די גמרא זאגט און ע"ז (ח' ע"ב - ט' ע"א)
...תני רבי יוסי ברבי, מלכות פרס בפני הבית שלשים וארבע שנה, מלכות יון בפני הבית מאה ושמונים שנה, מלכות חשמונאי בפני הבית מאה ושלש, מלכות בית הורדוס בפני הבית מאה ושלש.
משה קיבל תורה מסיני, ומסרה ליהושע, ויהושע לזקנים, וזקנים לנביאים, ונביאים מסרוה לאנשי כנסת הגדולה. די אנשי כנסת הגדולה איז נתייסד געווארען און די ע' שנה פון גלות בבל. צווישען די 120 אנשי כנסת הגדולה זענען געווען, דניאל, חנניה מישאל ועזריה, מרדכי הצדיק, זרובבל וכו'. טייל פון זיי זענען געווען נביאים, ווי עזרא ונחמיה, חגי, זכריה, ומלאכי וכו'.
גלות פרס האט זיך גע'ענדיגט 34 יאר נאכען בנין בית שני און שנת ג"א תמ"ב ליצירה, און נאך די פטורה פון די לעצטע נביאים חגי, זכריה, ומלאכי און שנת ג"א תמ"ח ליצירה איז פסקה הנבואה, און די סנהדרין האט פארנומען דאס פלאץ פון די אנשי כנסת הגדולה, און אנגעהויבען פונקציאנירען ווי דאס פלאץ צו הערען דער דבר ה'. יענער יאר (ג"א תמ"ב) האט אלכסנדר מוקדון אנגעהויבען איין נעמען מלכות פרס, און גלות מדי ופרס האט זיך גע'ענדיגט, און אויף איר פלאץ האט גלות יון אנגעהויבען פינסטער מאכען דער וועלט פאר די נעקסטע 180 יאר ביז דער מעשה פון נס חנוכה, וואס מתתיהו ובניו, די חשמונאים, וואס האבען מיט א התערותא דלתתא, מיט זייער גרויס מסירות נפש, אראפ געברענגט אן אור, א לעכטיגקייט אויף דער וועלט.
שמעון הצדיק היה משיירי כנסת הגדולה, שמעון הצדיק איז נאך געזעצען מיט די נביאים און אנשי כנסת הגדולה, מיט זיין טאטע עזרא הסופר (לויט טייל דעות איז ער געווען א זוהן פון עזרא הסופר, און עס איז אויך דא וואס זאגען אז יוחנן דער טאטע פון מתתיהו [כהן גדול] איז געווען זיין זוהן), און גלייך נאך די פטורה פון די לעצטע פון די נביאים (און שנת תמ"ח) איז ער געווארען נשיא פון די סנהדרין און ער ווערט פארעכענט אלץ דער ערשטער תנא. נאך אים האט איבערגענומען זיין תלמיד אנטיגנוס איז סוכו, און נאר אים זיינע תלמידים יוסי בן יועזר איש צרדה און יוסי בן יוחנן איש ירושלים, דער ערשטער איז געווען נשיא און דער צווייטער אב בית דין, און אזוי ווייטער די אנדערע זוגות ביז הלל ושמאי. און די צייטען פון שמעון בן שטח האט זיין שוואגער ינאי המלך אויסגעהרג'עט אלע חכמי ישראל און שמעון בן שטח מיט יהודה בן טבעי זענען אנטלאפען קיין מצרים. ווען שמעון בן שטח'ס שוועסטער שלומציון המלכה (שלומית אלכסנדרא) דער ווייב פון ינאי המלך האט אים פארזיכערט אז ער קען שוין צוריק קומען, זענען זיי צוריק געקומען, והיה העולם שמם, און די גמרא זאגט אז שמעון בן שטח החזיר עטרה ליושנה.
די גמרא זאגט אונז און שבת (כ"ב ע"ב) אז דער נר המערבי איז געווען א עדות אז שכינה שורה בישראל. די גמרא זאגט "מחוץ לפרוכת העדות יערוך... עדות הוא לבאי עולם שהשכינה שורה בישראל". פרעגט די גמרא "מאי עדות"? "אמר רב, זו נר מערבי, שנותן בה שמן כמדת חברותיה, וממנה היה מדליק, ובה היה מסיים". אז די נר המערבי האט געברענט בנס א גאנצען טאג, און פון דעם האט מען אנגעצינדען די נרות בין הערבים. זאגט רש"י: אז "משמת שמעון הצדיק" האט דער נר המערבי אויף געהערט ברענען בנס. דאס הייסט אז ווען די 180 פינסטערע יון'ישע יארען האבען זיך אנגעהויבען איז נאך געווען א שטארקע ליכטיגקייט, אבער ווען שמעון הצדיק איז נפטר געווארען האט אנגעהויבען ווערען שטארק פינסטער, קודם האט דער נר המערבי אויף געהערט ברענען בנס. 73 יאר אריין און גלות יון בשנת ג"א תקט"ו ליצירה, זאגט אונז די גמרא אז דער תרגום השבעים האט אראפ געברענגט א חשכות אויף דער וועלט. און אזוי האט זיך עס געקייקעלט אראפ און אראפ ביז - די מעשה פון נס חנוכה ווען חשמונאי ובניו האבען געברענגט א לעכטיגקייט אויף דער וועלט און פארטריבען דאס פינסטערקייט פון יון.
על כן איז מיר איינגעפאלען אז הסברא נותנת, אז ווען דער נס חנוכה איז געשעהן, און איין קריגעלע אויל האט געברענט בנס אכט טעג, איז דאך זיכער געווען שכינה שורה בישראל, איז דאך דענמאלץ אויך מסתבר אז דער נר המערבי האט אויך נאכאמאל אנגעהויבען צו לייכטען בנס, איז אויב אזוי האבען מיר שוין יעצט א נס דער ערשטער טאג אויך, אז נאך 180 פינסטערע יארען פון גלות יון, און דער נר המערבי ברענט שוין נישט, האט דער נר המערבי ווידער אן געהויבען לייכטען בנס א גאנצען טאג - אנהייבענדיג דאס ערשטער טאג חנוכה.
כ'האב טאקע געזעהן אז מען ברענגט אז איינע פון די סימנים וואס איז געווען פערציג יאר פארען חורבן אז עס גייט קומען א חורבן בית המקדש איז געווען אז דער נר המערבי האט אויף געהערט צו ברענען בנס, איז אויב אזוי זעהן מיר אז ערגעץ נאך די פטורה פון שמעון הצדיק, און יארען פאר די לעצטע 40 יאר פארען חורבן, האט דער נר המערבי צוריק אנגעהויבען ברענען בנס רעגעלמעסיג, איז ווען דען איז געווען א בעסערע צייט אז דאס זאל געשעהן, ווי ביי די נס חנוכה וואס האט געוויזען אז שכינה שורה בישראל. דער פני יהושע זאגט אזוי בפירוש, אז "דעיקר הנס לא נעשה אלא להודיע להם חיבת המקום עליהם".
