בערנארד מעידאף, געכאפט מיט זיין שווינדעלריי.

[יודל מענדלזאהן]

אין איינע פון די גרעסטע שווינדעלרייען אין די היסטאריע, א שווינדל וואס האט געטריבן דאס פאלן פונעם סטאק מארקעט דעם פרייטאג אינדערפרי אויף וואל סטריט, האט בערנארד מאדאף, א אידישער פינאנס זשעני און געוועזענער טשערמאן פונעם נעסדעק, באשווינדלט די קליענטן אין זיין פריוואטע אינוועסטמענט פירמע אויף א סומע פון פופציג ביליאן דאלער.

מאדאף, א באקאנטער פילאנטראף און איינע פון די איינפלוסרייכסטע לייט אין וואל סטריט, האט אויפגענומען די עף.בי.איי. אויספארשער דאנערשטאג ווען זיי זענען אים געקומען ארעסטירן אינדערהיים מיט די ווערטער: "איך האב נישט קיין איידעלע ערקלערונג דערפאר, די גאנצע זאך איז א פאפעריי, איך האב באצאלט פאר די אינוועסטירער געלט וואס עקזיסטירט נישט."

די עף.בי.איי. זאגט אז דריי הויפט ארבעטער פון מאדאף'ס אינוועסטמענט פירמע האבן אים באזוכט מיטוואך אינדערהיים מיט שווערע פראגעס איבער די פירמעס פינאנצן. מען גלויבט אז צוויי פון די ארבעטער זענען זיינע זון, ענדרו און מארק, וועלכע ארבעטן שוין פאר זייער פאטער במשך די לעצטע 20 יאר.

מאדאף האט זיי דערציילט אז ער איז "ערלעדיגט". ער איז געבליבן מיט "אבסאלוט גארנישט", און אז עס איז אלעס געווען "א גרויסער ליגנט." ער זאגט אז די אינוועסטמענט ארעם פון זיין פירמע איז געווען "בעצם א ריזיגער פָּאנזי שווינדל," וועלכע איז שוין געווען לאנגע יארן באנקראט.

"פָּאנזי שווינדל" הייסט נאך דעם איטאליענער שווינדלער 'טשארלס פָּאנזי'. עס ארבעט אויף א פיראמיד סיסטעם, ווען די אינוועסטירער ווערן צוגעזאגט א גרויסע פראצענט צוריקצאל אויף זייערע געלטער אין א קורצע צייט. די געלט קומט אבער נישט פון א קלוגע אינוועסטמענט, נאר פון די פלוס געלט וואס פרישע אינוועסטירער האלטן אין איין איינשטעקן. אין די מינוט וואס עס זענען נישט דא נאך אינוועסטירער – אזוי ווי איצט צוליב די עקאנאמישע קראך – פאלט די גאנצע געביידע צוזאם.

בערנארד מאדאף האט געזאגט פאר די דריי אז ער פלאנט זיך אונטערצוגעבן פאר די אויטאריטעט'ן, אבער וויל קודם נוצן די פארבליבענע $200-300 מיליאן צו צאלן "אויסדערוועלטע ארבעטער, פאמיליע, און פריינט."

מאדאף, 70, איז דער גרינדער פון 'בערנארד על. מאדאף אינוועסטמענט סעקיוריטיס LLC'. ער האט געגרינדעט די פירמע אין 1960. די שווינדל האט ער אנגעבליך אנגעפירט אליין אין א סעפעראטע העדזש פאנד ביזנעס, וועלכע איז נישט געווען טייל פון זיין פירמע און האט פארוואלטעט ביז לעצטענס אויף $17.1 ביליאן. זיינע זון האבן נישט געוואוסט דערפון.

די עף.בי.איי. קלאגע זאגט אז מאדאף האט דערציילט פאר זיינע זון אז ער גלויבט אז די פארלוסטן פון זיין גניבה במשך די יארן קען גרייכן העכער 50 ביליאן דאלער. אויב עס וועט זיך אויסשטעלן צו זיין ריכטיג, דאן וועט די שווינדל ווארשיינליך זיין די גרעסטע אין די היסטאריע אויסגעפירט דורך איין מאן.

הונדערטער מענטשען האבן אינוועסטירט מיט אים דורך די גרויסע קליענטן פון זיין פירמע, איבערגעבנדיג פאר אים אין די האנט שווערע ביליאנען. זיין נאמען אלס פראמינענטער אידישער אינוועסטירער-ראטגעבער, האט אים געברענגט קונים אין די רייכסטע אידישע געגענטער אין אמעריקע ווי פאלם ביטש, פלארידע, לאנג איילענד, און מאנהעטן. ביי געוויסע אידן איז עס געווען א פאמיליע טראדיציע האבנדיג אינוועסטירט מיט זיין פירמע במשך צענדליגע יארן.

צווישן מאדאף'ס אינוועסטירער געפינען זיך פירער'ס פון אינדוסטריע'ס, קארפאראציע'ס – טייל פון זיי אויפ'ן סטאק מארקעט – וועלכע האבן גענוצט מאדאף אלס א הויך-אפצאל קעש קאנטע, ירושה'ס, אוניווערסיטעטן, צדקה פונדאציע'ס, און פיל אנדערע קלענערע פאנדן. אסאך שווער אפגעהארעוועטע כשר-פארדינטע אידישע געלטער זענען ליידער אויך אוועק מיטן רויך.

אינוועסטירער אויף וואל סטריט זענען שוין א לענגערע צייט געווען סקעפטיש איבער ווי אזוי ער האט אלעמאל באוויזן צוריקצוצאלן יערליך העכער צען פראצענט אפגעזען פון דעם מארקעט צושטאנד. איצט פרעגן אלע ווי אזוי פעדעראלע רעגולירער האבן פארזעהן די ווארנונג צייכנס בנוגע זיינע צווייפלהאפטיגע געשעפטן.

מאדאף האט לכתחלה געזאגט אז ער האט נאר 25 קליענטן, אבער עס ווייזט זיך אויס אז די ליסטע פון די באטראפענע פון די שווינדל איז אין די הונדערטער, און מעגליך אויך די טויזענטער.

די הויפט אייגענטימער פון גרויסע ספארט געזעלשאפטן, די אידן 'פרעד ווילפאן' און 'נארמאן בראמאן' זענען צווישן זיינע קרבנות, ווי אויך אויסלענדישע בענק ווי די פראנצויזישע BNP פאריבאס, יאפאנ'ס נאמורא האלדינגס, און די ציריך'ע ניאו פריוואט באנק.

די סטאקס פון בראמדיען אלטערנאטיווס, אן ענגליש באזירטע נכסים מענעדזשמענט פירמע זענען געפאלן מיט 35 פראצענט נאכדעם וואס זיי האבן פאַרעפענטליכט אז באלד %10 פון זייערע אינוועסטירונגען זענען געווען אין די הענט פון מאדאף.

די גרעסטע געלט פארלוסט האט געזען די העדזש פאנד 'פעירפיעלד גרינוויטש גרופ', וועמענס קליענטן האבן געהאט $7.5 ביליאן אינוועסטירט מיט בערנארד מאדאף.

אדוואקאטן פאר באזארגטע אינוועסטירער האבן ערשיינט אין געריכט פרייטאג פאר א הירינג איבער די צוטיילונג פון מאדאפ'ס איבערגעבליבענע נכסים. די הירינג איז אבער אנולירט געווארן נאכדעם וואס מען האט באשלאסן איבער א אויפזעהער אויף זיינע פארמעגנס.

אדוואקאט לי ריטשארדס איז באשטימט געווארן דורך יו.עס. דיסטריקט ריכטער לואיס סטאנטאן, צו האלטן איבערזיכט אויף די פירמעס אינטערנאציאנאלע נכסים. מאדאף זעלבסט איז ארויסגעלאזט געווארן דאנערשטאג אויף א $10 מיליאן באנד.
עס ווארט אים ביז צוואנציג יאר אין טורמע, און א פינף מיליאן דאלער געלט שטראף.

בראד פרידמאן, אן אדוואקאט פאר מערערע אינוועסטירער האט געזאגט פאר די ניו יארק טיימס: "עס זענען פארהאן מענטשען וואס האבן קוים עטליכע טעג צוריק געהאט גאר גאר אסאך, אבער זענען איצט געבליבן מיט גארנישט. זיי האבן בלויז זייערע הייזער וואס זיי וועלן דארפן פארקויפן צו האבן פון וואס צו לעבן."

[מיללער]

יודל,
א הערליכע ארטיקל.

עס איז א געוואלדיגער חילול השם אז דער באגאבונד איז גאר א 'איד' און ווי מ'רעדט דערמאנט מען זיין אידישען אפשטאם.

ישראל כשהן יורדין....

[פלאפי יוד]

ס'איז טאקע א געפערליכע חילול השם, אבער א שטיקל טרייסט פאר אונז חרדישע יודן,

יודן וואס זענען באקאנט מיט אים געבן איבער אז דער מאידאף האט זייער פיינט געהאט אונז פרומע חסידישע יודן, און ער פלעגט אלעמאל זאגען אז די חסידישע יודן קען מען נישט טראסטן און זיי זענען די גרעסטע שווינדלער...........

[יאנאש]

ר' יודל, פונקט ווי מיט אייערע אנדערע ארטיקלן האב יאך זיך באלעקט די פינגער, און זיך נאך געשפירט אין שול ווי דער גרעסטער ידען.

יישר כח.

[יודל מענדלזאהן]

יישר כח מיינע טייערע פריינט פאר'ן אייערע ווארימע אנטווארטן און יישר כח'ס.

הרב יאנאש לעבן, געדענק דעם 'האומר דבר בשם אומרו'. איך וועל אבער פארשטיין אז צומאל איז עס נישט מעגליך. קענסט דאך נישט זאגן אין שוהל אז "איך האב אליין געזען ווי יודל מענדלזאהן האט געשריבן כך וכך."...

[ביקסאד]

הרב יאנאש לעבן, געדענק דעם 'האומר דבר בשם אומרו'. איך וועל אבער פארשטיין אז צומאל איז עס נישט מעגליך. קענסט דאך נישט זאגן אין שוהל אז "איך האב אליין געזען ווי יודל מענדלזאהן האט געשריבן כך וכך."...

פאר וואס זאל ער נישט קאנען נאך זאגן בשם אמרו, ער קאן דאך זאגן ער האט עס געליינט אין דעם לוח הציבור,

אופס ! ער וואוינט דאך נישט אין ב"פ, דאן באקומט ער דאך עס ווייטער זיכער אויף דעם גע'אסר'טן אויבער-נעט, ואכהמ"ל, ודי.

[בן בוזי]

דער טאג שריפט באריכט איבער אידן וועלכע זענען באגנב'ט געווארן אין דעם שווינדל

[שוועמל]

פארוואס האט ער אויפגעגען פארשטיי איך נישט
ער וואלט דאך געקענט אנגיין מיט דעם שווינדל עד יום מותו

[בן בוזי]

ער האט דען אויפגעגעבן? ס'שוין נישט געגאנגען, דער גאנצער שפיל קען אנהאלטן ווילאנג ס'נאך דא געלט, אבער דא האט יעדער אויף אמאל געוואלט ארויס ציען האט דאס בהכרח געמוזט קראכן

[לעווי]

יישר כח ר' יודל זייער שיין באשריבן.

[ביזנעסקאפ]

וואס זאל איך ענק זאגן, ער האט געטאן א געלינגענער דשאב, נאר א שאד אז ס'אמגעפאלן אזוי שנעל.

ענק האבן נישט קיין אנונג ווי געשמאק און באטעמט ס'איז צו פאפן די וועלט גאנצע 40 יאר, אדער ווי לאנג ס'איז געווען.

דאס איז נאר בגלופנ'דיג גערעדט.

וואס איך מיין ארויסצוברענגן, אז ס'מוז נישט זיין אז ער האט פארמאגט אזא רייץ נאך געלד, ווי די געשמאקייט וואס ער האט מעגליך געהאט פון ארויסדערווישן ריזיגע סומעס פון די העכסטע פרעזענליכקייטן, און זיי מאכן צונאר לפני כל עם ועדה. ס'איז פארהאן מענטשן וואס טוען זאכן קעגן די שכל און קעגן די אייגענע אינטרעסן נאר צופרידצושטעלן די דאזיגע געפיל, דאס איז באמת א געפיל וואס מ'קען נישט מסביר זיין, ס'איז ביי זיי וויכטיגער ווי כבוד און געלט צוזאמען.

אנדערש קען מען נישט פארשטיין פארוואס ער האט דאס געטאן, ער האט פארמאגט די פאיגקייטן צו זיצן רואיגערהייט און אמתערהייט אויף שווערע מיליאנען, אן די אלע שווינדלערייען, נאר ס'מוז זיין ער האט דאס נאר געטאן מטעם כדפרשתי לעיל.

[פלאפי יוד]

נאך די אלע קאקעמייקעס איז אים נאך עפעס געבליבן און טאש, אדער האט ער אלעס פארשווענדעט?

[שוועמל]

ביזנעסקאפ;
דערמאנסט מיר פון מיינס א קרוב האט געוואלט אריבערפירן קיין קאנאדע א רענצל מיט זשולערי, ביי הוק און ביי קרוק, ער האט דאס געמוזט דורכפירן.
די קאסטומס האבן זיך עפעס אנגעשטויסן אין יענעם רענצל און ער האט זיך פארשטייט זיך נישט וויסנדיג געמאכט, אזוי אז קיינער האט נישט געקלעימט קיין בעלות דערויף האבן זיי עס אראפגענומען און פערטיג.

צוויי טעג דערויף איז ער נאכאמאל געפארן מיט א געוואלדיגן רייץ דאס דורכצופירן, ענדליך איז עס אים געלונגען..

[פלאפי יוד]

איינער האט זיך אט וואס גענומען דאס לעבן צוליב זיינע פארלוסטן ביי מאדאף, יעצט איז ער שוין א מערדער אויך.

[זיידעניו]

יודל, צום וויפילטען מאל, האסטו מיך באגייסטערט מיט דיין רייכע שריפט, כה לחי.

שוועמעל, אויב די קאסטומס האבן עס מעביר געווען ווי אזוי האט ער עס צוריק באקומען, צו קענען נאכאמאל אריבערפירן?.

פלאפי, ער ווערט נאך נישט קיין מערדער וועגן דעם, ער איז נישט מער ווי א גרמא בנזקין...

ביזנעס קאפ, אויב איז דער נושא אז ער האט סתם געוואלט מאכן צונאר דער מענטשהייט, אויף דעם קען מען אים צוריק טוהן, און אים מאכן צונער לפני כל עם ועדה, אבער די געלטער קען מען שוין נישט צוריק זעהן...

[פלאפי יוד]

זיידי, אוודאי מ'קען אים נישט קלאגען פאר מארד, אבער אויב האט ער געקענט שלאפן רואיג ביז יעצט מיט די אלע גניבות, בין איך נייגעריג צו ער קען יעצט שלאפן מיט בלוט אויף זיין האנט!!!

[ביקסאד]

אין איין ווארט, אלע בענק טועהן דאס זעלביגע וואו ער האט געטוהן, נאר זיי האט די רעגירונג אויס געלייזט אויף אונזערע קאסטן, וק"ל.

[ראמני 08]

עיין בצייטונג פעידש ? שמאריך לעשות צד השווה בין בערנארד מאדאף לוואל סטריט

[פלאפי יוד]

אז דו קוקסט שוין אין צייטונגען, קוק אריין אינעם בלאט איבער זייער א זיסע מעשה וואס ר' מרדכי פאלאטשעק ע"ה האט געהאט מיט בירני.

[קרעמער]

פשיהא. איך האב נישט קיין צייטונגען, אפשר שרייבסטו מיר בקיצור וואס דארט איז פארגעגאנגען?

אגב, אין דייטשלאנד איז א מולטי-ביליאנער - פון די רייכסטע אין די וועלט - געשטארבן נאכן זיך אונטערווארפן א באן, אויך צוליב בערני'לע שווינדלער.

[פלאפי יוד]

די מעשה גאר בקיצור, ר' מרדכי פלעגט גיין מוצ"ש מאכען הבדלה אין שפיטעלער, האט ער איינמאל אריינגעוואנדערט צו נישט אזא היימישן, און געמאכט הבדלה. פארן ארויסגיין איז אריינגעקומען דעם חולה'ס א פריינט, אין ער איז נתפעל געווארן ווען ער האט געזעהן אן עלטערן יוד זיך ארומשלעפן טוהן חסד.

זיי האבן זיך צושמועסט און ביני לביני איז ארויסגעקומען אז ר' מרדכי נעמט צוזאם געלט פאר שבת פעקעלעך. דער יעניגער איז ארויס פון די כלים און געשאנקען ר' מרדכי'ן א גאנצען "פינעווער!" ( ווי נעמט מען אזא ברייטן הארץ....)

ווען ר' מרדכי איז ארויס פון צימער איז צוגעקימען א יודל און געזאגט פאר ר' מרדכי: "איר ווייסט מיט וועם איר האט יעצט גערעדט? מענטשן ווארטן חדשים צו באקומען אן אפאינטמענט ביי אים! דאס איז בערני מעידאף!!!"

האט ר' מרדכי געפרעגט צו דער מעידאף האלט שבת. האט דער יוד גענטפערט: " איך ווייס נישט צו ער האלט שבת, אבער פון זיך האלט ער זיכער...."

האט ר' מרדכי אוועקגעגעבן דעם פינעווער אלץ טיפ פאר א נוירס. (און ווער ס'האט געקענט ר' מרדכי ווייסט אז אפי' אויב ס'וואלט זיך געהאנדלט פון $10.000 וואלט ער עס אויך אוועקגעגעבן.)

האט זיך ר' מרדכי שפעטער אנגערופען אז א יוד וואס מאכט אזעלעכע מיליאנען און ער האט נישט קיין גרעסערע השגה ווי פינף דאלער איז א "בם" און "בם" איז ראשי תיבות בערני םעידאף....(דוק ותשכח.... איך האב עס אויסגערעכנט ס'שטימט......)

[קרעמער]

יישר כח פלאפי יוד.

[ראמני 08]

פלאפי שכוח א שיינע מעשה

[איך_הער]

שכוח פאר די מעשה, זייער שיין.

[שוועמל]

שוועמעל, אויב די קאסטומס האבן עס מעביר געווען ווי אזוי האט ער עס צוריק באקומען, צו קענען נאכאמאל אריבערפירן?.

ער האט אריבערגעפירט א פריש רענצן מיט פרישע סחורה, לויט אים האט זיך עס נאך אלץ געלוינט.