דיונים ועיונים בפרשת ויגש

[farshlufen]

מעביר סדרה זייענדיג פרשת מקץ האב איך באמערקט אז דער תרגום פון "אסון" איז "מותא" (אויך דער אבן עזרא זאגט "מות"), אנדערש ווי די וועלט זאגט היינט "אסון - אן אומגליק".

בדרך אגב האב איך געקלערט בדרך צחות אז דערפאר הייסט דער רופא אויף אראמיש "אסיא", ווייל ער דערנענטערט דעם טויט (אסון). ווי רבי נחמן מ'ברסלב זאגט: דער מלאך המות האט זיך אפגערעדט אז ער האט צו א שווערע אויפגאבע, האט אים השי"ת געגעבן אסאך געהילפן, און דאס זענען די דאקטוירים.

דער רד"ק אין די שרשים זאגט אויף "אסון" "מות", און אויף דעם צייכענט צו דער תשבי אין זיינע הגהות אז דאס איז נאר א מיתה בידי אדם, און דער רמב"ן אין ויגש [בראשית מ"ד כ"ט] גייט אויך אויף אן ענליכן מהלך פון תשבי, אבער מער ווי מיר זענען געוואוינט צו טייטשן אז דאס באדייט אן עקסידענט ה"י, און זאגט "כי פירוש אסון מות מקרית, כמתים בידי אדם וחי' רעה או שינוי באויר".

[jkup50]

אזוי ווי הרב גראדער איז געווען בעוונותינו הרבים פארנומען לעצטע וואך אין נישט פארגעלערנט דעם שיעור דא האב איך נישט געהאט קיין ברירה אין אליין געמוזט ארויס נעמען דעם גרויסען המאור חומש אין לערנען פאר זיך אבער פארשטייט זיך אז אליין קען מען נישט דרייוון נאר מווערט כסדר סטאק האב איך באשלאסן צי נעמען די חברי הקרעטשמע פאר חברותא
איז וויל איך דא פרעגן צויי זאכן וואס באדערט מיר
יוסף האט געזאגט פאר די ברודער אז זיי זאלן זאגן פאר פרעה אז זיי זענען רועה צאן זאגט רש"י אז סאיז תועבת מצרים ווייל סאיז זייער ע"ז אין אזוי וועט זיי פרעה פארשיקען קיין גושן אבער למעשה זעה מיר אז פרעה האט געזאגט אז אפשר ושמתם שרי מקנה על אשר לי זעהט דאך אויס אז ער האט יא געהאט שאף צי פאשען?

דער אור החיים הק' ברענגט אראפ א מדרש אז ווען יעקב אע"ה אז נפטר געווארן האט ער שוין געהאט אייניקלעך ס ריבוא כיוצאי מצרים 600,000 קען מיר איינער אפשר מאכן די חשבון ווי אזוי פון 70 נפשות ובתוכם יעקב מיט די שבטים קומט ארויס אין 17 יאר 600,000 נפשות? נישט אז חלילה איך האב א ספק אין דעם נאר אויב איז שייך וואלט איך געוואלט זען א שטיקעל חשבון

[אנאליזירער]

ס' בכרס א'.

[jkup50]

ס' בכרס א'.

סשטימט נישט

[יענקל פאטאש]

אן אינטערעסאנטע שטיקל אוה"ח הק'

ויגש.JPG (19.81 KiB) געזען 2034 מאל

קומט אויס אז די לב מלכים ושרים ביד השם איז מלכים ושרים דוקא ווייל די שרים קענען פארדרייען דו קעניג'ס לב.

[יש הנאה]

אן אינטערעסאנטע צוזאמשטעל איז מיר פארבייגעלאפן נעכטן ביים ליינען, (בין גברא לגברא, שטייצעך..) איז אזוי..

1) אין מצרים קומט קיינמאל נישט קיין רעגן, די וועג ווי אזוי עס וואקסט איז, אז דער נילוס פליסט איבער די ברעגעס און באוואסערט אלע פעלדער, א הונגער יאר אין מצרים מיינט, אז די וואסער קומט נישט ארויף.

2)עס איז געווען זיבען גאנצע הונגער יארן ארום אלע לענדער פון מצרים, און באמת וואלט אויך מצרים געהאט זיבען גאנצע הונגער יארן, נאר; יעקב אבינו איז אנגעקומען אין מצרים און זיך געטראפן מיט פרעה, פארן אוועקגיין זאגט רש''י..

כדרך כל הנפטרים מלפני שרים מברכים אותם ונוטלים רשות, ומה ברכה ברכו שיעלה נילוס לרגליו, לפי שאין ארץ מצרים שותה מי גשמים, אלא נילוס עולה ומשקה, ומברכתו של יעקב ואילך היה פרעה בא אל נילוס והוא עולה לקראתו ומשקה את הארץ.

3) פרעה האט געהערט אזא ברכה פון יעקב, האט ער געניצט זיין שכל, (אזא טיפש איז ער פארט נישט געווען..) געלאפן צום טייך כדי צו לעזן די הונגער, והנה! די וואסער קומט ארויף! די הונגער איז א פארגאנגענהייט!

4) לפי זה שטימט אויך אביסל די פסוק ''ותן זרע ונחיה ולא נמות והאדמה לא תשם'', מ'האלט דא ביים צווייטן הונגער יאר, פון וואנעט ווייסען זיי אז די הונגער יארן איז דערנאך? משא''כ לפי מה שאמרנו האט סננ באריכטעט פאר גאנץ מצרים אז פרעה האט ארויף געברענגט די וואסער (דורך די ברכה פון יעקב) ממיילא איז די הונגער יארן פארגאנגענהייט..

5) ואולי זאת פשט של רש''י..

מכיון שבא יעקב למצרים באה ברכה ''לרגליו'' (של פרעה)

והבן..

[ממה נפשך]

זייער שיין.

ס'איז מיר טאקע געווען אביסל אומפארשטענדליך וויאזוי די מצריים און יוסף האבן ביידע מיט א פשטות אנגעהויבן שמועסן וועגן אנפלאנצן. מ'האלט דאך דא טיף אינמיטן א הונגער?!

[התחברות]

שאלני בני היקר.
האיך יתכן שלא יהא נכד לשום אחד מבני יעקב.
משבעים נפש שירדו מצרים לא מצינו רק בני יעקב ונכדי יעקב.

אבל לא נכדים לראובן או לשמעון או לשום אחד מהשבטים.
האם אפשר לומר שבכל אותם הימים חנוך ופלוא חצרון וכרמי בני ראובן לא נשאו נשים, או לא הולידו בנים?

ואין לומר שבשביל שהיו עוד קטנים לא מנאום הכתוב, דהלא יוכבד נולדה בין החומות והיא ממספר השבעים.

[אוראייניקל]

שאלני בני היקר.
האיך יתכן שלא יהא נכד לשום אחד מבני יעקב.
משבעים נפש שירדו מצרים לא מצינו רק בני יעקב ונכדי יעקב.

אבל לא נכדים לראובן או לשמעון או לשום אחד מהשבטים.
האם אפשר לומר שבכל אותם הימים חנוך ופלוא חצרון וכרמי בני ראובן לא נשאו נשים, או לא הולידו בנים?

ואין לומר שבשביל שהיו עוד קטנים לא מנאום הכתוב, דהלא יוכבד נולדה בין החומות והיא ממספר השבעים.

היו גם היו.

בני פרץ חצרון וחמול.
בני בריעה חבר ומלכיאל
לצד א' ברמב"ן ארד ונעמן היו בני בלע בן בנימין.

ואין זה קושיא כ"כ, כיון שראובן הבכור היה בן מ"ה בירידתם למצרים, וא"כ מאן יימר שבנו חנוך נולד לו מיד, וא"כ י"ל שהיה רק בן י"ח לחופה או פחות.

[יעדער]

ס' בכרס א'.

סשטימט נישט

עס איז דא מדרשים אז עס איז געווען סאך מער ווי ס' בכרס א'

[גרשון]

זעכציג קינדער בכרס אחד? וואו איז דא אזא מדרש?

[יעדער]

זעכציג קינדער בכרס אחד? וואו איז דא אזא מדרש?

שמו“ר א' ח'
ועוד

[יש הנאה]

אויפן ציפער זעכציג האבן מיר דאך א תוס' אין ב"ק צ"ב ע"ב

[גרשון]

זעכציג קינדער בכרס אחד? וואו איז דא אזא מדרש?

שמו“ר א' ח'
ועוד

ועוד קען איך נישט נאקוקן, אבער אין שמות רבה שטייט זעקס אדער צוועלף.

כל אחת ואחת ילדה ששה בכרס אחד, שנאמר ובני ישראל פרו וישרצו וגו'. ויש אומרים שנים עשר, דכתיב פרו שנים, וישרצו שנים, וירבו שנים, ויעצמו שנים, במאד מאד שנים, ותמלא הארץ אתם שנים, הרי שנים עשר. ויעצמו, יש אומרים ששה בכרס אחד. ואל תתמה, שהרי עקרב שהיא מן השרצים יולדת שבעים.

[גרשון]

מצאתי אין ילקוט שמעוני:

ובני ישראל פרו וישרצו תרין אמוראין חד אמר אם לגדול שבשרצים את מדמה אותם הדא עכברא ילדה שיתא. ואם לקטן שבשרצים את מדמה אותם הדא עקרבא ילדה שיתין.

[יעדער]

זעכציג קינדער בכרס אחד? וואו איז דא אזא מדרש?

שמו“ר א' ח'
ועוד

ועוד קען איך נישט נאקוקן, אבער אין שמות רבה שטייט זעקס אדער צוועלף.

כל אחת ואחת ילדה ששה בכרס אחד, שנאמר ובני ישראל פרו וישרצו וגו'. ויש אומרים שנים עשר, דכתיב פרו שנים, וישרצו שנים, וירבו שנים, ויעצמו שנים, במאד מאד שנים, ותמלא הארץ אתם שנים, הרי שנים עשר. ויעצמו, יש אומרים ששה בכרס אחד. ואל תתמה, שהרי עקרב שהיא מן השרצים יולדת שבעים.

די מפרשים זענען מגיה ביים דריטען י“א ששים עיי“ש
אז נישט איז די ערשטע מיט די דריטע די זעלבע זאך

[די רב פון ליאן]

אויפן ציפער זעכציג האבן מיר דאך א תוס' אין ב"ק צ"ב ע"ב

וואס זאגט דארט תוס׳? אז 60 איז א גוזמא? כ׳פארשטיי נישט פונקטליך די ווערטער אין תוס׳

אייביג ברענגט ארטסקרול אז 60 איז א גוזמא. נישט געוויסט ס׳איז א תוס׳


איך געדענק ס׳ אין מס׳ מגילה ביי אביי שתין צעי וכו׳ און אין מס׳ סוכה כאפי דבר יוכני, ס׳דא נאך אסאך פלעצער.

[יש הנאה]

וואס זאגט דארט תוס׳? אז 60 איז א גוזמא? כ׳פארשטיי נישט פונקטליך די ווערטער אין תוס׳

אייביג ברענגט ארטסקרול אז 60 איז א גוזמא. נישט געוויסט ס׳איז א תוס׳

איך געדענק ס׳ אין מס׳ מגילה ביי אביי שתין צעי וכו׳ און אין מס׳ סוכה כאפי דבר יוכני, ס׳דא נאך אסאך פלעצער.

תוס';

שיתין רהוטי רהוט - פירש הר"ר משולם שיש בשנה ששה עתים זרע וקציר וקור וחום וקיץ וחורף ומפרש בפרק המקבל (ב"מ דף קו:) שכל אחד שני חדשים והם ס' יום ובחנם דחק, דאורחא דגמרא בהכי כמו שיתין תיכלי מטי לככא דבסמוך ובאלו טריפות (חולין דף נח:) שיתין מאני דפרזלא תלו ליה בקורנסיה: חמרא למריה וטיבותא לשקייה:

תוס' מיינט צו זאגן אז הר''ר משולם זוכט צו מסביר זיין וויאזוי זעכציג קומט אריין דא, זאגט תוס' אז עס האט נישט מיט די ציפער זעכציג עס איז סתם געשאסן א ציפער אויף א לשון צו שרייבן; זייער אסאך.

_____
עס שטייט זעכציג(... [סך מער...]) מאל אין ש''ס דער לשון זעכציג.

גמ' ב''מ פ'''ד ע''ב;

ואפילו הכי לא סמך רבי אלעזר ברבי שמעון אדעתיה קביל עליה יסורי באורתא הוו מייכי ליה שיתין נמטי לצפרא נגדי מתותיה שיתין משיכלי דמא וכיבא
למחר עבדה ליה דביתהו שיתין מיני לפדא ואכיל להו וברי ולא הות שבקא ליה דביתהו למיפק לבי מדרשא כי היכי דלא לדחקוהו רבנן
באורתא אמר להו אחיי ורעיי בואו בצפרא אמר להו זילו מפני ביטול תורה יומא חד שמעה דביתהו אמרה ליה את קא מייתית להו עילויך כלית ממון של בית אבא אימרדה אזלה לבית נשא
סליקו ואתו הנך [שיתין] ספונאי עיילו ליה שיתין עבדי כי נקיטי שיתין ארנקי ועבדו ליה שיתין מיני לפדא ואכיל להו

[די רב פון ליאן]

האט יהודה למעשה מקיים געווען זיין צוזאג? האט ער למעשה צוריקגעברענגט בנימין?

היינט צום ערשטן מאל געהערט אז די ריטב״א לערנט אז ער האט אים למעשה נישט צוריקגעברענגט נאך אלץ הייסט עס מקיים תנאי געווען.

[די רב פון ליאן]

האט יהודה למעשה מקיים געווען זיין צוזאג? האט ער למעשה צוריקגעברענגט בנימין?

היינט צום ערשטן מאל געהערט אז די ריטב״א לערנט אז ער האט אים למעשה נישט צוריקגעברענגט נאך אלץ הייסט עס מקיים תנאי געווען.

וויאזוי רש״י לערנט אז 66 נפשות זענען אראפ איז בנימין אינקלודעד.

[אוראייניקל]

האט יהודה למעשה מקיים געווען זיין צוזאג? האט ער למעשה צוריקגעברענגט בנימין?

היינט צום ערשטן מאל געהערט אז די ריטב״א לערנט אז ער האט אים למעשה נישט צוריקגעברענגט נאך אלץ הייסט עס מקיים תנאי געווען.

דער ישמח משה ברענגט פון איינע פון די ראשונים, אז דערפאר איז 'ואת יהודה שלח לפניו א יוסף', ער זאל מקיים זיין דעם ערבות און איהם ברענגען בנימינ'ען.

[די רב פון ליאן]

אינטערסאנט רש״י זאגט אז די וועג איז א סכנה וועגן די מאמע און נאכדעם זאגט רש״י אז די וועג איז מסוכן, (און ווי דער רש״י כפשוטו איז מסביר אלס כל הדרכים בחזקת סכנה)

[באדראג-קערעסטיר]

האט יהודה למעשה מקיים געווען זיין צוזאג? האט ער למעשה צוריקגעברענגט בנימין?

היינט צום ערשטן מאל געהערט אז די ריטב״א לערנט אז ער האט אים למעשה נישט צוריקגעברענגט נאך אלץ הייסט עס מקיים תנאי געווען.

Screenshot_20231223-225418_Sefaria.jpg (80.61 KiB) געזען 118 מאל

[די רב פון ליאן]

האט יהודה למעשה מקיים געווען זיין צוזאג? האט ער למעשה צוריקגעברענגט בנימין?

היינט צום ערשטן מאל געהערט אז די ריטב״א לערנט אז ער האט אים למעשה נישט צוריקגעברענגט נאך אלץ הייסט עס מקיים תנאי געווען.

Screenshot_20231223-225418_Sefaria.jpg

די ריטב״א האלט אבער אז נתקיים התנאי איז אפילו ער האט אים נישט געברענגט

[באדראג-קערעסטיר]

האט יהודה למעשה מקיים געווען זיין צוזאג? האט ער למעשה צוריקגעברענגט בנימין?

היינט צום ערשטן מאל געהערט אז די ריטב״א לערנט אז ער האט אים למעשה נישט צוריקגעברענגט נאך אלץ הייסט עס מקיים תנאי געווען.

Screenshot_20231223-225418_Sefaria.jpg

די ריטב״א האלט אבער אז נתקיים התנאי איז אפילו ער האט אים נישט געברענגט

די ריטב"א איז נישט אזוי קלאר אבער פאר די מאירי מאכט עס מער סענס אזוי צו זאגן