ביר - חמץ שעבר עליו הפסח

[למעלה משבעים]

ראספשע, אסטרייכער האב איך מיטגעהאלטן יעדן יאר עקסטער, זיי האבן נישט אנגעהויבן צו באקן ביז אסרו חג פסח, און זיי האבן נישט געהאט קיין טייג אין פריזער. כ'ווייס נישט וואס איז היינט דארט, אבער כ'שטעל אויף חזקה אז ס'האט זיך נישט געטוישט.

אבער ס'איז דא גענוג וואס פאקן זיך אן די פריזער.

[ראספשע]

און אויב וועט דער ערל פאר וועם קמח פארקויפט די חמץ אהיימטראגן די גאנצע סחורה און זיי באצאלן מזומן, וועלן זיי נישט זיין סאאאך מער צופרידן? ער איז אין ביזנעס עס צו פארקויפן!

נו, איז דאך היינו טעמא דביר היינו טעמא דקמח, דער שמש וואלט אויך געווען מער ציפרידן ווען דער גוי קויפט אפ זיין גאנצע ביר פון אים און צאלט עם דערפאר טאפ דאללער, ומה כל הרעש?

למעלה
און וואס איז דער תירוץ אויף די גרעסערע קאמפאני'ס, אשטייגער ווי 'קמח', ליבער'ס, שווארץ וכו' וכו' וכו', שווער צו גלייבן אז זיי ליידיגן אויס אינוועטארי, ועוד צא וראה, אאאלע גראסערי'ס, זענען דאך אנגעסטאקט מיט סחורה פאר פסח, זענען זיי דען נישט קיין רוצה בקיומו???,

[Think and Thank]

א גראסערי איז רוצה בקיומו? ער וויל נישט מען זאל עס אפקויפן פון אים?

און איה"נ, איך כאפ נישט אויף וואס מען שרייט אויף די שמשים.

(מיין רב למשל פארקויפט נישט קיין חמץ גמור אויסער פאר געשעפטן, וואס וויבאלד עס שטייט למכירה, קען ער גערן באשטיין אז דער חמץ גוי זאל זיין דער קויפער.)

[ראספשע]

א גראסערי איז רוצה בקיומו? ער וויל נישט מען זאל עס אפקויפן פון אים?

און איה"נ, איך כאפ נישט אויף וואס מען שרייט אויף די שמשים.

(מיין רב למשל פארקויפט נישט קיין חמץ גמור אויסער פאר געשעפטן, וואס וויבאלד עס שטייט למכירה, קען ער גערן באשטיין אז דער חמץ גוי זאל זיין דער קויפער.)

יא יא, דאס איז דאך מיין טענה, וואו קומט רוצה בקיומו דא אהער?? אויף עפעס וואס איז עומד לסחורה, מען וויל עס עניטיים איינטוישן מיט קעש

[Think and Thank]

זעמער אויף איין פעידזש.

[למעלה משבעים]

ס'איז דא צוויי חלקים דערין, ס'איז דא אינווענטארי וואס בלייבט איבער, מיט דעם דוכט זיך האט קיינער נישט קיין פראבלעם.

דערנאך איז דא אן אנדערע זאך, ווי דאס וואס עס זענען פארהאן אזעלכע וואס אויב זיי זענען אויסגעלאפן פון סחורה פילן זיי זיך ספעציעל אן כדי תיכף מוצאי יו"ט זאלן זיי עס האבן, אדער פארשידענע בעקערייען כדי מוצאי יו"ט זאל ער קענען ארויסגעבן דעם ערשטן פיצא... דאס קען זיין א פראבלעם פון רוצה בקיומו.

[ראספשע]

ס'איז דא צוויי חלקים דערין, ס'איז דא אינווענטארי וואס בלייבט איבער, מיט דעם דוכט זיך האט קיינער נישט קיין פראבלעם.

דערנאך איז דא אן אנדערע זאך, ווי דאס וואס עס זענען פארהאן אזעלכע וואס אויב זיי זענען אויסגעלאפן פון סחורה פילן זיי זיך ספעציעל אן כדי תיכף מוצאי יו"ט זאלן זיי עס האבן, אדער פארשידענע בעקערייען כדי מוצאי יו"ט זאל ער קענען ארויסגעבן דעם ערשטן פיצא... דאס קען זיין א פראבלעם פון רוצה בקיומו.

דאס קומט דאך נישט אריין אין דעם אשכול בכלל....
מען רעדט דא פון ביר וואס ליגט ביי די שמשים
איינער האט דא צאמגעמישט צוויי זאכן אשר לא קרב זה אל זה

די טעם פארוואס רבנים המכשירים פארלאנגען אויסציליידיגן בעקערייען פון טייג וכדו' איז נישט אלס רוצה בקיומו, נאר פשוט, כדי זיך נישט צו פארלאזן אויף מכירת חמץ אויף חמץ גמור, ווי ווייט מעגליך, לדידן וואס מיר פארקויפן נישט קיין חמץ גמור [נישט ווי מנהג צאנז וראפשיץ צו פארקויפן חמץ גמור, ווצב"ש אין באבוב ווייסעך פארקויפט מען דארט גאנצע פריזערס מיט קאקאש קעיק....], לחוש לשיטת התבואות שור אז די מכירה קען זיין א הערמה

[למעלה משבעים]

זיכער יא, מען האט גערעדט אז די שמשים וועלן קומענדיגע יאר זיך ווילן אנסטאקן מיט ביר כדי צו קענען עס פארקויפן.

[ראספשע]

זיכער יא, מען האט גערעדט אז די שמשים וועלן קומענדיגע יאר זיך ווילן אנסטאקן מיט ביר כדי צו קענען עס פארקויפן.

אהא, זאגסטו אז דאס הייסט רוצה בקיומו, ווייל ער וויל עס הערשט פארקויפן נאך פסח
אבער, מאידך גיסא, ער וואלט פונקט אזוי געוואלט אז דער גוי זאל עס אפקויפן פון אים פאר פסח, נישט אזוי? [חוץ אויב ער פלאנט עס צו פארקויפן נאך פסח פאר טייערער]

[למעלה משבעים]

יתכן ביזט גערעכט, דאס איז געווען די שמועס דא און די שאלה דערוועגן.

[מיללער]

ראספשע,
קמח, שווארץ וכו' לויפן זייער ביזנעס א גאנץ יאר צוגלייך, זיי האבן נישט קיין ספעציעלער ארדער וואס זיין קויפן איין ערב פסח, כדי צו האבן עוועיליבל באלד נאך פסח.

רוצה בקיומו וואס דא איז מען דן, איז ווען דער בעה"ב קויפט סםעציעלע קוואנטומען וואס גייט זיכער נישט אויסגיין פאר יו"ט, נאר פארדעם ווייל ער ווייסט אז ער גייט דארפן האבן מער סחורה ווי נארמאל באלד נאך יו"ט, אזוי ווי מען האט געשריבן אז שמשים טוען דא.

צו דעם האב איך געברענגט א משל פון די באגעטס, וואס רבנים (טאקע נישט פון די אוי. קעי.) האבן גע'אסר'ט.

[Think and Thank]

ס'אויך דא רבנים נישט פון די או קעי וואס האבן עס נישט גע'אסר'ט.

[מיללער]

ס'אויך דא רבנים נישט פון די או קעי וואס האבן עס נישט גע'אסר'ט.

אמת

[ראספשע]

לא הבנתי, קמח און שווארץ דארפן דען נישט קיין סחורה עוועליבל תיכף אויף צימארגנס פון פסח?
איז ווי אזוי העלפט פאר זיי בכלל א מכירה?
הקיצור, ס'גייט מיר נישט אין קאפ די טענה, וה' יאיר עיני

[Think and Thank]

ר' ראספשע, איך וויל אייך פרעגן א שאלה. לאמיר זאגן אז פרעזידענט טראמפ האט מחליט געווען אז די קמח טשאקלעט טשיפ קוקיס וואס ער האט געגעסן ביים איידעם איז די בעסטע וואס איז נאר פארהאן, און ער וויל שיקן א פעקל דערפון פאר יעדן אמעריקאנעם (אדער רוסישן) בירגער, פארשטייט זיך ריפעקעדזשד מיט'ן טראמפ לאגא. ער שיקט אריין אן ארדער צו קמח, אז ער דארף 300,000,000 שטיק דערפון, אבער עס מוז זיין אין טראמפ טאוער שוין מארגן. וואלט זיך קמח נישט געפרייט אנצונעמען דעם ארדער? אודאי אז יא! איי, זיי וועלן בלייבן אן א לעק וואסער? נו נו! מ'עט זיך שוין אן עצה געבן! עס איז אבער ברור אז זיי גייען נישט אויפגעבן דעם ריזן ארדער בלויז ווייל זיי וועלן נישט האבן קיין סטאק. זייער ביזנעס איז פארקויפן, און יעדער וואס וויל קויפן דינט זייער ציל.

די זעלבע וואלט פאסירט ווען דער אפגעריסענער גוי פאר ווען מ'האט פארקויפט די חמץ געווינט די לאטערי און וויל אפנעמען די סחורה און צאלן מזומן.

[ראספשע]

יא יא, דו פרעגסט זייער גוט, אבער די שאלה פרעג פון 'מיללער' אדער 'למעלה', איך טענה דאך די זעלבע זאך..... [מיין קושיא פריער איז לשיטתם, דוק ותשכח...]

[מיללער]

לא הבנתי, קמח און שווארץ דארפן דען נישט קיין סחורה עוועליבל תיכף אויף צימארגנס פון פסח?
איז ווי אזוי העלפט פאר זיי בכלל א מכירה?
הקיצור, ס'גייט מיר נישט אין קאפ די טענה, וה' יאיר עיני

זעהט אויס אז מדארף זיין אין ביזנעס צו פארשטיין א חילוק פון א באלאנסירטע אינווענטארי, און א ספעשל ארדער פאר מוצאי יו"ט

[יהיה כן]

גראדע קען מען פרעגן ראספשע'ס קשיא, פיל שטערקער
אויב זאל מען אננעמען אז עפעס וואס שטייט למכירה הייסט רוצה בקיומו ווייל ער וויל האבן וואס צו פארקויפן און קריגן דערפאר געלט, דאן העלפט דאך נישט קיין שום מכירה, ווייל ס'יז רוצה בקיומו ווילסט עס דאך פארקויפן אין חמץ, איז במילא איז עס שוין רוצה בקיומו עס זאל זיין וואס צו פארקויפן, ודוק היטב [ואל תשיבני אז עכט וויל ער עס נישט פארקויפן איז עס נישט קיין רוצה בקיומו, ווייל אויב אזוי, איז דאך די גאנצע מכירה קיין מכירה נישט, אז עכט וויל ער נישט די מכירה אין לך הערמה גדולה מזו!]

[lebediger berel]

עס איז מיר אביסל לאנגווייליג אלעס צו ליינען ביז אהער, איך זע נאר אז מען האט בארירט אביסל די שמשים געדענק איך דער שמש אין די שול ווי כ'האב געדאווענט אלץ קינד האט דערציילט אז ער האט עס פארקויפט פארן גוי א מכירה גמורה, ער האט געבארגט פארן גוי געלט פול פרייז, און געהעריג געגעבן דאס געלט פארן גוי אלץ א געהעריגע הלואה, דער גוי האט געמאכט א לעגאלע און הלכה'דיגע הונדערט פראצענט אויסגעהאלטענע ליעס אויפן סטארעדזש, און ער האט געגעבן פארן גוי דאס ביר און דער גוי האט געמאכט דערויף אלע קנינים השייכים, אריין געלייגט אין זיין קעמערעל און נאר דער גוי האט געהאט די שליסל. נאך פסח האט ער געהעריג צוריק געקויפט פונעם גוי דאס פלאץ, און דער גוי האט צוריק פארקויפט די ביר און מיט די געלט באצאלט זיין חוב פארן איד. דער איד האט באמת נישט געהאט קיין שום בעלות אויפן ביר, נישט על פי תורה נישט על פי געזעץ, און נישט על פי פראקטיק, דער גוי האט פאקטיש געקענט טון מיט די ביר פסח וואס ער וויל גרינגערהייט. דאס איז א מכירה וואס איז הונדערט פראצענט אויסגעהאלטן לויט אלע שיטות.

[וואוילע שעפעלע]

ר' ראספשע, איך וויל אייך פרעגן א שאלה. לאמיר זאגן אז פרעזידענט טראמפ האט מחליט געווען אז די קמח טשאקלעט טשיפ קוקיס וואס ער האט געגעסן ביים איידעם איז די בעסטע וואס איז נאר פארהאן, און ער וויל שיקן א פעקל דערפון פאר יעדן אמעריקאנעם (אדער רוסישן) בירגער, פארשטייט זיך ריפעקעדזשד מיט'ן טראמפ לאגא. ער שיקט אריין אן ארדער צו קמח, אז ער דארף 300,000,000 שטיק דערפון, אבער עס מוז זיין אין טראמפ טאוער שוין מארגן. וואלט זיך קמח נישט געפרייט אנצונעמען דעם ארדער? אודאי אז יא! איי, זיי וועלן בלייבן אן א לעק וואסער? נו נו! מ'עט זיך שוין אן עצה געבן! עס איז אבער ברור אז זיי גייען נישט אויפגעבן דעם ריזן ארדער בלויז ווייל זיי וועלן נישט האבן קיין סטאק. זייער ביזנעס איז פארקויפן, און יעדער וואס וויל קויפן דינט זייער ציל.

די זעלבע וואלט פאסירט ווען דער אפגעריסענער גוי פאר ווען מ'האט פארקויפט די חמץ געווינט די לאטערי און וויל אפנעמען די סחורה און צאלן מזומן.

פארן גוי טראגט מען אן א ביליגערן פרייז, אזוי וויל ער עס

[Think and Thank]

קודם כל, יעדע גרעסערע ארדער וואלט מען אנגעטראגן א ביליגערע פרייז, ווייל זיי מאכן מער געלט פון איינער וואס צאלט א מיליאן דאלער פאר א מיליאן קוקיס, ווי פון איינער וואס צאלט צען טויזנט דאלער פאר טויזנט קוקיס.

חוץ מזה ביזטו נישט גערעכט אין מציאות. מען פארקויפט עס פאר'ן פולן פרייז, און דער גוי גיבט אן איינגאבע און די איבריגע זקפו עליו במלוה. נאך פסח קויפט עמן עס צוריק פאר'ן פולן פרייז, און מען צאלט אים מיט'ן מלוה.
(גראדע מיין רב גיבט צו אפאר טאלער ביים צוריקקויפן כדי עס זאל זיך אים לוינען דאס געשעפט, אבער די מכירה גייט צו בכסף מלא.)

[וואוילע שעפעלע]

ביסט זיכער?

ביי די פריוואטע חמץ בינעך כמעט זיכער אז ס'איז אפיציעל פאר פרוטות. די פראגע איז אויב געשעפטן איז אנדערש.

[באקסער בוים]

די חמץ ווערט פארקויפט פאר די פול פרייז, אויב דער גוי וויל עס אויפפיקן דארף ער באצאלן די גאנצע ווערד ווי א טאטעלע.

[Think and Thank]

ביסט זיכער?

ביי די פריוואטע חמץ בינעך כמעט זיכער אז ס'איז אפיציעל פאר פרוטות. די פראגע איז אויב געשעפטן איז אנדערש.

טויזנט פראצענט. מען שרייבט קלאר אריין איז די שטר וויפיל דאלער ווערט מען האט פון יעדן סארט פראדוקט (עקסטער גראסעריס, בראנפן, קאסמעטיקס, וכו' וכו'), אפי' די פריוואטע סעילס. קאן זיין דיין רב טוט אנדערש, אבער ביי מיין רב איז דאס דער מציאות.

אפשר וועל איך קענען שאפן א שטר.

[יהיה כן]

א שיינע שיעור בנושא, דורך הרה"ג הרב פאפלאנש שליט"א, על הטעל. ליין של שיעורי קהל ויוא"מ מאנסי 8454141199 #49 דרוקט 60 פאר שיעור פרשת תזו"מ