אידישקייט אין אמעריקא: אגודת אנשי מעמד ובית ועד לחכמים

[ביקסאד]

הרב שלמה פרוכטער שרייבט אין א בריוו צו זיין משפחה, געדרוקט אין זיין ספר אגרת שלמה:

צוריק מיט דרייצן יאר בין איך געגאנגען וויזיטן אונזער חשובן טייערן שוואגער הרב ר' נחום צבי גלאזר ע"ה אין די אגודת אנשי מעמד 152 הענרי סטריט נוי יארק, רופט ער זיך אן צו מיר: שלמה! נאך וואס טויג דיר צו ארבעטן, פארדינען געלט, די קינדער נ"י פארהיייראט, און מיט דער רעגירונג שטיצע קען מען גאנץ פיין עקזיסטירן. לאז דיך אפ פון די אלע הבלים קום אריין אין די אנשי מעמד און זעץ זיך לערנען. זיינע טייערע ווערטער זענען געוועזן דברים היוצאים מן הלב.
אויף דעם האב איך אים געענטפערט, דאס ער זאל אראנדזשירן אין אפיס מיין אריינקומען, און מארגן בעז"ה קום איך אריין.
וכך היה, ווי איר אלע ווייסט דאס איך בין דארט געוועזן 10 יאר ביז צו מיין ארויסקומען קיין א"י בשטו"מ, און איך ב"ה קיין חרטה.

אין זיין ספר דברי שלמה שרייבט ער :

גיסי היקר והנכבד ת"ח מופלג בתוי"ש וחסידות י"א בקי בש"ס ופוסקים, וסיים זה שני פעמים ש"ס כולו
ונעשה אצלו סעודה גדולה עבור החבורה ש"ס ה"ה מו"ה ר' נחום צבי גלאזער שליט"א.

[ביקסאד]

באקומען א בילד פונעם מציבה פון הרב גלאזער אין אישי, דער שיקער איז אזא איינער א שטארקער נחבא אל הכלים וועלכע פארכט זייער אז מיטן לייגען צופיל תגובות וועט מען מגלה זיין ווער ער איז....

ווייסט איינער ווי ער ליגט? דער שיכור האט נישט געוואוסט.

מנו"כ בביה"ח וועלוואוד, לאנג איילענד, באיזה חלקה עוד לא נודעתי, אדרבה נשאיר עבודה זו בעד החברים דפק"ק.

[מיללער]

צווישן די וואס ליגן דארט זענען:

הרב יוסף יודל ברוין פון די גרעסטע רבנים אין די בראנקס, שוין באשריבן זיין ביאגראפיע אינעם קונטרס הביאגראפיע.
הרב יעקב משה צימערמאן זוהן פונעם קרעמענטשוקער רב, רב פון בית המדרש הגדול דבראדוויי, געווען 25 יאהר מגיד שיעור אין אגודת אנשי מעמד, הרב צימערמאן האט געהאט א ברודער דער ארויסגעבער פון הכרם וועלכע איז אויך געווען טעטיג אין די אגודת אנשי מעמד.
הרב פערניקאף, וועלכע איז אויך געווען א מחותן מיט הרב צימערמאן, אויף זיין מציבה שטייט געשריבן אז ער האט געלערנט מיט תלמידים 50 יאהר מתורת רבו ר' דוד לייבאוויץ.
הגה"צ בנש"ק ר' יהושע וואגשאהל, (שטייט אויף דער מציבה אז ער האט איבער געלאזט זיינע קינדער אין גאליציע. מיר געפונען אבער דארט אויך אן אנדערער שמואל אהרן וואגשאהל מיט די זעלבער יחוס אלס זוהן פון הגה"צ ר' יהושע וואגשאהל, צ"ב)
הרב חיים קארן, געווען פריער רב אין יארמעליניץ.
הרב יעקב גאלדמאן, אשר דרש שלשים ושבע שנים בסלוצק.
הרב מאיר צבי זאכמאן צדיקי דורו שמש בצלם הסתופף, מחבר געווען א ספר חידושי תורה http://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=32330&pgnum=1

ר' יעקב משה היה אבי ר' חיים צימערמאן ז"ל הנודע מו"ל ירחון 'כרם', איז געווען דא א ברודער אויך אדער דער מסדר קידושים מישט?

הנה תמונת ר' יעקב משה בצעדת הרבנים בוואשינגטאן תש"ד:
http://www.otzar.org/forums/viewtopic.p ... 410#p81410

[בן בוזי]

מיר דאכט זיך אזוי, חיים צימערמאן מו"ל הכרם איז א זוהן פונעם קרעמענטשוקער רב ממילא איז עס ווי כ'האב געשריבן געווען א ברודער פון ר' יעקב משה, ווידער דער חיים צימערמאן וועלכע איז בנו פון ר' יעקב משה האט געהייסן אהרן חיים און עס איז דא פון איהם א קונטרס הארת חיים.

מער איבער ר' יעקב משה ואביו לייען דא.

[מיללער]

מיר דאכט זיך אזוי, חיים צימערמאן מו"ל הכרם איז א זוהן פונעם קרעמענטשוקער רב ממילא איז עס ווי כ'האב געשריבן געווען א ברודער פון ר' יעקב משה, ווידער דער חיים צימערמאן וועלכע איז בנו פון ר' יעקב משה האט געהייסן אהרן חיים און עס איז דא פון איהם א קונטרס הארת חיים.

מער איבער ר' יעקב משה ואביו לייען דא.

ווילאנג ס'דאכט זיך דיר נאר איז איין זאך, אבער פ"וו זאלסטו נישט נאכקוקען בפנים?

נאט אייך דעם ערשטן 'כרם':
http://www.hebrewbooks.org/28715
דער 'ר חיים צימערמאן, האט געהייסן במילואו ר' אהרן חיים הלוי

[בן בוזי]

פיין דאסמאל איז געווען דיין לאָק.....

[בן בוזי]

וואס איך זעה יא א חידוש איז אז דער גרויסער גאון ר' ברוך בער איז געווען א שוואגער מיט ר' יעקב משה, ד.ה. אן איידעם ביי ר' אברהם יצחק דער קרעמענטשוקער רב.

[בונמס זיידע]

באקומען פון זאמלער: בית תומכי תורה וזקני ישראל, איך האב נאכנישט עספיעט נאכצוקוקן מה זה ועל מה זה, אבער לכאורה זעהט עס אויס ווי אן אנליכע זאך צו אגודת אנשי מעמד.

אויב מיין זכרון איז גוט (ר שמחה האט ספיקות מילד ג'רעד) זענען דאס געווען צוויי ענליכע מוסדות
און אב תשל"ז האט מיר דערציילט אן עלטערע וו"ב איד אין די ימי אבל פון מו"ח ע"ה אז ער איז א
פאר וואכען פריער ג'שטאנען ביים BRIDGE PLAZA BUS STOP און עס האט זיך ג'שטעלט א איד
פרעגען ווי ער פארט האט ער ג'ענטפערט און כולל כדרכי יעדען טאג די זעלבע צייט זאגט אים
מו"ח זייער גוט איך פאר און יענע געגענט וועט איר קומען מיט מיר עס האט זיך געצויגעו א משך
זמן ביז ער האט אים ג'כאפט זיך גלייך אויסדרייען צירוק אויף די בריק זעהט אויס אז און תשל"ז
האט דער בה"מ לעבעו די בריק נאך פונקציאנירט

ווען בתי שתחי איז געבוירען געווארען און א ש"ק אין ל"ח אין BETH ISRAEL HOSPITAL האט מען מיר
געזאגט אז עס דא א YOUNG ISRAEL הרב קלמן גרשון ניומאן דערנעבען למעשה האט מיר
מיין מכניס אורח ר ? רוטנער מיטגענימען אין "פדייצער ?" שטיבעל

[בונמס זיידע]

פארוואס זעהט מיר דאס בילד אויס צו זיין געמאלן? (אדער פילייכט איז דאס טאקע?)

כ'דענק דעם מילדותי פון דעם לוח וואס מען האט באקימען אויף די פאסט
פאר COLOR FILM איז ג'ווען שוה לכל נפש אדער בכלל נמצא

[וויצע ראש הקהל]

הגם וואס דער עולם איז פשוט פארשווונדען געווארען לעצטנס, לייג איך ארויף א מסמך וואס שיינט אז פאר א תקופה איז די מנהל געוועהן הרב אברהם הכהן בלעסאבסקי ז"ל.

[בן בוזי]

ווי איך זעה זענען פאראן עטליכע מגידי שיעור, איינער איז הרב ישראל יוסף קראקויער, וועלכע איז געווען א שו"ב ומו"ץ אין גאלאנטא, און נאכן קריג ביז בערך תשכ"ג אין פרעשבורג, נפטר געווארן ח' אדר ב' תשל"ח אין לאס אנדזשעלעס.

הרב יודא פירטה איז דער מחבר פונעם ספר נחלת יהודה ב' חלקים שו"ב אין פאקש און נאכן קריג אין מישקאלץ.

הרב ניסן קרעמער, איז דער פון וויליאמסבורג וועלכע איז אתנו בחיים? מסתמא געווען גאר א יונגערמאנטשיק דעמאלטס.

בלעסאווקסי איז ווייזט אויס געווען א חבד'סקער וואס אנערקענט זיך דערפון וואס ער האט פארגעלערנט לקוטי אמרים תניא. בייגעלייגט איז א בריוו צו הרב בלעסאווקסקי אין וועלכע האדמו"ר רמ"מ מליובאוויטש שרייבט טאקע וועגן דער סדר אין אגודת המעמד וועגן די וויכטיגקייט פון לערנען בעפארן דאווענען כאטש ס'גייט פארביי דער זמן קריאת שמע.

[וויצע ראש הקהל]

תודה כבוד המסדר קידושין. אמנם כמדומני שבמכתב הרה"צ מליובאוויטש זצ"ל אין כוונתו על בית וועד לחכמים. הרב אברהם הכהן היה חסיד סטאלין-קארלין מימים ימימה. משפחת בלעזאווסקי היו מעיר בלעז'אוו ומשפחתם היו משתייכים לחסידי קארלין כבר כמה דורות, לפחות כבר מימי הרה"ק הבית אהרן. ר' אברהם דנן היה מחסידי הרה"צ ר' יעקב חיים ואח"כ אחיו הרה"צ ר' יוחנן מסטאלין זי"ע. וחזותו וזמנו של שטר מוכיח עליו שרק לאחר פטירת ר' יוחנן מסטאלין התכתב עם האדמו"ר מליובאוויטש ושאלתו בפיו על ביטול סדר לימוד לפני התפילה "אין אייער אגודה". ר' אברהם היגר לקראון הייטס כי שם ביתם של כמה מבניו ובנותיו ואדמו"ר מליובאוויטש היה משלחו לרדת לפני התיבה והתפלל בנוסח הסטאלינאי עם כל ה"ברען" (עיין בבלאגו של הרב הירשל ציג). בניו ובני בניו עוסקים בשליחות ומרביצים תורה וחסידות על כל פני תבל.

[בן בוזי]

זייער אינטערעסאנטע אינפארמאציע.

דער בית ועד לחכמים האט געהייסן אגודת אנשי מעמד, און מתוכן המכתב איז זייער קלאר משמע אז די רעדע איז פון "אייער אגודה" וועלכע איז לויט אייך געווען אונטער זיין הנהלה'שאפט, און ווי ס'געווען א לימוד שיעור גפ"ת דורך הרה"ג ר' ניסן קרעמער שליט"א בעפארן דאווענען.

[וויצע ראש הקהל]

אין לי הוכחה ברורה שבשנת תשי"ז עוד לא ניהל הרב אברהם את בית הוועד אבל סביר להניח שלא. כי אם כן נמצא שהיה שם כעשרים שנה! יתכן אבל לא מסתבר. אני נשאל את פי נכדיו שיחי'

[בן בוזי]

ווי עס ווייזט זיך יעצט אויס האבן אויך ר' שמואל אהרן רובין'ס פאטער און מוטער געוואוינט דאהי אין ניו יארק, און זענען ביי זייער פטירה באערדיגט געווארן אין דער בית דוד סעמיטערי (נישט אין חלקת אגודת אנשי שם) פון ווי זיי זענען שפעטער ארויף געפירט געווארן קיין ארה"ק, ווי זיי זענען נטמן געווארן אויפן הר הזתים.

אין ארה"ק האבן געוואוינט צוויי אידן מיט די זעלבע נאמען "אריה מרדכי ראבינאוויטש", איינער איז געווען א זוהן פון ר' יעקב אהרן רב באלכסנד בן ר' ארי' מרדכי בן ר' יהושע אשר מפאריסאוו בן היהודי הקדוש ער איז געווען רב אין קארוב אין פוילן און דער ערשטער רב פון בני ברק, און שפעטער אויך געוואוינט אין ירושלים ער האט געדרוקט א ספר כתר היהודי, ער איז געווען אן איידעם ביי ר' יונתן אייבשיץ פון ווארשא. דערנאך איז געווען אין ירושלים א רבי אריה מרדכי בן ר' יהושע אשר בן ר' אריה מרדכי בן ר' יהושע אשר בן היהודי הקדוש.

ווייס איך נאכנישט וועלכע עס איז געווען דער זיידע פון ר' שמואל אהרן רובין.

בילד קרעדיט: ישבב הסופר

[מיללער]

זאגט נאר רבי'ניו, ווי עס זעהט אויס איז געווען א היבש ביסל סידורי קידושין לעצטענס, גיט א קוק דא, און אלעס שטימט כמין חומר:
viewtopic.php?p=643717#p643717

א יישר כח פארן אנטדעקונג פון די מציבות!

[ישבב הסופר]

דער בית ועד לחכמים האט געהייסן אגודת אנשי מעמד, און מתוכן המכתב איז זייער קלאר משמע אז די רעדע איז פון "אייער אגודה" וועלכע איז לויט אייך געווען אונטער זיין הנהלה'שאפט, און ווי ס'געווען א לימוד שיעור גפ"ת דורך הרה"ג ר' ניסן קרעמער שליט"א בעפארן דאווענען.

עתה באתי, בקראי את הדברים רציתי להוסיף את מה ששמעתי מפי רבי אברהם בער הכהן בלעזאווסקי מאוסטרליה, נכדו הגדול של ר"א הנ"ל, שבצעירותו בשנות היו"דין [הבר מצוה שלו היה בתשט"ו] היה נוסע כל יום אחרי חיידר ביחד עם סבו לאגודת אנשי מעמד, ורא"ב שליט"א ללמוד אז בחברותא עם הג"ר יעקב משה צימרמן זצ"ל. הוא אמר לי שסבו ניהל את השיעורים שם, אבל לא משמע מדבריו שזה היה משרה רשמית, אלא שהוא פשוט ניהל את הענינים. הוא תיאר את המצב שם כ'כולל לת"ח פנסיונרים', ואמר שביניהם היו ת"ח גדולים מאוד.
[חדי העין שביניכם יזהו שר' אברהם בער נקרא אברהם בחיי סבו ר' אברהם... סיפור בפנ"ע. בתקופת לידת רא"ב, השתייך אביו ר' זלמן לחבורת 'נתיבות עולם' - המלאכים, וקרא את בנו על שמו של הגרא"ד לוין למרות שאביו נקרא כן. בתקופה מאוחרת עבר לחב"ד.]

[בן בוזי]

ביי א באזוך אויפן בית עולם "קינג סאלאמאן מעמאריעל פארק" אין פעססעיק נוא דזשערסי, האב איך צווישן אנדערע געפונען אן אפטיילונג וואס געהער צום אגודת אנשי מעמד, אבער פארמאגט אפילו נישט קיין איין איינציגער באגרעבעניש.

עס איז מערקוועדיג אן אינטערעסאנטער פאקט, אז בשעת דאס ארט איז געווארן דעדיקעיטעד אין עהרע פונעם "אידישער מורה דרך וועג ווייזער" הרב שמואל אהרן רובין, איז זיין פאזיציע אינעם אגודת אנשי מעמד בלויז באשטאנען אלס סעקרעטאר-מענעדזשער, און אויפן העכערע פאזיציע פון נשיא/פרעזידענט איז נאך געזעצן זיין פארגייער הרב בריזמאן.

[בן בוזי]

דעם טויער אין איר גאנצער געשטעל

[מיללער]

איך האב געטראפן נאך א מיטגליד פונעם אגודת אנשי מעמד אין ניו יארק, רבי אברהם יקותיאל ב"ר יהודא דוב סאקאליק, חיבר ספר "ויוסף אברהם" שנדפס בשנת תרצ"ח.

איך טרעף נישט דעם ספר אין די מאגרים, דערוואוסט פון דעם האב איך זיך דורך דא:
http://judaicaused.blogspot.com/2014/01 ... d-age.html
און בייגעלייגט א קאפי פון שער בלאט

[מיללער]

אגודת אנשי מעמד לייגט אריין א בגאריסונג צום 75'סטען יובעלאיום פון די "י.ל. פרץ אידישע שרייבער פאראיין":

[חניוק]

דעם ספר פון הרב רובין איז מוראדיג.

כדאי אדורכצובלעטלן, א ים מיט ידיעות
http://www.hebrewbooks.org/4181

פון פעידזש 397 און ווייטער איז איבער די חברה אנשי מעמד

די מאדעלן, עס האט געארבעט פאכמאניש מיט לעקטער און אלס דינג
http://www.hebrewbooks.org/pagefeed/heb ... 81_445.pdf

[farshlufen]

א שיין בילד

[בן בוזי]

צווייטע וועלטס מלחמה דרעפט קארטל

[חיים ושלום]

א שיין בילד

ר' שמואל דוד חיימאוויטש ביים טיר