די אחראים: אחראי,גבאי ביהמד
אוהב ספרים האט געשריבן:די פאינט לדעתי איז גאנץ פשוט, לו יהא אז עוז והדר איז גערעכט מיט אלע שינויים, למעשה טוישען זיי די נוסח פון וואס מען איז צוגוואינט אלע יארען, וואלטען זיי געדארפט מאכען א מדור שינויי נוסחאות און צו צייכענען
מחותן האט געשריבן:איך וויל וויסען און פארשטיין א נקודה.
אויפן ערגעסטען פאל לו יהא דער קנטרוס איז אינגאנצן גערעכט, איז בסך הכל עוז והדר אריינגעפאלען מיט טעות, האבענדיג א שרייבער וואס האט בטעות נאכשרייבען איינעם וואס יענער האט געהאט השכלה מאטיווען.
דאס הייסט אזוי. עוז והדר האט זיכער נישט געהאט בדעה קיין השכלה, זייער מגיה אויך נישט, נאר זייער מגיה האט געמאכט א טעות מיט נעמען חומר פון איינעם וואס יענער האט עס יא געהאט בדעה.. איז מיין שאלה: בכגון דא איז עס אויך אזא פראבלעם און מען דארף גיין מיט חרמות כאילו מען רעדט דא פון השכלה אליינס?
דקדוק פאר זיך איז דאך נישט געווען אזא פראבלעם, די עיקר פראבלעם איז דאך נאר די מאטיווען דערינטער, אבער דא אז עס איז נישט דא קיין השכלה מאטיווען נאר א פשוט׳ע טעות, פארוואס זאל מען עס נישט - בדיעבד - אנקיקען ווי א סתם אנדערע נוסח? סוכ״ס ווי יעדער איז מודה אז אז עס איז אלץ געעוען פארשידענע נסחאות? עס איז דאך נישט די מגילה וואס עס מוז שטימען יעדע אות..
אוהב ספרים האט געשריבן:די פאינט לדעתי איז גאנץ פשוט, לו יהא אז עוז והדר איז גערעכט מיט אלע שינויים, למעשה טוישען זיי די נוסח פון וואס מען איז צוגוואינט אלע יארען, וואלטען זיי געדארפט מאכען א מדור שינויי נוסחאות און צו צייכענען
מילכיגער האט געשריבן:יישר כח צו אונזער בעל קורא פאר זיינע הערליכע תגובות. קיפיראפ און זיי אונזער רבי צו די פארוויקלטע נושא.
עטליכע קליינטשיגע הערות.
האסט געשריבן מען האט גענוצט קאמארנא חומש, למעשה וויפיהל האבן דאס גענוצט, די פראצענטיש איז זייער קליין, פאר פערציג יאר צוריק, און אפי' פארן קריג במדינת יוראפ, אין וויפיהל שילן האט מען געפונען דער קאמארנער חומש?
ולפי שמצאנו איז דער תרגום אינעם קאמארנער חומש וואס איז געוועהן דפוס לעמבערג, די זעלבע ווי די אנדערע חומשים דפוסי לעמבערג, כגון עם מאור ושמש, באר מים חיים, אוה"ח הק', וכפי הנראה האט דער דפוס לעמבערג געהאט זייער תרגום און דאס צוגעשטעלט צו אלע חומשים אייניג, און דער נוסח התרגום פון לעמבערג איז דומה לדפוס זיטאמיר, דער שפעטערע דרוק פון לעמבערג משנת תרס"ט האט שוין שינויים אינעם תרגום פון די פריערדיגע דרוקן אין לעמבערג.
רוב חומשים וואס מען האט גענוצט בערך אין די לעצטע 100 - 150 יאר שטייט "ית" "לות" בניקוד קמץ, די ערשטע חומש וואס האט דאס האבן מיר דערווייל געטראפן דפוס שטעטין הכת"ר, ווייסן מיר נישט ווער האט דאס מגיה געוועהן, ומי הוציאו לאור, אבער דער נוסח התרגום פון דער דפוס שטומט כמעט אינגאנצן מיט די נוסחאות פון די חומשים וואס איז געוועהן פארשפרייט בבתי כנסיות ובבתי מדרשות אין די לעצטע 100 - 150 יאר, חוץ די דפוסי לעמבערג, און דאס שטומט אויך מער ווייניגער מיט דער נוסח פונעם נתינה לגר, וכן די אלע חומשים פון ציגעלהיים, א.י. פריעדמאן, בית יהודה, מחוקקי יהודה, ועוד.
בעל קורא האט געשריבן:באקומען אין אישי, פון איינע פון אונזערע לייבן, ותש"ח לו.
זיינע ווערטער פארענטפערן עטליכע זאכן וואס זענען דא ארום גערעדט געווארן, כאשר יראה הרואה.עטליכע קליינטשיגע הערות.
האסט געשריבן מען האט גענוצט קאמארנא חומש, למעשה וויפיהל האבן דאס גענוצט, די פראצענטיש איז זייער קליין, פאר פערציג יאר צוריק, און אפי' פארן קריג במדינת יוראפ, אין וויפיהל שילן האט מען געפונען דער קאמארנער חומש?
ולפי שמצאנו איז דער תרגום אינעם קאמארנער חומש וואס איז געוועהן דפוס לעמבערג, די זעלבע ווי די אנדערע חומשים דפוסי לעמבערג, כגון עם מאור ושמש, באר מים חיים, אוה"ח הק', וכפי הנראה האט דער דפוס לעמבערג געהאט זייער תרגום און דאס צוגעשטעלט צו אלע חומשים אייניג, און דער נוסח התרגום פון לעמבערג איז דומה לדפוס זיטאמיר, דער שפעטערע דרוק פון לעמבערג משנת תרס"ט האט שוין שינויים אינעם תרגום פון די פריערדיגע דרוקן אין לעמבערג.
רוב חומשים וואס מען האט גענוצט בערך אין די לעצטע 100 - 150 יאר שטייט "ית" "לות" בניקוד קמץ, די ערשטע חומש וואס האט דאס האבן מיר דערווייל געטראפן דפוס שטעטין הכת"ר, ווייסן מיר נישט ווער האט דאס מגיה געוועהן, ומי הוציאו לאור, אבער דער נוסח התרגום פון דער דפוס שטומט כמעט אינגאנצן מיט די נוסחאות פון די חומשים וואס איז געוועהן פארשפרייט בבתי כנסיות ובבתי מדרשות אין די לעצטע 100 - 150 יאר, חוץ די דפוסי לעמבערג, און דאס שטומט אויך מער ווייניגער מיט דער נוסח פונעם נתינה לגר, וכן די אלע חומשים פון ציגעלהיים, א.י. פריעדמאן, בית יהודה, מחוקקי יהודה, ועוד.
מילכיגער האט געשריבן:איז נישט די בית יהודה חומש (די ווילנא) א אינגאנצן נייע ווערסיע פון תרגום?
שואלכענין האט געשריבן:מפי השמועה למדתי, אז עוז והדר גייט איבערדרוקן חומשים מיט די אלטע תרגום.
איך וואלט געוואלט הערן פון די חשוב'ע חברי הפורום, צי איינער ווייסט מער פרטים איבער דעם.
אין וועלכע חומשים זיי גייען עס דרוקן?
און וועלכע נוסח התרגום זיי וועלן נוצן?
(איך פרעג עס צוליב דעם, וואס איך נוץ היי יאר זייער רויטע חומש מיט די נייע ביאור על רש"י, איך האב נאכנישט דעם חלק דברים דערפון, און איך בין מסופק צי איך זאל עס קויפן, וויל איך וויסן אויף וואס ארויסצוקוקן).
צופרידן האט געשריבן:אין חומש עטרת ברענגט ער קאפיס פון גאר אלטע מדפיסים, וינציאה שנת רע"ח און שנת ש"ז, באזיליא שע"ח, וורשא תרל"ג, ליוורנו תרי"ד, אמשטרדם ת"מ, לבוב תרי"ז, סאביוניטאו שי"ז, און נאך, ווי ביי אלע זענען "ית" מיט א פת"ח, און בל' נקבה ווי "בעלה נפשה" וכו' מיט א קמ"ץ.
אויך איז אינטרעסאנט צו זעהן, די וועלכע האבן לעצטע יארן איבערגעדרוקט דעם מקראות גדולות, ווי המאור, בלום, וכו', און האבן משנה געווען דעם ניקוד פון תרגום אונקלוס ביי "ית" און ביי לשון נקבה, אבער אין זעלבן דף ביי תרגום יונתן און תרגום ירושלמי האבן זיי געלאזט די אלטע ניקוד אן קיין שינוי, (אויסער עוז והדר וועלכע האט לעצטנס אויפגעזעצט פון דאסניי אויך דעם תרגום יונתן און ירושלמי, האבן זיי דארט אויך משנה געווען).
בעל קורא האט געשריבן:דער נתינה לגר האט אנגענומען די אלע שינויים, וככל הנראה האט ער זיך סומך געווען אויף דעם חומש, כלשונו: התרגום אונקלוס נדפס ע"פ תרגום שנמצא בכ"י כו' וע"פ התרגום שהגיה הרוו"ה מכ"י ישנים.
די אלע שינויים זענען שפעטער געווען אנגענומען אין א גרויסע צאל חומשים וכנראה נמשכו אחר הנתינה לגר.
