איז א שפיל מער מותר ווי גיין אין טיאטער?

[קרעפטיג]

א קליפ אויפ'ן קאמפיוטער איז מער מותר ווי גיין אין טעאטער?

יא

אזא קלארע פסק הלכה, געוואלדיג!

תשית לראשו עטרת פז!

ער האט נאר פארגעסן צו שרייבן (מפי אחד גדולי הפוסקים...)

[SPUSMN]

אריין צו ווארפען חומר למחשבה,

אין מיינע קינדער יארען (ביז די 14, ועד בכלל) האבען מיר געמאכט (אדער מען האט געמאכט פאר אונז) שפילען אין קעמפ, אויף א סטעידז, און א געוועזינער קאנטרי טעאטער צוגעשטעלט מיט אלע פיטשיווקעס פאר דעם, און כ'האב קיינמאל נישטט געהערט א ווארט אז עס זאל זיין א שום פראבליעים.

מיין שווער זז"ג דערציילט אז אין דער אלטער היים, איז אנגעקומען צו זיין שטאט א שפיל. אזוי ווי זיינע עלטערען זענען געווען ארים ווי דער נאכט, האט ער זיך אויסגענומען מיט זיין טאטע אז ער גייט נישט, אויב דער טאטע וועט מיט אים עפעס ספעציעל לערנען (כ'געדענק שוין נישט וואס).

דער וועג ווי ער דערציילט עס, איז אז מען האט נישט געזעהן אין דעם קיין שום פראבלעם, נאר ער האט רחמנות געהאט אויף זיין טאטע (און אויך ליב געהאט צו לערענען) האט ער אלס יונג קינד מוותר געווען אויף דעם שפיל וואס איך בין זיכער אז עס איז אים געווען זיייער נייגעריג.

[ראש הקהל]

מיליכיגס, קום אריין קלארער. דער עולם וויל פארשטיין.

וועלעכע גמרא רעדסטו פון?

לאז אויס רבנים, און קוק אן מיין תגובה אויך מיט א קלארע הנחה, פארוואס האבען דו אמאליגע רבנים נישט געזעהן קיין פראבלעם דערמיט, און דו היינטיגע יא?

און פארקערט, כ'קום נישט אריין מיט א גילטו קאנטשענס, אויב ווילסטו מחמיר זיין אויף א זאך וואס אלטע רבנים האבען נישט געהאט קיין פראבלעם, עליו הראיה... נישט פארקערט...

פארוואס איז דער זעלבע זאך-רעיון- און אפשר אויף אן ערגערע פארנעם, נישט געהייסען "חוקת הגוי"- און פערציג יאר שפעטער ווערט עס כלומערשט אנגערופען "חוקת הגוי".?

און דארפאר האב איך דייקא יא אריינגעמישט המנחת אלעזר והדברי חיים און מיין דפח"ח, צו ווייזען שהיה רבנים שהיה בידם למחות ולא מיחו, וע"כ הרוצה להחמיר עליו הראיה.

א אנדערע פאקט, פארוועס נעמסטו אן פאר א דבר פשוט אז אויב מאכט מען עס און א ביהמ"ד, איז מותר, יענץ דארף לכאורה זיין סאך מער אסור, וכמו שאמרתי מורא מקדש?
אה, יעצט גיי דיר דער דברי חיים מיט זיין תשובה יא גוט זיין, אבער דער דברי חיים רעד נאר פון עסען און פירען טיש, און נישט פון מאכען א שול א טיאטער און מאכען שאוס און פלעיס?
און אויב זאגסטו אז דער רב אדמו"ר האט זיך בתנאי אויסגענומען אז מ'גייט דייקא יא מאכען שאוס און פלעיס, איז נישטא קיין גרעסערע ליצנות און דער יודישקייט מער פון דעם.

און אנדערע ווערטער, זאג נישט, אז ס'לכאורה א דבר איסור, און זוכסט דערפאר א צד היתר, זאג אז ס'איז מותר, נאר דו זוכסט א צד לאסור.

[יאנקעלע קליגער]

פארשטעלונגען איז דאך פארגעקומען איבעראל, אין סאטמאר, באבוב, מונקאטש, און די רבי'ס זענען דארט געזעצען, ביטול תורה ?
איך פרעג נאר.

מהאי טעמא האט טאקע איינער פון די גרויסע אדמורי"ם אנגעהויבן שאגן תורה שושן פורים על אף די פאריגע רבי'ס האבען נישט געזאגט וטעמו עמו אז סתם זיך צוזאמקומען מאכען דזשאקס האט נישט קיין פשט
מילא ביי די פאריגע, דאס אליין צוקומען זען הייליגע אידען איז שוין אלעס ווערט
אבער צו אים אז ער וועט זאגען תורה האט עס עפעס א פנים , און נאכדעם אז מ'מאכט שוין אינאיינוועגס א פארשטעלונג און מ'זאגט אפאר וויצען מהיכי תיתי איז נישט געפערליך

[צושויער]

דער איסור איז מושב לצים און ביטול תורה. [יא יא קלינגט היינט מאדנע אבער ביטול תורה איז א איסור]

פארשטעלונגען איז דאך פארגעקומען איבעראל, אין סאטמאר, באבוב, מונקאטש, און די רבי'ס זענען דארט געזעצען, ביטול תורה ?
איך פרעג נאר.

רעדסט פון ימי הפורים ?
איז דאך דאס עבודת היום, מ'דארף צומאכן די גמרות שטייט אין שו"ע.

[מילכיגער]

א קליפ אויפ'ן קאמפיוטער איז מער מותר ווי גיין אין טעאטער?

יא

אזא קלארע פסק הלכה, געוואלדיג!

תשית לראשו עטרת פז!

האסט געפרעגט האב איך געענטפערט. ווילסט א טעם אויך? פרעג שיין...

אקעי איך וועל דיר אויסזאגן בתנאי אז נעקסטיים פרעגסטו שיין. גיין אין טעיאטער שטייט אין חז"ל אין א קליפ נישט. א זאך וואס שטייט בפירוש איז מער אסור ווי א זאך וואס שטייט נישט. בפרט דארט ווי ס'תלוי אין חילוקי מציאות (וועלכע קליפ? וכו'). קלאר?

דער עולם האקט. קודם שיק.
--

[צושויער]

מילכיגער
יישר כח פאר די ובחוקותיהם לא תלכו, כ'האב נאכגעקוקט די לשון איז א תורת כהנים, כאטש וואס אין בבלי שטייט א אנדערע איסור.
שרייבט דער מרכבת המשנה פשט אין רמב"ם אז ער מיינט דעם תורת כהנים.
http://www.hebrewbooks.org/rambam.aspx? ... 47&rid=357

[מילכיגער]

מיליכיגס, קום אריין קלארער. דער עולם וויל פארשטיין.

וועלעכע גמרא רעדסטו פון?

לאז אויס רבנים, און קוק אן מיין תגובה אויך מיט א קלארע הנחה, פארוואס האבען דו אמאליגע רבנים נישט געזעהן קיין פראבלעם דערמיט, און דו היינטיגע יא?

און פארקערט, כ'קום נישט אריין מיט א גילטו קאנטשענס, אויב ווילסטו מחמיר זיין אויף א זאך וואס אלטע רבנים האבען נישט געהאט קיין פראבלעם, עליו הראיה... נישט פארקערט...

פארוואס איז דער זעלבע זאך-רעיון- און אפשר אויף אן ערגערע פארנעם, נישט געהייסען "חוקת הגוי"- און פערציג יאר שפעטער ווערט עס כלומערשט אנגערופען "חוקת הגוי".?

און דארפאר האב איך דייקא יא אריינגעמישט המנחת אלעזר והדברי חיים און מיין דפח"ח, צו ווייזען שהיה רבנים שהיה בידם למחות ולא מיחו, וע"כ הרוצה להחמיר עליו הראיה.

א אנדערע פאקט, פארוועס נעמסטו אן פאר א דבר פשוט אז אויב מאכט מען עס און א ביהמ"ד, איז מותר, יענץ דארף לכאורה זיין סאך מער אסור, וכמו שאמרתי מורא מקדש?
אה, יעצט גיי דיר דער דברי חיים מיט זיין תשובה יא גוט זיין, אבער דער דברי חיים רעד נאר פון עסען און פירען טיש, און נישט פון מאכען א שול א טיאטער און מאכען שאוס און פלעיס?
און אויב זאגסטו אז דער רב אדמו"ר האט זיך בתנאי אויסגענומען אז מ'גייט דייקא יא מאכען שאוס און פלעיס, איז נישטא קיין גרעסערע ליצנות און דער יודישקייט מער פון דעם.

און אנדערע ווערטער, זאג נישט, אז ס'לכאורה א דבר איסור, און זוכסט דערפאר א צד היתר, זאג אז ס'איז מותר, נאר דו זוכסט א צד לאסור.

האסט אוודאי געשריבן פאר מיין פריעדרדיגע תגובה

[צושויער]

פון דברי ירמי' דארט אויפן רמב"ם איז משמע אז יעדע בנין מקום לרבים אשר לא להוי' המה איז בגדר האיסור.

ולא יבנה מקומות כבנין היכלות של עכו"ם כדי שיכנסו בהן רבים כמו שהן עושין וכל העושה אחת מאלו וכיו"ב לוקין. ועיין בראב"ד ובמרכבת המשנה כתב שהוא בכלל כגון תיאטראות וכו' דאי' בת"כ ולפמ"ש בפי' בערוך ובמוסיף הערוך עיי"ש.
ונראה שנכלל בלשון כדי שיכנסו בהן רבים כמו שהן עושין וכו', כי יש גם לנו בתים מיוחדים לכנוס רבים אבל רק לדברים מיוחדים ולבני אדם מיוחדים לעוסקי בתורה ועבודה ובצרכי הציבור כמ"ש רז"ל קיבוץ לצדיקים נאה להם ונאה לעולם, אבל לא קיבוץ לרבים רק שרבים יבואו שמה המון עם יהיה מי שיהיה קיבוץ וכו' אין נאה להם וכו' אמרו ז"ל אשר לרוב שחוק וקלות ראש שמה, וכמו שהן עושין בהיונים שהיה מיוחד לזה והתערבו הנאות הגוף עם עבודתם כמ"ש ז"ל לא עבדו ישראל ע"ז אלא להתיר להם עריות בפרהסיא, ונראה שזה פי' בת"כ בפרשת אחרי מות שם הנ"ל ועדיין יש תקוה ליצר הרע להרהר ולומר שלהם נאים משלנו ת"ל ושמרתם ועשיתם כי היא חכמתכם ובינתכם עכ"ל, אף כי לעין בשר סרסורא דעבירה שלהם נאה (ועי' במס' ע"ז דף ס"ה ע"א ברבא ובר שישך עיי"ש) אבל לעין השכלי חכמתכם וכו' לעיני העמים לנו היתרון, ועי' ברש"י במס' ע"ז י"ח ע"ב בד"ה לטרטראות עיי"ש, ולכן היה להם מקומות לקיבוץ רבים בלבד והקיבוץ לרבים היה התכלית כנודע כי פרי הקיבוץ הזה שחוק ורעות רוח וקיבוץ לרבים ענינו להמון רבים יהיה מי שיהיה ללא תכלית וללא יועיל בית קיבוץ כזה לא יהיה לנו וביותר מזה אם יעודו לשחוק וקלות ראש כבתיהם.
ומ"ש בכ"מ בענין לאו שבכללות עי' בסה"מ שורש ט' עיי"ש.

[SPUSMN]

א קליפ אויפ'ן קאמפיוטער איז מער מותר ווי גיין אין טעאטער?

יא

אזא קלארע פסק הלכה, געוואלדיג!

תשית לראשו עטרת פז!

האסט געפרעגט האב איך געענטפערט. ווילסט א טעם אויך? פרעג שיין...

אקעי איך וועל דיר אויסזאגן בתנאי אז נעקסטיים פרעגסטו שיין. גיין אין טעיאטער שטייט אין חז"ל אין א קליפ נישט. א זאך וואס שטייט בפירוש איז מער אסור ווי א זאך וואס שטייט נישט. בפרט דארט ווי ס'תלוי אין חילוקי מציאות (וועלכע קליפ? וכו'). קלאר?

דער עולם האקט. קודם שיק.
--

ביזט קלאר גערעכט.

[והוא פלאי]

די ביסט משמיט מושב לצים משום ביטול תורה מהגמ' בע"ז

[צושויער]

אלס לא תלכו בחוקותיהם איז זיכער אז ס'קומט נישט אריין א קליפ, בויען טיאטער און גיין אין טיאטער איז שייך לא תלכו, וואס איז שייך אויף א קליפ לא תלכו ? אבער אלס ביטול תורה אדער ליצנות קען עס אריינגיין, אבער לאו דוקא א קליפ ס'איז דא נאך זאכן.

[צושויער]

די ביסט משמיט מושב לצים משום ביטול תורה מהגמ' בע"ז

ווער איז משמיט ?
דו האסט עס דאך יעצט געשריבן

[ראש הקהל]

מיליכיגס, קום אריין קלארער. דער עולם וויל פארשטיין.

וועלעכע גמרא רעדסטו פון?

לאז אויס רבנים, און קוק אן מיין תגובה אויך מיט א קלארע הנחה, פארוואס האבען דו אמאליגע רבנים נישט געזעהן קיין פראבלעם דערמיט, און דו היינטיגע יא?

און פארקערט, כ'קום נישט אריין מיט א גילטו קאנטשענס, אויב ווילסטו מחמיר זיין אויף א זאך וואס אלטע רבנים האבען נישט געהאט קיין פראבלעם, עליו הראיה... נישט פארקערט...

פארוואס איז דער זעלבע זאך-רעיון- און אפשר אויף אן ערגערע פארנעם, נישט געהייסען "חוקת הגוי"- און פערציג יאר שפעטער ווערט עס כלומערשט אנגערופען "חוקת הגוי".?

און דארפאר האב איך דייקא יא אריינגעמישט המנחת אלעזר והדברי חיים און מיין דפח"ח, צו ווייזען שהיה רבנים שהיה בידם למחות ולא מיחו, וע"כ הרוצה להחמיר עליו הראיה.

א אנדערע פאקט, פארוועס נעמסטו אן פאר א דבר פשוט אז אויב מאכט מען עס און א ביהמ"ד, איז מותר, יענץ דארף לכאורה זיין סאך מער אסור, וכמו שאמרתי מורא מקדש?
אה, יעצט גיי דיר דער דברי חיים מיט זיין תשובה יא גוט זיין, אבער דער דברי חיים רעד נאר פון עסען און פירען טיש, און נישט פון מאכען א שול א טיאטער און מאכען שאוס און פלעיס?
און אויב זאגסטו אז דער רב אדמו"ר האט זיך בתנאי אויסגענומען אז מ'גייט דייקא יא מאכען שאוס און פלעיס, איז נישטא קיין גרעסערע ליצנות און דער יודישקייט מער פון דעם.

און אנדערע ווערטער, זאג נישט, אז ס'לכאורה א דבר איסור, און זוכסט דערפאר א צד היתר, זאג אז ס'איז מותר, נאר דו זוכסט א צד לאסור.

האסט אוודאי געשריבן פאר מיין פריעדרדיגע תגובה

א שיינע וועג פון זאגען: כ'האב דיר נישט וואס צו ענטפערן...

[צושויער]

די ביסט משמיט מושב לצים משום ביטול תורה מהגמ' בע"ז

דא האט ער עס געשריבן

חז"ל רעדן פון א גוישע פארברענג וואס גוים פירן אן, דאס איז חוקת הגוי!

סא וואס דרייט מען א קאפ דא?

ווען דו זאגסט אז איך דריי א קאפ ליגט שוין די בורדען אויך דיר מיר אויפצואווייזן אז איך בין נישט גערעכט. ווייל דו לערענסט אזוי פשט אין חז"ל דריי איך א קאפ? ברענג א ראי'.

געציילטע מקורות:

ובחקותיהם לא תלכו, וכי מה הניח הכתוב שלא אמרו, והלא כבר נאמר לא ימצא בך מעביר בנו ובתו באש וגומר וחובר חבר וגו', ומה תלמוד לומר ובחוקותיהם לא תלכו? שלא תלכו בנימוסות שלהן בדברים החקוקין להם כגון תיטריות וקרקסאות והאסטריות

אומות העולם אם את מרבה להם ימים טובים, הן אוכלים ושותים ופוחזים, ונכנסים לבתי תייאטרייאות ולבתי קרקסאות, ומכעיסין אותך בדבריהם ובמעשיהם, אבל ישראל, את נותן להם ימים טובים, והן אוכלים ושותים ושמחין, ונכנסין לבתי כנסיות ולבתי מדרשות, ומרבין בתפילות ומרבין במוספין ומרבין בקרבנות

כיון ששמעה נעמי כך, התחילה סודרת לה הלכות גרים, אמרה לה בתי אין דרכן של בנות ישראל לילך לבתי תיאטראות ולבתי קרקסיאות שלהם

כ״כ ספר החינוך (מצוה רסב), וזו לשונו, ולעבין המצוד. של "ובחוקותיהם לא תלכו" שלא נתנהג כהם במלבושינו ובענינינו וכמו שאמרו בספרא "ובחוקותיהם לא תלכו", שלא תלכו בנימוסים שלהם. בדברים החקוקים להם' כגון תיאטראות וקירקםאות ואסטריאטאות, וכל אלו הם מיני שחוק שעושים בקיבוציהם כשמתקבצים לעשות שגעונות וזנות וע״ז.

ובגמ' ע"ז(יח, ב): אין הולכין לאיצטידינן(אצטדיון למלחמת שוורים), מפני מושב ליצים.

"תנו רבנן אין הולכין לתיאטראות ולקרקםאות מפני שמזבלים שם זיבול לע״ז (מתאספים לשם ע״ז) דברי ר״מ. וחכמים אומרים מקום שמזבלים שם זיבול אסור משום חשש ע״ז ומקום שאין מזבלין שם, אסור משום מושב ליצים"

[מטעמים]

העי, דעס איז נישט קיין שמועס דאס איז דעמאגאגיע.

כ'מיין מען דארף מאכען אביסעל ריסוירטש וואס מען האט געזעהן ביז די אבות ארויף ביי אביי שטייט ער האט געמאכט א זשאוק ובדחו רבנן. שרה אמינו האט אויך געלאכט. איז לאכען א איסור? הגם, סיז העכער ווי השגתינו אבער געשריבען האט מען עס פאר אונז.

ראפשיצער רב האט משמח געוועהן יודישע קינדער.

לכאורה איז דא א חילוק צווישען משמח זיין אין ליצנות. משמח זיין אויף א נארמאלע אייסגעהאלטענע וועג איז זייער ריכטיג בעיקר ווען עס איז א מעשה צדיק אדער מען לערנט זיך אויס עפעס תכלית.

דאכצעך היינט איז נאך בעסער ווי אמאל. אמאל פלעגט עס זיין פאר מענער אין פרויען בעת היינט איז נישט.

ברענגטס ענק ארויס למען היא אדער למען הניין.

[יאנקעלע קליגער]

ראפשיצער רב האט משמח געוועהן יודישע קינדער.

קענסט די מעשה פונעם צאנזער רב זי"ע מיטען בדחן?
וועלעכע פון די אלע בדחנים אויפן פלעי ווילסטי צוגלייכען צום ראפשיצער רב?

[מי יודע]

מי אנכי להכניס ראשי בין ההרים הגבוהים הללו
אבער אויב בלייבט מען לאיסור פאר עדאלט און להיתר נאר פאר קינדער, ביטע זייט מברר אויב די עלטערן גייען כדי אכטונג צו געבן אויף די קינדער צו זיי מעגן

[לכתחילה אריבער]

כ'פארשטיי נישט וואס די פראגע איז דא פון די רבי'ס, - איינער האט שוין אויפגעברענגט - יענץ איז געווען פורים, נא וואספארא צושטעל. פורים האט מען אסאך זאכען מתיר געווען, זינגען גוי'שע ניגונים, לא תלבש וכו' וכו', עכ"פ אין געוויסע פלעצער.

אין נייטרא שטייט אין די תולדות פון מרן זצ"ל אז מען האט טאקע פארפירט, נאר עס איז געגאנגען פאר צדקה, און די ישיבה האט שוין געהאט אויסגעגעבן געלט, האט מען עס בקושי מתיר געווען. (קען זיין בעיקר אלס יוסף שפיל, וואס איז פארזיך א פראבעלם.)

דער וואס האט אויפגעברענגט לעצטע געדאנק, אויף איינע פון די שפילן ווי זעמל שפילט - כ'מיין שפאנישע אינקוויזיציע - איז צוויעשן די דזשוקס איז ער ביזי "צו מעג מען יאר קומען צו די שפיל, צו מעג מען נישט קומען צו די שפיל", עכ"פ זעהט אויס אז יענע יארן האט מען אויך פארפירט.

[הערליך]

לאזט מיך וויסן וואס בלייבט, ווייל היצט קען איך נאך פארקויפן מיינע טיקעטס פאר א גוטן פרייז, א טאג נאכן פלעי פאלן די פרייזן געפערליך, סאוי ביטע ארויסקומען מיט א קלארע בירר גענוג באצייטנס, טענק יו

[SPUSMN]

וואס איז דער פרובלעם פון יוסף שפיל? אין דער היים איז דאס געווען דער שפיל וואס מען פלעגט שפילען. נאכען אומגליק, האט מען געטוישט ניטש צו זאגען "טרף טורף".

[הערליך]

הגאון ר' יוסף צבי דושינסקי זצוק"ל איז ארויס מיט א שארפע בריוו, נאך ווען נייטרא האט געמאכט, ר' מיכאל בער האט געהייסן איינמאל קענסלען, און צוריק געעגיבן דאס געלט פאר יעדן

[מי יודע]

וואס איז דער פרובלעם פון יוסף שפיל? אין דער היים איז דאס געווען דער שפיל וואס מען פלעגט שפילען. נאכען אומגליק, האט מען געטוישט ניטש צו זאגען "טרף טורף".

דאכט זיך ס'איז דא עפעס א תשובה צו א בריוו פון מהרי"ץ דושינסקי דערוועגן, אזוי ליגט מיר אין קאפ, בשעתו תשנ"א האט אויך דער ברך משה געשריבן שארף דערקעגן, דאכט זיך ער דערמאנט דאס אין בריוו, נישט זיכער, כ'מיין כ'האב די לעצטע מאל געזען דעם בריוו פאר 24 יאר צוריק, סאו איך געדענק נישט אזוי גוט, אפשר קען עס איינער ארויפברענגן דא

===
הערליך האקט, אקעי איך זע מיין זכרון דינט נאך

[SPUSMN]

באבוב האט יא געשפילט דאס יוסף שפיל, נאר געטוישט די ווערטער פון "טרף טורף".

[farshlufen]

הגאון ר' יוסף צבי דושינסקי זצוק"ל איז ארויס מיט א שארפע בריוו, נאך ווען נייטרא האט געמאכט, ר' מיכאל בער האט געהייסן איינמאל קענסלען, און צוריק געעגיבן דאס געלט פאר יעדן

דאבל טשעק די יארן ביטע.

וועלכע יאר האט ר' מיכאל בער געקענסלט וכו? קוקט אויס אזוי אמת ווי די ערשטע שורה.