שפע רב האט געשריבן:@נשמה, וואו ביזטו? במשנתו פון הרה"ג ר' שרגא פליישמאן איז אויסגעשמועסט גאר שטארק, און כמעט פארקערט ווי געוואוסע דא. נשמה, קום ביטע אריין אין קורצן.
בעזרת השי"ת עושה שמים וארץ
איך וועל שרייבן דאס ביסל וואס איך מיין אז איך ווייס. לויט וויאזוי עס ליגט מיר אין קאפ פון די אלע שיעורים פון ר' שרגא נ"י, און איך זאג קלאר אז אויב ס'דא אפילו נאר איין אות וואס איז אנדערש ווי ס'שטייט, זאג איך גארנישט.
די ערשטע זאך וואס מיר קומט ארויף איז אז - לויט ווי איך ווייס - האט דער רבי ז"ל מסאטמאר נישט גערעדט פון 'גיהנם' און פון 'עונשים'. דאס מיינט אז ער האט נישט מעורר געווען אז מ'זאל זיך אפהיטן בקדושה דורכ'ן אנצינדן די פחד פון א מענטש אז ס'איז דא א 'עונש'. ער האט נישט דערשראקן. כאטש ער האט עס זייער לייכט געקענט טון. ער האט זייער גוט געוואוסט. - אדרבה ווייז מיר וואו ער האט גערעדט אפילו איין ווארט פון
פחד פון 'עונש'. ער האט געזאגט פאר איינעם אז אין חובות הלבבות ווערט נישט דערמאנט קיין איין ווארט וועגן 'גיהנם'. אין חובות הלבבות ווערט נישט דערמאנט א מהלך המחשבה אז זיך טעראריזירן מיט עונש זאל זיין די טרייב קראפט צו זיין וואויל.
איך געדענק ווערן אראפגעברענגט פון סקווירא'ר רבי'ן זצ"ל, אז ער האט געהערט אז א קינד קען נישט שלאפן ביינאכט פון פחד פון גיהנם, האט ער געזאגט פאר'ן קינד: דו ביסט דאך א וואויל קינד, דיך וועט עס נישט זיין. עפעס אזוי.
די רבי זצ"ל האט זיך אויסגעדרוקט היינט העלפט שוין נישט קיין ראשית חכמה. עד כאן.
און איך טראכט אז אדרבה, דער מענטש וועט זוכן אונטערנבאוואוסטזיין צו דורכפאלן חלילה, ווייל ער פארטראגט נישט די פחד פון עונש.
אויב בשעת מ'טראכט פון די עונשים וואס ערווארט פאר די נשמה פאר יעדע קלייניגקייט וואס מ'האט זיך דערווייטערט פון באשעפער, אויב בשעת מ'טראכט פון עס, רעגט מען זיך כאילו אויף די סיסטעם פון אויבן: שוין, איך האב נישט קיין ברירה, וועל איך זיין וואויל, איך וויל דאך נישט באקומען קיין עונש. אויב דאס געשעהט, איז דאס נישט
בחירה. פארקערט דער מענטש איז בוחר אז לויט וויאזוי ער וואלט געוואלט וואלט ער נישט געוואלט די גאנצע זאך פון זיין נאנט צום באשעפער חלילה וחס. און דאס אליין איז א עבירה און דאס איז די סיבה פארוואס ס'איז גורם אנדערע עבירות ווי די משנה זאגט אין אבות עבירה גוררת עבירה.
אין ספר דרך אמת פונעם הייליגן יושר דברי אמת, שטייט אז די פחד פאר א עבירה דארף זיין אז דער אייבערשטער גייט אוועקגיין פון מיר. דהיינו, אז די פחד פאר א עבירה דארף זיין א אויב איך גיי דורכפאלן גיי איך בלייבן אליין אין די טונקל. איך גיי פארלירן מיין התחברות. איך גיי פארלירן מיין תענוג פון זיין מיט די אייבערשטער. און דאס קומט פון אהבה. מ'דארף אזוי שטארק וועלן בלייבן נאנט צום אייבערשטן, אז דאס דארף מאכן אז מ'זאל ציטערן פון א עבירה. און דאס איז 'עונש'. וואס איז 'עונש'? עונש געשעהט ווייל מ'איז ווייט פון באשעפער.
דער מענטש קומט אן אויף יענע וועלט, און זיין נשמה ווייסט איר עקזיסטענץ אנעם גוף. כל זמן א מענטש איז אינעם גוף, דערשפירט זי נישט די צער פון זיין דערווייטערט פון באשעפער. ווייל זי איז צוגעבינדן צום גוף. די רגע די נשמה גייט ארויס פונעם גוף, זעהט זי זיך מיט איר עקזיסטענץ אזוי ווי זי איז באמת. און חלילה אויב זי זעהט זיך אין א עקזיסטענץ מיט מחנות שלעכטע מלאכים וואס זענען באשאפן געווארן פון זיינע עבירות, דאס איז א מורא'דיגע צער. וואס קען זי טון? פונקט אזוי ווי א מענטש וויל נישט זיין אין די טונקל אויף דער וועלט, וויל נישט א מענטש האבן די שלעכטע מלאכים. די זעלבע רצון וואס א מענטש האט צו בוחר זיין אין באשעפער, האט ער אויך ווען ער קומט ארויף אויף יענע וועלט.
א מענטש דארף אלעמאל זיך באטראכטן, די
פחד פון 'עונש' וואס איך טראכט יעצט, מאכט מיך יעצט בוחר זיין אין באשעפער? אדער ס'וויל זיך מיר אנטלויפן וואטשן א קליפ? אויב ס'וויל זיך אוועקלויפן וואטשן א קליפ, מיינט עס אז דער מענטש איז נישט בוחר דא. ער וויל זיין הפקר.
ס'דא צומאל ווען א מענטש לערנט 'ראשית חכמה', און ער שפירט ביי זיך אז טאקע צוליב דעם איז ער בוחר בחיים, בטוב, ליהיות טוב. אזוי ווי א מענטש וואס ליינט וועגן די שעדליכקייט פון עסן צוקער, אדער ציגארעטליך - לויט וויאזוי איך פארשטיי, וועט ער טון וואס? אויב איז ער א מענטש וואס בשעת ער ליינט די שעדליכקייט פון צופיל צוקער, איז ער בוחר אין געזונט, וועט ער אויפהערן עסן צוקער. אויב איז ער א מענטש וואס בשעת ער ליינט די שעדליכקייט פון צופיל צוקער איז ער נישט בוחר אין געזונט, וועט ער וועגן דעם יא עסן צוקער.
א מענטש דארף אלעמאל זיין אין א מצב פון בוחר זיין בטוב. בוחר זיין מיינט נישט: זיך איינרעדן אז מ'איז בוחר. בוחר זיין מיינט:
עס וויל זיך מיר, עס גלוסט זיך מיר.
ס'דא צומאל ווען א מענטש לערנט ראשית חכמה, און ער איז בוחר בטוב. ער לערנט די מצב פון די נשמה ווען זי קומט ארויף אויף יענע וועלט און זי קען ליידן נעבעך עונשים פאר יעדע עבירה, און דאס מאכט אז ער זאל צוליב דעם שפירן א תענוג. און איך זאג נאכאמאל 'תענוג'. די הייליגע ראשית חכמה האט עס געשריבן כדי מ'זאל שפירן תענוג בשעת מ'לערנט עס. אזוי ווי יעדע עבודת השי"ת איז תענוג. ס'דא ווען א מענטש שפירט א תענוג. אזוי ווי ווען א מענטש לערנט די שעדליכקייט פון צופיל צוקער, אדער די שעדליכקייט פון זיצן צו סאך אויף איין פלאץ. און ער שפירט תענוג. ער פריידט זיך אז ער קען זיך אויפקלערן און אויסוועלן וואס עס איז ריכטיג. וועגן דעם פחד בין איך יעצט בוחר אין וואס עס איז טוב.
אבער ס'דא צומאל ווען דער מענטש שפירט אז ער פארטראגט עס נישט. און דער שפיר פון 'אומדערטרעגליכקייט', מיינט אין אנדערע ווערטער: איך בין בוחר
ברע. ס'סאך בעסער אז חלילה עס וואלט נישט עקזיסטירט אזא שרעקעדיגע באשעפער. אין די צייט וואס דער באשעפער איז כולו טוב. פרעג אונזער רבי משה, ער האט געזעהן דעם אייבערשטן, גיי פרעג אים. ער האט עס פארשריבן אין איינע פון די גאר אלטע ספרים. ער האט געזעהן ה' ה' ק-ל רחום וחנון ארך אפים ורב חסד ואמת וכו'. לא ינקה, אויב מ'טוט נישט תשובה. און דערפאר? טו תשובה און שוין.
ווען איך שרייב יעצט די שורות טראכט איך פון 'עונשים', און פשוט איך ציטער. און אויב עס איז דא אין מיר א רצון
זיך צו בארואיגן דערפון, אז איינער גייט מיך באלד פרעגן: האסטעך שוין בארואיגט? מיינט דאס אז איך בין אויסדרוקליך נישט בוחר אינעם אייבערשטן. די ציטער פון 'עונשים' איז נישט אזא סארט ציטער אז מ'זאל זיך דארפן דערפון בארואיגן. ס'איז מער אזא אויפמערקזאמקייט
צו א פאקט אויב איך גיי נישט זיין וואויל. די זעלבע אויפמערקזאמקייט אז "מ'דארף זיך היטן פון קארבאן מאנעקסייד". וואס געשעהט ווען מ'ליינט אז מ'דארף זיך היטן פון קארבאן מאנאקסייד? מ'קויפט א דיטעקטאר. מ'איז בוחר בטוב.
די תורה רעדט פון עונשים אויף דער וועלט. די 'תוכחה'. בשעת מ'הערט עס, איז מעגליך עס צו הערן באופן אז ס'זאל דערנענטערן צום באשעפער. אזוי ווי א מענטש זאל טראכטן: דו ווייסט ווי שרעקליך ס'וועט זיין אויב חלילה איך גיי נישט היטן מיין געזונט. ער ווייסט אז ער האט יעצט די בחירה יא בוחר צו זיין צו היטן דאס געזונט. עס איז פועל אויף די בחירה לטוב, און ער איז בוחר
בטוב. ער ליינט: ואם תלכו עמי בקרי אף אני אלך עמכם בחמת קרי, (אוי רח"ל) און ער שפירט א אהבה צום אמת פון די זאך. און ער איז בוחר בטוב. אבער אויב איך הער די 'תוכחה', און איך טראכט: ווי ווער איך פטור דא. איך מוז מאכן א דשאוק. דאס מיינט: איך בין בוחר אז איך וויל נישט די גאנצע זאך.
יראה איז א לשון פון זעהן. דער מענטש איז מכיר אין די אמת פון עקזיסטענץ, און ער איז בוחר אין דעם. די אמת פון עקזיסטענץ איז, אז אויב א מענטש טוט אזוי און אזוי געשעהט אזוי און אזוי. עס איז גארנישט אנדערש ווי לערנען אנדערע זאכן וועגן עקזיסטענץ. אויב איך גיי נישט אכטונג געבן וויאזוי איך עס, אדער אויב איך גיי נישט מאכן קיין עקסערסייז, גייט געשעהן דאס און דאס. ס'איז א פאקט. יראה מיינט: זעהן די פאקט. פארשטייט זיך אז ס'דארף ברענגען צו א באלדיגע עונג. אזוי ווי יעדע עבודת השי"ת
יראת העונש איז צעטיילט אויף צוויי. ס'דא די ריכטיגע, און דאס איז אז בשעת דער מענטש זעהט די פחד פון די עונש, איז זיך אים
בשעת מעשה בוחר בטוב. און בוחר מיינט: איך וויל עס. און ס'דא די אומריכטיגע. אז בשעת דער מענטש ווערט געווירקט פונעם פחד, איז ער נישט בוחר בטוב. ער וויל אוועקלויפן פון דעם מציאות.
בשעת א מענטש האט "יראת העונש" האט ער א פאטענציאל צו ווערן פארנומען מיט זיך.
איך גיי ליידן דאס, און
איך גיי ליידן יענץ. ער ווערט פארנומען מיט זיך. ער האט א פאטענציאל צו פארגעסן אז דער עיקר איז דא צו בוחר זיין בחיים, צו בוחר זיין אינעם אייבערשטן חי החיים, מקור החיים, אזוי ווי די פסוק זאגט: ובחרת בחיים.
והשם הטוב יעזור.