ג), ניירות שדבקו אותם בחמץ מותר לקיימן שאין צורת החמץ עומדת

[חסיד נלהב]

די ביאור הלכה וויל זאגען אז די תנאים וואס איז פארהאן, ודעות המחמירים אצל ניירות שדבקו איז נישטא ביי קיין ספרים וואס זענען לכתחילה געמאכט אויף צו בלייבען באדעקט און איז כמבוער מן העולם.

[חסיד נלהב]

אין תוס' בדף מ''ג ע''ב איז מב' פארוואס די גמ' האט געהאט א הוו''א צו טראכטען להקיש אז פונקט ווי אכילת מצה זענען פרויען נישט מחוייב מעגן זיי אויך עסן חמץ מהיכ''ת נישט צו מאכען די פארקערטער היקש, מי שישנו באכילת חמץ ישנו בחיוב אכילת מצה
קען איינער מבאר זיין די תי' פון תוס'.
*****

איבער די אופנים וויאזוי צו דרש'נן היקשים לחיוב או לפטור איז כדאי צו מעיין זיין בתוס' יבמות דף ד' ע''א

[חסיד נלהב]

אין מ''ג ע''ב איז מב' אין די גמ' אמר רבי אבהו אמר ר''י אז ביי כל איסורים שבתורה זאגט זיך נישט היתר מצטרף לאיסור א חוץ ביי נזיר
די פראגע איז א כ''ש ענבים איז זיך מצטרף צו א 99.9 כזית לחם?
וואס איז די ביאור ההלכה? עס איז א גדר פון היתר נתהפך לאיסור? אדער עפעס אנדערש

[יאנקעלע קליגער]

ייש"כ הרב מילער און חסיד

[שמעלקא טויב]

אין תוס' בדף מ''ג ע''ב איז מב' פארוואס די גמ' האט געהאט א הוו''א צו טראכטען להקיש אז פונקט ווי אכילת מצה זענען פרויען נישט מחוייב מעגן זיי אויך עסן חמץ מהיכ''ת נישט צו מאכען די פארקערטער היקש, מי שישנו באכילת חמץ ישנו בחיוב אכילת מצה
קען איינער מבאר זיין די תי' פון תוס'.
*****

איבער די אופנים וויאזוי צו דרש'נן היקשים לחיוב או לפטור איז כדאי צו מעיין זיין בתוס' יבמות דף ד' ע''א

איז נישט דער תירוץ ווייל מ'דרש'ט ענדערש סיפא לרישא?

[קושר כתרים]

דער אנהויב פון אונזער פרק ואלו עוברין שמועסט ארום איבער תערובות חמץ וחמץ נוקשה.

פאלגענד איז א שיינער שמועס אויב ס'איז שייך בל יראה אויף תערובות חמץ און נוקשה, איינגעטיילט לויט די שיטות הראשונים. (אמאל מעתיק געווען פון געוועלב לעצמי בתוספות נופך כיד ה' הטובה, ותשו"ח להמסדר)

משנה:
ואלו עוברין בפסח: כותח הבבלי, ושכר המדי, וחומץ האדומי וזיתום המצרי... זה הכלל: כל שהוא ממין דגן הרי זה עובר בפסח. הרי אלו באזהרה ואין בהן משום כרת.

רש"י
ואלו עוברין. עליהן בבל יראה ובבל ימצא וכולהו מפרש להו בגמרא זיתום וזומן וקולן ועמילן: מין דגן. חמשה מינין חיטין ושעורין וכוסמין ושבולת שועל ושיפון: ואין בהן כרת. אם אכלן אבל לאו יש באכילתן ובגמרא יליף לה כולה:

הקדמה

במשנתנו מבואר דינם של כותח הבבלי, שכר המדי, חומץ האדומי וזיתום המצרי. הגמרא מפרשת שמדובר בסוגי מאכלים שמעורב בהם חמץ. מדברי הגמרא לקמן (מ"ד ע"א) נראה כי בתערובת מאכלים אלו ישנו מיעוט חמץ, שבאכילה רגילה אין בו שיעור של כזית חמץ בכדי אכילת פרס, דהיינו שבכמות מהתערובות שאוכלים בשיעור זמן של אכילת פרס אין כזית חמץ.

הדין האמור במשנה לגבי מאכלים אלו שהם "עוברין" אף שאין בהם כרת אלא רק אזהרה. בפירוש כוונת המשנה "עוברין" נחלקו הראשונים כפי שיובא להלן. למחלוקת זו השלכה לגבי הדרך בה יש לנהוג לגבי מאכלים שמעורב בהם מעט חמץ בפסח.


שיטת רש"י - איסור בל יראה ובל ימצא

רש"י במשנה (ד"ה ואלו) מפרש שעל מאכלים אלו עוברים בבל יראה ובבל ימצא. המאירי מקשה על פירוש זה מהלשון "אלו עוברין" ואילו לפי פירוש רש"י היה צריך לומר "על אלו עוברים" או "אלו עוברים עליהם" וכדומה. הריב"א (מובא בתוד"ה ואלו) מסביר שלפי פירוש זה מתפרשת המילה "עוברין" במשמעות של "מתבערים", דהיינו שכדי לא לעבור עליהם בבל יראה ובל ימצא יש צורך לבערם מן העולם. אמנם, אפשר שלפני רש"י הייתה מצויה גירסה שונה בדומה לזו שמופיעה בדברי בעל ספר יראים (סימן ש"א) לפיה הוא גורס "ואלו עוברים עליהם".

רבינו תם (בתוספות שם) מקשה על פירוש זה, מניין לנו שעוברים על תערובת חמץ כאשר אין בה כזית בכדי אכילת פרס. הקושי הוא מכך שהגמרא לומדת מפסוק איסור אכילה של תערובת חמץ שאין בה כזית חמץ בכדי אכילת פרס, ומכאן שאילולי הלימוד מהפסוק לא היה בכך איסור. מעתה, כיוון שלגבי איסורי בל יראה ובל ימצא לא מצינו לימוד כזה, אין לנו לאסור תערובת חמץ שאין בה כזית בכדי אכילת פרס בהשהיה בפסח.

על קושי' זו מצינו מספר תירוצים. בעל העיטור (הלכות ביעור חמץ, עמ' קכ"ז) מסביר כי למדים איסור זה מאיסור האכילה שקיים בתערובת חמץ שיש בה כזית בכדי אכילת פרס. תירוץ נוסף מובא בתוספות רשב"א בתחילת המסכת (ב' ע"א, ד"ה בודקין את החמץ) לפיו אף שאין בתערובת זו שיעור של חמץ המחייב בביעור מן התורה, מכל מקום יש איסור גם ב"חצי שיעור", ולכן יש לבער תערובת זו. עוד תירוץ כותבים ר"י (מובא בתוספות רשב"א שם) והמאירי שרק לעניין אכילה יש מקום לחלק בין אם יש בתערובת כזית בכדי אכילת פרס או אם אין בה שיעור זה, זאת מאחר ושיעור האכילה הוא בכזית, ובתערובת שאין בה שיעור זה של חמץ באכילה רגילה לא אוכלים שיעור חמץ האסור מן התורה. הלימוד בא ללמדנו שאף שאין אוכלים כזית חמץ, מכל מקום כיוון שיש חמץ בתערובת יש איסור על אכילת התערובת עצמה, ולא על אכילת החמץ שבה. לעומת זאת איסור בל יראה ובל ימצא אינו תלוי באכילה כלל, ולכן כל שיש בתערובת כזית חמץ, אף שאי אפשר לאוכלו בכדי אכילת פרס - עוברים על התערובת בבל יראה ובבל ימצא.

המשותף לכל התירוצים שהובאו לעיל הוא שהם מסבירים את שיטת רש"י במצב בו אין בתערובת כזית בכדי אכילת פרס, ואף על פי כן עוברים על תערובת זו בבל יראה ובבל ימצא. מאידך, המהר"ם חלאווה מפרש לדעת רש"י שתערובות החמץ האמורות במשנתנו שעוברים עליהן בבל יראה ובל ימצא הן דווקא כאלו שיש בהן חמץ גמור בשיעור של כזית בכדי אכילת פרס. לפי דבריו, תערובת שאין בה כזית חמץ בכדי אכילת פרס אין עוברים עליה בבל יראה אף לשיטת רש"י. הקושי שבדבריו הוא שכפי שכבר הובא מדברי הגמרא לקמן משמע שבתערובות אלו אין כזית חמץ בכדי אכילת פרס.


שיטת רבנו תם - איסור אכילת התערובת

רבנו תם (בתוספות שם) סובר שאכן אין איסור בל יראה ובל ימצא בתערובת חמץ שאין בה כזית חמץ בכדי אכילת פרס. על כן הוא מסביר את האיסור שמובא במשנה כאיסור אכילה. לשיטתו הוא מפרש את המילה "עוברים" במשמעות של "עוברים מעל השולחן". הרא"ש והסמ"ג (לאוין ע"ט) מסייעים פירוש זה מהסיפא של המשנה בה נאמר שאין במאכלים אלו איסור כרת אלא לאו בלבד, ואילו באיסורי בל יראה ובל ימצא אין עונש כרת כלל. אולם לפי רבנו תם שמדובר באיסור אכילה הדבר מובן, שבאכילת תערובת שיש בה כזית בכדי אכילת פרס עוברים על איסור אכילת חמץ רגיל שעונשו כרת, ואילו בתערובת שאין בה כזית בכדי אכילת פרס אין עונש כרת.

אמנם בדברי רבנו תם לא מפורש האם גם מדרבנן מותר להשהות תערובת זו, אולם הרשב"ם (מובא במרדכי סימן תקצ"ה), תוספות רבנו יהודה (לעיל כ"א ע"ב) ותוספות הרשב"א (שם) סוברים שלשיטה זו אין צורך לבער תערובת זו אפילו מדרבנן.


שיטת הר"ן - חיוב ביעור מדרבנן

הר"ן מסכים לפירוש רש"י כי "עוברים" משמעותו חיוב ביעור, אולם בניגוד לרש"י הוא סובר שחיוב הביעור הוא מדרבנן בלבד. הוא מביא ראיה לשיטתו מהמשנה לקמן (מ"ח ע"ב) בה נאמר שיש לבער שיאור אף שהוא חמץ נוקשה, ואילו בגמרא לקמן (מ"ג ע"א) משמע שתערובת חמץ חמורה יותר מחמץ נוקשה. מכאן שאם ישנו חיוב ביעור בחמץ נוקשה, כל שכן שחייבים לבער גם תערובת חמץ.


פסיקת ההלכה

הרמב"ם כותב שעל תערובת חמץ עוברים בבל יראה ובל ימצא, ומביא את הדוגמות שמובאות במשנתנו. מכאן שהוא מסביר את המשנה כשיטת רש"י. אמנם בדברי הרמב"ם לא מבואר האם מדובר דווקא בתערובת שיש בה כזית חמץ בכדי אכילת פרס, או גם בשיעור פחות מכך.

המגיד משנה סובר שאיסור ההשהייה תלוי באיסור האכילה, ועל כן הוא מפרש את הרמב"ם שמדובר בתערובת שיש כזית חמץ בכדי אכילת פרס. זאת מאחר והרמב"ם עצמו פוסק שיש איסור לאו באכילת תערובת חמץ רק אם יש בה כזית בכדי אכילת פרס כמבואר בפרק א' (הלכה ו'). נמצא שלהסבר זה לדעת הרמב"ם רק תערובת שעוברים על אכילתה בלאו מן התורה יש חיוב לבערה, אך תערובת שאין עוברים על אכילתה בלאו מן התורה - אין צורך לבערה.

שיטה אחרת מביא המגיד משנה בשם רבי משה הכהן. לשיטה זו עוסק הרמב"ם אף בתערובת שאין בה כזית חמץ בכדי אכילת פרס, ואף שאין איסור לאו על אכילתה, מכל מקום עוברים עליה בבל יראה ובל ימצא. הוא מנמק זאת בכך ש"יש כזית חמץ שם, ואף על פי שהוא מעורב בכמה זיתים - עובר הוא על קיומו", והרי הסבר זה הוא כהסבר שהובא לעיל בשם ר"י והמאירי. גם הכסף משנה מסביר כך את הרמב"ם, ומסייע פירוש זה מכך שאף שלעיל לגבי אכילה מחלק הרמב"ם בין תערובת שיש בה כזית בכדי אכילת פרס או שאין בה, כאן אין הרמב"ם מחלק בזה ומכאן שלדינא אין לחלק בכך.

השולחן ערוך כותב כלשון הרמב"ם וגם בלשונו ניתן לפרש כפי שמפרשים בדעת הרמב"ם. הט"ז והגר"א מפרשים שעוברים בבל יראה בכל תערובת שיש בה כזית, אף אם איננו בכדי אכילת פרס. מאידך, נוטה המגן אברהם לפסוק כדעת המגיד משנה שאין עוברים בבל יראה אלא על תערובת שיש בה כזית בכדי אכילת פרס, ושעוברים על אכילתה בלאו.

פסקי הרמב"ם והשולחן ערוך

תערובת חמץ, עוברין עליה משום בל יראה ובל ימצא. כגון: המורייס, וכותח הבבלי, ושכר המדי שעושין אותו מן הקמח, וכל כיוצא באלו מדברים הנאכלים. (רמב"ם חמץ ומצה ד', ח)
תערובת חמץ, עוברים עליו משום בל יראה ובל ימצא. כגון: המורייס, וכותח הבבלי, ושכר המדי וכל כיוצא באלו מדברים הנאכלים. (שו"ע או"ח תמ"ב, א)

[חסיד נלהב]

הרב מיללער עי' בגמ' דף מ''ד איז ווידעראמאל מב' די יסוד פון בטלה דעתו אצל כל אדם בנוגע נישט מחייב צו זיין אן אוכל איסור שלא כדרך אכילה, ווייל די תורה רעדט נאר פון פעולות כדרך כל הארץ.

וכמב' בהאשכול של אכילה שלא כדרך.

יעצט זעה איך אז אין נזיר ל''ו גייט א מחלוקה בביאור דברי הגמ' קוקט אויס אז ס'שנוי במח' די נקודה צו של''כ אכילה האט מיט בטלה דעתו.

[שמעלקא טויב]

איבער מקפה של תרומה איז כדי צו לערנען תו"ס אין מס' נזיר, אזוי ליגט מיר אין קאפ אז דארט איז דא גוטע זאכן.

[תורתך]

די גמרא זאגט אז מחמצת דארף איך פאר דבר אחר ממילא איז די פסוק נישט איבריג.

לויט ר' יהודא און דף כ"ח קען מען דאך דא אויך זאגן אז מדאפקיה בלשון מחמצת קען איך עס ארויסלערנען אפילו די פסוק איז געבוקט

[ענדע צדיק!]

איבער מקפה של תרומה איז כדי צו לערנען תו"ס אין מס' נזיר, אזוי ליגט מיר אין קאפ אז דארט איז דא גוטע זאכן.

וואו אין נזיר? וועלעכע ד"ה? די קאפ טוט מיר שוין וויי פון די גמרא... הוי!

[חסיד נלהב]

נזיר ל''ו איז דא די זעלבע סוגיא פון היתר מצטרף לאיסור.

אין תוס' בדף מ''ג ע''ב איז מב' פארוואס די גמ' האט געהאט א הוו''א צו טראכטען להקיש אז פונקט ווי אכילת מצה זענען פרויען נישט מחוייב מעגן זיי אויך עסן חמץ מהיכ''ת נישט צו מאכען די פארקערטער היקש, מי שישנו באכילת חמץ ישנו בחיוב אכילת מצה
קען איינער מבאר זיין די תי' פון תוס'.
*****

איבער די אופנים וויאזוי צו דרש'נן היקשים לחיוב או לפטור איז כדאי צו מעיין זיין בתוס' יבמות דף ד' ע''א

איז נישט דער תירוץ ווייל מ'דרש'ט ענדערש סיפא לרישא?

יא יא. נאר כ'האב עס נישט געהעריג פארשטאנען ע''ט. כ'פארשטיי שוין. שכוח.

[מיללער]

אין מיין ארימע מיינונג איז די סוגיא פון היתר מצטרף לאיסור / טעם כעיקר, די שווערסטע גמרא ביזדערווייל דא אין פסחים, איך רעד פון פשוט עברי מיט טייטש.

אין מ''ג ע''ב איז מב' אין די גמ' אמר רבי אבהו אמר ר''י אז ביי כל איסורים שבתורה זאגט זיך נישט היתר מצטרף לאיסור א חוץ ביי נזיר
די פראגע איז א כ''ש ענבים איז זיך מצטרף צו א 99.9 כזית לחם?
וואס איז די ביאור ההלכה? עס איז א גדר פון היתר נתהפך לאיסור? אדער עפעס אנדערש

וויאזוי איך פארשטיי עס, קען זיין איך בין נישט גערעכט, איז פשט, אז דאס אז אן איסור דארף א שיעור האט צוויי סיבות, איינס אז דער חפץ זאל האבן אויף זיך א שם האיסור און נאכדעם אז די פעולת האכילה זאל נחשב ווערן פארלאנגט זיך א שיעור ואין אכילה פחותה מכזית.

יעצט אפי' איך האב א לימוד פון כל אדער אן אנדערע לימוד אז דער איסור איז אסור בכל שהוא, פעלט דאך אבער נאך אלס אינעם אכילה, דערפאר זאג איך אז איך קען מיטעסן דערמיט א דבר היתר וואס וועט מצרף זיין צו א כזית מחשיב צו זיין די אכילה, און אוודאי דער איסור איז דער מחייב (און נישט אז נהפך ההיתר להיות איסור).

בסך הכל, אפי' למשל לויט ר"א אז ביי חמץ בפסח זאג איך היתר מצטרף לאיסור וממילא איז א כל שהוא אויך אסור, איז דאס נאר אויב ער עסט מיט נאך עפעס, און נישט ווען איינער עסט א ברעקל חמץ אליינס.

לפי"ז למשל די גאנצע סוגיא פון חצי שיעור אין יומא אדער שיטת ר"ש כל שהוא למלקות דארף נישט צוקומען צו המל"א נאר אז די אכילה איז אסור אפי' ביי פחות מכזית.

[מיללער]

די גמרא זאגט אז מחמצת דארף איך פאר דבר אחר ממילא איז די פסוק נישט איבריג.

לויט ר' יהודא און דף כ"ח קען מען דאך דא אויך זאגן אז מדאפקיה בלשון מחמצת קען איך עס ארויסלערנען אפילו די פסוק איז געבוקט

זעה רש"י ד"ה ור"א עירובו בלאו זאגט רש"י אז דער לימוד איז אויך מדאפקיה בל' מחמצת ממילא קען איך נישט צוויי זאכן, ביז די גמ' זאגט אז ר"א לערנט עס פון כל, ופשוט.

[חסיד נלהב]

איך האב דאס זעלבע געטראכט ווי דיר רב מיללער בנוגע די שוועריגקייט פינעם סוגיא, געב חיזוק פאר די חברי החבורה זיך צו מתאמץ זיין בלימוד הסוגיא

בנוגע די הבנה בהסוגיא קוקט אויס טאקע אז עס דרייט זיך ארום דעם צו די בליק איז אויף די '''מעשה האכילה''' צו די '''מאכל הנאכלת'''
עס איז כדאי צו באטאנען אז מען געפינט אז לשיטת הסוברים אז הנאת גרון איז די מחייב ביי איסורים, איז מען מחוייב אויך ביי עטליכע מאל אריינלייגען אין גרון דעם זעלבען שטיקעל הפחות מכזית, וואס איז מוכיח אביסעל אז מען קוקט נישט אויפען 'מאכל הנאכלת'.

[מיללער]

נאך די גאנצע גמרא קומט אויס אז לויט די רבנן דפליגי עליה דר"א בכותח הבבלי (נישט די רבנן פון ר"ע ביי משרת) האלטן נישט קיין טעם כעיקר און נישט היתר מצטרף לאיסור ביי חמץ, וממילא איז עירובו בלא כלום.

איז מיין שאלה אויבן אין כל שעה בדף כט: איז געווען א גאנצע סוגיא פון במינו במשהו רב ושמואל און ר' יוחנן, איז דאס נאר אן איסור דרבנן אבער נישט מדאורייתא, שטימט?

[מיללער]

נאך א קשיא וואס איז מיר געבליבן שווער נאכן לערנען ביידע גמרות סיי דא און סיי אין נזיר, וזו צורתה:

רבי אליעזר ביי שאור האט צוויי פסוקים, כל און כי כל, פון איינס לערנט מען מקצתו און פון איינס עירובו, ביי פסח האט ער נאר כל (והגמ' הניח בקושיא למה לא דריש ג"כ כי כל) און ער לייגט עס אויף עירובו.

יעצט וואס מקצתו מיינט און וואס עירובו מיינט ווענדט זיך במחלוקת אביי ורבא לגבי הקטרה פחות מכזית און אין א מחלוקת רש"י ותוס' בדברי זעירי, דאס איז אבער זיכער אז נאר איינס דערפוו איז מרבה היתר מצטרף לאיסור.

יעצט וואס פרעגט די גמ' "אי הכי לענין פסח נמי?" אז וויבאלד ר"א לערנט ארויס פון כל לאבות עירובו מוז דאך זיין אז ביי חמץ זאגט מען המל"א, און די גמ'ענטפערט "אין הכי נמי".

פארשטיי איך נישט, איך דארף דאך קודם מרבה זיין דאס אליינס אז ווען דער חמץ איז מעורב מיט נישט חמץ אז עס ווערט נישט בטל אפי' ער עסט א כזית בכדא"פ? אפי' איך זאג כבכדא"פ דאורייתא פון הלל"מ איז עס נאר בעיניה ווער זאגט אז אפי' בתערובת אויך?

און דער אמת איז, אליבא דהילכתא ווען חלב האט זיך אריינגעמישט אין זיפ גענוג אויף א שיעור פון כבכדא"פ גייט מען באקומען מלקות ווער עס עסט די זופ?

[מיללער]

איבער מקפה של תרומה איז כדי צו לערנען תו"ס אין מס' נזיר, אזוי ליגט מיר אין קאפ אז דארט איז דא גוטע זאכן.

נישט נאר איבער מקפה, די גאנצע סוגיא ממש אות באות שטייט אויך אין נזיר, מ'דארף עס דארט אויך לערנען און טאקע די תוס' דארט זענען קילורין לעינים וד"ת עניים במקו"א ועשירין במק"א, וכולי האי ואולי קען מען ארויסקריכן פון די סוגיא מיט גאנצע ביינער.

-

איז דא א גוטע טשארט אויף די סוגיא מיט אלע מושגים?

[ענדע צדיק!]

וויאזוי איך פארשטיי עס, קען זיין איך בין נישט גערעכט, איז פשט, אז דאס אז אן איסור דארף א שיעור האט צוויי סיבות, איינס אז דער חפץ זאל האבן אויף זיך א שם האיסור און נאכדעם אז די פעולת האכילה זאל נחשב ווערן פארלאנגט זיך א שיעור ואין אכילה פחותה מכזית.

יעצט אפי' איך האב א לימוד פון כל אדער אן אנדערע לימוד אז דער איסור איז אסור בכל שהוא, פעלט דאך אבער נאך אלס אינעם אכילה, דערפאר זאג איך אז איך קען מיטעסן דערמיט א דבר היתר וואס וועט מצרף זיין צו א כזית מחשיב צו זיין די אכילה, און אוודאי דער איסור איז דער מחייב (און נישט אז נהפך ההיתר להיות איסור).

וויד י חידושי הרי"מ איז מסביר, און וויאזוי איך האב עס פארשטאנען, איז דא צוויי מושגים - כדבריך מיללער,

1) "היתר מצטרף לאיסור" דהיינו, בעצם איז יעדע זאך וואס איז אסור מה"ת אסור אפי' בכל שהוא, נאר, אויב עסט מען ווייניגער ווי די שיעור, איז עס 'שלא כדרך אכילה', און ער איז פטור, משא"כ אויב עסט ער מיט א שטיקעל היתר, איז די פראבלעם פון 'שלא כדרך' אוועקגעפאלען, נאר די איסור איז ווייטער דא, ווייל עס איז אסור אפי' בכל שהוא.

2) "טעם כעיקר" דהיינו, די עצם היתר ווערט נתהפך פאר איסור.

[חסיד נלהב]

ענדע צדיק דיינע רייד פון חידושי הרי''ם זעה איך אין רבי אלחנן'ס רייד אין קוב''ש לערנט ער אפ די מחלוקת רש''י און תוס' צו עס מיז זיין ממש צוזאמען אין מויל ביידע אדער מען קען עקסטער עסן דעם איסור און היתר

אויף דעם וועג אויב לערנט מען אז די איסור והיתר ווערן ממש איינס ד.ה. ההיתר נתהפך לאיסור דאן מוז עס זיין אין מויל בחדא מחתא.

אבער אויב עס איז נאר א דין צירוף אינעם שיעור אכילה, דאן איז גענוג אז מען עסט עס בד בבד איינס נאכען אנדערן.