זבחי צדק האט געשריבן:ווייסעך נישט וואס זיי ווילן, מבשרי אחזה, יאך קען ב"ה פיין ענגליש, איך רעד און פארשטיי ענגליש, און איך לייען זייער אסאך ענגליש, אבער בינעך העט ווייט פון אן עושר
פלוני אלמוני, וואס איז געגאנגען מיט מיר אין חדר, קען ענגליש א מכה, און היינט שיין מצליח.....
ביי אונז אין קלאס איז דאס שוואכסטע אינגעל (סיי אין לימודי חול און סיי אין לימודי קודש) געווארען דער גרעסטער גביר.
עקסעפשען אהער עקסעפשען אהין, א פאקט.
--
יעצט גע'ענדיגט דורך ליינען דער גאנצע אשכול; און שווער ארויס צו האבען וואס פינקטליך מען קריגט זיך דא. יעדער מיינט דאך גוט.
כ'האב נאך נישט געזעהן דער צעטל וואס מען האט אריין געשיקט אין דער פאסט, אבער פינקט דער וואך האט א (פרייע) ארבעטער דא מיר געברענגט זייער ענגליש בריוול ווי זיי שרייבען קלאר אז זיי פארמסר'ן די מוסדות כדי צו האלטען זייער פיס צום פייער.
דאס איז קלאר אז די וואס פירען עס אן, זענען אפגעפארענע פון אונזערע היימישע שטובער וואס זענען נישט צופרידען צו זיין אפגעפארען אלייך נאר ווילען "בשיטה" מיט נעמען אונזערע קינדער אויך. זיי זענען געפערליך און מען דארף זיך אפשאקלען פון זיי ווי אומשנעלסטן; לא לכם ולנו לבנות בית לאלקינו.
יעצט וועגען דער עצם פראבלעם ווי טיייל זעהען אז צוליב נישט קענען גענוג ענגליש מיטשען זיך אינגעלייט מיט פרנסה; וויל איך זאגען אז עס איז גארנישט אזוי פשוט. קודם וואלט מען געדארפט האבען קלארע סטאטיסטיקס צו וויסען צו עס איז בכלל אמת אז מער ביי אונז מיטשען זיך ווי ביי זיי.
צווייטענס, דארף מען שטארק נעמען אין באטראכט אז "ווייניגער לימודי חול" האט אין זיך אויך א מעלה; און נישט סתם א מעלה, נאר גאר א גרויסע מעלה, און דאס איז צו זיין אפגעזינדערט פון די אומות העולם.
די וואס קענען מיר דא ווייסען אז איך בין נישט א עקסטרעמיסט, בין נישט א קנאי; אבער האב שטארקע מיינונגען; און רעספעקטיר א אנדערן'ס אויך.
עטץ זעהט דער פראבלעם פון ענקער ווינקעל (רוב פון ענק האבען געלערענט אין סאטמאר). איך קוק אויף דעם פון א אנדערע ווינקעל (געלערענט ערגעץ אנדערש) און זיך אליין אלץ בחור צוגעלערענט אלעס וואס מען לערענט אין היי סקול און אפילו אין קאלידז. עטץ ווייסט וואספארע נסיונות עס ברענגט פאר א מענטש? איך קען ענק זאגען אז לערנען לימודי חול (סעלף עדיוקעיטעד אין מיין קעיס) האט מיר געצויגען צו לערנען מער און מער; איך האב אלעס געוואלט קענען; און איך קען עדות זאגען אז עס איז מסוכן.
אט א דאס האבען אונזערע גדולי ישראל מורא געהאט און מיט רעכט. זיי האבע געזעהן ווי אזעליכע ווי מיר וואס האבען בטבע ליב נאלידז, שטעלען זיך אריין אין א גרויסע סכנה. איך קוק אן מיינע קינדער וואס זענען אויף געוואקסען אין וויליאמסבורג (נישט קראון הייטס און בארא פארק ווי איך), און קענען אזוי פיל ענגליש ווי רוב פון אייך אלע דא; און איך פריי זיך אז זיי האבען מיר נישט נאך געטוהן. דאס טייערסטע וואס איז דא איז יראת שמים; ביי דעם היייבט זיך אלעס אן, און מיט דעם ענדיגט זיך, און מיט דעם דארף מען אלעס מעסטען.
איך וועל אויף הערען צו רעדען וועגען מיר, ווייל כ'וויל בשום אופן נישט ממשיך זיין וועגען זיך, (דער נושא איז כלל ישראל, נישט מיר); אבער איך שפיר מיר מחיוב זיך אנרופען, אז רבותי; ס'דא צוויי זייטען פון דער מטבע. פון אין זייט זענען גערעכט די וואס טענה'ן אז ס'וואלט געווען א גוטע זאך פאר די קינדער צו לערנען מער ענגליש און לימודי חול; אבער פון דער צווייטע זייט נישט.
דאס פאדערט (ווי יעדער יסודות'דיגע זאכען אין יהדות) אז גדולי ישראל זאלען די זאכען באשליסען אין יעדען זמן, איש איש על מחנהו ואיש איש על דגלו. איך טייל זיי נישט קיין דיעות.
ווי נעכטען געשריבען (לגבי הגאון רבי משה און זיין איידעם), אז אפילו א סייענטיסט דארף זיך בייגען פאר דעת תורה; וכש"כ מיר אלע וואס ווילען האבען, נישט נאר קלוגע קינדער, געלונגענע קינדער און שיינע בעלי פרנסה; נאר אויך ערליכע קינדער.
