אלעס ארום 'נישט דרוקן' תורות און ספרים פון צדיקים
די אחראים: אחראי,גבאי ביהמד
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm
אלעס ארום 'נישט דרוקן' תורות און ספרים פון צדיקים
נישט לאנג צוריק האט זיך אנטוויקלט א שמועס איבער געוויסע צדיקים - ממשיכי דרך החסידות - וואס האבן שטארק נישט געוואלט אז מ'זאל ארויס געבן זייערע תורות און ספרים לאור עולם.
ס'איז היבש אן אינטערסאנטע חידוש פאר אונזער היינטיגער דור, ווען יעדעס ווארט ווארימקייט ווערט אויפגעכאפט מיט אפענע ארעמ'ס, און ס'איז זייער ווייט פון אונזערע מושגים צו פארשטיין וואס איז געווען די גרויסע עסק נישט צו לאזן אפדרוקן די הייליגע תורות און מאמרים, וועלכע וואלטן זיכער צוגעגעבן א תוספת אור אינעם היינטיגן חשכות.
אבער לא כמחשבותינו מחשבותיהם של צדיקים, אסאך צדיקים האבן אנדערש פארשטאנען, און קאטעגאריש אנגעזאגט זייערע יורשים אז זייערע תורות זאל מען לאזן אין געהיים, אדער עכ"פ עס נישט ארויפברענגען על מזבח הדפוס.
ס'דא אסאך מוסיף צו זיין אין דעם אינטערסאנטן נושא, איך בין בלויז דער מתחיל, וכולכם מזומנים צו העלפן בויען דעם אשכול, און מהנה זיין דעם ציבור מיט ידיעות שונות.
ס'איז היבש אן אינטערסאנטע חידוש פאר אונזער היינטיגער דור, ווען יעדעס ווארט ווארימקייט ווערט אויפגעכאפט מיט אפענע ארעמ'ס, און ס'איז זייער ווייט פון אונזערע מושגים צו פארשטיין וואס איז געווען די גרויסע עסק נישט צו לאזן אפדרוקן די הייליגע תורות און מאמרים, וועלכע וואלטן זיכער צוגעגעבן א תוספת אור אינעם היינטיגן חשכות.
אבער לא כמחשבותינו מחשבותיהם של צדיקים, אסאך צדיקים האבן אנדערש פארשטאנען, און קאטעגאריש אנגעזאגט זייערע יורשים אז זייערע תורות זאל מען לאזן אין געהיים, אדער עכ"פ עס נישט ארויפברענגען על מזבח הדפוס.
ס'דא אסאך מוסיף צו זיין אין דעם אינטערסאנטן נושא, איך בין בלויז דער מתחיל, וכולכם מזומנים צו העלפן בויען דעם אשכול, און מהנה זיין דעם ציבור מיט ידיעות שונות.
לעצט פארראכטן דורך ידיעות שונות אום מיטוואך אפריל 18, 2018 3:22 am, פארראכטן געווארן 1 מאל.
- שטאלצער יוד
- שר האלפיים
- תגובות: 2438
- זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 19, 2016 2:00 pm
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm
ידיעות שונות האט געשריבן:איז געווען אן אפיציעלע שטעלונג פון די פוילישע צדיקים לבית פרשיסחא קאצק איבער מפרסם זיין זייערע תורות און ספרים?
איך האב געזעהן בשם רבי בונים מפרשיסחא אז ער האט זיך אמאל אויסגעדרוקט א טעם פארוואס ער האט נישט געשריבן א ספר, האט ער געזאגט בערך מיט דעם לשון:
"איך האב געוואלט מחבר זיין א ספר א פערטיל פאפיר גרויס, ס'זאל זאגן וואס איז א מענטש, און עס א נאמען געבן 'אדם', וכיון דלא אסתייע האבן איך נישט געשריבן קיין ספר". ע"כ תמצית הלשון וואס איך געדענק.
איז משמע טאקע אז בשיטה האט ער נישט געשריבן די תורות, און אויך זיי נישט מפיץ געווען.
בלייבט נאר איבער צו וויסן אויב ער האט טאקע איבערגעלאזט אזא צוואה לדורות אז מ'מעג גארנישט דרוקן, ס'דאכט זיך מיר אז נישט, ווייל אין די שפעטער יארן האבן די תלמידים און חסידים לבית אדמור"י פולין אסאך נאכברענגעט און געשריבן בשמו.
קוקט אויס עפעס א קפידא נישט 'אליין' צו מחבר זיין א חיבור פון תורות עפ"י חסידות ועפ"י דרכו המיוחד בעבודת השם, אבער אויף א ליקוט איז עס שוין נישט שייך.
דאס איז אלס לגבי פרשיסחא דוקא, אבער לגבי די שפעטערדיגע תלמידים איז יא געדוקט געווארן, כדוגמת איזביצא, ראדזין, ועוד.
וכל זה הוא רק באופן כללי מאוד, פארשטייט אז יעדע כלל האט א ריבוי פון פרטים, און ווער ס'איז באקאנט מיט סיי וועלכע הוספה זאל זיך ווארים אנרופן.
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm
חמרא טבא האט געשריבן:דער ראפשיצער רב האט געזאגט אז אויב וועט מען דרוקן זיינע תורות וועט דאך קומען אן עם הארץ און עס מיטנעמען צו ליינען אין בעט און איינשלאפן מיט עס און ער וויל נישט שלאפן מיט יענעם אין איין בעט...
נעוץ סופן בתחלתן, מען האט מיט דעם אנגעהויבן (באשכול סטיטשין) און ס'דא אסאך וואס צו רעדן איבער די שטעלונג פון רביה"ק מראפשיץ וצאציו הק' אין דעם נושא. [בתחלת האשכול האב איך במכוון גערעדט פון אנדערע שלא לצמצם, אבער די וואך פאלט דאך טאקע אויס די הילולא קדישא י"א אייר, איז אן עת מצוא צו שמועסן איבער ראפשיץ].
פון היסטארישן שטאנדפונקט איז די ראפשיצער שטעלונג א חידוש, אז טראץ די דיירעקטע צוואה ואזהרה פון רביה"ק מראפשיץ נישט צו דרוקן די כתבים, האט מען עס למעשה געדרוקט נישט צו לאנג שפעטער, און דער ספר איז געווארן אנגענומען און צושפרייט צווישן אלע נכדי ראפשיץ און חסידים צוגלייך.
פון די מערסטע אויטענטישע מקורות איבער דעתו הק' פון מרן מראפשיץ איז אין די הסכמה פון הרה"ק מצאנז זי"ע אויפ'ן זרע קודש,
ווי ער שרייבט בתוך הדברים:
"אם בימי קדם לא צויתי להדפיס חידושי תורה של אדומו"ר הקדוש הנ"ל, כי ידעתי שגם המחבר הקדוש בחיים חיותו לא הסכים שידפסו חידושי תורתו".
ר' אברהם ארים ז"ל דער מגי' און מו"ל פון זרע קודש (תרס"ו) אין זיין הקדמה צום ספר ברענגט ער צוויי טעמים פארוואס מ'האט נישט געדרוקט, איינס - זאגט ער - איז מפורסם לכל, און די צווייטע טעם ברענגט ער וואס ער האט געהערט פון הרה"ק מראזוודוב זי"ע, ער שרייבט דארט אזוי:
"הצדיקים הקדושים בני המחבר הקדוש ז"ל לא נתנו לקבוע בדבפוס מפני ב' טעמים, האחד הוא מפורסם לכל, יען כי מרגלא בפומי' דהמחבר הקדוש ז"ל לומר סימן לעבירה הדרוקן. והטעם הב' גילה לי הה"צ המפורסם בו"ק חו"פ האבד"ק ראזוואדאב (שליט"א) [זי"ע] נין ונכד להרב הקדוש המחבר ז"ל, יען שהי' נין ונכד להגאון הקדוש רבי ר' העשיל ז"ל וכבר מפורסם להעולם את אשר נעשה עמו ע"י הקפדת הגאון הקדוש רבינו מהרש"א ז"ל".
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm
לעצטנס געזעהן די ספר אמת ליעקב פון הרה"ק שעבודתו הי' נורא נוראות באש קודש רבי יעקב יצחק מבלענדוב זי"ע (א זוהן פון דעם מאגלעניצער זי"ע) אז ער האט בשום אופן נישט געלאזט שרייבן זיינע תורות. די ספר איז נאר א ליקוט וואס מען האט מלקט געווען לאחר פטירתו.
EXCLUSIVE COUPONS ON AMAZON FOR YOU NOW!!!!! http://amzn.to/2tHqNZZ
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm
חמרא טבא האט געשריבן:כ'ברענג פשוט ארויס אז דער ראפשיצער רב האט זיך געווערטלט וועגן דעם
איך האב גראדע אזוי פארשטאנען אז די מימרא איז 'נישט' די עיקר סיבה.
מ'זעהט טאקע ווי אסאך מאהל כאפן זיך מענטשן ארויף אויף געוויסע מימרות, אבער ווען מ'שטודירט גוט נאך איז קלאר אז מ'קען נישט עכט בויען אויף די סארט מימרות, אזא מימרא האט געקענט געזאגט ווערן ביי א געוויסע מעמד ומצב, און זענען שפעטער געדענקט געווארן דורך איין חכם וואס איז פונקט דארט געווען, און ער האט געמיינט אז מ'רעדט צו איהם, און זיך נאך איינגערעדט אז ער פארשטייט, און נאכדעם בויעט מען שוין גאנצע בנינים אויף דעם.
בפרט דער הייליגער ראפשיצער רב וואס איז געווען משתעי בלישנא דחכימא, איז נישט שייך צו בויען א צוואה לדורות על סמך כל דהו פון אזעלכע ווערטער.
*
ס'איז נאר א חידוש עצום דער הסכמה פון צאנזער רב, און שפעטער פון די ראפשיצער אייניקלעך. ס'דאך געווען א בפירוש'ע גילוי דעת און א צוואה אז מ'זאל די כתבים נישט מפרסם זיין, איז ווי האט מען געקענט ארויס העלפן די וואס האבן עובר געווען אויף אזא בפירוש'ן אנזאג.
נאך איז אינטערסאנט אז דער צאנזער רב ברענגט נישט קיין שום טעם, נאר ער זאגט "לא הסכים שידפסו דברי תורתו" כחוק בלי טעם.
אויך אויב מ'איז מדייק אין די לשון פונעם מו"ל, קוקט אויס ווי ער לייגט עס אהן אויף די קינדער, "בני המחבר הקדוש לא נתנו לקבוע בדפוס", און נאכדעם זאגט ער די טעם פארוואס זיי האבן נישט געלאזט דרוקן, פון איהם איז אביסל משמע אז די איסור קומט נאר פון די קינדער פון ראפשיצער רב.
[אולי יש ליישב שמרן מראפשיץ לא אמר כן בפירוש, רק שרמז הענין בתוך דבריו הק', ובניו הקדושים הבינו כוונתו כראוי ועמדו על דעתו, והם מסרו את הדבר להרה"ק מצאנז עוד בחיים חיותו של רבו הק' מרן מראפשיץ, ובזה נתיישב שהרה"ק מצאנז שמע כן בחיים חיותו של רבינו, אך הוא קיבל זאת ככלי שני מפי בניו של רבו הק' מראפשיץ, ובזה יותר קרוב ליישב על מה ולמה התיר להדפיס, כי היות שלא שמע כן בעצמו מפי רבו לא הי' בידו להתנגד כל כך לההדפסה. וכל זה השערה בעלמא, אך נלענ"ד שמסתבר מאוד].
שמעתי (איך ווייס נישט ווי קראנט) אז דער ארויסגעבער פון זרע קודש איז נפטר געווארן קורץ נאכ'ן דריקן די ספר, און מען האט דאס תולה געווען אויף די קפידה פונעם ראפשיצער רב וואס ער האט נישט געלאזט דריקן די ספר. האט סאטמאר רב זי"ע געזאגט אז עס קען בשום אופן נישט זיין אז דאס איז געווען די סיבה, היות די צאנזער רב אליין האט געגעסן די הסכמה און רשות דאס צו דריקן, איז אוודאי נישט שייך צו זאגן אז עס איז געווען אויף דעים סיי וועלכע אומגליק.
EXCLUSIVE COUPONS ON AMAZON FOR YOU NOW!!!!! http://amzn.to/2tHqNZZ
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm
סידיראם האט געשריבן:לעצטנס געזעהן די ספר אמת ליעקב פון הרה"ק שעבודתו הי' נורא נוראות באש קודש רבי יעקב יצחק מבלענדוב זי"ע (א זוהן פון דעם מאגלעניצער זי"ע) אז ער האט בשום אופן נישט געלאזט שרייבן זיינע תורות. די ספר איז נאר א ליקוט וואס מען האט מלקט געווען לאחר פטירתו.
יעצט געזען אין די הקדמה צום אמת ליעקב ווי די קינדער שרייבן טאקע: "לא רצה בזה מעולם לכתוב תורותיו".
אגב איז דא אויך אינטערסאנט אז די קינדער האבן לכאו' געטוהן אנדערש ווי מ'האט פארשטאנען פונעם טאטן.
(מ'קען אבער זאגן אז דא איז אן אנדערע מעשה, ווייל ס'דאך נישט געווען א ציווי פון הרה"ק מבלענדוב אז מ'זאל נישט דרוקן, ס'איז איהם נאר נישט געווען ניחא ווען ער האט געזעהן אז מ'שרייבט די תורות, אבער ווי לאנג ער האט נישט בפירוש אנגעזאגט אז מ'זאל נישט דרוקן, מעג מען).
-
- שר חמישים ומאתים
- תגובות: 345
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג פעברואר 01, 2016 5:40 am
חמרא טבא האט געשריבן:מיר געפעלט בעסער אז ער'ט געהאלטן אז מ'קען לערנען זיינע תורות ליגנדיג אין בעט...
גוט !!
הרב ידיעות, מען בויעט נישט קיין בנינים און די טעם איז באקאנט (כאטש איך געדענק נישט די מקור) אז רביה"ק מראפשיץ האט געזאגט. חמרא מיינט פשוט די מהלך המחשבה און פשטות וענוה ווי כאילו א בעלהבית זאל ווען קענען לערנען ז"ק אין בעט.
היינט מיין איך אפשר וואלט הרה"ק מראפשיץ מותר געווען על כבודו אז זאל מען כאטש ליינען זיינע תורות אין בעט.
אינטערסאנט צו צולייגן הרה"ק מראפשיץ איז אמאל געלאפן א גאנצע נאכט צו פרעגן רבו הק' ר"ר מענדלי רימונובער צו די נעכטיגע תורה איז נישט פון די ס"א ווייל ער האט געשפירט אז עס איז צו הויך.
בכל אופן קען מען זאגן א כוונה אביסל מער עמוק, אז ער האט געמיינט צו זאגן אז מען זאל נישט ארויסנעמען פון זיינע ווערטער סתם שיינע תורות וכדומה און עס ליינען ווי סיפורי דברים און שיינע טייטשן, נאר ער האט עס געזאגט דוקא להמשכילים וואס וועלן ארויסנעמען א רמיזא דחכמתא [לכאורה איינס פון די הויפט טעמים אויף נישט דרוקן איז אז ווען מען רעדט צו איינעם קען מען זען און מסביר זיין, און עס איז לפי צורך השומע, משא"כ ווען מען שרייבט קען יעדער אנדערש פארשטיין] היינט צוטאג ווען מען דרוקט פארשידענע גליונות מיט ליקוטים פון שיינע טייטשן קען אויסקומען צו זיין אין בעט.
אגב מעג מען לערנען פשטים עמוקים און אן אימרא פון א צדיק, ויפה שיחתן של עבדי אבות, נאר עס דארף האבן א פארלעסליכן מקור און מדארף בעטן והאר עינינו מען זאל נישט לערנען פאלטש פשט.
סידיראם האט געשריבן:שמעתי (איך ווייס נישט ווי קראנט) אז דער ארויסגעבער פון זרע קודש איז נפטר געווארן קורץ נאכ'ן דריקן די ספר, און מען האט דאס תולה געווען אויף די קפידה פונעם ראפשיצער רב וואס ער האט נישט געלאזט דריקן די ספר. האט סאטמאר רב זי"ע געזאגט אז עס קען בשום אופן נישט זיין אז דאס איז געווען די סיבה, היות די צאנזער רב אליין האט געגעסן די הסכמה און רשות דאס צו דריקן, איז אוודאי נישט שייך צו זאגן אז עס איז געווען אויף דעים סיי וועלכע אומגליק.
ר' ש"מ קלאגסברוין ברענגט עס אין זיין הקדמה צום נייעם דרוק מיט א מקור.
-
- שר חמישים ומאתים
- תגובות: 345
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג פעברואר 01, 2016 5:40 am
מען זאגט נאך בשם הרה"ק רבי אברהם הסב"ק משענדישוב זי"ע, "נישט גענוג אז מען זאגט דארף מען נאך דרוקן".
עס איז געווען א קוק אין ראפשיץ אז יעדע זאך דארף זיין אינגאנצן לשמה אן קיין פניות, עס איז דא אסאך שטיקלעך אין זרע קודש אויף דעם נושא, און עס פאדערט פיל עמקות ווען יא און ווען נישט, כידוע אז עס איז כחרב חדה.
לויט דעם איז עס נאר אויף דעם צדיק אליין בחחים חיותו, און נישט אויף די קינדער. אבער למעשה האבן די שפעטערדיגע דורות אויך נישט געדרוקט זייע טאטעס ספרים, ווי מעליץ דזשיקוב א.א.וו.
איך האב אמאל געהערט אז רבי שלמה קלוגער האט נישט געשריבן וואס ער האט געזאגט, און נישט געזאגט וואס ער האט געשריבן.
עס איז געווען א קוק אין ראפשיץ אז יעדע זאך דארף זיין אינגאנצן לשמה אן קיין פניות, עס איז דא אסאך שטיקלעך אין זרע קודש אויף דעם נושא, און עס פאדערט פיל עמקות ווען יא און ווען נישט, כידוע אז עס איז כחרב חדה.
לויט דעם איז עס נאר אויף דעם צדיק אליין בחחים חיותו, און נישט אויף די קינדער. אבער למעשה האבן די שפעטערדיגע דורות אויך נישט געדרוקט זייע טאטעס ספרים, ווי מעליץ דזשיקוב א.א.וו.
איך האב אמאל געהערט אז רבי שלמה קלוגער האט נישט געשריבן וואס ער האט געזאגט, און נישט געזאגט וואס ער האט געשריבן.
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm
הרב מעתיקי
לפי דבריך קומט אויס אן אנדערע דערהער, אז די עיקר טעם פון נישט דרוקן אין ראפשיץ איז געווען מחמת חשש פניות וכדו', ס'איז לכאורה א חידוש פון א טעם ווייל ווי אויבן דערמאנט ווערט נישט געברענגט אזא טעם.
שוב ראיתי אז אולי איז טאקע דאס דער עומק הכוונה פונעם טעם וואס ר' אברהם ארים ז"ל ברענגט אראפ אין הקדמה אז דער ראפשיצער רב פלעגט כסדר זאגן 'סימן לעבירה הדרוקן', וואס לכאו' איז עס טאקע א שיינע מליצה און א רמז, אבער דער טעם האמיתי איז לכאורה פארבארגן. על זה י"ל אז אולי איז די כוונה געווען מחמת פניות, אז אויב מ'דרוקט א ספר שלא לשם שמים מיט פניות דעמאלטס איז געזאגט געווארן סימן לעבירה וכו'. בדרך אפשר.
לפי דבריך קומט אויס אן אנדערע דערהער, אז די עיקר טעם פון נישט דרוקן אין ראפשיץ איז געווען מחמת חשש פניות וכדו', ס'איז לכאורה א חידוש פון א טעם ווייל ווי אויבן דערמאנט ווערט נישט געברענגט אזא טעם.
שוב ראיתי אז אולי איז טאקע דאס דער עומק הכוונה פונעם טעם וואס ר' אברהם ארים ז"ל ברענגט אראפ אין הקדמה אז דער ראפשיצער רב פלעגט כסדר זאגן 'סימן לעבירה הדרוקן', וואס לכאו' איז עס טאקע א שיינע מליצה און א רמז, אבער דער טעם האמיתי איז לכאורה פארבארגן. על זה י"ל אז אולי איז די כוונה געווען מחמת פניות, אז אויב מ'דרוקט א ספר שלא לשם שמים מיט פניות דעמאלטס איז געזאגט געווארן סימן לעבירה וכו'. בדרך אפשר.
- שטאלצער יוד
- שר האלפיים
- תגובות: 2438
- זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 19, 2016 2:00 pm
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm
ש'כח הרב שטאלצער פארן צוצייכענען.
ענדליך צו דעם שטייט טאקע אין הקדמה צום זרע קודש מהדורא חדשה (ע"י רש"מ קלאקגברוין), אזוי ווי הרב ממעתיקי האט אויבן געברענגט.
היינט איז דאך טאקע די יארצייט, און אונזער דור האט ב"ה זוכה געווען ליהנות לאור הגדול פונעם הייליגן ספר, בזכות די צדיקים וואס האבן מסכים געווען און מחזק געווען אז מ'זאל דרוקן די הייליגע כתבים און עס ארויסגעבן לאור עולם.
ענדליך צו דעם שטייט טאקע אין הקדמה צום זרע קודש מהדורא חדשה (ע"י רש"מ קלאקגברוין), אזוי ווי הרב ממעתיקי האט אויבן געברענגט.
היינט איז דאך טאקע די יארצייט, און אונזער דור האט ב"ה זוכה געווען ליהנות לאור הגדול פונעם הייליגן ספר, בזכות די צדיקים וואס האבן מסכים געווען און מחזק געווען אז מ'זאל דרוקן די הייליגע כתבים און עס ארויסגעבן לאור עולם.
- מאנסי שטופער
- שר חמישים ומאתים
- תגובות: 261
- זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מארטש 11, 2018 12:40 am
- שטאלצער יוד
- שר האלפיים
- תגובות: 2438
- זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 19, 2016 2:00 pm
היינט צום יארצייט פון הרה"ק ר' משה מראדזווארדוב זי"ע
די קינדער פון די ראזווארדובער רב האב געוואלט דרוקן די ספרים פון טאטע'ן לאחר פטירתו. איז ער געקומען אין חלום צום ר' יצחק'ל, אז אויב מ'וועט דרוקן די תורות וועט ער זיך נוקם זייין אין עם און זיינע קינדער און אין זיין קינד'ס קינדער, און אויב ער וועט נישט דרוקן וועט ער שטיין צו הילף פאר עם און פאר זיינע קינדער און פאר זיינע קינד'ס קידנדער.
לחיים. זכותו יגן עלינו.
די קינדער פון די ראזווארדובער רב האב געוואלט דרוקן די ספרים פון טאטע'ן לאחר פטירתו. איז ער געקומען אין חלום צום ר' יצחק'ל, אז אויב מ'וועט דרוקן די תורות וועט ער זיך נוקם זייין אין עם און זיינע קינדער און אין זיין קינד'ס קינדער, און אויב ער וועט נישט דרוקן וועט ער שטיין צו הילף פאר עם און פאר זיינע קינדער און פאר זיינע קינד'ס קידנדער.
לחיים. זכותו יגן עלינו.
-
- שר האלף
- תגובות: 1084
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 05, 2018 4:03 pm