דאווענען מעריב ביי זעכציג, וואו איז דער מקור

[חלב ישראל]

ניין. כ'האב געזאגט ממה נפשך, אויב גייסטו ווי די ר"ת ע"כ האסטו נישט קיין פראבלעם מיט די קשיא.

[יידישע קהילות]

דו קענסט נישט "היינט" קומען און אויפשטיין פון שלאף זאגן איך קום פון שו"ע ונו"כ עד החת"ס, ווייל נאכן חת"ס איז אויך געווען אחרונים וואס דו מוזט גיין מיט זיי, און איינע פון זיי מוזטו אננעמען.

אבער אויב דיין שאלה איז צו וויסן וואס קומט ארויס פון חת"ס, דאן אין שו"ת חת"ס (סי' פ') קומט קלאר ארויס לגבי דיין שאלה בנוגע 20 מינוט נאכן שקיעה אין ניו יארק, אז מעג מען דאן טון א מלאכה.

מיין טייערע פריינד,
דו ביסט זייער גערעכט. אבער ווען עס קומט צו מצוות מילה וכדומה קען מען נישט אריינברענגען מנהגים און חומרות.
ע"כ וויל איך וויסן צו איר זענט מסכים אז די אלע וועלכע מאכן נישט קיין ברית נאך 20 מינוט, האלטן אז עס איז ספק לילה (צו מכח דעם מנ"כ אדער מחמת שיטת הגאונים)?

[למעלה משבעים]

יעפ.

למעשה א וויכטיג זאך ווי פארגעסען דער פלאטע מיט דער מאכלים איז בטעות נישט אנגעצינדען אדער פארגעסען לעכט צינדען וועסט די אויך נישט טוען

ביזן שקיעה יא, ווייל די סיבה צו מחמיר זיין צום יראים איז נאר וויבאלד מען איז שוין מחמיר גייט מען עד הסוף, נאכן שקיעה דארף מען רופן א גוי [זיך גראדע שוין געמאכט ערב סוכות פארגעסן אנצושטעלן די לייט אין די סוכה...].

[חלב ישראל]

העושה מחומרי בית שמאי ומחומרי בית הלל, עליו הכתוב אומר הכסיל בחושך הולך... (pun intended) ודי.

[למעלה משבעים]

נאר צו קלאר מאכן, איך האב נישט קיין פראבלעם אנצונעמען ביידע וועגן פון מנחת כהן, אפילו עס שטימט מיר בכלל בכלל נישט, פונקט ווי כ'האב נישט קיין פראבלעם אנצונעמען ר"ת כפשוטו אפילו מיט מיינע אויגן זאל איך זען כוכבים פאר ד' מיל.

דו וואס אויב שטימט עס דיר נישט האסטו יא א פראבלעם אנצונעמען די ווערטער פון די פריערדיגע כפשוטו, קענסטו נישט אננעמען קיין איינס פון די וועגן.

תכלית, וואס האלטסו (על פי המקובל לך פון דיינע רבי'ס) ביי 60 איז א ספק לילה אדער ודאי לילה? ביי 68? ביי 20 איז ספק לילה אדער ודאי יום?

ביי דרבנן נעמט מען אן ר"ת כפשוטו אז נאכט איז ביי 72 מינוט נאכן שקיעה, און ביה"ש הייבט זיך אן ביי 58.5 מינוט פונעם שקיעה, און ביז דאן איז וודאי יום.
ביי דאורייתא זענען מיר 'מחמיר' אויפן שקיעה (תפילין, שבת, וכדו').
ביי א ברית האט מען געמאכט א כלליות'דיגער זמן לפי ראיית הכוכבים די פריעסטע צייט אין יאר [אויב וויל מען עס רעכענען לפי דעגרי, וועט עס לכאורה אויסקומען צו 6.5 דעגרי, אז דאן הייבט זיך אן ביה"ש].

פארשטייט זיך די זמן פון א ברית פסק'נט מען נישט אליין פאר זיך, דאס ווענד זיך אין די פסק פונעם דיין.

אפשר ביסט די אביסעל מסביר וויפיל פאר דער כוכבים קומען ארויס למשל אויב דער כוכבים קומען ארויס 25 מעניט נאך דער שקיעה איז א מעניט פארדעם? אדער ?
קומט אויס אין דער גאנצער וועלט איז אזוי, דאס הייסט אין א״י דארף מען אויך קוקען ווען דער פריעסטע צייט אין
יאר שטימט

כ'כאפ נישט פונקטליך די שאלה, הגרמ"נ זצ"ל איז ארויסגעגאנגען קוקן ווען מען זעט ג' כוכבים צו רעכענען לויט דעם אויף צוריק ביה"ש, און ביז יענעם זמן איז וודאי יום לענין מילה, די ג' כוכבים האט ער געקוקט אזוי ווי די כוכבים וואס ער האט געזען צוזאמען מיט זיין רבי'ן אינדערהיים.

און די חשבון איז אויסגעקומען אז די פריעסטע צייט אין יאר וועט ביז 30 מינוט זיך נאך בכלל נישט אנהייבן ביה"ש [כ'ווייס נישט פונקטליך וועלכע ביה"ש ער האט גערעכט דערפאר, צו 13.5, אדער די חשבון אז ס'איז זיך מתקצר און מאריך]. און לויט דעם האט מען געמאכט א כללות'דיגער זמן פאר א גאנץ יאר אז ביז דאן איז וודאי יום, די חשבון פארוואס מאכן א כללות'דיגע זמן ווייס איך נישט, מען קען זאגן אסאך הסברים. אויף צו רעכענען איבעראל אזוי, אויב וויל מען רעכענען מיט דעגרי, קענסטו דאס אויסרעכענען וועלכע דעגרי שטימט צו די זייגער, און רעכענען לויט דעם, מיין חשבון לויט דעם איז מיר אויסגעקומען אז ביז 6.5 דעגרי הייבט זיך נישט אן ביה"ש.

[למעלה משבעים]

אגב שיטת היראים איז דער משנה ברורה דוחה מכל וכל

נישט ממש, משנה ברורה (ס"ק כג) ומי שמחמיר על עצמו ופורש עצמו ממלאכה חצי שעה או עכ"פ שליש שעה קודם שקיעה אשרי לו דהוא יוצא בזה [כא] ידי שיטת כל הראשונים.
שער הציון (ס"ק כא) היינו, אפילו לשיטת ר' אליעזר ממיץ, ואפילו אם נסבור דמיל הוא כ"ד מינוט, ויוצא בזה מדינא גם התוספת שבת להרבה אחרונים:

[למעלה משבעים]

דו קענסט נישט "היינט" קומען און אויפשטיין פון שלאף זאגן איך קום פון שו"ע ונו"כ עד החת"ס, ווייל נאכן חת"ס איז אויך געווען אחרונים וואס דו מוזט גיין מיט זיי, און איינע פון זיי מוזטו אננעמען.

אבער אויב דיין שאלה איז צו וויסן וואס קומט ארויס פון חת"ס, דאן אין שו"ת חת"ס (סי' פ') קומט קלאר ארויס לגבי דיין שאלה בנוגע 20 מינוט נאכן שקיעה אין ניו יארק, אז מעג מען דאן טון א מלאכה.

מיין טייערע פריינד,
דו ביסט זייער גערעכט. אבער ווען עס קומט צו מצוות מילה וכדומה קען מען נישט אריינברענגען מנהגים און חומרות.
ע"כ וויל איך וויסן צו איר זענט מסכים אז די אלע וועלכע מאכן נישט קיין ברית נאך 20 מינוט, האלטן אז עס איז ספק לילה (צו מכח דעם מנ"כ אדער מחמת שיטת הגאונים)?

אוודאי אזוי, אדער ווייל ס'איז ביה"ש שהוא ספק לילה לפי זייער חשבון בראיית הכוכבים, אדער ווייל ס'איז וודאי לילה אלץ שיטת הגאונים. כ'פארשטיי ניטאמאל די שאלה.

[למעלה משבעים]

העושה מחומרי בית שמאי ומחומרי בית הלל, עליו הכתוב אומר הכסיל בחושך הולך... (pun intended) ודי.

לא הבנתי. אבער אויב האסטו מיר געמיינט, בין איך מסכים צו זיין א כסיל און גיין ווי מיינע רבנים האבן אנגענומען.

[יידישע קהילות]

דו קענסט נישט "היינט" קומען און אויפשטיין פון שלאף זאגן איך קום פון שו"ע ונו"כ עד החת"ס, ווייל נאכן חת"ס איז אויך געווען אחרונים וואס דו מוזט גיין מיט זיי, און איינע פון זיי מוזטו אננעמען.

אבער אויב דיין שאלה איז צו וויסן וואס קומט ארויס פון חת"ס, דאן אין שו"ת חת"ס (סי' פ') קומט קלאר ארויס לגבי דיין שאלה בנוגע 20 מינוט נאכן שקיעה אין ניו יארק, אז מעג מען דאן טון א מלאכה.

מיין טייערע פריינד,
דו ביסט זייער גערעכט. אבער ווען עס קומט צו מצוות מילה וכדומה קען מען נישט אריינברענגען מנהגים און חומרות.
ע"כ וויל איך וויסן צו איר זענט מסכים אז די אלע וועלכע מאכן נישט קיין ברית נאך 20 מינוט, האלטן אז עס איז ספק לילה (צו מכח דעם מנ"כ אדער מחמת שיטת הגאונים)?

אוודאי אזוי, אדער ווייל ס'איז ביה"ש שהוא ספק לילה לפי זייער חשבון בראיית הכוכבים, אדער ווייל ס'איז וודאי לילה אלץ שיטת הגאונים. כ'פארשטיי ניטאמאל די שאלה.

פיין פיין. איך פרעג נישט איך וויל נאר אוועקשטעלן די גבולות.
סאו אויב מ'מאכט נישט א ברית נאך 20 מוז זיין ווייל עס איז א ספק גמור.
קומט אויס אז טוהן דאן א מלאכה איז א ספק דאורייתא.
און טוהן א מלאכה דרבנן איז א ספק דרבנן.
און דאווענען דאן מנחה קען מען מקיל זיין מצד ספק דרבנן לקולא. ריכטיג?

[פסיקתא]

נאר צו קלאר מאכן, איך האב נישט קיין פראבלעם אנצונעמען ביידע וועגן פון מנחת כהן, אפילו עס שטימט מיר בכלל בכלל נישט, פונקט ווי כ'האב נישט קיין פראבלעם אנצונעמען ר"ת כפשוטו אפילו מיט מיינע אויגן זאל איך זען כוכבים פאר ד' מיל.

דו וואס אויב שטימט עס דיר נישט האסטו יא א פראבלעם אנצונעמען די ווערטער פון די פריערדיגע כפשוטו, קענסטו נישט אננעמען קיין איינס פון די וועגן.

תכלית, וואס האלטסו (על פי המקובל לך פון דיינע רבי'ס) ביי 60 איז א ספק לילה אדער ודאי לילה? ביי 68? ביי 20 איז ספק לילה אדער ודאי יום?

ביי דרבנן נעמט מען אן ר"ת כפשוטו אז נאכט איז ביי 72 מינוט נאכן שקיעה, און ביה"ש הייבט זיך אן ביי 58.5 מינוט פונעם שקיעה, און ביז דאן איז וודאי יום.
ביי דאורייתא זענען מיר 'מחמיר' אויפן שקיעה (תפילין, שבת, וכדו').
ביי א ברית האט מען געמאכט א כלליות'דיגער זמן לפי ראיית הכוכבים די פריעסטע צייט אין יאר [אויב וויל מען עס רעכענען לפי דעגרי, וועט עס לכאורה אויסקומען צו 6.5 דעגרי, אז דאן הייבט זיך אן ביה"ש].

פארשטייט זיך די זמן פון א ברית פסק'נט מען נישט אליין פאר זיך, דאס ווענד זיך אין די פסק פונעם דיין.

אפשר ביסט די אביסעל מסביר וויפיל פאר דער כוכבים קומען ארויס למשל אויב דער כוכבים קומען ארויס 25 מעניט נאך דער שקיעה איז א מעניט פארדעם? אדער ?
קומט אויס אין דער גאנצער וועלט איז אזוי, דאס הייסט אין א״י דארף מען אויך קוקען ווען דער פריעסטע צייט אין
יאר שטימט

כ'כאפ נישט פונקטליך די שאלה, הגרמ"נ זצ"ל איז ארויסגעגאנגען קוקן ווען מען זעט ג' כוכבים צו רעכענען לויט דעם אויף צוריק ביה"ש, און ביז יענעם זמן איז וודאי יום לענין מילה, די ג' כוכבים האט ער געקוקט אזוי ווי די כוכבים וואס ער האט געזען צוזאמען מיט זיין רבי'ן אינדערהיים.

און די חשבון איז אויסגעקומען אז די פריעסטע צייט אין יאר וועט ביז 30 מינוט זיך נאך בכלל נישט אנהייבן ביה"ש [כ'ווייס נישט פונקטליך וועלכע ביה"ש ער האט גערעכט דערפאר, צו 13.5, אדער די חשבון אז ס'איז זיך מתקצר און מאריך]. און לויט דעם האט מען געמאכט א כללות'דיגער זמן פאר א גאנץ יאר אז ביז דאן איז וודאי יום, די חשבון פארוואס מאכן א כללות'דיגע זמן ווייס איך נישט, מען קען זאגן אסאך הסברים. אויף צו רעכענען איבעראל אזוי, אויב וויל מען רעכענען מיט דעגרי, קענסטו דאס אויסרעכענען וועלכע דעגרי שטימט צו די זייגער, און רעכענען לויט דעם, מיין חשבון לויט דעם איז מיר אויסגעקומען אז ביז 6.5 דעגרי הייבט זיך נישט אן ביה"ש.

איך מיין עפעס אנדערש אזוי ווי פאר דעם שקיעה זענען מענטשן פורש אפאר מעניטען פאר דעם, נישט וועגען תוס׳ שבת( לאמיר זאגען תוס׳ שבת איז חצי דקה ) ווייל אי אפשר לצמצם אין כהיינו מוצאי שבת ווארט מען אפאר מעניט. איז דער זעלבע אויך ביי כוכבים למשל אויב כוכבים קומען ארויס בתוך הדקה 27 אחרי השקיעה הכי מוקדם אם הרב החמיר( אם צריך ) כמה דקות קודם למשל 26או 24 או לא צריך לחשוש אחרי שנתברר כמה פעמים שלא מגיעים קודם ויש סדר בדיוק מתי הם יוצאים וכך הם גם בשאר מדינות שצריך לבדוק בדיוק ויותר לא צריך לחשוש

אחרי זה ראיתי עוד פעם התגובה שאתה נוקט 30 אם כוכבים יוצאים בתוך הדקה30 או באמת הכוכבים יוצא 32/ 33 השאלה אם גם בשאר מדינות צריך לחשוש לכמה דקות קודם

2) לאמיר מאכן קלאר, כוכבים זעט מען נישט מיד אחרי השקיעה( הנראים לעיניים) איז משמע מדברך אז אפילו נאך דער ערשטע כוכבים זענען געווארען נראה לעיניים
האט ער נישט חושש געווען נאר אזעלכע וואס זענען געווען מקבלה מרבותיו שטימט?

[פסיקתא]

אגב שיטת היראים איז דער משנה ברורה דוחה מכל וכל

נישט ממש, משנה ברורה (ס"ק כג) ומי שמחמיר על עצמו ופורש עצמו ממלאכה חצי שעה או עכ"פ שליש שעה קודם שקיעה אשרי לו דהוא יוצא בזה [כא] ידי שיטת כל הראשונים.
שער הציון (ס"ק כא) היינו, אפילו לשיטת ר' אליעזר ממיץ, ואפילו אם נסבור דמיל הוא כ"ד מינוט, ויוצא בזה מדינא גם התוספת שבת להרבה אחרונים:

איך האב געמיינט להלכה איז ער איז דוחה
א חומרא קען אייביג זיין

[פסיקתא]

העושה מחומרי בית שמאי ומחומרי בית הלל, עליו הכתוב אומר הכסיל בחושך הולך... (pun intended) ודי.

לא הבנתי. אבער אויב האסטו מיר געמיינט, בין איך מסכים צו זיין א כסיל און גיין ווי מיינע רבנים האבן אנגענומען.

גראדער דער פערטל שעה פאר דעם שקיעה נעמט זיך ווייל דער אשכנזישע רבנים האבן געהאט טענות צים סאטמאר רבי אז אויב חתמענט מען ר״ת קומט אויס אז זייערע אבות האבן מחלל שבת געווען האט מען גענפערט אז א חומרא מער פין טאטע מעג אייביג זיין אין עס מיינט גארנישט האבען זיי געמאכט א תנאי אז אויב א חומרא דארף זיין אויף ערב שבת אויך שיטת היראים אזוי וועט עס נישט זיין קיין פגיעה ווייל חומרא מכאן ולכאן
אין מין הסתם פין דארט נעמט זיך עס אז מען זאל מחמיר זיין שיטת היראים

[למעלה משבעים]

דו קענסט נישט "היינט" קומען און אויפשטיין פון שלאף זאגן איך קום פון שו"ע ונו"כ עד החת"ס, ווייל נאכן חת"ס איז אויך געווען אחרונים וואס דו מוזט גיין מיט זיי, און איינע פון זיי מוזטו אננעמען.

אבער אויב דיין שאלה איז צו וויסן וואס קומט ארויס פון חת"ס, דאן אין שו"ת חת"ס (סי' פ') קומט קלאר ארויס לגבי דיין שאלה בנוגע 20 מינוט נאכן שקיעה אין ניו יארק, אז מעג מען דאן טון א מלאכה.

מיין טייערע פריינד,
דו ביסט זייער גערעכט. אבער ווען עס קומט צו מצוות מילה וכדומה קען מען נישט אריינברענגען מנהגים און חומרות.
ע"כ וויל איך וויסן צו איר זענט מסכים אז די אלע וועלכע מאכן נישט קיין ברית נאך 20 מינוט, האלטן אז עס איז ספק לילה (צו מכח דעם מנ"כ אדער מחמת שיטת הגאונים)?

אוודאי אזוי, אדער ווייל ס'איז ביה"ש שהוא ספק לילה לפי זייער חשבון בראיית הכוכבים, אדער ווייל ס'איז וודאי לילה אלץ שיטת הגאונים. כ'פארשטיי ניטאמאל די שאלה.

פיין פיין. איך פרעג נישט איך וויל נאר אוועקשטעלן די גבולות.
סאו אויב מ'מאכט נישט א ברית נאך 20 מוז זיין ווייל עס איז א ספק גמור.
קומט אויס אז טוהן דאן א מלאכה איז א ספק דאורייתא.
און טוהן א מלאכה דרבנן איז א ספק דרבנן.
און דאווענען דאן מנחה קען מען מקיל זיין מצד ספק דרבנן לקולא. ריכטיג?

ריכטיג.
אבער ס'איז אויך דא וואס רעכענען עס נישט אלץ ספק, נאר אלץ וודאי, אלץ די זעלבע חשבון, נאר זיי קוקן אויף אנדערע כוכבים ממילא קען שוין זיין ביי 20 מינוט נאכן שקיעה וודאי לילה. אדער אלץ די גאונים איז ביי זיי א וודאי נישט א ספק.

[למעלה משבעים]

איך מיין עפעס אנדערש אזוי ווי פאר דעם שקיעה זענען מענטשן פורש אפאר מעניטען פאר דעם, נישט וועגען תוס׳ שבת( לאמיר זאגען תוס׳ שבת איז חצי דקה ) ווייל אי אפשר לצמצם אין כהיינו מוצאי שבת ווארט מען אפאר מעניט. איז דער זעלבע אויך ביי כוכבים למשל אויב כוכבים קומען ארויס בתוך הדקה 27 אחרי השקיעה הכי מוקדם אם הרב החמיר( אם צריך ) כמה דקות קודם למשל 26או 24 או לא צריך לחשוש אחרי שנתברר כמה פעמים שלא מגיעים קודם ויש סדר בדיוק מתי הם יוצאים וכך הם גם בשאר מדינות שצריך לבדוק בדיוק ויותר לא צריך לחשוש

אחרי זה ראיתי עוד פעם התגובה שאתה נוקט 30 אם כוכבים יוצאים בתוך הדקה30 או באמת הכוכבים יוצא 32/ 33 השאלה אם גם בשאר מדינות צריך לחשוש לכמה דקות קודם

2) לאמיר מאכן קלאר, כוכבים זעט מען נישט מיד אחרי השקיעה( הנראים לעיניים) איז משמע מדברך אז אפילו נאך דער ערשטע כוכבים זענען געווארען נראה לעיניים
האט ער נישט חושש געווען נאר אזעלכע וואס זענען געווען מקבלה מרבותיו שטימט?

כ'האב נישט עכט געכאפט דיין גאנצע ערשטע חלק, אבער אויף נומער 2, יא, ער האט חושש געווען צו רעכענען לויט וואס ער האט געזען אצל רבותיו, צו אביסל קלארער מאכן, לדוגמא אויב די שקיעה איז 6:00, איז די ג' כוכבים בינונים הנראים וואס ער האט געהאט בקבלה ארויסגעקומען [אין די פריסטע טאג אין יאר] 6:43.5 ממילא האט זיך ביה"ש אנגעהויבן 6:30, און ביז דאן איז וודאי יום.

פארשטייט זיך דאס איז א דוגמא ווייל ווי געשריבן ווייס איך נישט די חשבון פון ביה"ש וואס ער האט גערעכנט, איך ווייס נאר אז די חשבון האט געפירט צו זאגן אז ביז 30 מינוט נאכן שקיעה איז נאך בכלל נישט קיין ספק פון ביה"ש. בנוגע תוס' שבת, ווי איך פארשטיי מאכט דאס בכלל נישט אויס לגבי מילה, ווייל לגבי מילה קוק איך צו ס'איז במציאות יום צו ספק יום.

[למעלה משבעים]

העושה מחומרי בית שמאי ומחומרי בית הלל, עליו הכתוב אומר הכסיל בחושך הולך... (pun intended) ודי.

לא הבנתי. אבער אויב האסטו מיר געמיינט, בין איך מסכים צו זיין א כסיל און גיין ווי מיינע רבנים האבן אנגענומען.

גראדער דער פערטל שעה פאר דעם שקיעה נעמט זיך ווייל דער אשכנזישע רבנים האבן געהאט טענות צים סאטמאר רבי אז אויב חתמענט מען ר״ת קומט אויס אז זייערע אבות האבן מחלל שבת געווען האט מען גענפערט אז א חומרא מער פין טאטע מעג אייביג זיין אין עס מיינט גארנישט האבען זיי געמאכט א תנאי אז אויב א חומרא דארף זיין אויף ערב שבת אויך שיטת היראים אזוי וועט עס נישט זיין קיין פגיעה ווייל חומרא מכאן ולכאן
אין מין הסתם פין דארט נעמט זיך עס אז מען זאל מחמיר זיין שיטת היראים

ס'מוז בכלל נישט זיין...

שמעתי מהדומ"ץ שלי, ששמע מהגה"צ מראחמיסטריווקא שליט"א, שהאדמו"ר מסקווירא זי"ע היה מדליק מלפנים חצי שעה קודם השקיעה, ולא ידע הדומ"ץ מתי נשתנה הדבר, ומתי תיקן מורו הגרמ"נ הזמן של הדלק"נ.

[גלאזער]

העושה מחומרי בית שמאי ומחומרי בית הלל, עליו הכתוב אומר הכסיל בחושך הולך... (pun intended) ודי.

לא הבנתי. אבער אויב האסטו מיר געמיינט, בין איך מסכים צו זיין א כסיל און גיין ווי מיינע רבנים האבן אנגענומען.

גראדער דער פערטל שעה פאר דעם שקיעה נעמט זיך ווייל דער אשכנזישע רבנים האבן געהאט טענות צים סאטמאר רבי אז אויב חתמענט מען ר״ת קומט אויס אז זייערע אבות האבן מחלל שבת געווען האט מען גענפערט אז א חומרא מער פין טאטע מעג אייביג זיין אין עס מיינט גארנישט האבען זיי געמאכט א תנאי אז אויב א חומרא דארף זיין אויף ערב שבת אויך שיטת היראים אזוי וועט עס נישט זיין קיין פגיעה ווייל חומרא מכאן ולכאן
אין מין הסתם פין דארט נעמט זיך עס אז מען זאל מחמיר זיין שיטת היראים

ר' יונתן זאגט מען האט דאס ערווענט פאר רבינו מסאטמאר זי"ע, און ער האט געענטפערט ס'איז דאך נאר א חומרא להוסיף, דער יראים האט ער נישט געוואלט, כמבואר בקונטרס 'דולה ומשקה'
אזוי ווי ס'איז נישט בנמצא וועל איך מעתיק זיין אפאר בלאט וואס רעדט מעניני זמנים.

[גלאזער]

.

[גלאזער]

.

[גלאזער]

.

[חלב ישראל]

יישר כח הרב גלאזער!!!

אפאר הערות:

דער רבי האט אים געוויזן ווי מ'זעט נאך די זון אז עס איז נאכנישט אונטערגעגאנגען אינגאנצן, ווען די צייט איז שוין לאנג נאכ'ן זמן פון מוצאי יוה"כ פון די אמעריקאנע רבנים

ער מיינט זיכער נישט צו זאגן אז מ'האט געקענט זען די זון אליינס, נאכ'ן שקיעה זעט מען דאך שוין נישט דעם זון, ער מיינט צו זאגן אז מ'האט נאך געזען אביסל ליכטיגקייט.

דער תנא רבי יודא האט דאך געוואוינט אין א"י, וואס לויט'ן דארטיגן אופק ווערט טונקל אסאך פריער ווי אין אייראפע מ'זעט דארט שטערן אסאך פריער ווי 72 מינוט.

הערה בעלמא: עיין תוספות גיטין דף ח. ד"ה רבי יהודה.

דאן איז אויפגעקומען די שאלה וואס אין די ווינטער טעג קומט אפט מאל אויס די זמן הדלקת נרות 15 מינוט פאר די שקיעה איז נאך פאר זמן פלג המנחה.. אויף דעם האט דער רבי באטאנט, אז וויבאלד דער גאנצער ציבור וועט זיך אזוי פירן צו צינדן דעמאלט ליכט, דערקענט מען דאך אז ס'איז לכבוד שבת... כמבואר בפרמ"ג.

כ'האב נישט געקענט טרעפן דעם שטיקל פרי מגדים, אבער אויב מ'רעכנט שעות זמניות ביז'ן צאה"כ, קען נישט זיין אז די ובלבד שלא יקדים גייט ארויף אויפ'ן פלג המנחה. ווייל רבא זאגט דאך אין שבת דף ל"ה: "אתון דלא קים לכו בשיעורא דרבנן אדשימשא אריש דיקלי אתלו שרגא", וואס דאס איז באלד א שעה פאר'ן זון אונטערגאנג, ע"כ וועט מען מוזן זאגן אז ס'האט נישט מיט'ן פלג המנחה צוטון. אין אנדערע ווערטער, די צושטעל פון הדלקת הנרות צום פלג המנחה שטימט נאר לויט'ן גר"א, וואס לויט אים איז די פלג המנחה די צייט וואס די זון איז ביי די שפיץ פון די ביימער. לויט'ן מג"א'ס שיטה האט גארנישט איינס מיט'ן צווייטן, צינדן ליכט קען מען פון ווען מ'איז מקבל שבת, אפילו אינמיטן טאג. און די שיעור פון רבא איז נאר געזאגט געווארן פאר די מענטשן וואס האבן נישט געוואוסט ווען איז די שקיעה, האט ער זיי געזאגט אז זיי זאלן נישט צינדן שפעטער פון די צייט וואס דאן איז נאך זיכער טאג. (איך כאפ מיך יעצט אז בעצם איז די גאנצע מג"א א סתירה מיט'ן ר"ת, ווייל אויב גייט מען ווי דעם גר"א אז די שיעור פון רבא איז געווען אז מ'זאל נישט צינדן פריער פון דעם זמן, איז ניחא. אויב אבער גייט מען ווי די פרמ"ג אז רבא'ס זמן איז נאר געווען אז מ'זאל זיך נישט טועה זיין מיט די שקיעה - וואס אויב גייט מען מיט'ן מג"א'ס שעות זמניות מוז מען אזוי לערנען - פארוואס האט ער זיי נישט געקענט געבן א שפעטערע זמן. ויש לעיין, והנראה לעיני כתבתי.)

[גלאזער]

על פי שנים וכו'

[מאירים]

בנוגע לחשוב לאחור.

כ'כאפ זיך יעצט אז די שועה"ר איז דאך די גרעסטע סתירה צו די מהלך, ווייל לויט דעם מהלך איז נישטא קיין שום מחלוקת צווישן ר"ת און די גאונים, ווייל ביידע האלטן לשיטה זו די זעלבע צאה"כ, נאר ר"ת רעכנט אן אנדערע שקיעה, און איה"נ פון שקיעה הנראה הייבט זיך שוין אן ביה"ש, וואס איז די סתירה צו סי' רס"א?

בקיצור, די האסט נישט קיין שום אנדערע מהלך ווי אזוי די שועה"ר האט אפגעלערנט דעם מחבר, נאר דאס וואס ס'שטייט אין די שועה"ר וואס די זאגסט אז ס'איז מיין פשט...

כ'האב איצט אביסל צייט, עמער עם נאך אמאל פרובירן אויסצוגלייכן.


קיין שום סתירה נישט. אין הכי נמי צאת הכוכבים איז די זעלבע, דער רבינו תם רעכנט נישט א אנדערע שקיעה. (יעדער איז מודה אז עס איז דא א שקיעה באופק)

דער רבינו תם איז נאר מחדש אז די שקיעה האט א "תחילה" און א "סוף". און אפגעזעהן פון ווען די תחילת השקיעה איז, איז זיכער סוף שקיעה ביי צאת הכוכבים.

ג' רביעי מיל פאר סוף שקיעה הייבט זיך אהן בין השמשות לפי ר"ת. (דער אבני נזר און דער פרי מגדים רופן דאס אן, "תחילת סוף השקיעה".)

קומט אויס אז אין אורח חיים סימן רס"א האלט דער מחבר אז ביז דאן, ג' רביעי מיל קודם צאת הכוכבים איז ודאי יום, אפי' עס איז "נאך" די שקיעה באופק. און אין יו"ד רס"ו האלט ער אז פון "שקיעת החמה" (באופק) איז שוין בין השמשות .

און אויף דעם שרייבט דער שועה"ר אז כבר חזר בו.

אגב: דער אלטער רבי האט דריי מאל געשריבן אין די נושא, אלע דריי מאל איז משמע אנדערש. ואין רצוני להאריך בזה.

[למעלה משבעים]

בנוגע לחשוב לאחור.

כ'כאפ זיך יעצט אז די שועה"ר איז דאך די גרעסטע סתירה צו די מהלך, ווייל לויט דעם מהלך איז נישטא קיין שום מחלוקת צווישן ר"ת און די גאונים, ווייל ביידע האלטן לשיטה זו די זעלבע צאה"כ, נאר ר"ת רעכנט אן אנדערע שקיעה, און איה"נ פון שקיעה הנראה הייבט זיך שוין אן ביה"ש, וואס איז די סתירה צו סי' רס"א?

בקיצור, די האסט נישט קיין שום אנדערע מהלך ווי אזוי די שועה"ר האט אפגעלערנט דעם מחבר, נאר דאס וואס ס'שטייט אין די שועה"ר וואס די זאגסט אז ס'איז מיין פשט...

כ'האב איצט אביסל צייט, עמער עם נאך אמאל פרובירן אויסצוגלייכן.


קיין שום סתירה נישט. אין הכי נמי צאת הכוכבים איז די זעלבע, דער רבינו תם רעכנט נישט א אנדערע שקיעה. (יעדער איז מודה אז עס איז דא א שקיעה באופק)

דער רבינו תם איז נאר מחדש אז די שקיעה האט א "תחילה" און א "סוף". און אפגעזעהן פון ווען די תחילת השקיעה איז, איז זיכער סוף שקיעה ביי צאת הכוכבים.

ג' רביעי מיל פאר סוף שקיעה הייבט זיך אהן בין השמשות לפי ר"ת. (דער אבני נזר און דער פרי מגדים רופן דאס אן, "תחילת סוף השקיעה".)

קומט אויס אז אין אורח חיים סימן רס"א האלט דער מחבר אז ביז דאן, ג' רביעי מיל קודם צאת הכוכבים איז ודאי יום, אפי' עס איז "נאך" די שקיעה באופק. און אין יו"ד רס"ו האלט ער אז פון "שקיעת החמה" (באופק) איז שוין בין השמשות .

און אויף דעם שרייבט דער שועה"ר אז כבר חזר בו.

אגב: דער אלטער רבי האט דריי מאל געשריבן אין די נושא, אלע דריי מאל איז משמע אנדערש. ואין רצוני להאריך בזה.

כדי נישט צו גיין אין רינגלעך וועל איך קלאר ארויסשרייבן וואס איך פארשטיי פון דיר, דו ביזט מסביר דעם שועה"ר אז ס'איז נאך אלץ פארהאן א מחלוקת צווישן די גאונים און ר"ת, אויף א פאל ווען די ג' רבעי מיל קודם צאה"כ איז נאכן שקיעה הנראה, וואס לויט ר"ת איז נאך יום אפילו ס'איז שוין נאכן שקיעה הנראה, וויבאלד ס'איז נאך פאר די ג' רבעי מיל קודם צאה"כ, און לויט די גאונים איז שוין דאן ביה"ש, ווייל ביה"ש הייבט זיך אן ביים שקיעה הנראה, און אויף די מינוטן פון נאכן שקיעה ביזן ביה"ש דר"ת איז וואס די מחבר איז זיך סותר.

אויב אזוי זאלסטו מיר זייער אנטשולדיגן אבער איר האט זיך זייער זייער טועה געווען אין אפאר זאכן, ראשית די מחבר דארט זאגט נישט אופק, לאמיר מעתיק זיין דעם לשון המחבר:

בשיעור בין השמשות אפליגי תנאי ואמוראי בסוף פרק במה מדליקין, וכתב בעל העיטור: מספקא לן הלכה כדברי מי הלכך אי איתיליד ינוקא משתשקע החמה ספק הוא, עד דשלים בין השמשות דרבי יוסי, ונימול לעשרה. ואי איתיליד במוצאי שבת משתשקע החמה, עבדינן לחומרא כדרבה (ועיין לעיל סימן רס"ב סעיף ה' ו').

ואל תשובנו פון דיין נייעם באשאפן פשט אין ר"ת, אז די צווייטע שקיעה פון ר"ת איז ביים "צאת הכוכבים" און נישט ווען עס הייבט זיך אן ביה"ש, און ג' רבעי מיל בעפאר די צווייטע שקיעה הייבט זיך אן ביה"ש, און ממילא אויב די מחבר זאגט אויפן צווייטן שקיעה אז דאס איז א ספק [נישט וודאי לילה], בהכרח מיינט ער די שקיעה הנראה און לערנט ווי די גאונים.

ווייל די פשט ווייסט איר אליין איז פשוט פאלש, ווייל ר"ת וואס איז מחדש אז די לשון "משתשקע" החמה מיינט סוף שקיעה, זאגט דאס אויף דעם וואס די גמרא זאגט אז דאן הייבט זיך אן "בין השמשות", נישט אז דאן איז צאה"כ. און די מחבר ניצט דארט ממש דעם לשון, ממילא איז קיין שום סתירה נישט פארהאן, ווייל ער רעדט פון די זעלבע שקיעה פון וואס ר"ת רעדט, וואס איז ג' רבעי מיל קודם צאה"כ.

שנית וואס איר האט זיך טועה געווען איז מיטן נישט דורכלערנען דעם שועה"ר [אדער זיך פארלאזט אז קיינער וועט עס נישט נאכקוקן...], די שועה"ר דינגט זיך מיטן ר"ת נישט נאר אויף די חלק אז פון די שקיעה הייבט זיך אן ביה"ש, נאר אויף די חלק פון צאה"כ דינגט ער זיך אויך, און לדבריך דחושבין לאחור קריגט זיך נישט ר"ת בכלל אין די זמן צאה"כ, והכל מודים אז ביי ג' כוכבים איז נאכט.

דא האסטו די ווערטער פונעם שועה"ר: ומה גם כי דעת זו הוא נגד החוש, ופליאה נשגבה שהרי שיעור ד' מילין מהשקיעה עד צאת הכוכבים שבדברי רז"ל בגמרא, מבואר שם בפירוש בגמרא שהוא שיעור אחד ממש כשיעור ד' מילין שמן עמוד השחר עד נץ החמה, ובעת עליית עמוד השחר נראה בעליל שהרקיע הוא מלא כוכבים ולא ג' כוכבים בלבד, וככה הוא ממש ודאי בסוף הילוך ד' מילין אחר השקיעה, אבל זמן תחלת הלילה לענין מצות של תורה שהוא בצאת וראיית ג' כוכבים לבד, ודאי שהוא מוקדם הרבה לזמן צאת וראיית כל הכוכבים, כמו שנראים בעת עליית עמוד השחר, ועוד יש פליאות עצומות מהחוש על דעת זו וגם ראיות רבות ועצומות מסוגיות התלמוד לדעת הגאונים הגם שאין דבריהם צריכים חיזוק כנודע שדבריהם דברי קבלה.

די ווערטער איז די גרעסטע סתירה צו די פארקרימטע מהלך פון רעכענען ד' מיל אויף צוריק פון ג' כוכבים הנראים, און לערנען אז ר"ת האט געהאלטן זמן לילה די זעלבע צייט ווי די גאונים. ווייל די שועה"ר וואונדערט זיך דא אויף ר"ת אז עס שטימט נישט מיטן מציאות, און מען קען נישט לערנען אז די זמן לילה איז ביי ראיית ג' כוכבים, און אין די זעלבע צייט לערנען אז זמן לילה איז ערשט נאך ד' מיל אחר השקיעה, ווייל די זמן ראיית ג' כוכבים, איז "מוקדם הרבה" פון די זמן צאת וראיית כל הכוכבים.

ממש א חידוש פארוואס ער האט זיך געדארפט אזוי וואונדערן, ווען ס'איז אזוי פשוט, ר"ת האט קיינמאל נישט גערעדט פון שקיעה הנראית, ר"ת האט קיינמאל נישט גערעכנט ד' מיל פון שקיעה, ר"ת האט אויך געלערנט ביי ג' כוכבים איז זמן לילה, נאר ער האט פשוט גערעכנט די ד' מיל אויף צוריק פון זמן ראיית ג' כוכבים, והכל על מקומו יבא בשלום... נאר זעט אויס אז אזא וואזשנע המצאה דארף מען איבערלאזן אויף די תחתונים צו מחדש זיין, ווייל ר"ת האט ניטאמאל גע'חלום'ט דערפון.

[איטשע]

דאכ׳ציך אז מאירים לערנט פשט אזוי:
רבינו תם און די גאונים האבן א דאפלטע מחלוקת.
1. ווען די שקיעה איז - לויט די גאונים, איז איז עס ביי sunset, לויט רבינו תם, איז תחלת שקיעה אן אומבאקאנטע צייט ערגעץ וואו פאר sunset. גענוי 72 מינוט איידער די סוף שקיעה וואס איז ביי צאת הכוכבים.
2. ווען בין השמשות הייבט זיך - לויט רבינו תם, 13.5 מינוט פאר סוף שקיעה - צאת הכוכבים, 58.5 מינוט נאכ׳ן אומבאקנטן תחלת שקיעה. לויט די גאונים גלייך נאך sunset.

ווען גענוי איז תחלת שקיעה? דאס איז א מיסטעריע.
ווייל דאס קען מען בלויז וויסן איינמאל מען האט א זייגער און א לוח. דאס הייסט, אין די עטליכע טויזנט יאר פון מתן תורה, ביז מען האט פראדוצירט א זייגער מיט מינוטן און אנגעהויבן דרוקן אלמאנאכס און לוח׳ס מיט די זמנים, איז די סוד פון תחלת שקיעה געווען פארהוילן פון דאס מענטשהייט, אריינגערעכנט,רבי יהודה, רבינו תם, מחבר, און אלע גדולי ישראל, ביז׳ן מהר״ם אלשקאר, און ווייטער.
וואס איז די גרויסער סוד?
פשוט:
ווי אזוי איז מעגליך אויסצורעכענען צוריקצווועגס ד׳ מילין, 72 מינוט, פון א פונקט אינ׳ם טאג וואס האט נאך נישט פאסירט.
ולמאירים פתרונים....

[מאירים]

שלום עליכם ר' איטשע. יש"כ פאר די קשיא וואס גיט מיר די מעגליכקייט מסביר צו זיין.

איך וועל נישט אריינגיין און נקודה 1) וואס איר ברענגט ווייל דאס איז מער באריכות, און נישט אזוי פשוט.

נקודה 2) וואס איר זאגט איז טאקע וויאזוי רוב רובם פון ראשונים ואחרונים הקדמונים האבן געלערנט בשיטת ר"ת.

לגבי אייער קשיא ווי אזוי איז מעגליך אויסצורעכענען תחילת השקיעה פון א פונקט וואס האט נאך נישט פאסירט, איז דער הסבר פשוט מאוד.
מענטשן בימים ההם פון בריאת העולם ביז ווען די וועלט האט זיך געטוישט מיט גאסן ליכט, עלעקטריק און זייגערס, האבן געלעבט מיט די זון, לבנה און כוכבים.
א מענטש האט געוויסט אויסצורעכענען שעות זמניות פון עלות השחר ביז צאת הכוכבים, גלייך פון אנהייב טאג. ער האט נישט געדארפט ווארטן ביז צאת הכוכבים צו וויסן ביז ווען ער דארף ליינען קריאת שמע של שחרית, כמובן מאליו.

איז פונקט פון ווי ער האט געוויסט ווען איז שלש שעות זמניות און ארבע שעות זמניות, דאס הייסט אז ער האט געוויסט וויפיל שעות שוות וועט זיין ביז צאת הכוכבים, (א פונקט וואס האט נאך נישט פאסירט) כדי צו רעכנען ווי לאנג א שעה זמנית איז, האט ער אויך געוויסט ווען איז ג' רביעי מיל קודם הלילה, און ד' מיל קודם הלילה, אע"פ אז דער "לילה" האט נאך נישט פאסירט.
ממילא איז די תחילת השקיעה נישט געווען פארהוילן.
און ג' רביעי מיל לפני צאת הכוכבים איז נישט געווען פארהוילן. ופשוט הוא.

היינט איז דאס שווער צו פארשטיין, ווייל מיר לעבן מיט גאסן ליכט, עלעקטריק און זייגער'ס .....