מהלכים און מנהגים בשקיעה וצאה"כ / פילפולי דאורייתא להלכה ולא למעשה

[מאירים]

אפשר קענסטו מיר ווייזן ווי דער פר''ח זאגט אז אלע כוכבים ביז ד' מיל זענען כוכבים גדולים?

ביי מיר איז ברור אז דיין רבי בענינים אלו איז עפעס א ספר צב''ש בין יום ובין לילה פון ''הרב זאב שכטר'' וכדומה, אדער שו''ת דברי יצי''ב מהרה''ק מקלויזנבורג זצלל''ה.

די האסט דעם פר''ח נישט געלערנט אינעווייניג.
בעקרון האלט דער פר''ח בקונטרס דבי שימשי, אקוראט ווי דער מנחת כהן, לגבי דעם אז אפי' לר''ת, ישתנו הנשפים והד' מיל לפי אורך הימים וקיצורם, ולפי מקומות היישוב.
אדרבה, קוק נאך.

קענסט שוין צולייגן דער פר''ח, צו דיין ליסטע פון מגלי פנים וכו'.

[בין השמשות]

פשי הא, אזא כשרון און אזא בקיאות, אנבעליבעבל, דו האסט ממש פארענטפערט אלע שוערע קשיות אין די סוגיא, הייסט עס אז די שקיעה איז גאר פופצן מענוט פאר די שקיעה, ווען דער זון גייט אונטער ביי די בארג ווי דער תיבת נח האט גלאנדעט, און א מיל אז בכלל נישט 18 מענוט און אוודאי און אוודאי נישט 24 מענוט נאר ארום 14 מענוט, און ממילא איז אלעס אזוי שיין פארענטפערט, די אלע וואס האבן זיך אזוי שטארק ארום געמוטשעט ווען איז צאת הכוכבים, עד כדי כך אז סאיז געווארן פון דעם אזוי פיל שיטות, 13.5, 18,24,30,36,40,50,72,90,96, האבן זיך געמוטשעט בחינם, זיי האבן געקענט ארויס גיין און קוקן אויפן הימעל און זען קלאר ווען איז דא כוכבים בינונים, וואטס דע פראבלעם? איי די שקיעה מיט ד מילין? נאו פראבלעם מע ריקט 15 מענוט אהין 15מענוט אהער, און הכל על מקומו יבא בשלום, און אשאד די האסט נישט געלעבט און צייטן פון מנחת כהן ואלסט עם געקענט מסביר זיין אז ער דארף נישט בלייבן מיט די דוחק אז אין ארץ ישראל ווערט שפעטער נאכט און צילוב דעם זאגן זיין חידוש נאר לחומרא און נישט לקולא.

יא דאס יא אבסעלוט מגלה פנים בתורה שלא כהלכה, סאיז א דבר פשוט אז שיטת ר״ת איז איז ד מיל נאך די שקיעה, און די שקיעה איז ווען די זין איז נעלם מהאופק, אזוי שטייט אין אלע ראשונים און אחרונים חוץ מהיריאים ואולי המהר״יץ דושינסקי, מקען אפשר זיך מדחיק זיין אפאר מענוט אהער אדער אפאר מענוט אהין, אבער זיכער נישט קיין פערטל שעה, און ד מילין איז ציווישן 18 אין 24 מענוט נישט מער און נישט ווייניגער, אין אלע פוסקים ראשונים און אחרונים שטייט אז מיר זענען נישט בקי בבינונים, און דער מהריף איז נישט קיין יחיד אז כוכבים בינונים זענען די וואס קומען ארויס נאך צוויי און זיבעציג, אזוי זאגט אויך דער פר״ח און דער רדבז מפורש, און אזוי איז קלאר פון אלע פוסקים וואס האבן געוואוינט אין ארץ ישראל און האבן אזוי גפסקנט, און קיינעם איז נישט איין געפאלן צו פרעגן אז עס שטימט נישט מיט דער מציאות, נאר די וואס האבן געהאלטן אז א מיל איז 24 מענוט אזוי ווי דער גרא האבן געפרעגט אז עס שטימט נישט.

אויך איז דא כמה ראשונים און גדולי אחרונים וואס זאגן אז די כוכבים מוזן זיין במערב הרקיע, איז זיך אן כאפן אויף איין נישט קלארע סימן און זיך מתעלם זיין פון צוויי קלארע סימנים, און בצירוף דיוקים פון כמה אחרוני אחרונים וואס טייל פון זיי זעהט מען קלאר אז זיי האבן געהאט א טעות אין מציאות, און אויף דעם אויף בויען הלכה נגד דברים מפורשים פון צענדליגער גדולי ראשונים ופוסקים קדמונים, יא דאס איז בהחלט מגלה פנים בתורה שלא כהלכה, אויב דו ווילסט זאגן אז די גאונים שטימט בעסער מיט די מציאות לדעתך, און בצירוף מיט די מנהג ווילסטו זאגן אז די הלכה איז ווי די גאונים ניחא, אבער צו זאגן אז לפי ר״ת איז צאת 35 מענוט נאך די שקיעה און ארץ ישראל דאס איז מגלה פנים בתורה שלא כהלכה, עס שטייט אין ערגעץ נישט אז מען מעג מגלה זיין פנים בתורה שלא כהלכה כדי מיישב זיין א מנהג.

קודם כל די אלע נוממערן וואס דו ברענגסט איז סתם ווארפן זאמד אין די אויגן... עס איז נישטא קיין שיטות ווען איז צאה"כ! 13.5, 18, 72, 90, 96 זענען לאותן האומרים אז מען רעכנט לפי המילין ולא ע"פ הכוכבים הנראין לעינינו, 24 און 30 [באר"י] זענען כוכבים בינונים נאר 24 איז לזכי הראות און 30 (בערך) איז לפי ראייה בינונית, 40 איז כוכבים קטנים, און 50 איז רקיע מלא כוכבים.
קיינער האט זיך נישט געמוטשעט ווען איז צאה"כ (חוץ ממהרי"ף), און יא "זיי האבן געקענט ארויס גיין און קוקן אויפן הימעל און זען קלאר ווען איז דא כוכבים בינונים", און אזוי האבן זיי טאקע געטוהן. פארקערט צו גיין קוקן ווען די שקיעה איז און נעמען א זייגער און ציילן 72 מינוט דאס איז פאר קיינעם נישט בייגעפאלן (עד החמד"י...).
וויפיל מאל וועל איך דאס דארפן איבער שרייבן ביז דאס וועט דיר אריינגיין אין קאפ?

נאכאמאל און נאכאמאל ווען דו זעהסט א פוסק ברענגען די ד' מילין כאפסטו זיך ארויף אויף דעם כמוצא שלל רב... אבער כבר כתבתי אז די זעלבע פוסקים ברענגען פונקט אזוי די ג' כוכבים, און דערווייל האסטו נישט קיין שום ראי' אז די סימן פון שקיעה מיט ד' מילין איז שטערקער ווי די סימן הכוכבים, און דו האסט נישט קיין ראי' אז די פוסקים האבן טאקע אנגענומען אויף למעשה די שקיעה מיט די מילין און דורכדעם קובע געווען די זמן צאה"כ (אדרבה לשיטתך איז זייער שווער פארוואס די פוסקים האבן נישט מפרש געווען אז די שיעור ד' מילין איז נאר אין אר"י בימים השווים).

אגב, אין אסאך מקומות איז ייתכן אז מען זאל שוין נישט זעהן מעהר די זון אפי' מעהר פון א פערטל שעה בעפאר די שקיעה. והעיקר מה שרציתי בזה איז אז די שקיעה איז שווערע זאך צו זעהן בהרבה מקומות, און מען האט נישט געהאט קיין פונקטליכע זייגערס (ווער ס'האט שוין געהאט...), ממילא איז סיי די שקיעה און סיי די ד' מילין נישט געווען אזוי נוגע אויף למעשה, משא"כ די כוכבים וואס יעדערער קאן זעהן.

"אין אלע פוסקים ראשונים און אחרונים שטייט אז מיר זענען נישט בקי בבינונים", און אז מיר זענען יא בקי בקטנים, חוץ לגבי תענית וכדו' וואס מען קען זיך יא פארלאזן אויף כוכבים בינונים.

עס איז דבר פשוט אז צאה"כ מיינט ווען מען זעהט ג' כוכבים, און מען ווערט נישט קיין מגלה פנים בתורה שלא כהלכה ווען מען זאגט אז דיא סימן איז שטערקער ווי די ד' מילין. איך האב שוין געברענגט וואס דער משנת חסידים שרייבט אז די ג' כוכבים איז דער עיקר און איז מוסכם מכל הפוסקים און מען קוקט נישט בכלל אויף די שיעור ד' מילין, איז ער אויך [ח"ו] געווען א מגלה פנים בתורה שלא כהלכה?? פראוואס איז ער נישט אזוי גוט כאטש ווי דער מהר"י פראג'י?? (אגב, כל דברי המהרי"ף הבנויים ומיוסדים ע"פ דברי המפרש על הרמב"ם אינם ע"פ המציאות כלל והם בנויים על טעות מיסודו, עיין בס' יום ולילה של תורה שביאר בארוכה).

און יא! צו זאגן אלע פוסקים ווען זיי ברענגען די ג' כוכבים (און זענען מפרש וועלכע כוכבים מען דארף זעהן וכו') אז זיי אלע האבן געמיינט אז דאס מוז געזעהן ווערן ביי מערב דאס איז ריכטיגע גילוי פנים בתורה שלא כהלכה!!
און צו אנרופן די ג' כוכבים - א זאך וואס איז געווען אזוי פשוט ביי כלל ישראל - א "נישט קלארע סימן" צוליעב עפעס א שיטה דאס איז גילוי פנים בתורה שלא כהלכה!
און די "צוויי קאלרע סימנים" כבר כתבתי אז דאס איז נישט געווען אזוי קלאר לכל אבותינו ורבותינו.

אויב האסטו א ראי' פון דער פר"ח דאן האב איך ראי' פון דעם וואס ער שריייבט אז ווינטער איז נאר א האלבע שעה פון די שקיעה ביז צאה"כ.
און דער רדב"ז איז אויך נישט קיין ראי' ווייל ער דערמאנט נישט אזא זאך אז מען ברויך רעכנען ד' מילין און דורכדעם קובע זיין ווען איז צאה"כ, ער רעדט א גאנצע צייט אז די זמן צווישן די שקיעה ראשונה און שקיעה שני' איז יום גמור, און דערנאך איז ביה"ש וואס איז ג' רבי מיל קודם צאה"כ, ועיי"ש שמדבר מהכוכבים הנראין לעינינו.
און יעצט לגבי די אלע פוסקים וואס האבן געוואוינט אין אר"י און האבן געפסק'נט ר"ת או האבן נישט געפרעגט אז עס שטימט נישט מיט די מציאות, האב איך שוין געשריבן אז דאס איז מסתמא פשוט ווייל זיי האבן נישט געהאט קיין זייגערס און האבן נישט מדקדק געווען צו וויסן אויב די ג' כוכבים שטימט מיט די ד' מילין וויבאלד זיי האבן סייווי נישט געהאלטן די ד' מילין אויף למעשה, און אויך צוליעב וואס זיי האבן נישט געקענט זעהן די זון אסאך צייט בעפאר די שקיעה, ממילא האט מען נישט געוואוסט מדקדק צו זיין אין דעם. (וכן עם כל הפוסקים האחרים)

למה הדבר דומה, חז"ל זאגן אז אר"י איז ת' פרסה על ת' פרסה, וועט יעצט בייפאלן פאר איינעם צו רעכנען די גבולות אר"י לויט די ת' פרסה על ת' פרסה? אדער מען וועט רעכנען לפי גבולות וואס שטייט אין תורה אפי' אויב עס שטימט נישט מיט די שיעור ת' פרסה על ת' פרסה?

[למעלה משבעים]

הייסט דאס אז ביי 72 איז נאך נישט ביאת אורו לגמרי?

ועוד;
זה דוחק גדול, אדרבה, פרובירט אליין ארויס גיין במקום אופל בלי מאורות, 45 מינוט אחר שקיעה, און זאג מיר צו ''די'' קענסט באמערקן א משהו אור,



און סתם צו זאגן אז דער ראב''ד מיינט א משהו אור יום וואס מ'קען נאר וויסן דורך א זייגער...? ממש לא מסתבר.

פאר דיר איז עס א דוחק... איך האב נישט פראבירט ארויסגיין קוקן, אבל עי' שו"ת אגר"מ ח"א סי' כ"ד ווי ער האט אנגענומען אן עדות אז ביי 72 איז נאך דא ליכטיגקייט אין הימל אין ניו יארק.

ווער זאגט מען דארף א זייגער דערצו? איר האט יא אויספראבירט צו קוקן? [כמדומה איר האט געשריבן אז איר אויספראבירט צו זען כוכבים, דא איז די שאלה עפעס אנדערש, צו מען זעט מיט די אויגן א ליכטיגקייט אין הימל וואס שפעטער ביינאכט צב"ש ביי 18 דעגרי זעט מען מער נישט].

[למעלה משבעים]

עס איז נישטא קיין שיטות ווען איז צאה"כ! 13.5, 18, 72, 90, 96 זענען לאותן האומרים אז מען רעכנט לפי המילין ולא ע"פ הכוכבים הנראין לעינינו

זיי מסביר ביטע?

[מאירים]

זייער פשוט, 13.50 איז ג' רביעי מיל. 18 איר שיעור מיל ליד מ''ד 72, 90, 96 איז שיעור ד' מילין לכל מאן כדאית ליה.

צאת הכוכבים, איז ווען מ'זעהט כוכבים ''בשמים בהירים'', און האט גארנישט מיט די נומערן הנ''ל. כמבואר לעיל.


שבת שלום ומבורך.
גיימר אין שוהל.

[מצפים לישועה]

אפשר קענסטו מיר ווייזן ווי דער פר''ח זאגט אז אלע כוכבים ביז ד' מיל זענען כוכבים גדולים?

ביי מיר איז ברור אז דיין רבי בענינים אלו איז עפעס א ספר צב''ש בין יום ובין לילה פון ''הרב זאב שכטר'' וכדומה, אדער שו''ת דברי יצי''ב מהרה''ק מקלויזנבורג זצלל''ה.

די האסט דעם פר''ח נישט געלערנט אינעווייניג.
בעקרון האלט דער פר''ח בקונטרס דבי שימשי, אקוראט ווי דער מנחת כהן, לגבי דעם אז אפי' לר''ת, ישתנו הנשפים והד' מיל לפי אורך הימים וקיצורם, ולפי מקומות היישוב.
אדרבה, קוק נאך.

קענסט שוין צולייגן דער פר''ח, צו דיין ליסטע פון מגלי פנים וכו'.

זה לשון הפר״ח בקונטרס גבי שימשי, ״ועוד, המוחש לא יוכחש, והרי נראה לעין כל היפך מזה, שיש שעה ועוד משקיעת החמה עד צאת הכוכבים״ ,והרי הוא היה בארץ ישראל, אמת ער זאגט אז מגייט לפי האופק, אבער ער זאגט אויך אז דער אופק אין א״י שטימט מיט ד מילין.

[מאירים]

האסט געזעהן ווי ער שרייבט אז בימות החורף יש זמן שיש חצי שעה בקירוב מן השקיעה עד צאה''כ?

ער שרייבט אז מ'דארף בודק זיין בכל מקום לפי האופק, ווען איז שקיעת החמה, און ווען מ'זעהט כוכבים, און רעכענען לויט דעם 13/16 ליום גמור, און 3/16 לביה''ש.


ער שרייבט קיינמאל נישט אז, אפי' עס איז שטאק פינסטער, און מ'זעהט שוין כוכבים לאלפים, און דאך איז נאך טאג, ער וואלט קלאר געדארפט מזהיר זיין אויף דעם, ער זאגט דאך דא די הלכות יום ולילה.

ביי מיר איז ברור אז קונטרס דבי שימשי, האט ער געשריבן פאר ער איז ארויף קיין ארץ ישראל, ואולי גנזו, דאכט זיך ער דערמאנט נישט אין זיינע חידושים אויף שו''ע דעם קונטרס.

מ'האט הערשט געדרוקט דעם קונטרס כמה שנים לאחר פטירתו.

[מאירים]

הייסט דאס אז ביי 72 איז נאך נישט ביאת אורו לגמרי?

ועוד;
זה דוחק גדול, אדרבה, פרובירט אליין ארויס גיין במקום אופל בלי מאורות, 45 מינוט אחר שקיעה, און זאג מיר צו ''די'' קענסט באמערקן א משהו אור,



און סתם צו זאגן אז דער ראב''ד מיינט א משהו אור יום וואס מ'קען נאר וויסן דורך א זייגער...? ממש לא מסתבר.

פאר דיר איז עס א דוחק... איך האב נישט פראבירט ארויסגיין קוקן, אבל עי' שו"ת אגר"מ ח"א סי' כ"ד ווי ער האט אנגענומען אן עדות אז ביי 72 איז נאך דא ליכטיגקייט אין הימל אין ניו יארק.

ווער זאגט מען דארף א זייגער דערצו? איר האט יא אויספראבירט צו קוקן? [כמדומה איר האט געשריבן אז איר אויספראבירט צו זען כוכבים, דא איז די שאלה עפעס אנדערש, צו מען זעט מיט די אויגן א ליכטיגקייט אין הימל וואס שפעטער ביינאכט צב"ש ביי 18 דעגרי זעט מען מער נישט].

לאו דווקא אז דער אגרות משה האט אנגענומען דעם עדות, דער שואל פרעגט אז איינער האט עדות געזאגט אז אין עליס איילנד הרקיע מזהיר הרבה אחר שעה וחומש.

אהן אריינגיין און פלפולים אויף מציאות, זאגט עם דער אג''מ, אז ס'איז נישט קיין נפק''מ, ווייל אפילו אויב עס איז אמת איז נישט קיין קושיא עי''ש.

ובכלל עליס איילנד איז זייער באלאכטן.

איך מיין אז מ'קען נישט זעהן קיין חילוק צווישן 12° און 18° נאר מ'זעהט מער שטערן... אבער נישט ''לגבי אור יום'' אדרבה קוק!

האסט אבער נישט אינאכט גענומען וואס איך האב געפרעגט,
איך האב געמיינט אז ביי 72 דארף זיין ביאת אורו אוגאנצען, דאס איז דאך איינער פון די שטארקע ראיות לשיטת ר''ת, תחילת ברכות....
(נישט אזא שטארקע קושיא.)

אגב, דעם שבת האב איך געלערנט נדה ס''ח ע''א, היצט דאס ערשטע מאל געלערנט חידושי חת''ס אויף די גמרא...

ביטע זיי מעיין בדבריו הק' די ערשטע שטיקל, דברים קילורין לעיניים.

פון דא קענסטו קלאר זעהן בלי שום ספק, אז דער חת''ס מאכט דעם חשבון לאחור מצה''כ לביה''ש, ומשם לזמן תוספת שבת,

....... און ער האט בכלל נישט קיין הוא אמינא פון 72 מינוט... ... .....

[למעלה משבעים]

כ'בין נישט משיג וואס די ווילסט וועגן ביאת אורו, ווער האט דיר צוזאם געשטעלט דעם אור היום קצת צו רעדן פון די זעלבע אור ביי ביאת אורו?

ובנוגע דעם חת"ס, דעם חת"ס איז בכלל קיין נייעס נישט, כ'האב עס שוין געזען נאך פאר כ'האב דיר אפי' דער ערשטער מאל געענטפערט בנוגע תשובת חת"ס, און ניין, דער חת"ס רעכנט נישט לאחור, ער וויל ארויסברענגן א נקודה דערפאר רעכנט ער אויף צוריק.

אריינגיין אין וואס ער רעדט דארט קען מען נישט דא, אבער אזויפיל יא, די חת"ס איז בכלל בכלל נישט קיין ראיה צו וואס ער פסק'נט, היות ער רעכנט ביה"ש פאר 15 מינוט, וואס לפי דבריו אין אנדערע מקומות איז דאס נישט ריכטיג, ממילא בהכרח מוזטו זאגן אז ער צילט דא אנצוקומען צו א חשבון פון צום ווייניגסטנס א שעה, ממילא האט ער נישט מדייק געווען מיט די פינקטליכע מספרים ווי עס קומט אויס, נאר כאפט אן א גראדע מספר און מאכט א חשבון בערך אויף לכה"פ, דהיינו אפי' די חשבון איז נישט פינקטליך ווייל באמת איז עס מער, אבער כאטש א שעה איז עס, ד"ה א ראיה צו וואס ער וויל ברענגן א ראיה איז עס, דהיינו אז לפי"ז וועט זי דארפן צינדן ליכט פאר שקיעה אן קבלת שבת וואס [לפי דבריו שם] איז דאס בכלל ובלבד שלא יקדים, נו אויב אזוי קענסטו שוין זאגן אז וואס ער זאגט "כ"שיעור ג' רביעי שעה האט ער אויך אנגעכאפט א גראדע מספר, ווייל באמת איז עס 55 מינוט.

בקיצור וואס גייסט ענטפערן אויף זמן ביה"ש וועל איך ענטפערן אויף די אנדערע זמן. און וואס ער רעכנט אויף צוריק איז וויל ער צילט דא אנצוקומען צו א סך הכל פון כאטש א שעה, און די צייט איז דאך צעטיילט אין צוויי, ביה"ש און פאר דעם דערפאר איז ער עס מפרט.

[מאירים]

אן אריינגיין אין פרטים, געדענקסט אפשר די תשובה?
כולנו במדינות אלו, עושים במלאכה עד קרוב לשעה או ג' רביעי שעה קודם הלילה?
די לענגסטע וואס דער חת''ס האט געהאלטן מתו''ש עד צאת הכוכבים איז געווען א שעה, (בקיץ) וג' רבעי שעה בחורף ... געדענקסט דעם אמרי שמואל?



עד''ז זאגט ער דא וואס ער זאגט. און נישט סתם געכאפט נומערן.
ולגבי השיעור ביה''ש, דא וויל ער זאגן, אפי' לויט די קלענסטע שיעור ביה''ש איז נאך אלץ נישט דא א שעה פון די פריעסטע זמן הדלה''נ ביז צאת הכוכבים.

(אין אפי' לשיטתך, מיינסטו טאקע אז פון 17 צו מאכן 15, איז די זעלבע ווי צו מאכן פון 55 45???? אתמהה....)
נאך מער, אויב איז טאקע דא 55 מינוט (58 מפלג המנחה ו72 עד צאת הכוכבים) האט ער דאך נישט קיין ראי'.. .. ער האט דאס באהאלטן כדי להגדיל ראייתו ח''ו???

ווען ער זאל ווען האלטן 72 מינוט, איז דא א שיעור שעה ברווח. אין ער וואלט געדארפט מאכן דעם חשבון להבא משקיעות החמה, עד בין השמשות! ודו'ק.

און דאך איז ער חושב לאחור מצה''כ הנראים. און רעכנט אפי' אריין בין השמשות, און מיט דעם אלעם, האט ער נישט קיין שעה שלימה. !!!

הלא דבר הוא!

וויפיל ראיות איך ברענג דיר אז הוא ונכדיו ותלמידיו האבן אלץ געמאכט דעם חשבון לאחור מצה''כ לביה''ש, ומשמע כן בבירור מכמה מקורות שהובאו לעיל. און די ווייסט בעסער... וועסט אריינקוועטשען פשטים דחוקים בדבריו הק' , אוועקמאכן תלמידיו, אז זיי זענען חולק על רבם אל אף זיי זאגן דאס נישט, זיי זענען געווען באוויסט אז זיי האבן נישט אוועקגערורט ממנהגיו כי הוא זה! אבער פונקט ביי זמן ר''ת האבן זיי חולק געווען... אוטערעסאנט!

עכ''פ דאס איז זייער א שטארקע ראי'.

[יידישע קהילות]

ז"ל החתם סופר שם:
ומבואר בר"ן ס"פ במה מדליקין ובלבד שלא יקדים ושלא יאחר הדלקת נר שבת קודם הרבה לזמן תוספת שבת והוא כשיעור ג' רביעי שעה קודם בין השמשות וביהש"מ הוא רביע שעה קודם צאת הכוכבים וכן מבואר בשו"ע או"ח סי' רס"א ע"ש
עס איז טאקע משמע אז ער רעכנט אויף צוריק, ער דערמאנט נישט קיין ווארט וועגן שקיעת החמה, אבער מוכרח "בלי שום ספק" איז עס נישט.

[מאירים]

ז"ל החתם סופר שם:
ומבואר בר"ן ס"פ במה מדליקין ובלבד שלא יקדים ושלא יאחר הדלקת נר שבת קודם הרבה לזמן תוספת שבת והוא כשיעור ג' רביעי שעה קודם בין השמשות וביהש"מ הוא רביע שעה קודם צאת הכוכבים וכן מבואר בשו"ע או"ח סי' רס"א ע"ש
עס איז טאקע משמע אז ער רעכנט אויף צוריק, ער דערמאנט נישט קיין ווארט וועגן שקיעת החמה, אבער מוכרח "בלי שום ספק" איז עס נישט.

ווען ער וואלט גערעכנט להבא 75 מינוט, וואלט ער געהאט א שעה ברווח, און ער וואלט נישט געהאט קיין ראי' ודי.

אויך א גרויסע ראי' איז , אז ער שרייבט לאחור, אויב מען האלט ד' מיל משקיעה הנראה, איז דאך נאריש צו שרייבן פארקערט.... ?

[למעלה משבעים]

מיין פריינד די פארזעסט איין זאך, ווען איינער וויל לאפוקי פון די שיטת היראים אדער הגאונים, וועט ער שרייבט אז ביה"ש איז קודם צאה"כ, דאס האט נישט קיין שום שייכות צו מען רעכנט לאחור אדער לפנים, דאס איז פשוט ארויסצוברענגן דלא כהיראים/גאונים וואס האלטן אז ביה"ש איז פארן/נאכן שקיעה. און אט דאס שרייבט דער חת"ס.

און יא, פון 17 צו 15 ביים חת"ס איז ביי מיר ווי פון 45 צו 55. בפרט ווען ער ברענגט עס בכלל נישט אלץ ראיה אז ס'איז מוכרח שצריך שתקח שעה, נאר אלץ א סמך גדול, און א סמך איז עס נאך אלץ דהיינו, אז אויב זאל מען נישט דארפן א שעה, נאר ס'זאל זיין גענוג לדוגמא חצי שעה, וואלט געווען גענוג און נאך צייט צו צינדן לעכט פאר דעם ואין צורך להתיר ביום. כ'זע בכלל נישט פארוואס די סמך זאל אוועקפאלן, יא ריכטיג א הכרח איז עס נישט, ווייל מען קען מדחיק זיין אז למעשה בצמצום ממש איז נאך דא צייט פאר דעם און דאך האט מען מתיר געווען ביום, אבער אלץ סמך גדול איז עס זייער גוט.

די האסט נישט פארשטאנען וואס כ'האב פריער געזאגט, לפי דעם חתם סופר איינער צינד פאר שקיעת החמה און ער איז נישט מקבל שבת, איז דאס אין כלל פון ובלבד שלא יקדים, אפי' ס'איז שוין נאכן פלג.

קענסט מיר שטעלן לינק'ס דא ווי "די" האסט מיר געברענגט פון נכדיו ותלמידיו? אהה רעדסט פון אישי? כ'ווארט נאך אויף א תשובה פון דיר [די אמת איז, כ'ווארט שוין גארנישט, כ'האב געהעריג אויפגעגעבן אז זאלסט אמאל ווילן זיכן די אמת...], דערווייל האב איך דיר קלאר מוכיח געווען אז זיי האבן זיך נישט גערעכנט מיט די זמנים פון חת"ס אין זיין תשובה.

[מצפים לישועה]

האסט געזעהן ווי ער שרייבט אז בימות החורף יש זמן שיש חצי שעה בקירוב מן השקיעה עד צאה''כ?
.

ניין כהאב נישט גזען, אפשר זאגסטו מיר פינקטליך ווי ער שרייבט דאס?

[מאירים]

מיין פריינד די פארזעסט איין זאך, ווען איינער וויל לאפוקי פון די שיטת היראים אדער הגאונים, וועט ער שרייבט אז ביה"ש איז קודם צאה"כ, דאס האט נישט קיין שום שייכות צו מען רעכנט לאחור אדער לפנים, דאס איז פשוט ארויסצוברענגן דלא כהיראים/גאונים וואס האלטן אז ביה"ש איז פארן/נאכן שקיעה. און אט דאס שרייבט דער חת"ס.

דאס איז נאר אויף דעם לשון, מסוף שקיעת החמה,

ובכלל מאכט דאך נישט קיין סענס צו רעכענען לאחור, ווייל די גאנצע וועג צו וויסן ווען צאת הכוכבים איז, איז נאר דורך דעם זייגער, מהשקיעה להבא.

לויט דיר דארף מען רעכענען צוויי מאל, קודם משקיעה עד 72, און דערנאך לאחור??

בשלמא אויב מר'עדט פון צאת הנראה, קען מען נאר גיין לאחור מצה''כ לביה''ש, ווייל איך ווייס דאך נישט ווען שקיעה שניה איז.
אבער אויב מ'רעדט פון 72 ''מוז'' מען רעכענען להבא, ווייל אהן שקיעה ווייס איך דאך נישט ווען צאת איז.

ואגב;
דא ברענגט ער בכלל נישט דעם יראים, ..

און יא, פון 17 צו 15 ביים חת"ס איז ביי מיר ווי פון 45 צו 55.

דוחק גדול מאוד, כמובן.

בפרט ווען ער ברענגט עס בכלל נישט אלץ ראיה אז ס'איז מוכרח שצריך שתקח שעה,

ער שרייבט דאס לשון "ומוכח כדברי מהר''י פאדווא הנ''ל"

נאר אלץ א סמך גדול, און א סמך איז עס נאך אלץ דהיינו, אז אויב זאל מען נישט דארפן א שעה, נאר ס'זאל זיין גענוג לדוגמא חצי שעה, וואלט געווען גענוג און נאך צייט צו צינדן לעכט פאר דעם ואין צורך להתיר ביום. כ'זע בכלל נישט פארוואס די סמך זאל אוועקפאלן, יא ריכטיג א הכרח איז עס נישט, ווייל מען קען מדחיק זיין אז למעשה בצמצום ממש איז נאך דא צייט פאר דעם און דאך האט מען מתיר געווען ביום, אבער אלץ סמך גדול איז עס זייער גוט.

איך האב פארשטאנען, אז דער סמך גדול איז איז אפי' אויף'ן בעסטן פאל, דהיינו, מען וואוינט גאר נאהנט ל... און מ'צונדט נאר ממש צוויי ליכט, האב איך נאר ווייניגער פון א שעה,

לשיטתך איז אפי' קיין סמך גדול נישט דא, ווייל עס איז דא איבער א שעה בריוח.

די האסט נישט פארשטאנען וואס כ'האב פריער געזאגט, לפי דעם חתם סופר איינער צינד פאר שקיעת החמה און ער איז נישט מקבל שבת, איז דאס אין כלל פון ובלבד שלא יקדים, אפי' ס'איז שוין נאכן פלג.

ווי איז דער חת''ס?
עכ''פ, דא זאגט ער פשוט נאר זמן, אהן חשבונות פון קבלת שבת.
_____________________________________________________

קענסט מיר שטעלן לינק'ס דא ווי "די" האסט מיר געברענגט פון נכדיו ותלמידיו? אהה רעדסט פון אישי?

איך האב אסאך מאל געשריבן, אין אישי, און ברבים. נישט נאר איך, נאר אנדערע אויך,

כ'ווארט נאך אויף א תשובה פון דיר [די אמת איז, כ'ווארט שוין גארנישט, כ'האב געהעריג אויפגעגעבן אז זאלסט אמאל ווילן זיכן די אמת...], דערווייל האב איך דיר קלאר מוכיח געווען אז זיי האבן זיך נישט גערעכנט מיט די זמנים פון חת"ס אין זיין תשובה.

אנשטאט זיך טענה'ען, טרעף איך כסדר נאך ראיות, .... עוד חזון אי''ה להעמיד אותך על טעותיך בדבריך.

(איך האף אז די וועסט ער נאך מודה זיין, ברבים.
און די וועסט אליין איינזעהן דיינע טעותים)

(איך האב הערשט היצט עומד געווען וויאזוי מ'טוט דאס אויף די כלי,... )

[בין השמשות]

ניין כהאב נישט גזען, אפשר זאגסטו מיר פינקטליך ווי ער שרייבט דאס?

http://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?re ... =&pgnum=22

[מאירים]

יש''כ

[מצפים לישועה]

ניין כהאב נישט גזען, אפשר זאגסטו מיר פינקטליך ווי ער שרייבט דאס?

http://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?re ... =&pgnum=22

גערעכט כהאב דאס נישט געזען, אבער מדארף זאגן אז דאס איז נאר א געווויסע צייט אין די ווינטער און נישט בימים השווים, ווייל אויף א אנדערע פלאץ שרייבט ער , ״ועוד, המוחש לא יוכחש, והרי נראה לעין כל היפך מזה, שיש שעה ועוד משקיעת החמה עד צאת הכוכבים״ ,והרי הוא היה בארץ ישראל, אמת ער זאגט אז מגייט לפי האופק, אבער ער זאגט אויך אז דער אופק אין א״י שטימט מיט ד מילין, און לכאורה שטימט עס נישט מיט דער מציאות, ווייל עס איז דא אינגאנצן א חילוק פון אפאר מענוט ווינטער און ימים השווים אין ארץ ישראל, אויב דו האסט א וועג דאס מיישב צו זיין בין איך גרייט צו הערן.

[מאירים]

איך האב שוין געשריבן, דעם קונטרס איז זייער מסתבר אז ער האט געשריבן אין איטליה נאך פאר ער איז ארויף קיין ארץ ישראל,
איך שהוא, ער פסק'ענט דאך להלכה, אז מ'גייט לפי אופק, און ער איז נישט מזהיר אז צאת ג' כוכבים בינונים איז נאר נאך וואס עס איז שוין דא הונדערטער אנדערע כוכבים. און כנראה, איז ער א קלארער שרייבר, וואס פרובירט, נישט צו לאזן קיין ספיקות.

(ממילא קענסטו נישט צולייגן, והוא היה בארץ ישראל.)

למשל דער מהר''י פראגי, אין מצרים, דארף טאקע זאגן, אז אפי' עס איז שוין דא הונדערטער כוכבים, איז נאךצאלץ נישט קיין בינוניים.

[בין השמשות]

איך האב שוין געשריבן, דעם קונטרס איז זייער מסתבר אז ער האט געשריבן אין איטליה נאך פאר ער איז ארויף קיין ארץ ישראל,
איך שהוא, ער פסק'ענט דאך להלכה, אז מ'גייט לפי אופק, און ער איז נישט מזהיר אז צאת ג' כוכבים בינונים איז נאר נאך וואס עס איז שוין דא הונדערטער אנדערע כוכבים. און כנראה, איז ער א קלארער שרייבר, וואס פרובירט, נישט צו לאזן קיין ספיקות.

(ממילא קענסטו נישט צולייגן, והוא היה בארץ ישראל.)

למשל דער מהר''י פראגי, אין מצרים, דארף טאקע זאגן, אז אפי' עס איז שוין דא הונדערטער כוכבים, איז נאךצאלץ נישט קיין בינוניים.

אגב דער פר"ח איז אויך געווען אין אמסטרדאם, ממילא לשיטת המצפים לישועה אז צאה"כ מיינט די כוכבים וואס מען זעהט [נישט] ביי מערב אונטער די בערג... איז שווער פארוואס האט נישט דער פר"ח מעורר געווען אויפן מנחת כהן וואס שרייבט אז צאה"כ אין אמסטרדאם איז 48 מינוט נאכן שקיעה און זוממער 66 מינוט נאכן שקיעה, הייתכן אז דער מנחת כהן איז [ח"ו] מכשיל יודען... און האט ממציא געווען א שיטה אז מ'קען קוקן ווי מ'וויל אויפן הימעל.... און אפי' אויב די הימעל ביי מערב איז נאך אביסל רויט איז ער מתיר צו טוהן מלאכות מוצ"ש... און ער זאגט נאך אז דאס איז אויסגעהאלטן לפי שיטת ר"ת... וואס הייסט? אלע פוסקים זאגן דאך קלאר אז צאה"כ איז ד' מילין נאכן שקיעה, האבן זיי דאך זיכער געמיינט די כוכבים בצד המערב... דארף מען דאך ווארטן אין אמסטרדאם זוממער ביז חצות הלילה...

[מצפים לישועה]

איך האב שוין געשריבן, דעם קונטרס איז זייער מסתבר אז ער האט געשריבן אין איטליה נאך פאר ער איז ארויף קיין ארץ ישראל,
איך שהוא, ער פסק'ענט דאך להלכה, אז מ'גייט לפי אופק, און ער איז נישט מזהיר אז צאת ג' כוכבים בינונים איז נאר נאך וואס עס איז שוין דא הונדערטער אנדערע כוכבים. און כנראה, איז ער א קלארער שרייבר, וואס פרובירט, נישט צו לאזן קיין ספיקות.

(ממילא קענסטו נישט צולייגן, והוא היה בארץ ישראל.)

למשל דער מהר''י פראגי, אין מצרים, דארף טאקע זאגן, אז אפי' עס איז שוין דא הונדערטער כוכבים, איז נאךצאלץ נישט קיין בינוניים.

איז וואס פרעגט ער אויף די גאונים פון די מציאות אז די כוכבים קומען נאר ארויס מער ווי א שעה נאך די שקיעה, בע״כ פרעגט ער פון ארץ ישראל, אז נישט וואס איז שווער.

[מאירים]

זיי מסביר.. איך פארשטיי נישט וואס די פרעגסט,

אין חוץ לארץ בארצות הצפון קומען די כוכבים ארויס שפעטער ווי ג' רביעי מיל

[למעלה משבעים]

מיין פריינד די פארזעסט איין זאך, ווען איינער וויל לאפוקי פון די שיטת היראים אדער הגאונים, וועט ער שרייבט אז ביה"ש איז קודם צאה"כ, דאס האט נישט קיין שום שייכות צו מען רעכנט לאחור אדער לפנים, דאס איז פשוט ארויסצוברענגן דלא כהיראים/גאונים וואס האלטן אז ביה"ש איז פארן/נאכן שקיעה. און אט דאס שרייבט דער חת"ס.

דאס איז נאר אויף דעם לשון, מסוף שקיעת החמה,

ובכלל מאכט דאך נישט קיין סענס צו רעכענען לאחור, ווייל די גאנצע וועג צו וויסן ווען צאת הכוכבים איז, איז נאר דורך דעם זייגער, מהשקיעה להבא.

לויט דיר דארף מען רעכענען צוויי מאל, קודם משקיעה עד 72, און דערנאך לאחור??

בשלמא אויב מר'עדט פון צאת הנראה, קען מען נאר גיין לאחור מצה''כ לביה''ש, ווייל איך ווייס דאך נישט ווען שקיעה שניה איז.
אבער אויב מ'רעדט פון 72 ''מוז'' מען רעכענען להבא, ווייל אהן שקיעה ווייס איך דאך נישט ווען צאת איז.

ואגב;
דא ברענגט ער בכלל נישט דעם יראים, ..

דיינע שאלות זענען פשוט טעכנישע שאלות, פאר דיר צו פארשטיין וואס איך זאג, פלאג זיך נאך אביסל צו ליינען וואס יענער שרייבט וועסטו פארשטיין.

שנית, לשיטתך אז דא זעט מען אז ער רעכנט אויף צוריק, די ווארט רעכנען אויף צוריק איז עפעס א קוד? רעכענען אויף צוריק איז פשט אז מען קוקט נישט אויפן שקיעה הנראית, נאר לפי חשבון פון כוכבים הנראים 72 מינוט אויף צוריק, נו וואס האסטו אויפגעטון? שטייסטו שוין מיטן חשבון די זעלבע ווי מיר.

און יא, פון 17 צו 15 ביים חת"ס איז ביי מיר ווי פון 45 צו 55.

דוחק גדול מאוד, כמובן.

דאס מייניגע האב איך שוין געשריבן, האט נישט קיין פשט ווידער אמאל עס איבערצושרייבן.

בפרט ווען ער ברענגט עס בכלל נישט אלץ ראיה אז ס'איז מוכרח שצריך שתקח שעה,

ער שרייבט דאס לשון "ומוכח כדברי מהר''י פאדווא הנ''ל"

ווי פארשטענדליך אז ער שרייבט אפאר מאל אז דאס איז סך הכל א סמך, סיי א דף פריער, און סיי אין דעם שטיקל, מיינט נאכנישט דאס וואס ער גיבט א פיר אויס ומוכח אז ס'איז א הכרח.

נאר אלץ א סמך גדול, און א סמך איז עס נאך אלץ דהיינו, אז אויב זאל מען נישט דארפן א שעה, נאר ס'זאל זיין גענוג לדוגמא חצי שעה, וואלט געווען גענוג און נאך צייט צו צינדן לעכט פאר דעם ואין צורך להתיר ביום. כ'זע בכלל נישט פארוואס די סמך זאל אוועקפאלן, יא ריכטיג א הכרח איז עס נישט, ווייל מען קען מדחיק זיין אז למעשה בצמצום ממש איז נאך דא צייט פאר דעם און דאך האט מען מתיר געווען ביום, אבער אלץ סמך גדול איז עס זייער גוט.

איך האב פארשטאנען, אז דער סמך גדול איז איז אפי' אויף'ן בעסטן פאל, דהיינו, מען וואוינט גאר נאהנט ל... און מ'צונדט נאר ממש צוויי ליכט, האב איך נאר ווייניגער פון א שעה,

לשיטתך איז אפי' קיין סמך גדול נישט דא, ווייל עס איז דא איבער א שעה בריוח.

שוין געשריבן, דאס איז נישט קיין רווח דאס איז צמצום גדול, שנית, די ביזט עפעס פארלוירן אין חשבון? זאגסט א גאנצן צייט ווייניגער ווי א שעה, ביי מיר כשיעור ג' רביעי שעה צוזאמען מיט רביע שעה, איז פונקטליך א שעה.

די האסט נישט פארשטאנען וואס כ'האב פריער געזאגט, לפי דעם חתם סופר איינער צינד פאר שקיעת החמה און ער איז נישט מקבל שבת, איז דאס אין כלל פון ובלבד שלא יקדים, אפי' ס'איז שוין נאכן פלג.

ווי איז דער חת''ס?
עכ''פ, דא זאגט ער פשוט נאר זמן, אהן חשבונות פון קבלת שבת.

וואס הייסט ווי, דא אויפן פלאץ, כ'האב מורא האסט בכלל נישט זיך מעמיק געווען בדבריו. די חשבון פירט אים צום שקיעה, דהיינו אז די חשבון פון א שעה פון מהר"י פאדווא פירט צום שקיעה בערך, און זיין ראיה איז אז וויבאלד אויב צינדט מען לעכט פארן שקיעה האט מען נישט יוצא געווען, וויבאלד מען איז נישט מקבל שבת דערמיט, און די סיבה פארוואס מען איז נישט מקבל שבת איז וויבאלד מען דארף דאך נאכדעם דעם שעה ודי, ממילא דערפאר האט מען מתיר געווען דעם שעה בייטאג.
_____________________________________________________

קענסט מיר שטעלן לינק'ס דא ווי "די" האסט מיר געברענגט פון נכדיו ותלמידיו? אהה רעדסט פון אישי?

איך האב אסאך מאל געשריבן, אין אישי, און ברבים. נישט נאר איך, נאר אנדערע אויך,

נישט ריכטיג, שטעל א לינק צו א תגובה וואס איך האב דיר נישט אפגעענטפערט.

כ'ווארט נאך אויף א תשובה פון דיר [די אמת איז, כ'ווארט שוין גארנישט, כ'האב געהעריג אויפגעגעבן אז זאלסט אמאל ווילן זיכן די אמת...], דערווייל האב איך דיר קלאר מוכיח געווען אז זיי האבן זיך נישט גערעכנט מיט די זמנים פון חת"ס אין זיין תשובה.

אנשטאט זיך טענה'ען, טרעף איך כסדר נאך ראיות, .... עוד חזון אי''ה להעמיד אותך על טעותיך בדבריך.

(איך האף אז די וועסט ער נאך מודה זיין, ברבים.
און די וועסט אליין איינזעהן דיינע טעותים)

(איך האב הערשט היצט עומד געווען וויאזוי מ'טוט דאס אויף די כלי,... )

זה דרכם כסל למו, אנשטאט רעדן און ענטפערן פון וואס מען רעדט, גייט מען זיכן ערגעץ אנדערש אולי יחוס...

ואחרי ככלות הכל, אויב גייסטו שוין איבערלערנען דעם חת"ס, ביטע זיי אזוי גוט און ברענג ארויס קלאר די ראיה, דהיינו, די הלכה אז מען קען בייטאג, און אזוי אויך די ראיה פונעם חת"ס, רעדט מען דא פון א ספעציפישע פאל פון איינער וואס וואוינט נאנט? רעדט מען פון א ספעציפישע מדינה ווי פראנקפורט? רעדט מען דא פון א ספעציפישע צייט אין יאר ווי אין די זוממער? אדער מען האט אוועקגעשטעלט די הלכה אויף אלע צייטן פון יאר, און די סמך איז אויך פון אלע צייטן אין יאר? און פון אלע מקומות?

כמדומה ווען וועסט זיך מעמיק זיין צו פארענטפערן די שאלות וועסטו זען אז בהכרח איז די חת"ס ווי איך האב אים פארשטאנען, און טאקע נאר אזוי איז עס א סמך, אנדערש שטימט עס נישט, איי זאגסט ס'איז א דוחק? ווי האט מיר איינער געשריבן, פון א קושיא שטארבט מען נישט... [דהיינו ווען ס'קומט אויס אז ס'איז נישטא קיין צווייטע מהלך איז קיין פראבלעם צו בלייבן מיט וצ"ע].

ווייסטו וואס כ'וועל דיר יא מסביר זיין קלאר און דייטליך מיין מהלך, כ'וועל פראבירן ארויסשרייבן וואס מען קען יא ווי ווייט מעגליך.

די גמרא זאגט דארט והלכתא אז מען מעג בייטאג, והלכתא אז מען טאר נישט בייטאג נאר ביינאכט. פרעגט די גמרא איז דאך עס א סתירה, זאגט די גמרא הא דאפשר הא דלא אפשר.

זאגט דארט תוס' בשם השאלתות דרב אחאי גאון, הא דאפשר מיינט אינדערוואכן, וואס דאן קען מען דאך ביינאכט, דאן טאר מען נישט בייטאג, הא דלא אפשר מיינט שבת, אלץ איסור שבת, דאן מעג מען יא בייטאג, פירט תוס' אויס לויט די שאלתות קומט אויס אז יעדן פאל וואס מען קען, טאר מען נישט בייטאג.

פרעגט דער הייליגער חת"ס אויב רעדט מען דא פון שבת, און דערפאר ביזטו מתיר בייטאג, דהיינו מען זאל שפעטער צוריק קומען, פארוואס הייסט דאס לא אפשר, פארוואס קען מען נישט אהין גיין נאנט צום זמן און אזוי אריינצוען צום נאכט אויף אזא וועג וואס מען מעג [דהיינו פאר ביה"ש וכו'].

קענסט מיר נישט זאגן אז וויבאלד מען דארף צינדן ליכט, און צוליב דעם מעג מען אהיים גיין אינדערמיט צו צינדן, ווייל דאס הייסט נאך אלץ 'אפשר', ווייל מען קען צינדן ליכט פאר דעם, און דערנאך אהין גיין נאנט צו נאכט, פארוואס זאל מען צוליב דעם מתיר זיין בייטאג.

אלא מאי איז פון דעם א סמך אז עס דארף נעמען לכל הפחות א שעה, ממילא קען מען נישט צינדן פארדעם ווייל צינדן פארן שקיעה ווען מען איז מקבל שבת וועט נישט העלפן, ווידער צינדן און מקבל שבת זיין קען מען דאך נישט ופשוט, קומט אויס בהכרח אז אויב וועט מען גיין א שעה פארן צאה"כ, און נישט אהיים גיין אינדערמיט, בהכרח וועט מען מוזן צינדן פארן שקיעה, ואנן ובלבד שלא יקדים תנן.

יעצט צוריק צו אונזער טענה'ריי, פרעגסט מיר אז בצמצום איז דא צייט? ממילא איז וואס? די רעדסט דאך פון אן אויסנאם פאל ווי איינער וואוינט נאנט, דאס הייסט טאקע אפשר, נישט פון דעם איז די ראיה, זיין ראיה איז פון אזא איינער וואס איז לא אפשר, דהיינו עס נעמט אים 20 מינוט אנצוקומען, וואס אויב זאל מען נישט דארפן א שעה דערפאר, וואלט מען געקענט געהעריג צינדן נאכן שקיעה, און אהינגיין, און נאך אלץ זיין דארט א גוטע האלבע שעה, אדער אפילו ווייניגער ווייל ס'האט דאך נישט קיין שיעור.

אלא מאי מוז זיין אז דאס אליין דארף נעמען א שעה, און וויבאלד מען איז נישט נאנט וועט מען דאך בהכרח מוזן קומען א שעה פאר צאה"כ, נו בהכרח וועט אויסקומען אז מען וועט דארפן צינדן פארן שקיעה וואס דאס קען מען נישט, דעריבער הייסט דאס לא אפשר, און מען מעג בייטאג ווייל מען זאל צינדן נאכן שקיעה.

דאס איז פשוט כפשוטו די הוכחה פונעם חת"ס.

יעצט נעם א מינוט צו טראכטן, לפי דבריך אז מען קוקט אויף צאה"כ הנראים, קומט אויס אז יעדן מקום האט זיך זיין אייגן שיעור וויפיל ס'איז דא פון שקיעת החמה הנראית צום צאה"כ הנראית, בהכרח איז די קושיא און סמך פונעם חת"ס נאר פון איין געוויסן אומגעגענט, און איין געוויסן צייט פון יאר, פארוואס, ווייל לדבריך וועט זיין ראיה נאר שטומען אויב ס'איז דא פונקט איין שעה פון שקיעה ביז צאה"כ, און דאס מיין פריינד לדבריך איז נאר אין פרנקפורט אומגעגענט [יענע חלק וועלט, לאפוקי בבל, א"י, נ"י און כ'האב נישט פינקטליך אויפגעקוקט ווי נאך], און אויך נאר א חודש צוויי אין יאר.

ממילא וואלט געווען זייער אומפארשטענדליך וואס דער חת"ס וויל, ווייל באמת וואלט איך געזאגט אז עס דארף נישט נעמען א שעה, אנדערש פון מהר"י פאדווא, איי פרעגסט פארוואס קען מען נישט צינדן פאר דעם? וואס הייסט פארוואס, א שיין חלק יאר איז דאך דא בערך א האלבע שעה פון שקיעה צו אפי' 45 מינוט פון שקיעה, און אפי' עס דארף נישט נעמען א שעה אבער עס נעמט דאך צייט, ממילא אפי' נארמאלע מענשטן וואס וואוינען נישט גאר ווייט [לאפוקי פון די וואס וואוינען גאר נאנט], קען מען נישט גיין גענוג נאכן שקיעה און נאך אריינכאפן פאר שבת, ס'איז פשוט נישטא געניג צייט אוודאי איז עס לא אפשר, און פון דעם רעדט זיך די לא אפשר.

משא"כ אויב איבעראל און א גאנץ יאר איז עס אייביג 72 מינוט, אויב וואלט איך געהאלטן אז עס דארף נישט נעמען א גאנצע שעה, אפי' זאל עס ווען נעמען א האלבע שעה, האט מען נאך אלץ גענוג צייט צו צינדן ליכט נאכן שקיעה, און ערשט דערנאך גיין [פארשטייט זיך איינער וואס איז אן אויסנאם וואס וואוינט גאר ווייט איז טאקע נישט קיין ראיה, אבער ווען דער חת"ס האט אויך געוויסט אז ווען חז"ל זאגן והלכתא איז נישט פשט פון אן אויסגעטראפענע מציאות וואס האט זיך געמאכט, אדער מאכט זיך אמאל אמאל, נאר מען רעדט פון פשוט נארמאלע מציאות דהיינו ווען עס נעמט נישט אזוי לאנג צו גיין, און אויך נישט פון איינער וואס וואוינט גאר נאנט, נאר בינוני].

כ'האף כ'בין אריין געקומען געניג קלאר על אף כ'האב געשריבן נאר ברמז. און בלי"נ פלאן איך נישט צוריק צו קומען דערצו, חוץ אויב קענסט מיר אויפווייזן בתוך דברי החת"ס אלו ווי איך בין זיך טועה.

כ'ווייס וואס וועסט יעצט זאגן, איה"נ אז מען רעדט פון 72, אבער חושבין לאחור... כ'וועל דיר זאגן, כ'בין גרייט דיר מוותר צו זיין דערויף און זאגן אז יא ס'האט א שטיקל משמעות לחשוב לאחור אויב ביזט מודה לדברי. פארוואס? ווייל בניגוד צו דעם משמעות האב איך אן אפן שטיקל חת"ס ממילא גיי איך נישט נעמען א משמעות נגד דברים מפורשים...

[לאנגעפאות]

יראתי בפצותי שיח. ע"ה אני אבל לא הביישן למד.

ברמב"ם הולכות עדות פרק ב' ה ה' זה לשון קדשו.

אמר עד אחד קודם הנץ החמה, ואחד אומר בהנץ החמה--עדותן בטילה, אף על פי שהיא שעה אחת: שהדבר ניכר לכול. וכן אם נחלקו בשקיעתה.

לכוראה רואים מזה שאדם שאינו יודע אם הוא בתוך השקיע או מיניט אחד קודם הוא פסול לעדות, היעלה על הדעת שהראשונים אינם יודעום דבר זהץ



מאידך גיסא אמאי לא פסק הרמב"ם אחד אמר קודם הצאת הכוכבים ואחד אומר אחר הצאת עדותן בטלה.

[בין השמשות]

יראתי בפצותי שיח. ע"ה אני אבל לא הביישן למד.

ברמב"ם הולכות עדות פרק ב' ה ה' זה לשון קדשו.

אמר עד אחד קודם הנץ החמה, ואחד אומר בהנץ החמה--עדותן בטילה, אף על פי שהיא שעה אחת: שהדבר ניכר לכול. וכן אם נחלקו בשקיעתה.

לכוראה רואים מזה שאדם שאינו יודע אם הוא בתוך השקיע או מיניט אחד קודם הוא פסול לעדות, היעלה על הדעת שהראשונים אינם יודעום דבר זהץ



מאידך גיסא אמאי לא פסק הרמב"ם אחד אמר קודם הצאת הכוכבים ואחד אומר אחר הצאת עדותן בטלה.

דער רמב"ם רעדט פון ב' עדים מכחישים, איינער זאגט קודם הנה"ח און איינער זאגט בהנה"ח, עס שטייט נישט אז מען מוז וויסן פונקטליך אויב עס איז שוין געווען דער נץ אדער די שקיעה.
נאר אויב זאגט איינער אז דער זון האט שוין אויפגעשיינט און דער צווייטער זאגט אז נישט זענען זיי עדים מכחישים, ווייל עס איז מציאות שניכר לכל. משא"כ ווען איינער זאגט 2 שעה און איינער זאגט 3 שעה [אהן תולה זיין אין א עפעס מציאות'דיגע זאך], שדרך בנ"א לטעות בשעה אחת.
אדרבה עס שטייט דאך אז עס איז א שעה אחת.