וואוילע שעפעלע האט געשריבן:און לגבי נאמנות עניני רפואה איז דא די באקאנטע חת"ס ואכמ"ל
דאכצעך אז דער חת"ס שרייבט עס נישט אויף למעשה.
די אחראים: אחראי,גבאי ביהמד
וואוילע שעפעלע האט געשריבן:און לגבי נאמנות עניני רפואה איז דא די באקאנטע חת"ס ואכמ"ל
פרידן האט געשריבן:איך האב שוין לאנג געוואלט שרייבן און דעי נושא ווייל איך מיין אז זייער אסאך מענטשן זענען זיך זייער טועה אין דעי ענין
חכמת התורה איז נישט פשט די וואוסענשאפט איז באהאלטן און די ווערטער פין די תורה צו בנגלה צו בנסתר ברמז צו בגלוי, בתורה שבכתב צו בתורה שבע"פ, און ווען מען לערענט די תורה ווערט מען געוואר אלעס פונקט ווי ווען מען ליינט די ספרי הגוים
ניין און נאכאמאל ניין, דאס איז פאלטש אין נאריש איך מיין ביז צינור של ר' ישמעאל וואלט מען פין די תורה הייסט נישט געקענט וויסן חכמת הטעלעסקאפ, אדער ביז די ספרי הרמב"ם האט מען פין די תורה נישט געקענט וויסן וואס מען ווייזט אן חכמת בספרי הרמב"ם, און עס איז נאריש ווייל צו קומען נאכדעם וואס מען ווייסט א חכמה ווייזן אז עס שטייט איי די חכם ווי ביזטי נעכטען געווען ווען מען האט זיך געמיטשעט צו וויסן נאר וואס דען
עס איז דא א וואוסענשאפט וואס דאס איז די וואסענשאפט פונעם מלך מלכי המלכים וואס ער איז די מקור החכמה און די מהלך זיך צו מדבק זיין צו דעי וואוסענשאכפט און געניסען איז דורך זיך מדבק זיין און תורה און ווי מער דביקות בתורה אלטץ מער קען מען דערפין געניסן נישט לערנען פין וואס עס שטייט דארט איז די נקודה די נקודה איז דביקות בתורה און פארשטייט זיך אז די ערשטע זאך צו קענען זיין דבוק און די תורה איז צו לערנען
אז די וועסט נעמען די מח פונעם גרעסטען חכם און אויפשניידן וועסט זעהן יעדע ריר וועסטו נאכאלטץ נישט קענען פארשטיין וואס ער האט פארשטאנען אויב זאלסט האבן א מעגליכקייט באיזה אופן צו מאכן א טרענספלענט אין דיך קאנעקטען צו זיין מח דעמאלטס קענסטו האבן זיין חכמה
הקב"ה הסתכל באורייתא וברא עלמא די תורה איז די מח פין די וועלט אלע חכמת העולם איז פין דארט בכלל געווארן, און אז מען איז "מדבק" צו דעם ווי מער קען מען מער
א קליינע פיצי דוגמא צו דעם די ענין פין דעת תורה און דעת בעל הבית א דעת תורה איז שייך ביי ענינים וואס האט נישט קיין שייכות צו תורה פשוט א איד וואס זיצט און לערענט א גאנצע טאג טראכט אנדערש ווי איינער וואס איז באשערט עס זאל ארבייטן א גאנצע טאג
און איין ווארט די תורה איז נישט קיין לימודי חכמה נאר חכמה אליין
דאס איז נישט קיין חסידישע פשטים דאס איז פשוט פשט אין די פשוטע כוונה
און ווען מען פארשטייט דעס ווערן אסאך מאמרי חז"ל און באציאונג צו תורה פארשטענדליך
אויף אזויפיל זענען די ראיות גוט פאר ווער עס דארף א ראיה און ווען עס איז טאקע א ראיה סך הכל צו ווייזן אז תנאים ואמוראים צו גדולי תורה וואס זענען געווען באמת דבוק און תורה האבן געהאט חכמה און ענינים וואס זיי האבן נישט געלערענט פשוט פין דביקת התורה
איינס האט געשריבן:די אשכול איז טאקע אויפגעמאכט געווארן פאר דעם און די עולם האט שוין גלייך אנהייב מסכים געווען אז יענער איז נישט גערעכט.
איך באציה זיך אויף די לעצטע שמועס כאילו ס'איז דא דא א ויכוח איבער די אמת אויף כולא בה און ווי אזוי ס'קלאפט אויס, אויף דעם האט אויך יעדער מסכים געווען און יעדער איז אייניג אז ס'מיינט נישט אז מדארף דאס טרעפן באריכות און אז יעדער קען דאס טרעפן
פרידן האט געשריבן:איינס האט געשריבן:גערעכט דאס האט אויך יעדער מסכים געווען
און נאכאלטס איז דא זאכן וואס מטרעפט "אין" די תורה און דאס זוכט מען דא
דעס מיינט נישט מען טרעפט "אין" די תורה
דאס מיינט אז מען טרעפט אז דבקים בתורה האבן געוויסט דערפין
מחשב האט געשריבן:פרידן האט געשריבן:איינס האט געשריבן:גערעכט דאס האט אויך יעדער מסכים געווען
און נאכאלטס איז דא זאכן וואס מטרעפט "אין" די תורה און דאס זוכט מען דא
דעס מיינט נישט מען טרעפט "אין" די תורה
דאס מיינט אז מען טרעפט אז דבקים בתורה האבן געוויסט דערפין
יא און ניין, דאס הייסט אזוי, דאס אז גרויסע מענטשן האבן געקענט חכמות מוז נישט דוקא זיין ווייל זיי האבן עס געטראפן מרומז אין די תורה, זיי האבן עס געקענט לערנען פון גוים, און אויך נוצן סתם זייער שכל. דאס איז אודאי אויך ריכטיג אז ווען מענטש איז דבוק בתורה, איז ער זוכה צו משיג זיין חכמות מצד דביקותו בחיות הבריאה שהוא אותיות התורה ונותנה,
אבער איך פארשטיי לכאורה, אז אויב איז די תורה די חיות הבריאה, און דער תורה איז נשתלשל געווארן צו אונזער תורה דא אויף דער וועלט, "מוז זיין" אז אלעס ליגט מרומז אויך אין תורה, למשל אויב די צירוף פון אות פלוני איז די חיות פון די סובקאונטשעס, און די צירוף פון אות אלמוני איז די חיות פון קאונטשעס, דאן אז די פארשטייסט דאס מוזטו דאך בע"כ געוואר ווערן אז עס עקזיסטירט אזא זאך ווי סאבקאונטשעס און קאנטשעס.
נאר עס איז טאקע אמת אז צוצוטרעפן טאקע צו די סודות ווי עס ליגן מרומז די אלע זאכן, איז נישט תלוי סתם אין חשבון, אז איינער וואס האט א גוטען קאפ קען דאס 'אויסרעכענען', נאר איינער וואס איז דבוק בתורה איז ער זוכה אז מ'איז אים מגלה פון הימל ווי אין די תורה אלע זאכן זענען מרומז.
כ'האף מ'פארשטייט וואס איך פרוביר צו זאגן און פארשטייען.
גולם פון פראג האט געשריבן:אין גמרא סוכה שטייט אבער נישט פין ווי זיי האבען דאס געלערענט
מחשב האט געשריבן:פרידן האט געשריבן:איינס האט געשריבן:גערעכט דאס האט אויך יעדער מסכים געווען
און נאכאלטס איז דא זאכן וואס מטרעפט "אין" די תורה און דאס זוכט מען דא
דעס מיינט נישט מען טרעפט "אין" די תורה
דאס מיינט אז מען טרעפט אז דבקים בתורה האבן געוויסט דערפין
יא און ניין, דאס הייסט אזוי, דאס אז גרויסע מענטשן האבן געקענט חכמות מוז נישט דוקא זיין ווייל זיי האבן עס געטראפן מרומז אין די תורה, זיי האבן עס געקענט לערנען פון גוים, און אויך נוצן סתם זייער שכל. דאס איז אודאי אויך ריכטיג אז ווען מענטש איז דבוק בתורה, איז ער זוכה צו משיג זיין חכמות מצד דביקותו בחיות הבריאה שהוא אותיות התורה ונותנה,
אבער איך פארשטיי לכאורה, אז אויב איז די תורה די חיות הבריאה, און דער תורה איז נשתלשל געווארן צו אונזער תורה דא אויף דער וועלט, "מוז זיין" אז אלעס ליגט מרומז אויך אין תורה, למשל אויב די צירוף פון אות פלוני איז די חיות פון די סובקאונטשעס, און די צירוף פון אות אלמוני איז די חיות פון קאונטשעס, דאן אז די פארשטייסט דאס מוזטו דאך בע"כ געוואר ווערן אז עס עקזיסטירט אזא זאך ווי סאבקאונטשעס און קאנטשעס.
נאר עס איז טאקע אמת אז צוצוטרעפן טאקע צו די סודות ווי עס ליגן מרומז די אלע זאכן, איז נישט תלוי סתם אין חשבון, אז איינער וואס האט א גוטען קאפ קען דאס 'אויסרעכענען', נאר איינער וואס איז דבוק בתורה איז ער זוכה אז מ'איז אים מגלה פון הימל ווי אין די תורה אלע זאכן זענען מרומז.
כ'האף מ'פארשטייט וואס איך פרוביר צו זאגן און פארשטייען.
בני יששכר חודש ניסן מאמר ג' סימן א' האט געשריבן:לזה הקדים זאת חקת התורה כל חקיקות החכמות הם בתורה ויכולים לידע בסמנים אם עלה עליה עול
הגר"א בספרא דצניעותא פרק חמישאה האט געשריבן:והכלל כי כל מה שהיה והוה ויהיה עד עולם, הכל כלול בתורה מבראשית עד לעיני כל ישראל, ולא הכללים בלבד אלא אפילו פרטיו של כל מין ומין ושל כל אדם בפרט, וכל מה שאירע לו מיום הולדו עד סופו וכל גלגוליו וכל פרטיו ופרטי פרטיו וכן של כל מין בהמה וחיה וכל בעל חי שבעולם וכל עשב וצומח ודומם וכל פרטיהם ופרטי פרטיהם בכל מין ומין ואישי המינים עד לעולם ומה שיארע להם ושרשם, וכן כל מ"ש באבות ומשה וישראל כלם הן בכל דור ודור שכלם מתגלגלים ניצוצותיהם בכל דור ודור כידוע וכן כל מעשיהם מאדה"ר עד סוף התורה הוא בכל דור כידוע למבין וכ"ה בכל אדם ואדם לבד כמו שהתחיל לבאר במדרש הנעלם ברמז וכל זה נכלל כלו בפ' בראשית עד נח וכו' וכללו נכלל בפ' הראשונה עד ברא אלקים לעשות וכלל כללי הכללים בפ' ראשון בז' תיבות ד אלפי שנה וכו'
גאר קלארע דיבורים פון דרשות חתם סופר לח' טבת האט געשריבן:כתיב (דברים ד' ו') ושמרתם ועשיתם כי היא חכמתכם ובינתכם לעיני העמים וגו' ואמרו רק עם חכם ונבון הגוי הגדול הזה, הרי אתה רואה שכפל בפסוק הזה שע"י עסקינו בתורה יקרא עלינו שם חכמים ונבונים, והענין בזה כי באמת ס"ת שלנו הוא מעט הכמות כתוב בתוכו איזה ספורי מעשים שעברו, ואיזה מצות וחוקים ומשפטים אשר ינהגו בהם עם בנ"י, ואמנם אי אפשר מבלי שידעו שארי החכמות כולם, כי אי אפשר להגיע לקבל עדות החודש מבלי שנדע כל דקדוקי הלוך החמה והלבנה ומסלוליהם, וא"א לדון המכשף אם לא נדע שרשי המכשף וחכמת בני קדם, והלכות טרפות מבלי נדע חכמת הנתוח על אופן היותר דק ועמוק, ושירי הלוים מבלי נדע חכמת המוסיקיא, וחלוקת א"י מבלי ידיעת מדידת הארן וחכמת השיעור ואגרופיע, וזריעת כלאים ויניקתם מבלי הבדאנאמיע, וכמה הפליגו חכז"ל בל"ט מלאכות בשבת שנראה מהם בקיאותם בכל המלאכות, כגון האריגה וכלי האריגה, וכל חכמת הטבע, ופילוסופי' האלוהי הוא העולה על כולם שצריכים לידע ולהבין פשטות התורה ולקיים מצותיה, ואין שום זכר מכל הנ"ל בתורה ואין לנו שום ספר מחובר על זה, והאומות יש להם בכל אלו חכמים וחבורים רבים, ועל כרחנו ללמוד מספריהם כל אלו, וד' אמר והגית בו יומם ולילה ואמרו חכז"ל מינה לא תזוע, וכששאלו מהו ללמוד חכמת יונית השיבו ילמדנו בשעה שאינה לא יום ולא לילה דכתיב והגית בו יומם ולילה (מנחות צט), ואין כאן שעה פנויה ללמוד כל אלו, ועוד כתיב (דברים י"ח ט') לא תלמד לעשות וגו' ואין נחת רוח לפניו בהיותינו עוסקים בספריהם כלל וא"כ מאין נדע כל הצריך לתורה והספר קטן וקציר מהכיל, אבל דע והאמן כי אם הוא זרתיים ארכו וזרתיים רחבו, ארוכה הי' מארץ מדה ורחבה מני ים ואין לך כל חכמה בעולם ומה למעלה ומה למטה ולפנים ולאחור שלא נרמוז במילותיה ובתיבותיה, ובלי ספק כי בפסוק החודש הזה לכם רמז כל חכמת קידוש החדש יותר ממה שהעתיק הרמב"ם מספריהם, והיודע לשמש בפסוק הזה ימצא הכל מפורש ושום שכל, ועמ"ש רמב"ן בראשית ה' ב' בפסוק זה ספר תולדות אדם שמצא חבור מרבינו שרירא גאון שהוציא מהפסוק הזה כל עניני שרטוטי הידים והפנים וכן כולם, כי המכתב מכתב אלקים הוא, ולמה לא הלא אנו מאמינים שברא העולם בתורה (ב"ר פא' א"כ) ע"כ מהכרח שיהי' שרשי כל החכמות העולמות משורשים בה, ויותר מהמה מה שרמוז בה סתרי תורה מה שלמעלה מהשכל מזה לא נדבר עתה, והנה חכם יתואר מי שלומד מה שכתבו לפניו ואמנם המוציא דבר מתוך דבר הוא הנקרא נבון כידוע וע"כ בראות או"ה כי אין לנו שום עסק בספריהם וגס אין אנו מסכימים עמהם ואין לנו שום חבור אחר כ"א ס"ת הזה ומ"מ הכל גלוי לפנינו עצהי"ט והיותר אמיתי, ידעו ויבינו כי נבונים אנחנו להוציא דבר מתוך דבר ולהבין רמיזות התורה הקדושה הזאת
גולם פון פראג האט געשריבן:אין גמרא סוכה שטייט אבער נישט פין ווי זיי האבען דאס געלערענט
פרידן האט געשריבן:גולם פון פראג האט געשריבן:אין גמרא סוכה שטייט אבער נישט פין ווי זיי האבען דאס געלערענט
שטייט יא עס שטייט קיים מה שנאמר (משלי ח, כא) להנחיל אוהבי יש ואוצרותיהם אמלא
אויב קומט עס פין די גוים הייסט עס נישט להנחיל מנחיל זיין קען מען נאר וואס מען האט