א בליק אריין אין סידור

די אחראים: יאנאש,אחראי,געלעגער

איטשע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3329
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 27, 2009 10:19 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איטשע »

גוטע נקודה האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
בימי התנאים האט מען נישט געשריבן קיין פיוטים באזירט אויף יתידות און תנועות! אפילו אויף גראם ווייס איך נישט צו מען האט שוין דעמאלטס געשריבן.
פון הקליר דאכט זיך איז יא דא.
און למעשה נעמען דאך רוב אן אז הקליר איז יא געווען א תנא.
קליר איז כהיום באשטעטיגעט אז ער איז געווען בימי הגאונים.
חוץ מזה, אפשר ברענגסטו אהער א פיוט פון דעם קליר מיוסד אויף יתידות ותנועות.
גוטע נקודה
שר מאה
תגובות: 248
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

איטשע האט געשריבן:
גוטע נקודה האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
בימי התנאים האט מען נישט געשריבן קיין פיוטים באזירט אויף יתידות און תנועות! אפילו אויף גראם ווייס איך נישט צו מען האט שוין דעמאלטס געשריבן.
פון הקליר דאכט זיך איז יא דא.
און למעשה נעמען דאך רוב אן אז הקליר איז יא געווען א תנא.
קליר איז כהיום באשטעטיגעט אז ער איז געווען בימי הגאונים.
חוץ מזה, אפשר ברענגסטו אהער א פיוט פון דעם קליר מיוסד אויף יתידות ותנועות.
הקליר איז איבערהויפט נישט באשטעטיגט אין די זמיני הגאונים. (איך האב אין פלאן צו שרייבן פאר סליחות א לענגערע ארטיקעל איבער פיוטום)
איך רעד פון הקליר אויפן גראם.
-------------------------
אבער לאמיר זיך האלטען צום ענין.
גוטע נקודה
שר מאה
תגובות: 248
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

גוטע נקודה האט געשריבן:
איך ווייס נישט ווי אזוי מען לייגט א בילד דא אויף אייוועלט (אויב איינער קען מיר העלפען וועל איך אים שטארק דאנקבאר זיין), אבער איך האב א ספר עיון תפילה, פון ר' יעקב צבי מקלנבורג, און דארט ברענגט ער מחד מקמאי, אז סלה איז א שם להקב''ה און אין די הגהות צייכענט ער צו אז דאס איז ר' יחיאל היילפרין (איך ווייס נאר נישט אויב דאס מיינט דער בעל סדר הדורות)
עיון תפלה 1.png
עיון תפלה 1.png (328.23 KiB) געזען 983 מאל
אטעטשמענטס
עיון תפלה2.png
עיון תפלה2.png (67.17 KiB) געזען 983 מאל
התחברות
שר חמש מאות
תגובות: 871
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך יוני 30, 2021 12:07 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך התחברות »

איטשע האט געשריבן:
גוטע נקודה האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
בימי התנאים האט מען נישט געשריבן קיין פיוטים באזירט אויף יתידות און תנועות! אפילו אויף גראם ווייס איך נישט צו מען האט שוין דעמאלטס געשריבן.
פון הקליר דאכט זיך איז יא דא.
און למעשה נעמען דאך רוב אן אז הקליר איז יא געווען א תנא.
קליר איז כהיום באשטעטיגעט אז ער איז געווען בימי הגאונים.
חוץ מזה, אפשר ברענגסטו אהער א פיוט פון דעם קליר מיוסד אויף יתידות ותנועות.
די פיוטים על משקל תנועות ויתדות האבן זיך בעיקר באנוצט די גדולי פייטני ומשוררי הספרדים.
קאטשקע אויפן וואסער
שר חמישים ומאתים
תגובות: 433
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג סעפטעמבער 25, 2017 12:20 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך קאטשקע אויפן וואסער »

גוטע נקודה האט געשריבן:
גוטע נקודה האט געשריבן:
איך ווייס נישט ווי אזוי מען לייגט א בילד דא אויף אייוועלט (אויב איינער קען מיר העלפען וועל איך אים שטארק דאנקבאר זיין), אבער איך האב א ספר עיון תפילה, פון ר' יעקב צבי מקלנבורג, און דארט ברענגט ער מחד מקמאי, אז סלה איז א שם להקב''ה און אין די הגהות צייכענט ער צו אז דאס איז ר' יחיאל היילפרין (איך ווייס נאר נישט אויב דאס מיינט דער בעל סדר הדורות)
עיון תפלה 1.png
דער בעל סדר הדורות ברענגט דאס אין זיין ספר ערכי הכנויים ערך סלה, אין נאמען פון ב"ט.
ער מיינט דערמיט בעל הטורים [כדרכו לאזט ער אויס די אות ה'] אין פרשת בעלותך יא טז, דארט שטייט קלאר אז 'סלה' איז איינס פון די 70 נעמען פון השי"ת.
"גם שכלנו מתת אלקים הוא ואיסור גמור לצערו" (הג"ר ישראל משה חזן, איי הים על תשובות הגאונים - שערי תשובה, סי' קפז הערה כח).
להודות
שר האלפיים
תגובות: 2356
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מארטש 27, 2016 5:02 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודות »

"חי" ווערט אויך גערעכנט דארט...
גוטע נקודה
שר מאה
תגובות: 248
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

קאטשקע אויפן וואסער האט געשריבן:
דער בעל סדר הדורות ברענגט דאס אין זיין ספר ערכי הכנויים ערך סלה, אין נאמען פון ב"ט.
ער מיינט דערמיט בעל הטורים [כדרכו לאזט ער אויס די אות ה'] אין פרשת בעלותך יא טז, דארט שטייט קלאר אז 'סלה' איז איינס פון די 70 נעמען פון השי"ת.
יישר כח פארן צוצייכענען.
גוטע נקודה
שר מאה
תגובות: 248
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

להודות האט געשריבן:
"חי" ווערט אויך גערעכנט דארט...
עס איז א גרויסער נפקה מינה.
ווען איינער פרעגט, עוד יוסף חי, יוסף לעבט נאך, האט דאס פארשטייט זיך גארנישט כלפי שמיא. און אזוי ביי אלע אנדערע כינוים, ווי למשל ''צבאות'' השמים, איזהו ''גבור'' הכובש, האט דאס אודאי קיין שייכות מיט קיין כינוי.

דער טייטשט פון כינוי איז להבדיל אזוי מען זאגט פאר א מענטש, געב דעם צעטיל פאר דעם ''רויטער'' דארטן. וואס מיינט רויטער, ווייל ער האט א רויטע בארד, אבער דאס איז נישט קיין שם העצם, נאר א כינוי, ממילא ווען איך זאג סתם אזוי רויט, האט דאס גארנישט מיט דעם אינגערמאן, לדוגמא א רויטער עפל.
(מיין ציהל איז בכלל נישט אנצוקומען צו שם העצם, שם המקור, שם העיקר, און אויך נישט די שם ע''ב)

לענינו, מלך חי וקים, ברענגט ארויס גדלות הבורא, אבער דאס אדרעסירט נישט דעם בורא, משא''כ רבה אמונתך ''סלה'' האט בעצם נישט קיין שום משמעות א חוץ א כינוי.
גוטע נקודה
שר מאה
תגובות: 248
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

המעריב ערבים האט געשריבן:
וואס פשט אז אין באבוב זאגט מען נישט מה טובו.
אין זייערע סידורים שטייט אז קינדער. זאגען עס

אויס איז עס נתקן געווארען ווען מקומט אין בית הכנסת פארוואס זאלען עס קינדער זאגען ?
לכאורה דער דרוקער פון דעם סידור האט געזעהן אז די עלטערע זאגן דאס נישט, און נאר די קינדער זאגן דאס, נישט וויסענדיג אז דאס איז וויבאלד די עלטערע זענען שוין פאר צוויי שעה צוריק געווען אין מקוה, און דעמאלט געזאגט ברכת התורה מיט מה טובו.

פאר דער זעלבער סיבה שטייט געדריקט אין סידור די ערשטע פסוק אין קריאת שמע, שמע ישראל, אמער מען לייגט דאך די הענט אויף די אויגען? נאר וואס דען, דאס איז ספעציעל פאר די קינדער וואס קוקן נאך ארויס פון צווישען די שפאלטענעס פון די פינגערס.

אויף דאס וואס דו פרעגסט פארוואס קינדער זאגן דאס בכלל אין חדר אויב דאס איז נתקן געווארן נאר לכבוד הבית הכנסת, איז אויך נישט געפערלעך, וויבאלד דאס איז שוין געווארן א סדר התפלה, און ווי אויך זענען פארהאנען נאך שטיקלעך וואס מיר זאגן היינט וואס בעצם איז דאס נישט שייך, לדוגמא ''מגן אבות''.

אבער חוץ מזה פון וואס רעדט מען דא סך הכל, איז עס דען א ברכה לבטלה? עס איז אפאר פסוקים, נישט געפעליך.
גוטע נקודה
שר מאה
תגובות: 248
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

יגדל אלקים חי

אויף דעם זענען דא אן א צאל דעות ווער עס איז דער מחבר, אבער קיין איינער פון די שיטות האבן נישט קיין שום הכרעה, נאר יעדער שרייבט וואס עס דאכט זיך אים, ממילא וועלן מיר נישט מאריך זיין אין דעם נאר סתם אראפברענגען.

1) דער רמב''ם, און דאס איז דער איינציגער וואס האט א קראנטער מקור, דער יעב''ץ שרייבט אזוי. 2) ר' דניאל בן ר' יעקב, 3) ר' יחיאל בן ר' ברוך, 4) ר' דניאל בן ר' יהודה הדיין, 5) ר' דניאל בן ר' דוד, 6) ר' שלמה גבירול, 7) עמנואל הרומי, (וואס דער בית יוסף ברענגט אראפ בסימן ש''ז)

דער פיוט איז געשטעלט אויף די י''ג עיקרים פונעם רמב''ם, מיר ברענגען צו שפעטער דער סדר דערפון.


אין לקוטי מהרי''ח ברענגט ער בשם ר' פנחס מקאריץ צו זאגן ''יגדל'' נאר שבת.

וזאת ראיתי לפלא, אז און ספר סדר היום שרייבט ער, אז זאגן יגדל שבת נאך מוסף מיט א שמחה, איז מכלל עונג שבת.


דער טעם פארוואס מען האט דאס אריינגעשטעלט אין סידור פארן דאווענען, איז לכאורה פשוט, אז פאר מען שטעלט זיך דאווענען דארף מען זיין א איד, און ווער עס גלייבט נישט אין די עיקרים, איז אין לו חלק בתורת משה.



ווי באקאנט שטייט אריינגעדריקט אין רוב סידורים אז דער אר''י הק' האט נישט געזאגט דעם פיוט ''יגדל'' וויבאלד דער מחבר דערפון איז נישט געווען בקי בתורת הקבלה.

פון די אנדער זייט איז דער של''ה הק' וועלכער איז אויך געווען גאר גרויס בתורת הנסתר, שטארק משבח דעם שיר און האט אפילו געמאכט א פירוש אויף דעם.


אבער אפילו לשיטת האר''י איז אינטערעסאנט ווייל אין ספר שער הכוונות ברענגט ער בזה הלשון:
דע לך כי מורי ז"ל לא היה אומר שום פזמון ושום פיוט ובקשה מאלו שסדרו האחרונים כגון ר' שלמה בן גבירל וכיוצא לפי שאלו האחרונים לא ידעו דרכי הקבלה ואינם יודעים מה שאומרים וטועים בס' דבורם בלי ידיעה כלל. ובפרט פזמון "יגדל אלקים חי כו'" וכן וידוי אשמנו באומר ובפועל כו' וכן ביום הכפורים לא היה אומר וידוי של רבינו נסים ור' שם טוב ן' אדרוטל ור' יצחק בן ישראל שתקנו כל אחד וידוי בערבית ושחרית ובמוסף ובמנחה ובנעילה -- לא היה אומר אותם כלל.
אבל היה אומר התפלות והבקשות ופזמונים שתקנו הראשונים כמו תפלת ר"ע ע"ה ותפלת ר' אלעזר בן ערך ותפלת רבי נחוניא בן הקנה ע"ה. וכן היה אומר כל הפיוטים ופזמונים שתיקן ר' אליעזר הקליר, הלא המה במחזור האשכנזים -- לפי שכל אלו הראשונים תקנו דבריהם עפ"י חכמת האמת והיו יודעים מה שתקנו. ואף גם אם הם באמצע ברכות יוצר היה אומרם לפי שהם היו תנאים והיו יודעים מה היו מתקנים, וכל דבריהם היו מיוסדים על פי האמת.


פון דעם איז משמע אז לאו דוקא יגדל האט ער נישט געזאגט, נאר ער האט כמעט נישט געזאגט קיין פיוטים, משא''כ מיר זאגן דאך יא גאר אסאך פיוטים היינט, אויב אזוי מה נשתנה יגדל???

(אגב זענען דא וואס זאגען א טעם נישט צו זאגן, כדי נישט צו מאכן א חלק פון די תורה פאר קיין עיקרים, ווי כאילו אז מען מוז נאר גלייבען געוויסע חלקים פון די תורה, און נישט די גאנצע, אבער דאס איז זיכער נישט דער טעם, וויבאלד למעשה זאגן מיר דאך אלע די י''ג עיקרים, אבער דאס פארלאנגט סיי ווי א שמועס פאר זיך ואכמ''ל)


פאלגענד איז דער פיוט.

א) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁהַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ הוּא בּוֹרֵא וּמַנְהִיג לְכָל הַבְּרוּאִים. וְהוּא לְבַדּוֹ עָשָׂה וְעוֹשֶׂה וְיַעֲשֶׂה לְכָל הַמַּעֲשִׂים:
יגדל אלקים חי וישתבח, נמצא ואין עת אל מציאותו.

ב) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁהַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ הוּא יָחִיד וְאֵין יְחִידוּת כָּמוֹהוּ בְּשׁוּם פָּנִים. וְהוּא לְבַדּוֹ אֱלֹהֵינוּ. הָיָה הֹוֶה וְיִהְיֶה:
אחד ואין יחיד כיחודו, נעלם וגם אין סוף לאחדותו.

ג) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁהַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ אֵינוֹ גוּף. וְלֹא יַשִּׂיגוּהוּ מַשִּׂיגֵי הַגּוּף. וְאֵין לוֹ שׁוּם דִּמְיוֹן כְּלָל:
אין לו דמות הגוף ואינו גוף, לא נערך אליו קדושתו.

ד) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁהַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ הוּא רִאשׁוֹן וְהוּא אַחֲרוֹן:
קדמון לכל דבר אשר נברא, ראשון ואין ראשית לראשיתו.

ה) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁהַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ לוֹ לְבַדּוֹ רָאוּי לְהִתְפַּלֵּל. וְאֵין רָאוּי לְהִתְפַּלֵּל לְזוּלָתוֹ:
הנו אדון עולם לכל נוצר, יורה גדלתו ומלכותו.

ו) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁכָּל דִּבְרֵי נְבִיאִים אֱמֶת:
שפע נבואתו נתנו, אל אנשי סגלתו ותפארתו.

ז) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁנְּבוּאַת מֹשֶׁה רַבֵּנוּ עָלָיו הַשָּׁלוֹם הָיְתָה אֲמִתִּית. וְשֶׁהוּא הָיָה אָב לַנְּבִיאִים. לַקּוֹדְמִים לְפָנָיו וְלַבָּאִים אַחֲרָיו:
לא קם בישראל כמשה עוד, נביא ומביט את תמונתו.

ח) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁכָּל הַתּוֹרָה הַמְּצוּיָה עַתָּה בְיָדֵינוּ הִיא הַנְּתוּנָה לְמֹשֶׁה רַבֵּנוּ עָלָיו הַשָּׁלוֹם:
תורת אמת נתן לעמו אל, על יד נביאו נאמן ביתו.

ט) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁזֹּאת הַתּוֹרָה לֹא תְהֵא מֻחְלֶפֶת וְלֹא תְהֵא תוֹרָה אַחֶרֶת מֵאֵת הַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ:
לא יחליף האל ולא ימיר דתו לעולמים לזולתו.

י) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁהַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ יוֹדֵעַ כָּל מַעֲשֵׂה בְנֵי אָדָם וְכָל מַחְשְׁבוֹתָם. שֶׁנֶּאֱמַר הַיֹּצֵר יַחַד לִבָּם הַמֵּבִין אֶל כָּל מַעֲשֵׂיהֶם:
צופה ויודע סתרינו, מביט לסוף דבר בקדמתו.

יא) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁהַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ גּוֹמֵל טוֹב לְשׁוֹמְרֵי מִצְוֹתָיו וּמַעֲנִישׁ לְעוֹבְרֵי מִצְוֹתָיו:
גומל לאיש חסד כמפעלו, נותן לרשע רע כרשעתו.

יב) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. בְּבִיאַת הַמָּשִׁיחַ. וְאַף עַל פִּי שֶׁיִּתְמַהְמֵהַּ. עִם כָּל זֶה אֲחַכֶּה לּוֹ בְּכָל יוֹם שֶׁיָּבוֹא:
ישלח לקץ הימין משיחנו, לפדות מחכי קץ ישועתו.

יג) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁתִּהְיֶה תְּחִיַּת הַמֵּתִים בְּעֵת שֶׁיַעֲלֶה רָצוֹן מֵאֵת הַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ וְיִתְעַלֶּה זִכְרוֹ לָעַד וּלְנֵצַח נְצָחִים:
מתים יחיה אל ברוב חסדו, ברוך עדי עד שם תהילתו.
הר ההר
שר חמש מאות
תגובות: 922
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג אפריל 26, 2022 12:31 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הר ההר »

גוטע נקודה האט געשריבן:
(אגב זענען דא וואס זאגען א טעם נישט צו זאגן, כדי נישט צו מאכן א חלק פון די תורה פאר קיין עיקרים, ווי כאילו אז מען מוז נאר גלייבען געוויסע חלקים פון די תורה, און נישט די גאנצע, אבער דאס איז זיכער נישט דער טעם, וויבאלד למעשה זאגן מיר דאך אלע די י''ג עיקרים, אבער דאס פארלאנגט סיי ווי א שמועס פאר זיך ואכמ''ל).
למעשה איז דער רמב''ם ווייט פון דער איינציגער וואס האט מייסד געווען עיקרים...

אבער שוין האסט געבעטן נישט מאריך זיין, האף מיר נאר אז ווען די וועסט אנקומען צו די אני מאמינ'ס (זאלסט נאר נישט ווערן אויסגעברענט פריער) וועסטו יא מאריך זיין.
איך צווינג דיר נישט צו האלטען ווי מיר, צווינג דו מיר אויך נישט צו האלטען ווי דיר.
גוטע נקודה
שר מאה
תגובות: 248
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

להודות האט געשריבן:
גוטע נקודה האט געשריבן:
אדון עולם
... רבי יוחנן בן זכאי, אזוי ברענגט דער לקוטי מהרי''ח אז ער האט געזעהן אין ספר התחיה ווי ער איז אזי מברר מיט ראיות.
ער זאגט ער האט עס געזען אין געוויסע סידורים בשם ס' התחיה.
למעשה איז עס א טה"ד ווייל "ספר התחיה" פון שניאור זקש ע' 58 איז משער אז ס'איז פון אבן גבירול.
און די נייע דריק זעה טאקע אז זיי האבן דאס ארויס גענומען.
------------------------
ווייזט מיר איינער צו, אז אפילו אין געוויסע אלטע דריקען איז דאס אויך נישט געשטאנען.
גוטע נקודה
שר מאה
תגובות: 248
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

על נטילת ידים

די חכמים האבן מתקן געווען אז א מענטש זאל זיך אפגיסען די הענט א יעדן אינדערפרי בעפאר שחרית, און אויף דעם מאכן א ברכה אזוי ווי אנדערע ברכת המצוות.

עס ווערט געברענגט דריי טעמים אין די ראשונים פארוואס די חכמים האבן מתקן געווען זיך אפצוגיסען.
1) ווייל עס איז נישט מעגליך אז ווען א מענטש שלאפט זאל ער אפהיטען די הענט אז עס זאל נישט צורירן צו מקומות המכוסים, און אויב מען רירט צו דערצו דארף מען אפוואשען די הענט, ממילא האבן די חכמים מתקן געווען אז פאר מען גייט דאווענען שחרית, זאל מען זיך אפגיסען. (רא''ש)

2) ווייל בעצם דארף מען רייניגען די הענט פאר יעדע תפילה, אנדערש איז אבער תפילת שחרית וואס איז די ערשטער תפילה אין טאג, און וויבאלד יעדן טאג ווען א מענטש שטייט אויף ווערט עס פאררעכענט כאילו ער איז פון פריש באשאפען געווארן, אזוי ווי עס שטייט אין פסוק חדשים לבקרים רבה אמונתך, ממילא דארף ער זיך ספעציעל רייניגען אזוי ווי א כהן דארף זיך רייניגען פונעם כיור יעדן אינדערפרי פארן טוהן די עבודה. (רשב''א)

3) ווייל ווען א מענטש שלאפט גייט פון אים ארויס די נשמה, ממילא גייט אויף אים ארויף א טומאה אזוי ווי אויף א מת, און ווען ער שטייט אויף בלייבט נאך איבער דער טומאה אויף די האנט, און פארדעם דארף מען דאס אפוואשען. (זוהר)
(דאס אלעס וואס מיר וויסען איבער די הארבקייט וועגן נעגל וואסער, דהיינו נישט גיין קיין ד' אמות וכדו', איז פארשטייט זיך אלץ דער דריטער טעם, ווייל לויט די ערשטע צוויי טעמים איז דאס נאר א תנאי אין תפילת שחרית. אבער דאס אז עס דארף זיין פון א כלי, און אויך אז עס דארף זיין כח גברא, האט נישט מיט דעם זוהר, נאר אפילו לויט די אנדערע טעמים דארף מען אויך, אבער מיר ווילן נישט אריינגיין אין קיין הלכה'דיגע שמועסען)

די גמרא חולין קו. ברענגט א סמך מן התורה אויף נטילת ידים, עס שטייט אין פסוק (ויקרא ט''ו י''א), וידיו לא שטף במים, הא שטף טהור.

די גמרא זאגט אין שבת סב: אז כל המזלזל בנטילת ידים סוף בא לידי עניות, זאגט דער אבודרהם א רמז דערצו, אז על נטילת ידים איז ר''ת עני.


נוסח הברכה
די חכמים האבן מתקן געווען דעם לשון ''נטילת'' ידים, שרייבן אסאך ראשונים, אז וויבאלד בלשון חז''ל ווערט א טעפל אנגערופען ''נטלא'' און די הלכה איז אז נטילת ידים מוז זיין פון א כלי, האבן זיי מתקן געווען דער לשון הברכה, ''נטילת'' על שם דער כלי ''נטלא''. (רא''ש, רבינו ירוחם, ועוד)

אנדערע ראשונים זאגן אז וויבאלד די גמרא זאגט אז ווען מען גיסט זיך אפ די הענט דארף מען אויפהייבען נאכדעם די הענט, כדי אז די וואסער זאל נישט צוריק מטמא זיין די הענט, האבן די חכמים מתקן געווען דער לשון נטילה, וואס אין אראמיש איז דאס טייטשט אויפהייבען, אזוי ווי מיר זאגן ביי ובא לציון, ונטלתני רוחא. (ספר חסידים, ועוד)


אין שלחן ערוך שטייט, אז אויב איינער האט נישט קיין וואסער, זאל ער אפרייבען די הענט אין א שטיין וכדו' און מאכן א ברכה על נקיון ידים, על לשון הפסוק, ארחץ בנקיון כפי. (ר''י בן יקר שרייבט אז אויב טובל'ט מען די הענט אין טייך, זאל מען זאגן, על טבילת ידים)

דער רוקח ברענגט, אז דער פסוק, (תהילים קל''ד) שאו ידכם קודש וברכו את ד', אינאיינעם מיטן פסוק, (שם כ''ו) ארחץ בנקיון כפי ואסבבה את מזבחך ד', זענען דא דרייצען ווערטער, און אויף דעם ארויף האבן חז''ל מתקן די ברכה על נטילת ידים זאל אויך זיין דרייצען ווערטער.
גוטע נקודה
שר מאה
תגובות: 248
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

אנהויבענדיג די סדר הברכות האב איך געטראכט קודם צו מאכען א שטיקעל הקדמה.
כאטש וואס רוב פון די זאכען זענען ברייט באקאנט ביי רוב ליינער, דאך האב איך געקלערט אז עס וועט גרינגער מאכן אויף שפעטער.

מן התורה איז נישטא קיין חיוב צו מאכן קיין שום ברכות, חוץ פון ברכת המזון וואס דאס איז דער איינציגע ברכה וואס מען איז מחיוב מן התורה, אזוי ווי עס שטייט אין פסוק, ואכלת ושבעת וברכת.
(עס זענען דא ראשונים וואס לערנען אז ברכת מעין שלש איז אויך א דאורייתא)


די רבנן האבן צוגעלייגט אויף דעם, אז אויך בעפארן עסן זאל מען מאכן א ברכה, און ווי אויך אז פאר יעדע הנאה וואס א מענטש האט אויף דער וועלט זאל ער צוערשט מאכן א ברכה, און דאס ווערט אנגערופען ברכת הנהנין, און אויף דעם זאגן אונז חז''ל, אסור לאדם שיהנה מן העולם הזה בלא ברכה, און דאס איז איינער פון די שבע מצוות דרבנן.

אן אפצווייג פון ברכת הנהנין האבן חז''ל אויך מתקן געווען ברכת השבח, וואס דאס נעמט אריין אין זיך די ברכה פון אשר יצר, אלקי נשמה, די 15 ברכות פארן דאווענען, ברכות אילנות, ברכת הגומל, וכו', די אלע ברכות וואס א מענטש מאכט כדי צו דאנקען דעם אויבערשטען אויף די טובות וואס דער אויבערשטער טוט מיט א מענטש.

און דערנאך איז דא נאך א מין ברכה וואס דאס איז א ברכת המצוה, דהיינו אלע ברכות וואס מען זאגט ביי דעם ''אשר קידשנו במצותיו'' ווי לדוגמא ברכת התורה, לישב בסוכה, נטילת לולב, להדליק נר חנוכה, וכו'. (עס איז א גרויסער מדובר אין די ראשונים פוקנטלעך וואס דער גדר איז אויף וועלכע מצוה האבן חז''ל יא מתקן געווען א ברכה און אויף וועלכע נישט. עס זענען דא פארשידענע מהלכים, אבער למעשה שרייבט דער רשב''א אז אזוי ווי אלע מהלכים האבן געוויסע שוועריקייטן, איז פוק חזי מאי עמא דבר.)


אלע ברכות דרבנן זאגט דער רמב''ם האבן עזרא הסופר ובית דינו מתקן געווען.

דער טעם פארוואס חז''ל האבן מתקן געווען אזוי פיל ברכות, זאגט דער רמב''ם אז דאס איז כדי מיר זאלן געדענקען דעם אויבערשטען א גאנצען טאג, און וויסען אז אלעס קומט נאר פון אים, און אזוי ארום וועלן מיר פון אים מורא האבן.



ווי געזאגט, איז די איינציגער ברכה מן התורה נאר ברכת המזון. אבער חז''ל האבן געטראפען אויף געוויסע ברכות א סמך בדברי תורה. לדוגמא, א ברכה אויף הפרשת תרומה ומעשר, א ברכה ראשונה פארן עסען, ברכת הטוב המיטב ביים בענטשען, און אזוי אויך זאגן אונז חז''ל, על מה אבדה הארץ פארוואס איז דער בית המקדש חרוב געווארן, על עזבם את תורתי. זאגט רב, דהיינו, שלא ברכו בתורה תחילה, קומט אויס אז ברכת התורה האט אויך א מקור אין נ''ך.



חז''ל פרעגען, ווי אזוי קען מען מאכן א ברכה אויף מצוות דרבנן און אויף דעם זאגן אשר קדשנו במצותיו ''וצונו'', לדוגמא אויף מצות קריאת המגילה, נטילת ידים, הדלקת נרות חנוכה וכו', לכאורה האט דאך דער אויבערשטער דאס נישט געהייסען טוהן עס איז דאך נאר א מצוה דרבנן. אויף דעם ענטפערט די גמרא, אז עס איז דא א מצוה פון ''לא תסור'' אז מען מוז פאלגען די חכמים, ממילא וואס די חכמים הייסען, איז כאילו דער אויבערשטער אליינס האט דאס געהייסען.


איינער וואס איז פטור פון א מצוה (א פרוי במצוות עשה שהזמן גרמא) און דאך טוט ער די מצוה, איז א גרויסער מחלוקת הראשונים אויב ער קען מאכען א ברכה אויף דעם, להלכה פסק'נט דער רמ''א אזוי ווי די שיטת המתירים אז מען קען מאכן א ברכה.



דער טייטש פון א ברכה

דער טייטשט פון דעם ווארט ברכה איז א לשון פון פארמערן. און דער טייטש פון קללה איז פארקערט, א לשון פון פארמינערען. א ברכה נעמט אריין אין זיך סיי א לשון שבח, דהיינו אז דער אויבערשטער איז גאנץ, און אז פון אים קומט די גאנצע שפע, און סיי א תפילה, אז ער זאל משפיע זיין פון די שפע. דהיינו דוד המלך האט געבעטן, ברוך אתה ד' למדני חוקך, דאס מיינט אז דו באשעפער וואס דו ביסט גאנץ מיט אלעם און דיין גאנצקייט איז אזוי גאנץ אז די קענסט פון דעם משפיע זיין ווי פיל דו ווילסט און עס וועט פון דיר נישט פארמינערט ווערן גארנישט, בעט איך פון דיר פארמער מיין פארשטאנד מיט תורה. [א]

עס זענען דא ראשונים וואס טייטשען דעם ''ברוך'' פשוט פשט, דאס לויבען דעם אויבערשטען.[ב]

און ווידער זענען דא וואס טייטשען דאס אלץ א שם התואר, דהיינו געלויבטער, און נישט אז מיר לויבען, ווייל עס איז פשוט נישט שייך אז א בשר ודם זאל לויבן דעם מלך מלכי המלכים.[ג]

און דערנאך זענען דא נאך פירושים ע''פ קבלה, אבער ליידער אין ''לי'' עסק בנסתרות.


לויט די ערשטע טעם איז פשוט וואס מיר האבן אינזין ווען מיר מאכן א ברכה. דער פראבלעם איז נאר אז אויב איז ברכה א לשון פון לויבען וואס איז פשט פון לויבען דעם אויבערשטען? דארף ער דען צוקומען חלילה צו דעם אז א בשר ודם זאל אים לויבען?

נאר וואס דען חז''ל זאגן אונז אז המברך יתברך, און דאס איז אונזער ציהל אז דער אויבערשטער זאל אונז צוריק בענטשען. און ווי אויך איז דער ציהל מיט א ברכה נאר כדי מיר זאלן אנערקענען אז אלעס קומט פון אויבערשטען. (אבודרהם, ספר החינוך, ועוד,)


סתירת לשון הברכות

עס איז דא לכאורה א גרויסער סתירה אין די לשון הברכות. קודם הייבט מען אן א ברכה מיטן רעדן בלשון נוכח, ברוך ''אתה'' ד', און דערנאך פארט מען אזוי נישט כאפענדיג אריין אין א לשון נסתר, אשר קדשנו, כאילו מען רעדט דא פון עפעס א דריטער?

זאגט דער רשב''א אז ווען מען הויבט אן מאכען א ברכה איז דער עיקר ציהל ארויסצוברענגען אז דער אויבערשטער איז שלם בכל און אז ער האט אלעס באשאפען און אז ער איז אלעס. אבער כדי מיר זאלן זיך נישט איינרעדן חלילה אז מיר האבן אן השגה אין אים, דערפאר האבן חכמינו ז''ל מתקן געווען צו זאגן דער צווייטער האלבע ברכה בלשון נסתר כאילו איך ווייס בכלל נישט ווער דאס איז. (ענליך צו דעם פשט זאגן רוב ראשונים,)

א משל צו דעם זאגט דער רבינו בחיי איז דער זון. מיר קענען דעם זון נאר פון אינדערויסען, מיר ווייסען אז ער שיינט, מיר שפירן זיין היץ, מיר זעהען זיין כח אז ער מאכט וואקסען, אבער אין דעם זון אליינס האבן מיר נישט קיין שום השגה וויבאלד אויב מען קוקט אויף דעם ווערט מען בלינד. און אזוי אויך ווען מיר מאכן א ברכה ברענגען מיר ארויס, אז מיר דאנקען אים טאקע בלשון נוכח, אבער מיר האבן בכלל נישט קיין השגה אין אים, דערפאר ענדיגט מען בלשון נסתר.


דער מבי''ט זאגט נאך א טעם אז ווען מיר מאכן א ברכה צום אויבערשטען רעדן מיר טאקע צו אים, אבער דאך דארפן מיר געדענקען אז מיר זענען נישט ראוי צו זיין זיין פאלק, און דאס וואס ער האט אונז יא אויסגעוועלט, איז נאר וויבאלד דער אויבערשטען האט אונז ליב געהאט, און נישט וויבאלד מיר זענען ראוי דערצו. און דערפאר זאגן מיר אשר קדשנו מיט א לשון נסתר ווי כאילו מיר זענען בכלל נישט ראוי צו רעדן צו אים.



עס זענען דא ביי ברכות אסאך קאמפלעצירטע הלכות, ווי לדוגמא, צריך לסיים מעין הפתיחה, וכדו', און ווי אויך פונקטלעך וואס מיינט א ברכה הסמוכה לחברתה און וואס נישט, און ווי אויך וועלכער ברכה דארף מען יא חותם זיין בברוך און וועלכע נישט, און וויבאלד די זאכן זענען זייער קאמפלאצירט זאגן אונז חז''ל אז כל המשנה ממטבע שטבעו חכמים בברכות אינו אלא טועה.


[א] רש''י, אבן עזרא, רשב''א, רבינו בחיי, אמרי שפר, א''ק תלמיד הריטב''א, ספר העיקרים, ועוד.
[ב] רמב''ם, חזקוני, אבודרהם, אברבנאל, ועוד.
[ג] ספר החינוך.
להודות
שר האלפיים
תגובות: 2356
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מארטש 27, 2016 5:02 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודות »

לויט טייל דעות איז ברכת התורה אויך מן התורה.
עיין https://www.daf-yomi.com/DYItemDetails.aspx?itemId=1805
גוטע נקודה
שר מאה
תגובות: 248
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יולי 31, 2022 9:51 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גוטע נקודה »

להודות האט געשריבן:
לויט טייל דעות איז ברכת התורה אויך מן התורה.
עיין https://www.daf-yomi.com/DYItemDetails.aspx?itemId=1805
שכח פארן מגיב זיין.

רמב''ן, חינוך, מאירי, זעה איך, אבער דער רשב''א, ריטב''א, זעה איך נישט זאלן אזוי זאגען?
איטשע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3329
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 27, 2009 10:19 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איטשע »

גוטע נקודה האט געשריבן:
יגדל אלקים חי

אויף דעם זענען דא אן א צאל דעות ווער עס איז דער מחבר, אבער קיין איינער פון די שיטות האבן נישט קיין שום הכרעה, נאר יעדער שרייבט וואס עס דאכט זיך אים, ממילא וועלן מיר נישט מאריך זיין אין דעם נאר סתם אראפברענגען.

1) דער רמב''ם, און דאס איז דער איינציגער וואס האט א קראנטער מקור, דער יעב''ץ שרייבט אזוי. 2) ר' דניאל בן ר' יעקב, 3) ר' יחיאל בן ר' ברוך, 4) ר' דניאל בן ר' יהודה הדיין, 5) ר' דניאל בן ר' דוד, 6) ר' שלמה גבירול, 7) עמנואל הרומי, (וואס דער בית יוסף ברענגט אראפ בסימן ש''ז)
"אבער קיין איינער פון די שיטות האבן נישט קיין שום הכרעה."

פארוואס שרייבסטו אזא פאלשע סטעיטמענט?
ס׳איז היינט זייער קלאר ווער עס האט עס געשריבן.
אויב ווילט איר נישט אננעמען, דאן שרייבט פארוואס.
אויב ווייסט איר נישט, ביטע מאכט די ריכטיגע מחקר, און נאכער שרייבט אייערע רעזולטאטן.
סתם אזוי שרייבן אבי אין די וועלט אריין, איז נישט ריכטיג.

אגב, ווי שרייבט עס דער יעב״ץ? איך האב עס געזען אין סידור בית יעקב, אבער נישט געפונען בדברי היעב״ץ עצמו.
איטשע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3329
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 27, 2009 10:19 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איטשע »

גוטע נקודה האט געשריבן:
ה) אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁהַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ לוֹ לְבַדּוֹ רָאוּי לְהִתְפַּלֵּל. וְאֵין רָאוּי לְהִתְפַּלֵּל לְזוּלָתוֹ:
הנו אדון עולם לכל נוצר, יורה גדלתו ומלכותו.
ווי זעהט מען דא אין יגדל די קשר צו די עיקר האמונה פון לו לבדו ראוי להתפלל?
להודות
שר האלפיים
תגובות: 2356
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מארטש 27, 2016 5:02 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודות »

גוטע נקודה האט געשריבן:
רשב''א, ריטב''א
ביידע אין ברכות מ"ח סע"ב זאגן אז ברכת התורה לאחריה איז מדרבנן, משמע מלשונם אז לפניה איז יא מה"ת.
להודות
שר האלפיים
תגובות: 2356
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מארטש 27, 2016 5:02 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודות »

איטשע האט געשריבן:
ס׳איז היינט זייער קלאר ווער עס האט עס געשריבן
ווער?
ווי אזוי איז עס קלאר געווארן און דורך וועם?
איטשע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3329
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 27, 2009 10:19 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איטשע »

להודות האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
ס׳איז היינט זייער קלאר ווער עס האט עס געשריבן
ווער?
ווי אזוי איז עס קלאר געווארן און דורך וועם?
אן אייניקל פונ׳ם פייטן שרייבט קלאר אז זיין זיידע האט עס פארפאסט.
להודות
שר האלפיים
תגובות: 2356
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מארטש 27, 2016 5:02 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודות »

איטשע האט געשריבן:
אן אייניקל פונ׳ם פייטן שרייבט קלאר אז זיין זיידע האט עס פארפאסט.
ביטע רעדן קלארע דיבורים.
להודות
שר האלפיים
תגובות: 2356
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מארטש 27, 2016 5:02 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודות »

איטשע האט געשריבן:
ווי שרייבט עס דער יעב״ץ? איך האב עס געזען אין סידור בית יעקב, אבער נישט געפונען בדברי היעב״ץ עצמו.
עמודי שמים אלטונא דף קע"ו ע"ב.
איטשע
שר שלשת אלפים
תגובות: 3329
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 27, 2009 10:19 am

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איטשע »

להודות האט געשריבן:
איטשע האט געשריבן:
אן אייניקל פונ׳ם פייטן שרייבט קלאר אז זיין זיידע האט עס פארפאסט.
ביטע רעדן קלארע דיבורים.
איך לאז עס פאר׳ן פותח האשכול.
להודות
שר האלפיים
תגובות: 2356
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מארטש 27, 2016 5:02 pm

Re: א בליק אריין אין סידור

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך להודות »

איטשע האט געשריבן:
איך לאז עס פאר׳ן פותח האשכול.
אז איר ווייסט יא וואס ארט אייך צו זאגן א דבר ולא חצי דבר? וואס פאר א געשעפט איז דאס אנציען דאס נייגער?
שרייב תגובה

צוריק צו “הלכות תפלה וברכות”