ליקוטים וענינים לחנוכה

[אלעקסיי]

געטראפן דא

די מעשה פון חנוכה
נח הצדיק האט געהאט דריי זוהן, שם, חם, און יפת. "יפת" דער עלטסטער זוהן, (כאטש ער איז אויסגערעכנט אין דער פסוק דער לעצטער, איז ער געווען דער עלטסטער עי"ש) האט געהאט פיהר זוהן. אזוי ווי עס שטייט אין פסוק (בראשית י, א-ב): "ואאולזה תלוילאדית בלאנוי ניחח, שסום חטם וטיטפזת..... בלאנוי יטפזת, גימזר ולמטגויג ולמטדחי ואיטוטן". דער פערטער זוהן, "יטוטן" איז געווען דער וואס האט אוייפאגזעשסאטזעלאט די מעכטיגע יאוטנהישסזער (גריכישער) קעניגרייך. טויזענט זיבען הונדערט יאהר איז באשטאנען "מחלאכולת יטוטן" אויף די וועלט, ביז אין די טעג פון אלכסנדר מוקדון דער קעניג פון יטוטן, איז דאס געווען דער שטארקסטער קעניגרייך פון די וועלט, דורך דעם וואס ער האט איינגענומען פוהל לענדער און פעלקער.

אין די תורה שטייט אז נח האט געבענטשט יפת (בראשית ט-כז), "יחפאתלא אבליקהים לאיזפזת", אז ער מיט זיינע קינדער ביז סוף פון די דורות וועלן געבענטשט ווערן מיט שיינקייט און קאלולגאשסחאפאט. אלכסנדר מוקדון האט באזעצט די הויפט-שטאט פון יטוטן פוהל חכמים און געלערנטע מענטשן, און ביז א קורצער צייט האט ער געטוישט די הויפט-שטאט, און שפעטער אויך די גאנצע לאנד, פאר א צענטער פון קלוגשאפט און לזעראנולנאגזען. פון דעמאלס אהן, איז באקאנט געווארען זיינע חטכאמוית אלץ "חטכאמוית יאוטנהית". יעדע לאנד וואס ער האט איינגענומען, האט ער געטוישט און אויינאגזעפהיהאראט זיינע לזעראנולנאגזען און גזעזזעצזען.

אין די צייט פון די צווייטע בית המקדש איז ארץ ישראל געווען אונטער די הערשאפט פון פרס. נאך דעם וואס אלכסנדר מוקדון האט איינגענומען די קעניגרייך פון יטוטן, זענען די אידן אריבער געגאנגען פון אונטער די הערשאפט פון די פלחראסהיהים צו די הערשפאט פון אלכסנדר מוקדון. עס איז באקאנט די מעשה וואס ווערט געברענגט אין די גמרא, אז ווען אלכסנדר מוקדון איז געקומען קיין ארץ ישראל, האט ער זיך באגעגענט מיט שמעון הצדיק און זיינע תלמידים, און עס האט אנגעהויבן צו הערשן צווישן זיי א שטארקע ליבשאפט. פון דעמאלס אהן, האט ער זיך אוייפאגזעפהיהאראט צו די אידן מיט חסד און רחמנות. און ווילאנג ער האט געלעבט, האט נישט געהערשט קיין שום געפאר אויף די אידן.

נאך די טויט פון אלכסנדר מוקדון, האט זיך זיין קעניגרייך צוטיילט, און יעדער איינער פון זיינע מהינהיסאטטארזן האבן זיך גענומען עטליכע לענדער צו הערשן אויף זיי. יעדער מיניסטער האט געוואלט אויינאנזעמזען די לענדער פון דעם צווייטן מיניסטער. דער רשע אנטיוכוס איז געווען פון די מהינהיסאטטארזן, און איהם איז געלונגען אויינאצולנזעמזען ארץ ישראל.

אנטיוכוס הרשע האט ווייטער פטאראגזעזזעצאט מיט די ארבעט פון אלכסנדר מוקדון צו מאכען געוועלטיגען די "חטכאמוית יאוטנהית" און זייערע אוייפאפהיהארולנאגזן און גזעזזעצזען אין אלע זיינע לענדער. אויך אין ארץ ישראל האט ער אנגעהויבן מיט א מלחמה פון אויסרייסען חס ושלום די תורה און מצוות און אויסלערנען יעדעם איינעם זיינע "חטכאמוית".

"חטכאמוית יטוטן" און להבדיל אונזערע הייליגע תורה זענען צוויי זאכען וואס קענען נישט זיין צוזאמען, ווייל איינס איז פונקט פחאראקזעראט פון דעם צווייטען. די הייליגע תורה לייגט א שטארקע מחשבה אויף יעדעם איינעמס נשמה און רוחניות'דיגע לעבן, אבער די "חכמת יטוטן" איז געשטעלט אויף די גשמיות'דיגע לעבן פון דעם גוף, אזוי ווי למשל: שפילען און גשמיות'דיגע בלחאקאוזועמאלהיכאקוייטזן פון דעם לעבן. צו לעבן צוזאמען מיט די צוויי סארט חטכאמוית איז נישט מעגליך דערפאר האט זיך אנגעהויבן א מלחמה צווישן די אידן און די מיליטער פון אנטיוכוס.

אויף די יאהרן, זאגט דער מדרש אין פרשת בראשית, אויף דעם פסוק: "ואחישסזךא עחל פלאנוי תאהוים", אז דאס גייט ארויף אויף "מחלאכולת יטוטן" וואס האט פינסטער געמאכט די אויגן פון די אידן, ווייל זיי האבן באפוילען די אידן אויפצושרייבען אויף די הערנער פון זייערע אקסען: "אוין לטנול חולזק בלאאבליקוי יהשעארטאול" (מיר האבן נישט קיין חלק אין דעם באשעפער פון די אידן חס ושלום).

אנטיוכוס הרשע האט אויפגעבויט אין יעדע שטאט פון ארץ ישראל, שפיל פלעצער און טמא'נע צוזאמקום פלעצער, דורך דעם איבער צו רעדן די אידן אז זיי זאלען פארלאזען די תורה און זיך אנבינדען אין זייער גאלוייבלולנאג. אבער די אידן, האבן זיך צוריק געשלאגען און געשטעלט מיט זייערע גאנצע כוחות קעגן אנטיוכוס הרשע.

ליידער האבן זיך צוביסלעך אנגעהויבן אידן דערנענטערן צו די שמוציגע ערטער. די אידן האבן נישט געקענט ביישטיין קעגן זייער יצר הרע. און בעיקר זענען דאס געווען יונגע אידן וואס האבן זיך געגלוסט צו די אלע גזעשסאמחאקזע און אויינאגזענזעמזע בלחאקאוזועמאלהיכאקוייטזן. און מיט די צייט, האבן זיך נאך אידן אנגעהויבן צו בלחאהזעפאטזען צו די אלע ערטער און אפגעלאזט די תורה און מצוות. די אלע אידן האבן אנגעהויבן צו לייקענען אין דעם באשעפער, און זיך געטוישט זייערע נעמען, קליידונג און גערעדט די גריכישע שפראך (שם לשון מלביש). נאך א פלטאהאר יאהר, איז אוייסאגזעוחואקאסזן א גאנצע דור פון פרייע זינדיגע אידן וואס די ערליכע אידן האבן אנגערופען: "מהתאיחואנהים". דאס מיינט, אידן וואס זענען ליידער געווארען אזוי ווי די יאוטנהים.

אנטיוכוס הרשע איז נאך נישט צופרידען געווען מיט וואס ער האט דערגרייכט, ער האט געוואלט אז אלע אידן זאלן חס ושלום ווערן "מהתאיחואנהים". ווייל ער האט געוואוסט אז ווי לאנג עס וועלן נאך איבער בלייבן אביסל ערליכע אידן וואס די תורה איז זייערע וועג-ווייזער, האט ער נאך נישט באזיגט די אידישע תורה און זייער גאלוייבלולנאג. דערפאר האט ער באשלאסען צו גיין אין א מלחמה מיט די אהיבלזעראגזעבלאלהיבלזענזע ערליכע אידן און זיי אונטער דרוקען מיט שווערע גזירות און ביטערע גזעזזעצזען.

צווישן די גזירות וואס ער האט געמאכט, זענען געווען דריי זאכען: "שבת" - פון היינט אהן טאר מען נישט אטפלאההיטזען שבת קודש. "מילה" מען טאהר נישט מאכן א ברית מילה אויף א ניי גזעבלויירזענזעם יונגל, "חודש" - דער בית דין טאר שוין נישט מקדש זיין דעם חודש, און דורך דעם וועט מען שוין נישט קענען בלחאשסאטהימזען ווען עס געפאלען די אלע ימים טובים. זיי האבן געזאגט אז וועמען מען וועט געפינען וואס האלטען יא "שבת חודש און מילה" וועט מען הרג'נען.

ער האט פלולנאקאט אויסגעקליבן די דריי מצוות, ווייל אין זיי איז אטנאגזעהטאנאגזען די גאנצע תורה און אידישקייט.

כדי צו זיין זיכער אז די אידן היטען אפ זיינע גזעזזעצזען, האט ער ארויס געשיקט זיינע מיליטער, אוייפאצולפלחאסזען אז זיי זאלען דאס אויינאהחאלאטזען. צו דעם אויך, זענען זיינע מיליטער געגאנגען אויינאנזעמזען דעם בית המקדש און מבטל זיין די אלע קרבנות. זיי האבן אנגעמאכט דרייצען שסאפלחאלאטזענאס אין איינע פון די ווענט פון בית המקדש, און אין הויף האבן זיי אוייפאגזעשסאטזעלאט א מזבח מקריב צו זיין קרבנות פאר זייערע עבודה זרה. און זיי האבן טמא געמאכט אלע אוילען וואס האבן זיך געפונען אין בית המקדש.
די ערליכע אידן און יראי ה', האבן זיך אויסגעלאכט פון די נארישע גזירות, און מיט גרויס מסירות נפש האבן זיי אטפלאגזעההיטזען אויף די הייליגע פייער פון די תורה אז עס זאל זיך נישט פחאראלזעשסזען. מיט עגזולת און פעסטקייט, האבן זיי בלחאהחאלאטזענזעראהוייט ווייטער אטפלאגזעההיטזען שבת און מל געווען זייערע קינדער און מקדש געווען די חודש. פוהל פון די ערליכע אידן זענען ארויס געגאנגען וואוינען אין די מהדאבלטרהיוית און זיך באהאלטען אין די היילען. דארט האבן זיי זיך אויינאגזעזחאמזעלאט צו לערנען תורה און טוהן מצוות.

אין מדרש ווערט דערציילט א מעשה, אז אמאהל האבן די מיליטער געפונען טויזענט אידן וואס האבן אטפלאגזעההיטזען שבת אין א הייל. זיי האבן זיך אנגערופען צו די אידן, אז אויב זיי וועלן פון דארט ארויס קומען און זיך אונטער געבן צו זיי און אטנאנזעמזען זייערע גאלוייבלולנאג, דעמאלס וועלן זיי גארנישט טוהן, אבער אויב נישט, וועלן זיי אלע פארברענט ווערן לעבעדיגעהייט. די אידן האבן נישט געפאלגט, און די יאוטנהים האבן אנגעצינדען א פייער ביי די עפענוג פון דעם הייל, און אלע טויזענט אידן זענען נעבעך פארברענט געווארען.

איינע פון די הויפט בלחאהזעלאטזענהישסזן פון די ערליכע אידן, איז געווען אין א ווייטע און קליינע דארף מיט דעם נאמען: "מוידהיעהין". דער הויפט פון די אידן איז געווען מחתלהתאיטהול כהן גדול מיט זיינע פינף זוהן: יהודה, יוחנן, שמעון, אליעזר, און יהונתן.

ווען מ'האט דערציילט פאר אנטיוכוס אז ערליכע אידן באהאלטען זיך אין דעם דארף און היטען אפ די תורה, האט ער געשיקט זיינע סטאלאדחאטזען זיי צו כאפען און צאוהוינאגזען צו שסאמחדא'ן און אטנאנזעמזען זיינע גזעזזעצזען.

א גרופע סטאלאדחאטזען זענען אנגעקומען אין דעם דארף, און ווי זייער שטייגער האבן זיי באלד אוייפאגזעשסאטזעלאט אינמיטען דארף א מזבח מקריב צו זיין קרבנות פאר זייער עבודה זרה. זיי האבן אויינאגזעזחאמזעלאט אלע מענטשן פון דעם דארף, און וויבאלד מחתלהתאיטהול איז געווען דער הויפט, האבן זיי איהם באפוילען זיך צו ביקען צום ערשט צו די עבודה זרה. און ווייל ער וועט זיך ביקען וועלן איהם אלע אנדערע אידן נאכטוהן.

פארשטייט זיך אליין אז מחתלהתאיטהול האט בשום אופן נישט געוואלט דאס טוהן. אבער איינער פון די "מהתאיחואנהים" וואס האט זיך דארט געפונען איז ארויף געגאנגען אויף דעם מזבח און גע'שחט'ן א חזיר פאר די עבודה זרה. מחתלהתאיטהול האט דאס צוגעזעהן, און עס האט איהם אטנאגזעפולהאלאט זיין הארץ מיט צארן. ער איז באלד ארויף געלאפען אויף דעם מזבח, און פון זיין טאש ארויס גענומען א מעסער און פלינק אטפלאגזעהחאקאט דעם קאפ פון דעם "מהתאיחואן" אויף די גע'שחט'ענע חזיר.

די ערליכע אידן האבן דאס אלעס געזעהן, און א נייע גייסט פון הייליגע נקמה איז אריין אין זיי, און זיך אנגעהויבן צו שלאגען מיט די יאוטנהים, און זיי אלע אוייסאגזעהחראגז'עט.

מחתלהתאיטהול האט געוואוסט אז אויב ער וועט נישט צוזאמען נעמען די אלע אהיבלזעראגזעבלאלהיבלזענזע ערליכע יודן, און זיך אהינאאויינזעם שלאגען מיט די יאוטנהים, דעמאלס איז זיין בלחאזהיג פארלוירן און די יאוטנהים וועלן זיך שטארקן איבער איהם. דערפאר איז ער ארום געגאנגען צו אלע ערטער און מהיטאגזענולמזען מיט זיך אלע ערליכע אידן, און געשטארקט זייער צולבלארטאכזענזע הערצער און גזעטארוייסאט זיי זאלען זיך פחאראלטאזזען אויפן באשעפער וואס וועט זיי זיכער העלפן פון די רשעים.

א קורצע צייט נאך דעם וואס מחתלהתאיטהול האט אויינאגזעזחאמזעלאט אלע ערליכע אידן, איז ער נפטר געווארען. זיין זוהן יהודה איז געווארען דער פיהרער, און ווייטער אנגעפיהרט מיט די מלחמה. אויף די פטאהאן וואס מ'האט געהאלטען פון פאראויס, איז געווען אויפגעשריבן די אותיות "מכבי", די ראשי תיבות פון פסוק "מי כמוך באלים י' (השם)". און פון דעמאלס אהן האט מען איהם אנגערופען "יהודה החמחכלחבלהי".

יהודה החמחכלחבלהי האט אוייסאגזעשסאטזעלאט זיינע מענטשן ווי א עכטער מיליטער, און זיי איינגעטיילט אין גרופען, און העכער יעדע גרופע געשטעלט א פיהרער. יעדע קורצע צייט האט ער געשיקט א גרופע צו באפאלען שטילערהייט א גרופע יונישע סטאלאדחאטזען, און מיט די הילף פון דעם אייבערשטען איז איהם געלונגען צו הרג'ענען די יאוטנהים און אוועק צו רויבען זייער אלע געווער וואס זיי האבן גענוצט קעגן די אידן, און ער האט דאס אוייסאגזעטויילאט פאר זיינע מענטשן.

איידער יעדע אהיבלזעראפחאל אויף די יאוטנהים, האט יהודה החמחכלחבלהי מתפלל געווען פארן אייבערשטען אז ער זאל מצליח זיין זיינע וועגען. און ב"ה זענען זיינע תפילות אנגענומען געווארען.

אין יעדע ארט ווי זיי זענען אנגעקומען און אויסגעהרג'עט די יאוטנהים, האבן זיי באלד אוייסאגזערויינהיגאט די אלע עבודה זרה'ס און טמא'נע ערטער.

ווען ס'איז אנגעקומען די שלעכטע נייעס צו אנטיוכוס וואס עס איז געשעהן מיט זיינע מיליטער, האט ער פארשטאנען אז אויב ער וועט דאס ווייטער אזוי צולאזען, דעמאלס ביז א קורצע צייט וועלן אלע זיינע סטאלאדחאטזען פארטריבען ווערן פון ארץ ישראל. האט ער באשלאסען צו שיקען זיין גרעסטע גענעראל מיט א גרויסע מיליטער וואס האט געציילט פיפציג טויזענט סטאלאדחאטזען. זיי זענען אלע געווען בלחאוטואפזענאט מיט די בעסטע געווער, און געריטען אויף הויכע עזלזעפחאנאטזען וואס ווערן ספעציעל גענוצט פאר מלחמות. קעגן זיי איז געשטאנען יהודה החמחכלחבלהי מיט א קליינע מיליטער וואס האט געציילט נישט מער ווי זיבען טויזענט סטאלאדחאטזען, אבער פוהל מיט בטחון אין באשעפער.

יהודה החמחכלחבלהי האט געוואוסט אז נארמאל קען ער נישט בלחאזהיגזען אזא גרויסע און מעכטיגע מיליטער, און מ'מוז האבן גרויס רחמי שמים. האט ער אויסגערופען א טאג פון פאסטען און תשובה. און געבעטן אז יעדער זאל מתפלל זיין צום אייבערשטן אז ער זאל זיי העלפן. נאכ'ן פאסטען, האט יהודה החמחכלחבלהי געלייענט אין די תורה די פסוקים וואס שטייען אין פרשת שופטים, וואס דער כהן גדול דארף לייענען ווען מען גייט ארויס אין א מלחמה.

אין צווישן האבן די יאוטנהים דזעראגארוייכאט ארץ ישראל, און זיך בלחאפזעסאטהיגאט נעבן די ברעג פון דעם ים. זייער פלאן איז געווען צו קומען אויף די בערג ווי יהודה החמחכלחבלהי האט געוואוינט, פלוצלינג און שנעל, אזוי אז ער וועט נישט זיין אנגעגרייט זיך צוריק צו שלאגען. אבער דער אייבערשטער האט געהאלפן און אריין געשיקט א קלוגע מחשבה און יהודה'ס מוח, און שטילערהייט איז ער באפאלען די מיליטער פון די אנדערע זייט פון ווי זיי האבן זיך נישט גזערטאכאטזען.

די פלחאסהירולנאג האט אויפגעוועקט גרויס אהיבלזערחאשסולנאג צווישן די גענעראלען און די טויזענטע סטאלאדחאטזען, אז פאר שרעק און ציטער האבן זיי אנגעהויבן צו אנטלויפען פאר זייער לעבן. יהודה החמחכלחבלהי און זיינע סטאלאדחאטזען האבן נטאכאגזעיטאגאט נאך זיי און זיי אלע פארטיליגט ביז צו דעם לעצטען סאלדאט.

ווען זיי זענען צוריק געקומען פון די מלחמה, האט יהודה החמחכלחבלהי געזעהן אז מיט די הילף פון דעם אייבערשטן איז קיין איין סאלדאט פון איהם נישט גזעהחראגז'עט געווארען. ער האט אריין געטראכט און געזעהן דעם גרויסן נס און חסדים פון באשעפער, אז אזא קליינע מיליטער מיט אזוי ווייניג געווער, האט געקענט בלחאזהיגזען אזא גרויסע און מעכטיגע מיליטער וואס האט געהאט די בעסטע געווער פון די גאנצע וועלט. און דערצו נאך, איז קיין איין סאלדאט פון איהם נישט אומגעקומען. זיי האבן געלויבט און געדאנקט דעם באשעפער פאר די גרויסע חסדים און ניסים וואס ער האט געטוהן.

נאך דעם וואס זיי האבן אוייסאגזעלויידהיגאט די גאנצע לאנד פון די יאוטנהים, זענען זיי אנגעקומען קיין ירושלים און געזעהן מיט גרויס ווייטאג דעם ביטערן חורבן וואס זיי האבן אנגעמאכט אין ירושלים און אין דעם בית המקדש.

זייער צובראכען הארץ האט זיי נישט געלאזט צו לאנג קלאגען און טראכטען, און זיי האבן זיך באלד גענומען צו פחארזעכאטזען די אלע צולבלארטאכזענזע זאכען און מקריב זיין קרבנות. דעם מזבח וואס די יאוטנהים האבן דערויף מקריב געווען פאר זייער עבודה זרה, האבן זיי צולבלארטאכזען און אוועק געפירט די שטיינער.

דער מעשה פון חנוכה איז געשעהן בשנת ג' אלפים תרכ"ב לבריאת העולם.

די טאג וואס זיי האבן צוריק אויינאגזענולמזען ירושלים און דעם בית המקדש, איז געווען כ"ה כסלו. קרבנות האבן זיי שוין געקענט מקריב זיין, אבער עס האט נאך אויסגעפעלט אויל פאר די מנורה. ווייל אלע אויל וואס האט זיך דארט געפונען, האבן די יאוטנהים מטמא געווען. און נייע אויל האבן זיי נאך נישט געהאט. און עס דויערט אכט טעג ביז מען מאכט פרישע אויל.

דער אייבערשטער האט זיי געהאלפען אין זייער צרה, און מהיטאאחמטאהאל טרעפן זיי א פארמאכטן קריגעל מיט ריינע אויל, פחאראסאטזעמאפלזעלאט מיט דעם זיגעל פון דעם כהן גדול. אין די קריגעל איז אבער געווען גענוג אויל נאר פאר איין נאכט, און עס איז געשעהן א נס אז מ'האט געקענט צינדען פון דעם קריגעל פאר אכט נעכט, ביז מ'האט געהאט פרישע אויל.

דעם נעקסטען יאהר האבן די חכמים באשטימט די אכט טעג פון כ"ה כסלו פאר טעג פון לויב און געזאנג פארן באשעפער, און אנצוצינדען אכט לעכט, אלץ אנדענק פאר די גרויסע ניסים און חסדים.

נאך די מעשה פון חנוכה איז צוריק דער מלכות צו די יודען. מען האט געשטעלט א מלך אויף די יודען אויף מער ווי 200 יאהר, ביזן צווייטען חורבן בית המקדש.

אין די ווארט "חנוכה" זענען מרומז צוויי זאכען: 1) "חנו-כה". "חנו" - זיי האבן גערוהט פון די מלחמה, "כה" - אין כ"ה כסלו. 2) "חנוכה" איז ראשי תיבות: "ח' נ'רות ו'הלכה כ'בית ה'לל". אז די הלכה איז אזוי ווי בית הלל, אז די ערשטע נאכט צינדט מען אהן איין לעכט, און אזוי ווייטער, און אין די אכטע נאכט, אכט לעכט. און נישט אזוי ווי בית שמאי, וואס האלט אז די ערשטע נאכט צינדט מען אהן אכט לעכט, און אזוי ווייניגער און ווייניגער, ביז די לעצטע נאכט, נאר איין לעכט.

דער טעם פארוואס בית הלל האלט "מוסף והולך" ווייל מעלין בקודש ולא מורידין.


אין מדרש שטייט אז די מלאכת המשכן האט זיך געענדיגט אין כ"ה כסלו, נאר דער אייבערשטער האט געווארט ביז ניסן, וואס דעמאלס איז יצחק געבוירען געווארן. האט דער אייבערשטער געזאגט: "עלי לשלם לכסלו" (איך דארף באצאלן פאר כסלו) האט דער אייבערשטער דאס באצאלט אין די צייט פון די חשמונאים, און ער האט דעמאלס נאכאמאהל באנייט די בית המקדש.

קרעדיט: מאירקע (חדשות אנ"ש)

[אלעקסיי]

נאך פון דארט

הלכות ומנהגי חנוכה

דיני הדלקת הנרות:
מען דארף געווארענט זיין שטארק אין נרות חנוכה, ווייל די גמרא זאגט "הזהיר בנרות הוין לי' בנים תלמידי חכמים, שנאמר כי נר מצוה ותורה אור" (דער וואס גיבט אכטונג צו האבן שיינע לעכט, וועט ער אין דעם זכות זוכה זיין צו קינדער תלמידי חכמים) און רש"י זאגט דארט אז דאס גייט ארויף אויף די לעכט פון שבת און אויך פון חנוכה. (דאס איז אויך דער טעם פארוואס מען איז אזוי מקפיד צו האבן שיינע לעכטעלעך פאר שבת קודש, ווייל עס איז א סגולה פאר גוטע קינדער. אנדערע זאגן אז אויב מען נוצט שמן זית איז דאס א ספיציעלע סגולה פאר גוטע קינדער).

דער זמן פון אנצינדען די חנוכה לעכט, הייבט זיך אהן ביי דעם "צאת הכוכבים. צום ערשט דאווענט מען מעריב, ווייל מעריב זאגט מען שטענדיג יעדען טאג, און חנוכה לעכט איז נישט שטענדיג, און די שטענדיגע מצוה דארף מען אייביג צום ערשט טוהן, (תדיר ושאינו תדיר, תדיר קודם). נאך א טעם, ווייל מען לייענט קריאת שמע ביי מעריב, און דאס איז א מצוה מדאורייתא, און "הדלקת הנרות" איז א מצוה מדרבנן.

לכתחלה דארף מען צונדען דער ערשטע האלבע שעה פון די נאכט וואס דאס איז דער שיעור פון "עד שתכלה רגל מן השוק", אבער אויב עס איז אריבער די צייט און ער האט נאכנישט אנגעצינדען קען ער אנצינדען א גאנצע נאכט, אפילו גאהר שפעט ביינאכט, און דעמאלס זאל ער אויך אריינלייגן געניג אויל אז עס זאל ברענען א האלבע שעה, כאטש עס איז נישט די ערשטער האלבע שעה פון די נאכט. אבער אויב קיינער איז שוין נישט אויף אין שטוב, און עס איז בכלל נישט דא קיין פרסומי ניסא מוז ער צונדען אהן א ברכה.

מען דארף אנצינדען די מנורה באלד נאך וואס מען קומט אהיים פון שוהל. דערפאר איז בעסער צוצוגרייטן די אויל און די קנויטען איידער מען גייט דאווענען מעריב. ווען עס קומט אהן די צייט פון "הדלקת הנרות" טאר מען גארנישט טוהן, אפילו נישט לערנען, נאר באלד אנצינדען די לעכט. עס איז אויך אסור אנצוהייבען א סעודה אדער אן ארבעט א האלבע שעה פאר עס איז די זמן פון "הדלקת הנרות", ווייל עס וועט זיך קענען פארשלעפען די סעודה אדער ארבעט, און עס וועט אריבער גיין די זמן פון "הדלקה".

יעדער איז מחויב אין "נרות חנוכה", סיי מענער און סיי פרויען, כאטש עס איז א מצות עשה שהזמן גרמא, וואס נארמאל איז "נשים פטורות" דאך דא זענען זיי מחויב, ווייל אויך אויף זיי איז נגזר געווארן די גזירות, קומט אויס אז דער נס איז זיי אויך געשעהן, אויך איז א חלק פון דעם נס געשעהן דורך א פרוי "יהודית". אבער פרויען זענען יוצא ווען דער מאן צינד די מנורה.

מען זאל איינזאמלען אלע מענטשען פון שטוב ווען מען גייט צונדען די לעכט, כדי אז עס זאל זיין "פרסומי ניסא".

נרות בבית המדרש:
דער מנהג איז צו צינדען לעכט אין בית המדרש, אבער דארט צינדט מען פאר מעריב, ווייל דעמאלטס געפונען זיך אלע מענטשן אין בית המדרש. און עס דארף זיין "פרסומי ניסא" (צו אנטפלעקן די נס פאר יעדעם איינעם).

מען מאכט א ברכה אויף די נרות פון שוהל וועגן פרסומי ניסא, פונקט ווי מען מאכט א ברכה אויף הלל אין שוהל.

די נרות אין שוהל צינדט מען אהן אויף די דרום זייט פון דער שוהל, אזוי ווי אין דער בית המקדש וואס דער מנורה איז געשטאנען אויף דרום זייט. די לעכט זאלען זיין אויסגעשטעלט פון מזרח צו מערב, אזוי ווי אין דער בית המקדש.

דער וואס צינדט אהן די לעכט אין שוהל זאל שטיין מיט זיין פנים צו צפון, און ער הייבט אהן צו צינדען פון די רעכטע זייט, וואס דאס איז נענטער צו די ארון הקודש, און די אנדערע טעג הייבט ער אהן פון די לינקע זייט, און ער צינט גייענדיג צו די רעכטע זייט (ארון הקודש).

מען איז נישט יוצא מיט די נרות פון שוהל, נאר מען מוז נאכאמאהל אנצינדען אין די היים.

אין שו"ת בנין שלמה ווערט געברענגט אז דער טעם פארוואס עס זענען דא וואס פירען זיך אויך אנצוצידען אין שוהל בייטאג לעכט, דאס איז כדי יוצא צו זיין דער שיטת הרמב"ם (פ"ג הל' תמידין ומוספין) אז בייטאג האט אויך געדארפט ברענען דער מנורה אין בית המקדש. (און דאס איז די הטבת הנרות, אנצוצינדען די לעכט, אויב עס האט זיך אויסגעלאשן).

מקום הנחת המנורה:
די גמרא זאגט אין מסכת שבת (דף כ"א:) אז מען דארף אוועק שטעלן די מנורה לעבען די טיהר פון דעם הויז פון דרויסען, דארט ווי מענטשן גייען אריבער. און עס דארף ליגען א טפח נאהנט צו די טיהר, ווייל אויב עס וועט זיין ווייטער אוועק פון טיר אינדרויסען וועט מען נישט וויסען אז דאס איז זיין מנורה.

די מנורה זאל שטיין ביי די לינקע זייט, כדי די מזוזה זאל זיין ביי די רעכטע זייט און די מנורה אויף די לינקע, אזוי וועט אויסקומען אז דער בעל הבית איז ארום גענומען מיט מצוות.

אין די צייט וואס די גוים האבן געמאכט א גזירה אז מ'טאהר נישט צינדען קיין לעכט, נאר אין זייערע טמא'נע קירכעס, האבן די אידן מער נישט געקענט אנצינדען די מנורה ביי די טיהר פון דרויסען, האבן די חכמים פון די פריערדיגע דורות מתקן געווען אז מ'זאל צינדען אינעווייניג אין הויז. אבער אפילו ווען מען צינדט אינעווייניג, זאל מען אויך אנצינדען ביי א טיר אויף די לינקע זייט. אויב מען קען זאל מען שטעלען די מנורה ממש "בחלל הפתח" דאס מיינט אינמיטן די שוועל.

אויב עס איז דא עטליכע וואס צינדען אין שטוב, זאל אויך איינער צינדען ביים פענסטער כדי אז עס זאל אויך זיין פרסומי ניסא פאר די "עוברים ושבים".

כדי צו וויסן פינקטלעך די פלאץ ווי די מנורה דארף ליגן, וועלען מיר צום ערשט אראפברענגען די שיעורים, כדי אז מען זאל קענען אויסרעכענען אלע שיעורים פון טפחים און אמות. דער חזון איש האלט אז ביי א מצוה דרבנן (למשל חנוכה) איז א טפח 3.78 אינטשעס, (9.62 סענטעמעטער) און ביי א מצוה דאורייתא (למשל דער שיעור פון ציצית) איז ער מחמיר אז א טפח איז 3.866 אינטשעס, (9.82 סענטעמעטער) און הרב א"ח נאה, אין זיין ספר שיעורי תורה האלט, אז א טפח איז אייביג 3 אינטשעס (2.54 סענטעמעטער). ווען מען וויל אויסרעכענען ווי גרויס א אמה איז, דארף מען צולייגען 6 מאהל אזוי פיל, ווייל עס איז דא 6 טפחים אין א אמה. [פון דא האבן מיר גענומען די שיעורים לקולא און לחומרה.]

די בעסטע וועג מקיים צו זיין די מצוה איז, צו שטעלן די מנורה העכער דריי טפחים פון די ערד און נידריגער פון צעהן טפחים. דאס מיינט צווישען בערך 12 אינטשעס און 30 אינטשעס לחומרה, און בערך צווישען 9 אינטשעס און 37 אינטשעס לקולא [אין ספרי קבלה ווערט געברענגט אז מען זאל צינדען די מנורה פוקט ביי 7 טפחים פון די ערד]

אויב מען לייגט דער מנורה העכער צוואנציג איילען איז מען נישט יוצא, ווייל אזוי הויך קען אן אויג פון א מענטש נישט דערגרייכען. דערפאר די מענטשן וואס וואוינען אין די הויכע שטאקען וואס זענען העכער צוואנציג איילען פון די גאס, זאלען בעסער נישט אנצינדען ביי דעם פענסטער, ווייל עס וועט נישט זיין "פרסומי ניסא", נאר ער זאל אין אזא פאל צינדען אין שטוב לעבן א טיר. צוואנציג איילען איז 30 פיס (אדער 39 פיס לקולא)

עס איז וויכטיג צו באמערקען, אז די אלע שיעורים מיינט מען די פלאץ ווי עס זאל זיין די פלאם. עס זענען דא וואס האלטען אז דער גאנצע מנורה דארף זיין ביי די ריכטיגע שיעור, דערפאר זענען דא וואס זענען מחמיר, און זיי נוצען א "וואנט מנורה" דאס הייסט, אז עס האט נישט קיין הויכע פיס, אזוי קען דער גאנצע מנורה זיין אין די ריכטיגע פלאץ.

מען זאל נישט שטעלן די מנורה אין א פלאץ וואס מען שטעלט די מנורה א גאנץ יאהר, כדי מען זאל דערקענען אז דאס איז נישט סתם א לעכט, נאר דאס איז די לעכט פון חנוכה.

מיר פסק'ענען "הדלקה עושה מצוה" און נישט "הנחה עושה מצוה", קומט אויס אז אויב דער מנורה איז "פונקט" געלעגן אין די ריכטיגע פלאץ (נישט לשם מצות חנוכה) קען ער דאס דארט אנצינדען, און ער דארף דאס נישט נאכאמאהל אהינלייגן לשם מצות חנוכה. דאך מוז ער אנצינדען די מנורה אין דעם פלאץ ווי ער גייט דאס אנצינדען, און נישט אנצינדען אינערווייניג און נאכדעם ארויסטראגן, ווייל דער וואס גייט זעהן וועט מיינען אז דאס איז נישט קיין "חנוכה לעכט" נאר ער טראגט ארום די לעכט פאר זיין אייגענע נוצען. וועגן דעם זאל מען בכלל נישט רוקען די מנורה דער ערשטער האלבע שעה וואס עס ברענט.

די לעכט דארפן זיין גלייך אין איין שורה, און נישט איינע העכער פון די צווייטע, אדער רונדיג, אדער איינע ארויס פון די שורה און די צווייטע אריין.

עס זאל זיין א ליידיגע פלאץ צווישען יעדן לעכט, כדי אז דער פלאם זאל זיך נישט דערנענטערען, און עס וועט ווערען ווי א מדורה.

די ליקוטי מהרי"ח ברענגט אראפ אז עס זענען דא וואס פירן זיך אנצינדען בגדי שבת צו חנוכה לעכט. אסאך צדיקים טוען אהן ממש בגדי שבת, אנדערע צדיקים טוען אהן א קאלפיק, און אנדערע האבן נישט געהאט די מנהג בכלל.

סדר הדלקת הנרות:
די ערשטע נאכט מאכט מען דריי ברכות פארן אנצינדען די לעכט: 1) אשר קדשנו במצותיו וצונו להדליק נר של חנוכה. 2) שעשה נסים לאבותינו בימים ההם בזמן הזה. 3) שהחיינו וקיימנו והגיענו לזמן הזה. די אנדערע נעכט, מאכט מען נישט קיין "שהחיינו". אויב מען האט פארגעסן די ערשטע נאכט "שהחיינו", זאגט מען דאס די אנדערע נאכט.

די ערשטע נאכט צינדט מען אהן די לעכט פון די רעכטע זייט פון די מנורה. די צווייטע נאכט פארמערט מען נאך א לעכט, אזוי ווי בית הלל האלט. מען הייבט אהן די נייע לעכט פון די לינקע זייט, (דאס מיינט דער לעכטל דערנעבן) און דערנאך די ערשטע לעכט. און אזוי יעדע נאכט הייבט מען אהן ביי די לינקע זייט און מען גייט צו די רעכטע. ווייל שטענדיג דארף מען זיך אומקערן צו די רעכטע זייט.

דער טעם פארוואס מען צינט אייביג אהן די נייע לעכט, ווייל דאס איז די מערסטע באליבט, ווייל דאס באווייזט אויף דעם "התגברות הנס" וואס האט זיך באוויזען אין יענעם טאג.

נאכ'ן צינדען, זאגט מען דעם נוסח פון "הנרות הללו". מען זאגט דאס נאך דעם וואס מ'האט שוין אנגעצינדען איין פלאם. מען זאגט דאס אין די צייט וואס מען צינדט אהן די אנדערע לעכט. בשעת'ן צינדען איז אסור צו רעדן.

מען פירט זיך צו זאגן 7 מאהל ויהי נועם, און מען בלייבט לעבן די לעכט א האלבע שעה, און מען זינגט שירות ותשבחות.

עס איז דא אסאך מנהגים וועלכע און ווי אזוי מען זאגט די פיוטים ביים חנוכה לעכט ע"כ זאל זיך יעדע פירען לויט זיין מנהג וואס ער האט מקובל מאבותיו ומרבותיו.

די אורחות חיים ברענגט א טעם פארוואס מען זאגט ביי די לעכט 7 מאהל ויהי נועם, ווייל די חשמונאים, איידער זיי זענען אריין אין מלחמה מיט די יוונים, האבן זיי געזאגט 7 מאהל ויהי נועם, און אזוי האבן זיי געזיגט.

שאר דיני המנורה:
די בעסטע וועג פון די מצוה איז, אנצוצינדען מיט "שמן זית" (אליוו אויל). עס איז דא אויף דעם צוויי טעמים, איין טעם איז, ווייל דער נס איז געשעהן מיט שמן זית. דער צווייטער טעם איז, ווייל שמן זית ברענט די שענסטע פון אלע אוילען. אבער אויב מען קען נישט באקומען קיין שמן זית, איז אויך מותר צו צינדען מיט אנדערע סארט אויל וואס זייער פלאם איז קלאהר און שיין, אדער מיט וואקסענע לעכט.

עס איז וויכטיג צו באמערקען אז ווען מען גייט איינקויפן שמן זית אין געשעפט, זאל מען וויסען וואס מען קויפט, ווייל עס איז דא אסאך געשעפטן וואס פארקויפן שמן זית וואס איז נישט אזא גוטע שמן זית. כדי צו וויסען וואס איז יא גוט, און וואס עס איז נישט גוט וועלען מיר אראפ שרייבן די ענגלישע ווערטער, כדי מען זאל וויסען וואס צו זיכען.POMMACE OLIVE OIL מיינט די שמרים פון די אויל, און דאס ברענט נישט גוט. נישט נאר עס ברענט נישט גוט, נאר די אויל איז זייער נישט קייט בע'טעם'טע אויל ווייל די מנורה ווערט אינגאנצען קלעבעדיג פון די שמן, ווייל ווען עס ווערט אביסל אלט ווערט דאס זייער קלעבעדיג. (מען זאל זיך נישט לאזן פאפען, ווייל אין אסאך געשעפטן שטייט אויף דעם באטעל "שמן זית זך", אבער אויב איר וועט קוקען אויף די ענגלישע אותיות וועט איר זעהן אז דאס זייער ווייט פון זך) אויב עס שטייט פשוט OLIVE OIL איז דאס געהעריגע שמן זית, אבער נישט "זך". אויב מען וויל האבן שמן זית זך, וואס דאס איז דער בעסטער דארף מען קויפן VIRGIN OLIVE OIL, אדער EXTRA VIRGIN OLIVE OIL.

מען דארף אריין לייגען גענוג אויל אז עס זאל ברענען צום ווייניגסטענ'ס א האלבע שעה. און אויב ס'האט זיך פארלאשען אינמיטען די האלבע שעה, כאטש לויט דער דין דארף מען נישט צוריק אנצינדען, דאך זאל מען מחמיר זיין און צוריק אנצינדען.

אלע "פתילות" זענען כשר, אבער דער בעסטער איז צו נוצען צמר גפן (קאטען באלס).

מען דארף נישט טוישען יעדער נאכט די קנויטען. עס זענען דא וואס פירען זיך יא צו טוישען יעדער נאכט, עס זענען אבער דא וואס זענען דוקא מקפיד נישט צו טוישען די קנויטען, ווייל אלטע קנויטען ברענען אסאך שענער. (ומהאי טעמא נוצן זיי דוקא פאר די נייע לעכטל אן אלטע קנויט און נישט א נייע, כדי אז עס זאל נישט זיין קיין הפסק צווישען די ברכה און די צינדען, ווייל אן אלטע קנויט צינדט זיך אהן אסאך שנעלער.

אויב עס איז איבער געבליבן אויל אין די לעכט, זאל מען דאס נוצען דער צווייטע נאכט, און אויב נאך די אכטע נאכט איז איבער געבליבן אויל, זאל ער מאכען א פייער און דאס פארברענען באזונדער. ווייל די אויל איז הייליג געווארען וועגן די מצוה, און מען טאהר דאס נישט נוצען פאר אנדערע זאכען. דער זעלבע איז מיט די איבערגעבליבענע קנויטען.

אסור להשתמש לאור הנרות:
עס איז אסור זיך צו באנוצען מיט די לעכטיגקייט פון די לעכט, ווי למשל: צו לערנען לעבען איהר לעכטיגקייט, אדער ציילען געלט. ווייל מען דארף דערקענען א חילוק צווישן די לעכט פון די מצוה און די אנדערע לעכט. אויך אין בית המקדש איז געווען אסור הנאה צו האבן פון די לעכטיגקייט פון די מנורה.

די אחרונים זענען מחמיר אז אפילו נאך די האלבע שעה זאל מען זיך אויך נישט באנוצען מיט די לעכט, ווייל דער וואס זעהט וועט מיינען אז אויך אין די האלבע שעה מעג מען זיך באנוצען דערפון.

מען לייגט צו נאך א לעכט וואס הייסט דער "שסחמזשס". ווייל אויב מען וועט זיך באנוצען מיט די לעכטיגקייט, זאל מען זיך באנוצען מיט דעם "שסחמזשס". מען שטעלט דאס אוועק העכער פון די אנדערע לעכט, כדי אז מ'זאל דערקענען אז דאס איז נישט פון די לעכט פון די מנורה. דער מנהג איז, צו נעמען פאר דעם "שסחמזשס" א וואקסענע לעכט.

אורח היכן מדליק:
א מענטש וואס איז נישט אינדערהיים חנוכה ביינאכט, איז דער הלכה אזוי: אויב מען צינדט נישט קיין לעכט ביי איהם אינדערהיים, זאל ער בעטן פון דעם בעל הבית דארט ווי ער שטייט איין, אז ער זאל איהם געבען א מנורה אליין אנצוצינדען. אויב דער בעל הבית האט נישט קיין איבריגע מנורה, דעמאלס זאל ער געבן אביסל געלט פאר איהם, און מיט דעם ווערן א שותף אין די אויל. אדער דער בעל הבית זאל אינזין האבן איהם צו געבן די אויל פאר א מתנה. און דערנאך איז בעסער אז דער בעל הבית זאל צולייגען נאך אביסל אויל פאר יענעמס וועגן.

אויב ער ווייסט זיכער אז איינער צינדט פאר איהם אינדערהיים, איז ער פטור פון ווערן א שותף מיט דעם בעל הבית, אבער ער זאל הערן פון איהם די ברכות. און אויב ער וויל מחמיר זיין, זאל ער צינדען אהן א ברכה.

סדר הדלקה בער"ש ובמוצ"ש:
ערב שבת, צינדט מען אהן די חנוכה לעכט איידער מען צינדט אהן די שבת לעכט, ווייל ווען מען צינדט אהן די שבת לעכט, איז די פרוי מקבל שבת, דעמאלס וועט זי שוין נישט קענען יוצא זיין מיט נר חנוכה.

ערב שבת זאל מען נישט אוועק שטעלן די מנורה לעבען די טיהר וואס מען גייט דארט שטענדיג אריבער, ווייל מיט דעם עפענען און פארמאכען די טיהר קענען זיך די לעכט פארלעשען.

מוצאי שבת איז דא א מחלוקת וואס עס קומט קודם, צו הבדלה אדער נרות חנוכה. מיר פירען זיך ווי די ט"ז, צו מאכן הבדלה קודם, און נאכדעם צינדט מען אהן די נרות חנוכה ווייל "תדיר ושאינו תדיר, תדיר קודם".


סדר התפילה בחנוכה:
אלע אכט טעג חנוכה לייגט מען צו, נאך מודים (בהודאה) די תפילה פון "ועל הניסים.... בימי מתתיהו בן יוחנן כהן גדול". אויב מ'האט פארגעסן און נישט געזאגט "ועל הניסים", און מען האלט נאך פאר דאס ווארט "השם" פון "ברוך אתה השם, הטוב שמך ולך נאה להודות", דעמאלס זאל ער זאגן "ועל הניסים" און איבער זאגן "ועל כולם וגו'". אויב מ'האט שוין געזאגט "השם", דעמאלס זאגט מען נישט איבער. אלע אכט טעג חנוכה זאגט מען גאנץ הלל.

קריאת התורה:
אלע אכט טעג פון חנוכה לייענט מען פון די פרשת הנשיאים אין פרשת נשא, און מען רופט אויף דריי מענטשען.

דער טעם פארוואס מען לייענט די פרשת הנשיאים איז, ווייל די מלאכת המשכן איז באמת געענדיגט געווארן כ"ה כסלו, און ראש חודש ניסן האבן די נשיאים געברענגט זייערע קרבנות.

דער ערשטער טאג חנוכה הייבט מען אהן פון "ויהי ביום כלות משה" ביז "נחשון בן עמינדב", און יעדען טאג לייענט מען נאך א נשיא. זאת חנוכה ענדיגט מען צו ביז סוף פרשת נשא און מען הייבט אהן פרשת בהעלותך ביז "כן עשה את המנורה".

ראש חודש טבת (ווען עס געפאלט אין די וואכן) נעמט מען ארויס 2 ספרים. צו דעם ערשטן ספר תורה רופט מען אויף 3 מענטשען, און מען לייענט פון ראש חודש, ווייל תדיר ושאינו תדיר תדיר קודם. און צו דעם צווייטן ספר תורה רופט מען אויף איין מענטש און מען לייענט פון חנוכה.

שבת חנוכה נעמט מען ארויס 2 ספרים. אין דער ערשטער לייענט מען דעם פרשת השבוע. און אין דעם צווייטען רופט מען אויף צו מפטיר דער קריאה פון חנוכה.

אויב ראש חודש טבת געפאלט שבת חנוכה, נעמט מען ארויס 3 ספרים, אין דער ערשטער לייענט מען דעם פרשת השבוע, צום צווייטען ספר תורה רופט מען אויף איין מענטש און מען לייענט פון ראש חודש, און מען הויבט אהן "וביום השבת", און אין דעם דריטען ספר לייענט מען דעם מפטיר פון חנוכה.

אייביג לייענט מען דעם הפטורה פון "רני ושמחי" וואס דאס איז דער הפטורה פון שבת חנוכה, אפילו עס געפאלט אין ראש חודש, כאטש עס איז דא א כלל, אז תדיר ושאינו תדיר תדיר קודם אבער "פרסומי ניסא איז וויכטיגער" און אויך ווייל אייביג לייענט מען די הפטורה פון וואס מען האט געענדיגט, און דא האט מען געענדיגט (אין דעם דריטען ספר תורה) פון חנוכה.

שאר דיני ימי חנוכה:
חנוכה זאגט מען נישט קיין תחנון, למנצח און מען זאגט נישט קיין הספדים.

חנוכה איז נישט אזא מצוה פון פארמערן אין סעודות אזוי ווי פורים, ווייל פורים איז געווען די גזירה פון המן צו הרג'ענען די גוף פון די אידן ווייל זיי האבן הנאה געהאט פון די סעודה פון אחשוורוש, און די נס איז געקומען אויך ביי די סעודה וואס אסתר האט געמאכט פאר אחשורוש און המן, דערפאר האט מען באשטימט צו געדענקן דעם נס, מיט א סעודה, אבער חנוכה איז געווען די גזירה קעגן די רוחניות'דיגע תורה און נשמה פון די אידן. דערפאר האט מען באשטימט צו געדענקן די נס מיט אנצינדען די מנורה וואס איז מרמז אויף די לעכטיגקייט פון די תורה. פון דעסטוועגן איז דא אביסל א מצוה צו פארמערן אין סעודות, אויב מען זינגט זמירות שירות ותשבחות פארן באשעפער פאר דעם גרויסען נס בשעתן סעודה, ווערט די סעודה גערעכנט אלץ א סעודת מצוה.

מען זאל פארציילן פאר די משפחה די גרויסע ניסים וואס דער אייבערשטער האט פאר אונז געטוהן, און וואס ער טוט מיט אונז כסדר.

נאך א טעם פארוואס פורים האט מען קובע געווען "במשתה ושמחה" און חנוכה האט מען קובע געווען "בהלל ובהודאה", ווייל פורים איז געווען די גזירה צו הרג'ענען די גופים, וואס דאס איז "ביטול משתה ושמחה" (ווייל א גע'הרג'עטע מענטש, קען שוין נישט עסען אדער טרונקען), האט מען קובע געווען "במשתה ושמחה" ווייל דער נס איז געווען אז מען איז געבליבן לעבן, אבער חנוכה איז געווען די גזירה צו אוועק גיין ח"ו פון דעם יודישע וועג, דאס הייסט אז מען זאל ח"ו מער נישט דינען דעם אייבערשטן, וועגן דעם האט מען קובע געווען "בהלל ובהודאה", צו געדענקען אז זיי האבן געוואלט צונעמען "הלל והודאה להשם יתברך".

עס איז א מנהג צו עסן מילכיגס חנוכה, צו געדענקן דעם גרויסען נס וואס האט פאסירט מיט די צדיקת יהודית וואס האט געגעבן צו עסן קעז פאר דעם קעניג העליפארני, און דורך דעם האט זי איהם באזיגט און אפגעשניטען זיין קאפ.

ביים בענטשן זאגט מען "ועל הניסים" אינמיטען די צווייטע ברכה פאר "ועל הכל". אויב מ'האט פארגעסן צו זאגן, און מ'האט זיך דערמאנט איידער מ'האט געזאגט "השם" פון על הארץ ועל המזון, זאל מען דאס דארט זאגן, און ווייטער זאגן "ועל הכל". און אויב מ'האט זיך דערמאנט נאך דעם וואס מ'האט שוין געזאגט "השם", דעמאלס ווען מען קומט אהן צו "הרחמן הוא יזכנו", זאל מען זאגן: "הרחמן הוא יעשה לנו ניסים ונפלאות כשם שעשית לאבותינו בימים ההם ובזמן הזה. בימי מתתיהו וגו'".

חנוכה איז א מנהג צו שפילען מיט א דריידל וואס איז אויפגעקריצט אויף דעם די אותיות "נ-ג-ה-ש" וואס זענען ראשי תיבות: "נס גדול היה שם". דער טעם דערפון איז, ווייל ווען די אידן זענען געווען אין די היילען און געלערנט תורה באהאלטענערהייט, האבן זיי צוגעגרייט דריידלעך, אז אויב די יונים וועלן אנקומען, וועלן זיי באהאלטען זייערע ספרים און אנהייבן שפילען דריידל.

נאך א טעם, ווייל נ.ג.ה.ש. איז די זעלבע אותיות ווי "ג' שנה" דאס מיינט "גמר שנה" דאס קומט מרמז זיין אז חנוכה איז די השלמה פון די גמר חתימה, און אזוי וועלען מיר זיך דערמאנען אז מיר זאלן תשובה טוהן.

חנוכה איז א גרויסע ענין צו זאמלען געלט פאר צדקה.

דער פרי מגדים זאגט, אז דער טעם פארוואס מען פירט זיך צו טיילען צדקה חנוכה איז ווייל די יונים האבן געוואלט מבטל זיין די דריי עמודים אויף וואס די וועלט שטייט, דאס איז "תורה עבודה וגמילת חסדים". וועגן דעם האבן חז"ל קובע געווען אז מען זאל חנוכה אנצינדען לעכט דאס איז קעגען די לעכטיגקייט פון די תורה וואס זיי האבן געוואלט מבטל זיין ווי מיר ווייסען דאך אז "נר מצוה ותורה אור", וועגן דעם וואס זיי האבן געוואלט מבטל זיין "עבודה" האבן זיי קובע געווען חנוכה "בהלל ובהודאה", און וועגן דעם וואס זיי האבן געוואלט מבטל זיין "גמילת חסדים" האט מען קובע געווען אז מען זאל געבען אסאך צדקה אין חנוכה.

חנוכה איז מותר צו טוהן מלאכות, אבער דער מנהג איז, אז די פרויען טוהן נישט קיין מלאכות אין די האלבע שעה וואס די לעכט ברענען. ווייל זיי האבן אויך געהאט א חלק אין דעם נס, וועגן די מעשה פון יהודית.

דער לעצטער טאג חנוכה הייסט "זאת חנוכה" דער טעם פארוואס עס הייסט זאת חנוכה איז ווייל מען לייענט די פרשה פון "זאת חנוכת המזבח".

עס ווערט געברענגט אין ספרים הקדושים אז זאת חנוכה איז דער גמר החתימה פון די ימים נוראים. עס איז דא דערפאר א רמז פון א פסוק אין ספר ישעי' (ישעי' כ"ב) "בזאת יכופר עון יעקב", "בזאת" אין זאת חנוכה, "יכופר עון יעקב" איז דער גמר פון די כפרה פון די זינד פון די יודן.

קרעדיט: מאירקע (חדשות אנ"ש)

[אלעקסיי]

נאך

דברי תורה לחנוכה

חנוכה ח' ימים: עס ווערט געברענט אין "רוקח" אז פארוואס שטייט אין "פרשת אמור" נאנט די פרשה פון סוכות צו די פרשה פון די שמן אין לעכט? אונז צו לערנען אז אזוי ווי סוכות איז אכט טעג זאל מען אויך מאכן חנוכה אכט טעג. לויט דעם קען מען זאגן אז דער אייבערשטער האט געמאכט לעכטיג די אויגן פון חז"ל צו טרעפן א סמך אין תורה אז מ'זאל מאכן אכט טעג. (בני יששכר)

והדליקו נרות בחצרות קדשיך: דער שפת אמת זי"ע האט געזאגט די טעם פארוואס די לעצטע נס פאר דעם ביטערן און לאנגן גלות איז געווען מיט לעכטיגקייט, די נס חנוכה, כדי עס זאל פארשפרייטן לעכטיגע פינקן אין דעם שווארצן טינקעלע גלות.

שמן זית: רבי ישראל פון טשארטקאוו זי"ע האט אזוי געזאגט: מיר זאגן ביי מעריב: "בחכמה פותח שערים". די אויל פון די מנורה זענען מרמז קעגן "חכמה". צו ווייזען אז אין די זכות פון חנוכה לעכט עפענען זיך אויף די טויערן פון פרנסה, רפואות, ישועות און גאולה שלימה.

מצוה להניחם למעלה משלשה טפחים, ולמטה מעשרה טפחים: אין "תפארת שמואל" שטייט: דער דין פון נר חנוכה איז, נישט צו לייגען העכער 10 טפחים און נישט נידריגער פון 3. צו ווייזען א רמז, אז א יוד טאר זיך נישט האלטען אזוי נידריג, אז ער קען שוין סיי ווי נישט פארעכטען און לערנען תורה, - און אויך נישט צו הויך, אז ער איז שוין א גרויסער צדיק און תלמיד חכם, אז ער דארף שוין נישט לערנען. די ביידע מידות זענען נישט באליבט ביים אייבערשטען.

נר פתילה שמן: דער חידושי הרי"ם זצ"ל האט אזוי געזאגט: דאס ווארט "נפש" איז נוטריקון: "נר פתילה שמן". מרמז צו זיין, אז אזוי ווי די לעכט באלייכט נישט, נאר נאך דעם וואס די קנויט ברענט און די אויל ווערט ווייניגער. אזוי אויך איז דער מענטש: וויפוהל ער פארמינערט פון זיך די גשמיות'דיגע ענינים, אלץ מער איז ער זוכה צו די לעכטיגקייט פון דעם אייבערשטען.

רבי אברהם פון סאכאטשוב (דער אבני נזר) זי"ע, האט געזאגט: א מענטש דארף זיך אפלערנען א מוסר השכל פון די חנוכה ליכט. אזוי ווי די אויל פון די ליכט ווערט נאכגעצויגען צו די קנויט - אפילו ער ווייסט אז ער ווערט באלד פארברענט - אזוי אויך דארף א יוד זיך נאכציהען צום אייבערשטען, אפילו ער ווייסט אז דורך דעם וועט ער פארלירן געלט ווייל ער וועט נישט קענען גענוג ארבעטן. נאר ער זאל זיך פארלאזן אויפן אייבערשטען, אז ער וועט איהם שוין העלפן.

להביט על הנרות: דער קאזשניצער מגיד זי"ע האט געזאגט, אז צו קוקען אויף די חנוכה לעכט, איז א סגולה ממשיך צו זיין די קדושה פון חנוכה צו די נידריגע טעג פון חודש טבת און שבט.

וקבעו שמונת ימי חנוכה: מען דארף געווארענט זיין אז די שמונת ימי חנוכה זאל זיין "קבעו" דאס מיינט "קבוע בלבנו", אז מען זאל קיינמאהל נישט פארגעסען די הייליגע טעג פון חנוכה. (אמרי חיים)

מצות נר חנוכה עד שתכלה רגל מן השוק: די מצוה פון נר חנוכה וואס דאס איז דער אור הגנוז, זאגן אונז חז"ל אז אויב מיר ווילען זוכה זיין צו דער אור הגנוז דארף זיין "עד שתכלה רגל מן השוק" דאס הייסט אז מען זאל זיך נישט דרייען אויף די גאסען, נאר מען זאל זיצען אין די ד' אמות של הלכה. (אמרי חיים)


הדלקה אותה מצוה ולא הנחה: ביי תורה ומצוות דארף דאס זיין מיט א "ברען", און נישט "בניחותא" אהן קיין חיות אדער חשק, כמצות אנשים מלומדה ח"ו. (אמרי חיים)


36 לעכט: רבי פנחס קאריצער זי"ע זאגט, אז די 36 לעכט פון די מנורה זענען קעגען די 36 מסכתות פון ש"ס.

חנוכה מסוגל לרפואה: דער בעל "אמרי נועם" זצ"ל זאגט, אז דאס וואס די ספרים הקדושים זאגן אז די חנוכה טעג זענען מסוגל צו ברענגן א רפואה שלימה פאר קראנקע מענטשן, איז מרומז אין שמונה עשרה. די ווערטער: "כי א-ל מלך רופא נאמן" איז די זעלבע בגימטריא ווי: "להדליק נר חנוכה".

אין של"ה הקדוש שטייט אז חנוכה איז מרמז אויפ'ן "חנוכת העולם" דעם באנייען פון דעם וועלט, ווייל דער גאנצע וועלט איז באשאפען געווארן וועגן די תורה און קיום המצוות, און די יונים האבן דאס געוואלט מבטל זיין, און ווען די חשמונאים האבן זיך געשטארקט, איז דעמאלט שטארק געווארן די תורה און מצות, ממילה איז באנייט געווארן די וועלט. פונקט אזוי ווי די וועלט איז באשאפן געווארן אין די 25'טע טאג אין חודש (אלול) אזוי אויך איז חנוכה די 25'טע טאג אין חודש (כסלו), און פונקט ווי די אנהייב פון די בריאה איז געווען לעכטיגקייט, אזוי אויך איז די מצוה פון חנוכה מיט לעכט. און אזוי ווי די ערשטע לעכטיגקייט איז באהאלטן געווארן, אזוי אויך זענען די נרות חנוכה "אסור להשתמש לאורן". א רמז דערצו איז ווייל "יהי" אור איז גמטרי' כ"ה.

אור הגנוז: רבי פנחס קאריצער זי"ע האט געזאגט, אז אין די חנוכה טעג ווען מען צינדט אהן די מנורה, ווערט אנטפלעקט דער "אור הגנוז", דער באהאלטענער לעכטיגקייט וואס דער אייבערשטער האט באהאלטען ביי בריאת העולם. דער הייליגער בעל שם טוב זי"ע האט געזאגט, אז דער פלאץ ווי דאס לעכטיגקייט איז באהאלטען איז אין די תורה. און ווער עס באהעפט זיך אין די תורה, און בפרט אין די טעג פון חנוכה, איז זוכה צו זעהן און פיהלען דעם "אור הגנוז".

אין בני יששכר שטייט אז דער טעם פארוואס פורים דרייט מען מיט א גראגער, און חנוכה דרייט מען מיט א דריידל, ווייל פורים איז געווען די התעוררות דא אינטען ווייל די יודען האבן דא תשובה געטוהן, און דורך די תשובה דא אינטען האט זיך אויסגעדרייט אויבן אין הימל, און מען האט צוריסען די שלעכטע גזירה, דערפאר דרייט מען פורים מיט א גראגער וואס מען דרייט פון אונטען, און עס דרייט זיך פון אויבען, אבער חנוכה איז געווען די התעוררות פון הימל, און דער אייבערשטער האט אריינגעלייגט אין די הארץ פון די חשמונאים אז זיי זאלן מלחמה האלטן מיט די יונים, און אזוי האט זיך אלעס אויסגעדרייט דא אינטען, דערפאר דרייט מען מיט א דריידל, וואס מען דרייט פון אויבען און עס דרייט זיך פון אונטען. (פון דא זעען מיר אז יעדער מנהג ישראל איז אזוי הייליג, און מען זאל נישט נאכמאכן די מאדערנע וועלט אין קלאפן ביי המן מיט אלע מיני נייע זאכן ווי סנעפערס וכדו' נאר מען זאל אנהאלטען די אלטע מסורה און דרייען מיט א גראגער, די זעלבע איז מיט דעם דריידל זאל מען טאקע דרייען ווי דער מנהג איז, און נישט ווי אנדערע דרייען דעם דריידל מיטן דרייער פון אונטען)

השפעות טובות: אין "קדושת לוי" שטייט: אז ראש השנה און יום כפור, שרייבט אריין דער אייבערשטער אלעס גוטס פאר די אידן, און חנוכה איז מען זוכה דאס צו זעהן מיט די אויגן. דערפאר איז חנוכה א מצוה צו צינדען לעכט, צו זעהן מיט די אויגן די אלע השפעות טובות.

כ"ה כסלו: עס ווערט געברענגט אין די ספרים, אז דער פינף און צוואנציגסטער ווארט אין די תורה, איז "אור". א רמז אויף דעם יום טוב פון לעכטיגקייט וואס געפאלט אין דעם 25'סטען טאג פון חודש כסלו.

דריידל: רבי פנחס קאריצער זי"ע ברענגט א רמז, אויף די פיהר אותיות וואס מען שרייבט ארויף אויף דעם דריידל: "נ-ג-ה-ש". "נ-ש", מיינט "נרות שמונה" (אכט לעכט), און "ה-ג" מיינט "הלל גמור" (מען זאגט גאנץ הלל אין חנוכה).

נס גדול היה שם: דער צמח צדיק זי"ע ברענגט א רמז אויף דעם מנהג פון שפילען דריידעל וואס זענען דא אויף דעם די אותיות: נ-ג-ה-ש". ווייל עס ווערט געברענגט אין די ספרים הקדושים אז חנוכה איז די ענדע פון די חתימה פון ראש השנה און יום כפור. און זיי זאגן דערויף א רמז, אז עס שטייט אין תהילים (קאפ. צג): "תשב אנוש (א מענטש זאל תשובה טוהן) עד דכא". - "דכא" איז בגימטריא 25, א רמז אויף חנוכה - כ"ה כסלו. און צו דעם זענען מרמז די אותיות פון דעם דריידעל: "נ" - נחתם (עס ווערט פארזיגעלט),"ג" - גזר (די גזירה), "הש" - השנה (פון די יאהר).

מסרת גבורים ביד חלשים: מען זאגט אין "על הניסים": "מסרת גבורים ביד חלשים" (דו האסט איבער געגעבן די שטארקע אין די הענט פון די שוואכע). איז אין אמת'ן שווער, מיר ווייסען דאך אז די חשמונאים זענען געווען גרויסע גאבלוירהים, דעמאלס פארוואס רופט מען זיין אהן "חלשים"? נאר ענטפערט דער "קדושת לוי" זי"ע: אז די חשמונאים האבן געטראכט ביי זיך אין הארץ אז אין אמת'ן זענען זיי שוואכע מענטשן, נאר דער אייבערשטער העלפט זיי, און זייערע זיג קומט נאר פון איהם.

ביאת משיח: דער "מאור עינים" (פר' מקץ) זאגט: יעדעס יאהר חנוכה איז דא א חלק פון די מפלה פאר די גוים, ביז זיי ווערן אינגאנצען בטל, און משיח וועט קומען אונז אויסלייזען פון גלות.

הלל והודאה: ר' העניך פון אלכסנדר זי"ע האט געזאגט, פארוואס האט מען באשטימט חנוכה פאר א יום טוב פון הלל און געזאנג, און פורים פאר א יום טוב פון שמחה און סעודה? נאר דער ענין איז, ווייל ביי פורים האט המן געוואלט אויסהרג'נען אלע אידן נישט קיין חילוק פון צדיקים און רשעים, וועגן דעם מאכט מען צוזאמען סעודות און יעדער איינער פרייט זיך. אבער ביי חנוכה, איז געווען די גזירה נישט צו היטען די תורה און מצוות, ביי דעם איז נישט יעדער איינער גלייך, ווייל עס זענען געווען אידען וועלכע האבן אפגעלאזט די תורה. וועגען דעם מאכט מען דאס א יום טוב פון הלל און געזאנג, וואס ביי דעם איז נישט יעדער גלייך.

צדקה בחנוכה: רבי משה לייב סאסובער זי"ע האט געזאגט, אויף דעם וואס מען גיבט "חנוכה געלט" פאר ארימעלייט: אז פון יעדע שלעכטע מידה קען מען זיך אפלערנען א גוטע זאך. די מידה פון אפיקורסות, דארף מען אויסנוצען פאר געבן צדקה. ווען עס קומט אן ארימאן בעטן צדקה, מעגסטו איהם נישט זאגן: "זארג זיך נישט און פארלאז זיך אויפן אייבערשטען, ער וועט דיר שוין געבן געלט"! - ניין! זאלסט ביי זיך טראכטן אזוי ווי עס געפונט זיך נישט נאך א מענטש אויף די גאנצע וועלט וואס קען איהם העלפן, נאר דו!

מאכלי חלב: דער "בן איש חי" זצ"ל זאגט א רמז אויף דעם וואס מען פיהרט זיך צו עסן חנוכה מילכיגס. ווייל אין דאס ווארט "חלב" איז מרומז אלע דריי מצוות וואס די יונים האבן געוואלט מבטל זיין: "חודש-שבת-מילה". דאס ערשטע אות פון "חלב" איז "ח", אזוי ווי דאס ערשטע אות פון "חודש". דאס דריטע אות איז "ב", אזוי ווי די צווייטע אות פון "שבת". דאס צווייטע אות איז "ל", אזוי ווי די דריטע אות פון "מילה".

זאת חנוכה: רבי ישראל ריזשינער זי"ע פלעגט זאגן: "וואס גרויסע צדיקים קענען אוייסאפלויעזלאן ביים באשעפער ראש השנה און יום כפור, קען א פשוטער איד אויספועלן אין "זאת חנוכה"!

קרעדיט: מאירקע (חדשות אנ"ש)

[אלעקסיי]

רמזים על חנוכה

"מלך רופא נאמן" איז בגימטריא "להדליק נר חנוכה" חנוכה איז א זמן וואס ברענגט רפואות
(אמרי נועם)

ווער עס דארף א רפואה, קען דאס פועל'ן אין די חנוכה טעג.
(הר"מ מקאברין)

די גמרא זאגט "יומא דחנוכה תמניא אינון דלא למספד" ד.מ. חנוכה זענען אכט טעג, וואס אין זיי טאר מען נישט האלטן קיין הספד:

קען מען זאגען בדרך צחות, אז די נס חנוכה האט א כח אונז צו באשיצען אז מען זאל נישט דארפן קיינעם מספיד זיין.... (ד.מ. עס וועט נישט פאסירן קיין אומקליק ח"ו)
(כונת הלב)

דורך די ליכט פון חנוכה איז א מענטש זוכה געהאלפן צו ווערן פון אלע צרות.
(חסד לאברהם)

חנוכה קומען אראפ השפעות זוכה צו זיין, צו בני חיי ומזוני (בני שלשים)

אין שו"ע ווערט ג'פסק'נט אז מאכן א סעודה אין חנוכה איז א רשות, די סיבה דערפון איז ווייל די חכמים האבן פאר אונז געוואלט איבער לאזן א סעודה וואס מיר אליין זאלן דאס קענען מאכן פאר א סעודות מצוה (דורך זינגען זמירות)
(חידושי הרי"ם)

די זעלבע חסדים און ניסים, און הארות וואס זענען געווען דעמאלס אין די צייטען פון מתתיהו בן יוחנן כהן גדול ווערן אנפלעקט צו אונז יעדעס יאהר.
(קדושת לוי)

פארוואס האט מען באשטימט מקיים צו זיין די מצות חנוכה ביי די טיר? ווייל דאס איז אונז מרמז אז די ימי חנוכה איז די עפענונג און דו אנהייב צו די גאולה שלימה.
(שפת אמת)

"אמר רב הונא, הרגיל בנר" וכו' דער וואס איז געוואוינט און די מצוה פון צינדען ליכט, וועט ער האבן קינדער תלמידי חכמים (פי' רש"י - דכתיב "כי נר מצוה ותורה אור" דורך צינדען די נרות של מצוה פון שבת און חנוכה, קומט די "אור התורה")
(מסכת שבת כ"ג ע"ב)

יעדער וואס איז מזלזל אין די מצות חנוכה זעהט דאס אויס ווי איינער וואס לייקינט אפ די גיטס וואס דער אויבערשטער האט געטוהן
(סדר היום)

די מדקדקים במצות פירן זיך נישט צו פארמערן מיט רעדען דברי חול בשעת די חנוכה ליכט ברענען, און יעדער וואס טוט אזוי, וועט זוכה זיין צו זעהן די זיסקייט פון דעם אויבערשטן, און וועט אויך זוכה זיין צו זעהן די נרות ווי אזוי זיי לייכטען אין בית המקדש.
(יסוד יוסף)

דורך קוקן אויף די חנוכה ליכט קען ער זיך באהעפטן צו די מצוה, און זיך אויסלייטערן זיינע אויגן אז זיי זאלן נישט קוקן אויף קיין שום שלעכטע זאך.
(שפתי צדיק)

קוקן אויף די חנוכה ליכט איז א תקון פאר די אויגן אויב מען האט געקוקט אויף נישט גיטע זאכן, און עס איז אויך א שמירה צו ווערן אפגעהיטן אויף ווייטער אז מען זאל זיך מער נישט פוגם זיין די אויגן
(בית אברהם)

דעריבער טייער תלמיד זיי קלוג און קוק אריין אין די הייליגע ליכטלעך און די ערשטע האלבע שעה וואס זיי ברענען און זיי שטארק נזהר אויף וואס די קוק'סט אין די הייליגע טעג פון חנוכה

עס איז אמאהל געקומען א יוד צום הייליגן אפטער רב זצ"ל וואס דער יוד האט געהאט א קראנהייט אז ער פלעגט זיין מרה שחורה ר"ל (אלעמאהל געווען פארביטערט ביי זיך) האט איהם דער הייליגער אפטער רב זצ"ל באפוילן דאס ער זאל קוקן אויף די נרות חנוכה, ווען דער יוד איז אויפגעשטאנען איז ער געווען אן אנדערע מענטש, א געזינטער פרייליכער מענטש!
(בינת ישראל)

משיח איז די ר"ת מ'דליקין ש'מונת י'מי ח'נוכה, דאס איז א רמז אז די מצוה פון חנוכה איז מקרב דאס קומען פון משיח.
(זרע קודש)

די גמר החתימה פון ראש השנה, יום כיפור, סוכות, ציעט זיך ביז חנוכה, און חנוכה איז די גמר החתימה.
(שער יששכר)
אין די טעג (פון חנוכה) דארף מען מתקן זיין אלע זאכן וואס זענען גורם אז די שכינה הקדושה זאל נסתלק ווערן פון די יודן.... עס איז נישט דא קיין גרעסערע מרידה אינעם אויבערשטן פון די וואס רעדען אין די בתי כנסיות.
(דרושי הצל"ח)

צדקה:
דער מגן אברהם ברענגט אז דער מנהג איז אז די ארימע לייט גייען חנוכה נאך צדקה, קען מען זאגען א רמז, אז "נס חנוכה" באטרעפט 199 אזוי ווי די ווארט "צדקה". (אמרי חיים)

דריידיל:
די אותיות וואס מען שרייבט ארויף אויף דעם דריידיל איז "ג-ש-נ-ה". דאס איז מרמז אויף די מצות וואס מען טוט חנוכה, נרות, שמן, הלל, גדול. דאס מיינט אז מען צינדט נרות פון שמן, און מען זאגט גאנץ הלל.






טייערע תלמיד:
דאס איז נאר א טייל פון די פיהלע ענינים וואס די השפעות פון חנוכה
ברענגען מיט זיך מיט !
כף אחת עשרה זהב מלאה קטרת (במדבר ז')
(דעם פסוק ליינט מען יעדן טאג חנוכה)
אין דעם פסוק איז מרומז די הלכות פון צינדן חנוכה ליכט


"כף"
איז ראשי תיבות פחות כ' (די מנורה דארף זיין נידעריגע פון צוואנציג איילן).



"אחת"
איז ראשי תיבות א' ח' תמנה (פון איינס ביז אכט זאלסטו ציילן דאס מיינט אז מען צינדט פון איינס ביז אכט אזוי ווי די בית הלל).

"עשרה"
איז ראשי תיבות עד שתכלה רגל השוק (עס זאל ברענען ביז די מענטשען גיין שוין נישט אויף די גאס).
"זהב"
איז די ראשי תיבות זמנו בין השמשות (דער זמן פון צינדן די חנוכה ליכט איז בין השמשות).

"מלאה"
איז די ראשי תיבות מצותה להדליק אצל הפתח (די מצוה איז צו צינדן נעבן די טיר).

"קטרת"
איז די ראשי תיבות קרוב טפח רוחב תדליק (מען דארף אנצינדן די מנורה א טפח ברייט נאנט צו די טיר)

(מהרצ"ה מזידיטשוב זי"ע)


די הלכות און די מעשה פון חנוכה קען מען זעהן פון די ווארט "חנוכה"

חנוכה - איז די ראשי תיבות חשמונאים נתגברו והרגו כל האויבים
(חנוכה האבן די חשמונאים זיך געשטארקט און אויסגע'הרג'ט אלע פיינט)

חנוכה - איז די ראשי תיבות נס כהנים וגם חנוכת המזבח
(חנוכה איז געווען דער נס פון די כהנים און אויך די באנייאונג פונעם מזבח)

חנוכה - איז די ראשי תיבות נס השמן וגם כהני חשמונאים
(חנוכה איז געווען דער נס פונעם אויל און אויך פון די כהנים די חשמונאים)

חנוכה - איז די ראשי תיבות ח' נרות ועם כלם השמש
(חנוכה צינדען מיר אכט ליכט און מיט זיי אלע א שמש)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חוצה נדלקים וזמנם כל הלילה
(אינדרויסן ווערן געצינדען די חנוכה ליכט, און זייער צייט איז א גאנצע נאכט)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חייבים כולם נשים וקטנים המחונכים
(מחויב אין די מצוה זענען אלע, פרויען און קליינע קינדער וואס זענען שוין מחונך)
(ספר מטעמים)

ע"פ החתם סופר זי"ע

חנוכה - איז די ראשי תיבות חשמונאים נלחמו ונצחו כל היונים
(חנוכה האבן די חשמונאים מלחמה געהאלטן און זיי האבן באזיגט אלע יונים)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חשים נכנסו ופינו כלי ההיכל
(געשיקטערהייט זענען זיי אריין און זיי האבן אויסגערייניקט די כלים פונעם היכל)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חתום נמצא ובטבעת כהן הגדול
(פארזיגלט האט מען עס געטראפן (דעם קריגל) און מיטן רינגל פונעם כהן גדול)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חבתם נגלית והספיק כל השמונה
(די ליבשאפט פון די אידן איז באוויזן געווארן און עס איז גענוג געווען דער אויל פאר די גאנצע אכט טעג)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חכמים נמנו וקבעו כסלו הבא
(די חכמים האבן זיך צוזאמען געציילט און זיי האבן באשטימט חנוכה אויף דעם חודש כסלו פונעם קומענדיגן יאהר)

חנוכה - איז די ראשי תיבות ח' נרות ולגמור כל ההלל
(אכט ליכט צינדען מיר, און מיר ענדיגן גאנץ הלל)

די אותיות פון די א' ב' איז מרומז עניני חנוכה:


א' ב' ג' ד' ה' ו' ז' ח'
איז מרומז אז מען זאל צינדען ווי דער בית הלל דאס מיינט ערשטער טאג א', די צווייטע טאג ב', די דריטער טאג ג' און אזוי ווייטער ביז די אכטע טאג ח'.
ט' י' כ'
טפחים י' כשר, אויב די מנורה ליגט העכער 10 טפחים איז עס כשר.
ל' מ'
למעלה מעשרים, אויב מען האט געלייגט העכער 20 אמות די....
נ'
נרות, די ליכט פון חנוכה, אדער ....




ס'
סוכה, א סוכה וואס איז העכער 20 אמות, אדער ....
ע'
עירוב, א עירוב ביי א מבוי וואס איז העכער 20 אמות.
פ'
פסול, זענען זיי אלע פסול.
צ' ק' ר' ש' ת'
צדיקים קדושים רצחו שונאי תורה, די הייליגע צדיקים האבען ג'הרג'עט די וואס האבען פיינט תורה.


רמזים אויף די ווארט "מכבי"


די חשמונאים האבן זיך גערופן "מכבי". איין טעם איז, ווייל דאס ווארט מכבי איז די ראשי תיבות פון די ווערטער מי כמוך באלים י' און דאס איז געווען אויפגעשריבן אויף זייער פאהן.
דער הייליגע חת"ם סופר זצ"ל שרייבט אז "מכבי" איז די ר"ת מתתי' כהן בן יוחנן. זיי האבן זיך געשטארקט מיט דעם זכות און כח פון זייער פאטער, דער כהן גדול און צדיק הדור אין יענע צייטן.
די ראשי תיבות פון די ווערטער ויהי ביום כלות משה וכו' (במדבר ז' א) (מיט דעם פסוק הייבט מען אהן צו ליינען די פרשת הנשיאים אין חנוכה) זענען די אותיות פון דעם ווארט "מכבי" דאס ווארט וואס די חשמונאים האבן געהאט אויפגעשריבן אויף זייער פאהן.

רמזים לחנוכה מן התורה


דער 25'סטער ווארט פון די תורה איז "אור" דאס איז א רמז אז די 25'סטער טאג וועט זיין א נס מיט אור.

פאר די ווארט אור שטייט "יהי" (יהי אור) "יהי" באטרעפט 25 דאס איז אויך א רמז אז די 25'סטער טאג (פון כסלו) וועט זיין א נס מיט אור.
אין פרשת מסעי זעהט מען אז די 25'סטער פלאץ ווי די אידן האבן גערוהט אין די מדבר הייסט חשמנה (קאפיטל ל"ג פסוק כ"ט) דאס איז א רמז אז די חשמונאים וועלען רוהען פון די מלחמה דעם 25'סטער טאג
(הרה"ק ר"ש מבעלזא)
דער בני יששכר ברענגט א רמז פון די תורה אויף דעם יום טוב חנוכה. פון פרשת אמור קאפיטל כ"ג ווי די תורה רעדט פון אלע ימים טובים און די לעצטע איז יו"ט סוכות. און קאפיטל כ"ד הייבט זיך אהן וידבר .... לאמר צו את בני ישראל ויקחו אליך שמן זית זך כתית למאור .... דאס קומט מרמז זיין אז נאך די יו"ט סוכות וועלען מיר מאכען א יו"ט מיט שמן זית וואס דאס איז חנוכה וועגען דעם שטייט דאס נאנט צו יו"ט סוכות, און אויך אזוי ווי יו"ט סוכות איז אכט טעג איז די יו"ט חנוכה אויך אכט טעג. און אזוי ווי סוכות זאגט מען גאנץ הלל אזוי אויך חנוכה זאגט מען גאנץ הלל.

רמז לחנוכה מן התורה מפרשת מקץ


דער בעל הטורים ברענגט, אז וויבאלד חנוכה געפאלט אלעמאהל אין די וואך פון פרשת מקץ, ווערט אין דעם ווארט "שנתים" אנגעוויזן די מצוה פון צינדן חנוכה ליכט. "שנתים" איז די ראשי תיבות פון שמאל נר תדליק ימין מזוזה, אז ווען מען צינד די מנורה ביי די טיר זאל די חנוכה מנורה זיך געפונען אויף די לינקע זייט און די מזוזה אויף די רעכטע זייט.
שברו לנו מעט אכל (קאפיטל מ"ג פסוק ב') איז מרומז די ליכט פון חנוכה "לנו" איז בגימטרי' 86 "שברו לנו" צוברעך די ווארט "לנו", וואס באטרעפט 86, וועט זיין די העלפט 43 "ומעט אכל" אויב די וועסט נעמען די קלענסטע אות פון די ווארט "אכל" וואס דאס איז אן "א" איז צוזאמען 44, אזוי פיל ווי די צאל ליכט וואס מען צינד חנוכה, 36 ליכט מיט די 8 שמשים.
ביי די ענדע פון יעדע פרשה שטייט געשריבן דער סכום וויפיל פסוקים עס זענען פארהאנען אין די פרשה. סוף פ' מקץ ווערט נאכדעם געברענגט דער סכום וויפיל ווערטער עס איז דא אין די סדרה, עס שטייט דארט אלפים כ"ה.(2025)
עס קען זיין אז אין דעם איז מרומז דער יו"ט חנוכה. דאס ווארט "נר" באטרעפט 250 קומט אויס אז אכט מאהל נר איז 2000. דאס מיינט דאס ווארט אלפים 2000, און כ"ה איז מרמז דעם טאג וואס עס הייבט זיך אהן חנוכה, דעם 25'סטן טאג אין כסלו.
(בני יששכר בשם הרה"ק מזידיטשוב)


רמז לחנוכה מן התורה כהלל


אויך קענען מיר טרעפן א רמז אין די פסוקים צו די בית הלל, עס איז דא א מחלוקות ווי אזוי מען זאל צינדען. די בית הלל לערנען "מוסיף והולך" ד.מ. די ערשטע נאכט איינס, די צווייטע נאכט צוויי, וכו'.און די בית שמאי לערנען "פוחת והולך" ד.מ. די ערשטע נאכט אכט, די צווייטע נאכט זיבן וכו'. מיר פסק'נן אזוי ווי בית הלל.

אין פרשת אמור קאפיטל כ"ד פסוק ב' שטייט צו את בני ישראל ... שמן זית זך ... להעלות "נר" וואס דאס איז איין ליכט, א לשון יחיד און אין פסוק ד' שטייט יערוך את "הנרות" וואס דאס איז א לשון רבים מערערע ליכט דאס איז א ראי' צו די בית הלל אז די ערשטע נאכט איינס און שפעטערע נעכט מערערע.

דאס איז אויך מרומז אין די ווארט "חנוכה" ח' נ'רות ו'הלכה כ'בית ה'לל.)

א) מקץ שנתים
איז ר"ת מצות קבעו צדיקים שמונה נר תדליק ימין מזוזה.

ב) ותבלענה השבלים הדקות את שבע השבלים הבריאות והמלאות.
אין דעם פסוק איז דא א רמז אויפן נס חנוכה מ'זאגט אין על הניסים "מטסחראתלט גהיבורהים באיחד חחלטשהים" די שוואכע אידן האבן באזיגט די שטארקע יונים –אזוי אויך די דינע אויס געקלאפטע זאנגען האבן איינגעשלינגען די פעטע זאנגען.

ג) והנה עומד על היאור – הנני עומד על שפת היאור.
ביים חלום פון פרעה שטייט על היאור און ווען פרעה האט איבער געזאגט די חלום פאר יוסף האט ער ציגעלייגט דעם ווארט שפת מיט דעם קען מען טייטשן דעם פסוק וואס מען זאגט ביים יום פון יום חמישי "עדות ביהוסף שמו בצאתו על ארץ מצרים שפת לא ידעתי אשמע" אז יוסף האט געזאגט פאר פרעה דאס ווארט שפת ווייס איך נישט יעצט האב איך עס געהערט פון דיר.

ד) די ווארט חנוכה איז ר"ת ח' נרות והלכה כבית הלל אז מען איז מוסיף והולך.

ה) עס שטייט און ספרים הקדושים אז עס איז נישט דא א זאך וואס עס איז נישט מרומז אין די תורה הקדושה – קען מען זאגן א רמז "נח שם חם יפת" נח איז ר"ת נר חנוכה שם איז ר"ת שמונה מדליק חם איז ר"ת חלון מדליק יפת איז ר"ת יד פתח תדליק.

ו) מזמור שיר חנוכת הבית איז ר"ת שמחה א רמז אז חנוכה דארף מען זיין פרייליך.

ז) מזמור שיר חנוכת איז ר"ת מילה שבת חודש די דריי זאכן האבן די יונים געוואלט צו שטערן.

ח) העלית מן שאול נפשי איז ר"ת השמן א רמז אז עס געשען א נס מיט אויל.

קרעדיט: מאירקע (חדשות אנ"ש)

[אלעקסיי]

זמר "מעוז צור"
הקדמה
די נאמעו פון דעם מחבר קען מען זעהן אין דעם זמר ווי ער האט זיך גע'חתמ'עט
ביי די אנהייב פון יעדע שטיקל "מרדכי חזק"


אין דעם דאזיגען זמר "מעוז צור" דערציילט מען וועגען די צרות ישראל וואס איז געווען במשך די אלע דורות אנגעהויבן פון "גלות מצרים" ביז "גלות יון" און אז דער אויבערשטער האט אונז פון דעם אלעם געראטעוועט, און אונזער האפענונג איז אויך געראטעוועט צו ווערן פון "גלות אדום" דאס איז די גלות אין וואס מיר געפונען זיך יעצט)

אין די ערשטער שטיקל פון דעם זמר - בעטען מיר א בקשה אויף "בנין בית המקדש":

אין די צווייטער שטיקל פון דעם זמר - דערמאנען מיר וועגען די "גלות ויציאת מצרים":

אין די דריטער שטיקל פון דעם זמר - דערמאנען מיר וועגען דעם "גלות בבל" און דער ישועה:
אין די פערדער שטיקל פון דעם זמר - דערמאנען מיר וועגן די צרות פון "המן האגגי" און זיין מפלה:

אין די פינפטער שטיקל פון דעם זמר - דערמאנען מיר וועגן די צרות פון "מלכות יון" אין וועגען די נס חנוכה:

אין די זעקסטער שטיקל פון דעם זמר - בעטן מיר א בקשה אויף געראטעוועט צו ווערן פון "מלכות אדום הרשעה" און אז מיר זאלען שוין אויסגעלייזט ווערן בקרוב ממש אמן!




ברוך אתה ה' אלוקינו געלויבט ביסט דו אויבערשטער אונזער גאט
מלך העולם דער קעניג פון די וועלט
אשר קדשנו במצותיו וואס האט אונז געהייליגט מיט זיינע מצות
וצונו, און האט אונז באפוילן
להדליק נר (של) חנוכה. צו צינדען די ליכט פון חנוכה.

ברוך אתה ה' אלוקינו געלויבט ביסט דו אויבערשטער אונזער גאט
מלך העולם דער קעניג פון די וועלט
שעשה נסים לאבותינו וואס ער האט געטון נסים צו אונזערע עלטרען
בימים ההם בזמן הזה. אין יענע יארן, אין די צייט.

ברוך אתה ה' אלוקינו געלויבט ביסט דו אויבערשטער אונזער גאט
מלך העולם דער קעניג פון די וועלט
שהחינו וקימנו וואס האט אונז באלעבט, און אונז דערהאלטן
והגיענו לזמן הזה. און האט אונז דערגרייכט, צו דער צייט.
הנרות הללו אנו מדליקין די ליכט טוען מיר אנצינדען
על הנסים ועל הנפלאות וועגען די נסים און וועגען די ווינדער
ועל התשועות ועל המלחמות און וועגען די הילף און וועגען די מלחמות
שעשית לאבותינו וואס דו האסט געטון פאר אונזערע עלטערן
בימים ההם בזמן הזה אין יענע יארן, אין די צייט
על ידי כהניך הקדושים דורך דיינע הייליגע כהנים
וכל שמונת ימי חנוכה און אלע אכט טעג פון חנוכה
הנרות הללו קדש הם זענען די נרות פון חנוכה הייליג
ואין לנו רשות להשתמש בהם און מיר האבן נישט קיין רשות זיך צו באדינען מיט זיי
אלא לראותם בלבד נאר זיי צו זעהן (אליין)
כדי להודות ולהלל די נרות זענען צו לויבן און צו דאנקען
לשמך הגדול על נסיך צו דיין גרויסען נאמען אויף דיינע נסים
ועל נפלאותיך ועל ישועתך. און אויף דיינע וואונדער און אויף דיין הילף.

מעוז צור ישועתי, דער שטארקער גאט איז דער באשעפער פון מיין הילף,
לך נאה לשבח.. פאר דיר איז שיין צו לויבן
תכון בית תפלתי, טו אנגרייטן מיין בית המקדש,
ושם תודה נזבח.. און דארט וועלען מיר שחט'ן קרבנות פון דאנק פאר'ן באשעפער
לעת תכין מטבח, אין די צייט וואס דו וועסט אנגרייטן א שחט'ונג,
מצר המנבח. פון דעם שונא וואס וויל אונז איינשלונגען (ווען די וועסט זיי שחט'ן).
אז אגמור בשיר, דעמאלט'ס וועל איך ענדיגען מיט א געזאנג,
מזמור חנכת המזבח. א מזמור פאר'ן באנייאונג פונ'ם מזבח.

רעות שבעה נפשי, מיין זעהל איז זאט געווארן פון שלעכט'ס (וואס די אומות האבן געטוהן),
ביגון כחי כלה. מיט טרויער האבן זיך גענדיגט מיינע כוחות.
חיי מררו בקושי, מיין לעבען האבן זיי פארביטערט מיט די שווערע ארבעט,
בשעבוד מלכות עגלה.. מיטן דינען דאס מלכות פון מצרים וואס ווערט אנגערופן עגלה
ובידו הגדולה, און מיט זיין שטארקע האנט,
הוציא את הסגלה. האט ער ארויסגעצויגען דאס געליבטע פאלק.
חיל פרעה וכל זרעו, דאס מיליטער פון פרעה, מיט אלע זיינע קינדער,
ירדו כאבן במצולה. האבן גענידערט ווי א שטיין אין טיפעניש פון ים!

דביר קדשו הביאני, אין זיין הייליגע וואוינונג האט ער מיך געברענגט,
וגם שם לא שקטתי. און דארט האב איך אויך נישט געהאט קיין רו.
ובא נוגש והגלני, און עס איז געקומען דער באצווינגער נבוכדנצר און האט מיך פארטריבען,
כי זרים עבדתי. ווייל איך האב געדינט פרעמדע געטער.
ויין רעל מסכתי, און פארגיפטיגע וויין האב איך מיר איינגעגאסען,
כמעט שעברתי. אביסל צייט פון ווען איך בין אוועק פון מיין לאנד איז געקומען די ישועה.
קץ בבל, זרבבל, דער סוף פינעם גלות בבל איז געקומען דורך זרובבל,
לקץ שבעים נושעתי. צו די ענדע פון זיבעציג יאהר בין איך געהאלפן געווארן.

כרות קומת ברוש, צו פארשניידן די באשטאנד פון מרדכי וואס הייסט ברוש,
בקש, אגגי בן המדתא. האט געוואלט דער המן בן המדתא
ונהיתה לו לפח ולמוקש, און דאס איז איהם געווארן צו א נעץ און א שטרויכלונג,
וגאותו נשבתה. און זיין גרויסקייט איז פארשטערט געווארן.
ראש ימיני, נשאת, דער קאפ פון מרדכי וואס קומט פון שבט בנימין האסטו דערהויבן,
ואויב, שמו מחית. און דעם פיינד המן האסטו אויסגעמעקט זיין נאמען.
רב בניו וקניניו, זיינע פיל קינדער און זיין געקויפטע פארמעגען,
על העץ תלית. האסטו אויף א בוים אויפגעהאנגען!

יונים נקבצו עלי, די יונים האבן זיך פארזאמעלט אויף מיר,
אזי בימי חשמנים. דעמאלט'ס און די צייטן פון די חשמונאים.
ופרצו חומות מגדלי, און זיי האבן צובראכן די מויערן פון בית המקדש,
וטמאו כל השמנים. און זיי האבן מטמא געווען אלע אויל'ן.
ומנותר קנקנים, און פון דעם איינעם קריגל וואס איז איבערגבליבן פון אלע קריגלעך,
נעשה נס לשושנים. איז געווארן א נס פאר די אידן וואס זענען געגליכן צו א רויז
בני בינה, די חכמים וואס האבן פארשטאנד,
ימי שמונה קבעו, האבן אויף די אכט טעג באשטימט
שיר ורננים. צו זינגען און צו לויבן צו דעם אויבערשטן.

חשוף זרוע קדשך, טו דיר אויפשארצן דיין הייליגען ארעם,
וקרב קץ הישועה. און טו מקרב זיין די ענדע פון גלות ווען אונץ וועלען געהאלפן ווערן.
נקום נקמת דם עבדיך. נעם נקמה פאר די בלוט פון דיינע קנעכט,
מאומה הרשעה. פון די גוי'שע פאלק די רשעים.
כי ארכה לנו הישועה, ווייל עס האט זיך שוין פארלענגערט די צייט איידער די ישועה קומט,
ואין קץ לימי הרעה. און עס נעמט נישט קיין עק צו די שלעכטע צייטן,
מחה אדמון בצל צלמון, מעק אויס די מלכות אדום אין גהינום,
הקם לנו רועה שבעה. שטעל פאר אונז אויף די זיבן רועים (אברהם, יצחק ....)

קרעדיט: מאירקע (חדשות אנ"ש)

[אלעקסיי]

סיפורים קטנים לחנוכה



א ווארימקייט ביי די חנוכה לעכט
רבי בעריש פון דאלינא זצ"ל האט אמאהל געפרעגט זיין טאטן, הרב הקדוש ר' אייזיק פון זידיטשוב זי"ע, פארוואס ער פארברענגט אזוי ווייניג צייט ביי די חנוכה ליכט, ווען זיין שווער, רבי אברהם פון סטרעטין זי"ע, פארברענגט לאנגע שעות מיט שירות ותשבחות און דברי תורה, און נעמט נישט אראפ די אויגן פון די מנורה? האט איהם ר' אייזיק זי"ע צוריק געענטפערט: "עס איז מיר טאקע זייער אינטערעסאנט אויף דעם גרויסן נס וואס פאסירט מיט מיר יעדע נאכט חנוכה, וואס בשעת איך צינד אהן די ליכט ווער איך נישט פארברענט צוזאמען מיט זיי, - און דו ווילסט נאך, אז איך זאל פארברענגען א לענגערע צייט נעבן זיי?
נישט זיין אין כעס
רבי שמואל פון סלאנים זי"ע האט אמאהל אלץ יונגערמאן ערב שבת חנוכה קורץ פאר שקיעת החמה, צוגעגרייט די ליכט אין די מנורה און געגאנגען צו זיין זיידע, דעם בעל "יסוד העבודה" זי"ע, צו הערן די ברכות, און געטראכט אז באלד דערנאך וועט ער אנצינדן זיין מנורה. דערווייל איז אריבער געגאנגען א צווייטער יונגערמאן און געזעהן פאר זיך א צוגעגרייטער מנורה. האט יענער נישט לאנג געטראכט און באלד גענומען אין האנט א ליכט, און אנגעהויבן די ברכות: "אשר קדשנו.... להדליק נר חנוכה....שעשה ניסים.... בזמען הזה!!!!!!" און אנגעצינדן די מנורה. און ער איז באלד אוועק געגאנגען פון דארט. ווען ר' שמואל איז צוריק געקומען, איז שוין געווען צו שפעט צוצוגרייטן א צווייטע מנורה, און ער האט באמערקט ווי זיין מנורה ברענט שוין - - - - - ער האט זיך אביסל פארטראכט, און זיך אנגערופן: "דער אייבערשטער האט באפוילן צו צינדן די חנוכה מנורה, אבער ער האט אויך באפוילן אז מ'טאר נישט זיין אין כעס"!! - - - - - - און ער האט באלד מקבל שבת געווען מיט גרויס שמחה...

די סודות פון דריידל
דער בעלזער רב זי"ע, פלעגט חנוכה שפילן דריידל, אזוי ווי דער מנהג ישראל. ווען ער איז אנגעקומען קיין ארץ ישראל, האט ער געבעטן אז מ'זאל איהם ברענגען א דריידל פון חוץ לארץ וואס זענען דא אויף דעם די אותיות "נ-ג-ה-ש" (מיט א "ש"). און נישט א דריידל פון ארץ ישראל וואס שטייט אויף דעם "נ-ג-ה-פ" (מיט א "פ"). נאך אסאך ארום זוכן, האט דער גבאי געטראפן ביי איינעם פון די חסידים אזא סארט דריידל, און ער האט דאס געברענגט צום רב. דער רב האט איהם געזאגט: "איך האב היינט געשפילט מיט דיין דריידל. דו זאלסט וואוסן, אז דער "בני יששכר" זאגט אין זיין ספר, אז אויב מען דרייט אויף דער וועלט, דרייט מען אויך אויף יענעם וועלט. און דארט שטייט מרומז די אלע סודות פון די אותיות "נ-ג-ה-ש". און מען דארף נישט פארענדערן די אותיות דא אין ארץ ישראל, און אויך דאהי זאל מען ארויף שרייבן מיט א "ש".


דער בני יששכר'ס יחוס:
איינמאהל ווען דער הייליגער "בני יששכר" (רבי צבי אלימלך פון דינוב) זי"ע איז געפאהרן אויף חנוכה צום הייליגן חוזה פון לובלין, האט ער אריין געטראכט אינמיטן וועג: "פארוואס אייביג ווען עס קומט אהן די חנוכה טעג פיהל איך אין מיין הארץ א געוואלדיגע הייליגע געפיהל צו טוהן די מצוה. עס קען דאך נישט זיין אז איך שטאם פון די חשמונאים, ווייל איך בין נישט קיין כהן, דעמאלס פארוואס באקום איך אזא חשק און התלהבות צו טוהן די מצוה"? ער האט באשלאסן אז ווען ער וועט אריין קומען צום הייליגן רבי'ן, וועט ער איהם דאס פרעגן. ווען ער איז אריין געקומען צום רבי'ן - נאך איידער ער האט געעפענט זיין מויל צו רעדן, האט זיך דער רבי אנגערופן צו איהם: "זאלסט וואוסן אז דו שטאמסט פון שבט יששכר, און דאס וואס דו פילסט אזא חשק צו טוהן די מצוה ביים צינדן די חנוכה לעכט, איז ווייל אין די צייטן פון די חשמונאים ביזטו געווען אין זייער בית דין". צוליב דעם טעם האט דער צדיק אנגערופן זיין ספר אויף די ימים טובים "בני יששכר".

א זילבערנע טיש:
די שטוב כלים פון רבי יצחק אייזיק פון זידיטשוב זי"ע זענען געווען גאר פראסטע. ער האט גענוצט זילבערנע כלים נאר פאר "מצוה געברויכן", ווי צום ביישפיל: שבת לייכטערס, בעכער פאר קידוש, מנורה פאר חנוכה, בשמים ביקסעל, אתרוג פושקע, מגילה האלטער. איינמאהל האט איינער פון זיינע חסידים געווינען אין א גורל א זילבערנער טיש, און ער האט דאס געוואלט אוועק שענקן פאר דעם רבי'ן אלץ מתנה. רבי יצחק אייזיק זי"ע האט דאס אויף קיין שום באדינג נישט געוואלט אננעמען. ווען זיין זוהן רבי אליהו האט איהם ערקלערט, אז מען קען דעם טיש נוצן פאר א "דבר מצוה" - ארויף צו שטעלן אויף דעם די מנורה, האט דער רבי צוגעשטימט צו דעם און אנגענומען די מתנה. און פון דעמאלס אהן איז דער טיש שטענדיג געווען באהאלטן, און נאר אויף חנוכה האט מען דאס ארויס גענומען פאר די מנורה.

דער מעשה פון דער מסור:
חסידים פון דעם רבי'ן פון לובלין זי"ע זענען אמאהל געקומען צו פאהרן אויף חנוכה, און איהם דערציילט מיט ווייטאג אז זיי ליידן געפערליך פון א געוויסער "מסור" וואס טרעפט אייביג צו מסר'ן די אידן צו די רעגירונג, און ברענגט אויף זיי גרויסע צרות. זיי האבן אנגעשריבן א קוויטל מיט דעם מסור'ס נאמען, אז דער רבי זאל איהם צוברעכן. ווען דער רבי זי"ע האט אריין געבליקט אין דעם קוויטל, האט ער געשפיגן אויף דער ערד. צומארגענס האט מען איהם נאכאמאהל איבערגעגעבן דעם קוויטל, און ביים ערשטן בליק האט ער זיך אנגערופן: "ער באלייכט דאך אלע וועלטן"!! דערנאך האט דער רבי פארשטיין געגעבן: "ביים ערשטן מאהל ווען מ'האט מיר איבערגעגעבן דאס קוויטל, האט ער דעמאלס געשפילט אין קארטן, וואס דאס איז אסור. דערפאר האב איך געשפיגן. און ביים צווייטן מאהל האט ער געהאלטן אינמיטן צינדן די חנוכה לעכט, און דאס האט פאר איהם באלאכטן אלע וועלטן"!

א צייכן פון חנוכה:
איינמאהל ווען רבי שלמה קארלינער זי"ע האט אנגעצינדן די חנוכה לעכט, האט זיך אביסל אנגעברענט די וואנט און געווארן שווארץ. מיט גרויס שמחה האט ער זיך אנגערופן: "איך פריי זיך שטארק, יעצט וועט בלייבן א צייכן אין הויז א גאנץ יאהר פון די מצוה פון חנוכה לעכט"!!

צובראכן דעם "פח"
רבי ר' העשיל פון קראקא האט געהאט גאר א שארפע קאפ און קלאהרן פארשטאנד. איינמאהל אלץ קינד חנוכה האט זיך זיין מלמד אין חדר אנגערופן צו די קינדער: "אויב איר וועט מיר באלד זאגן וויפוהל לעכט מיט שמשים צינד מען אהן צוזאמען אין אלע נעכט פון חנוכה, וועל איך אייך אהיים לאזן פריער פאר די געווענליכע צייט"! נאך פאר דער רבי האט געענדיגט זיינע ווערטער, האט רבי ר' העשיל צוריק געענטפערט: "איך ווייס דער ענטפער! - עס איז דאך א בפירוש'ער פסוק אין תהילים (קאפ. קכ"ד): "הפח נשבר ואנחנו נמלטנו". "פח" איז בגימטריא 88. "נשבר", - צוברעכט מען אין צוויי, און עס בלייבט איבער 44! - - - "ואנחנו נמלטנו", - ווערן מיר דעמאלס באפרייט פון חדר"...

עס שטייט אין ספרים הקדושים אז די טעג פון חנוכה איז דער חינוך פון די דריטע בית המקדש שיבנה במהרה בימינו, און דעמאלס וועלן מיר זוכה זיין צו די אלע ניסים וואס עס איז געווען דעמאלס "בימים ההם בזמען הזה". זאלן מיר אלע טאקע זוכה זיין צו זעהן די ישועה פון כלל ישראל בביאת גואל צדק במהרה בימינו אמען.
א לעכטיגע חנוכה !!

קרעדיט: מאירקע (חדשות אנ"ש)

[בני היכלא]

אלעקסיי, זייער שיין, יישר כח.

פון וואו קומט דאס?

[אלעקסיי]

צום סוף פונעם 1טן שטיקל איז אנגעצייכענט די מקור (בטעות פארפארן פון אויבען, איך ווייס נישט ווי עס צוריקצולייגעו אנפאנג, ס'גייט מיר עפעס נישט)

[בני היכלא]

אה יעצט זע איך טאקע.

[אלעקסיי]

זאת חנוכה


א) "זאת חנוכה" איז די אכטע טאג חנוכה.

ב) דער טאג ווערט אנגערופן "זאת חנוכה" ווייל ביים ליינען דערמאנט מען "זאת חנוכת המזבח".

ג) פון צדיקים ווערט געברענגט אז פון ראש חודש אלול ביז זאת חנוכה לייכט אויפן הימל אזוי ווי א אויסגעשטרעקטע האנט אנצונעמען די אלע וואס ווילן תשובה טון און אויב זיי האבן נאך נישט תשובה געטון אין די עשרת ימי תשובה קען נאך זייער תשובה אנגענומען ווערען ביז חנוכה און מען איז מבטל דעם גזר דין.

ד) זאת חנוכה פארברענט מען די קנויטן מיט די אויל וואס איז געבליבן פון די חנוכה ליכט.

עס איז מקובל אז די גמר דין פון די ימים נוראים איז אין זאת חנוכה:
און לכאורה ווייסען מיר אז די גמר דין איז "יום כיפור", אדער שפעטענס "הושענה רבא", אבער וואס פאר א גמר דין איז "זאת חנוכה" ?
נאר עס קען זיין אז עס זענען פארהאנען דריי גמר דין'ס, איינס איז אויף פרנסה, די צווייטע איז ווער עס זאל בלייבען לעבען אדער ח"ו שטארבען, און די דריטע איז בכלליות אויף כלל ישראל.

די ערשטע גמר דין פון פרנסה, "מי יעני ומי יעשר" (ווער עס זאל ווערן ארים ח"ו און ווער זאל ווערן רייך) איז אין "יום כיפור", די צווייטע פון "מי יחיה ומי ימות" (ווער עס בלייבן לעבן, און ווער עס זאל חלילה נישט בלייבן לעבן) איז אין הושענא רבה, און די דריטע גמר דין אויף כלל ישראל איז זאת חנוכה.

דאס אלעס קען זיין איז מרומז אין די ערשטע משנה פון מסכת סנהדרין:

"דיני ממונות בשלשה", עניני פרנסה, געלט זאכען איז בשלשה, דריי טעג, צוויי טעג פון ראש השנה, און איין טאג יום כיפור.

"דיני נפשות בעשרים ושלשה", דאס הייסט "מי יחי' ומי ימות" איז דריי און צוואנציג, דאס זענען די דריי און צוואנציג טעג פון ראש השנה ביז סוף הושענא רבה (שמחת תורה)

"ושבט בשבעים ואחד", א דין וואס איז נוגע א גאנצע שבט איז מיט איין און זיבעציג, דאס זענען די איין און זיבעציג טעג פון הושענא רבה ביז זאת חנוכה.

(מדברי רבינו מווין זצוק"ל)

קרעדיט: מאירקע (חדשות אנ"ש)

[אלעקסיי]

שיריים וואס שטייט נאך דארט (אנגעצייכענט סוף פונעם 1טן תגובה):

בס"ד

י ומא דחנוכה תמניא אינון להודות ולהלל לשמו הגדול על הניסים ועל הפורקן שעשית לאבותינו בימים ההם בזמן הזה

מ יט שבח והודיה צום הייליגן באשעפער לויבן מיר אז ב"ה דער ערשטע חלק פון יאר איז אדורך מיט גרויס הצלחה בלי עין הרע

י עצט אין די טעג פון חנוכה וואס איז מסוגל אויך די אור התורה זענען מיר ווייטער מתפלל און מיר בעטען אז די הצלחה פון אונזערע תלמידים זאל ווייטער אנהאלטען און מיר זאלען זוכה זיין צו זעהן ביי זיי אסאך אידש נחת לאריכת ימים ושנים טובים



נ ודה לה', וואס מיר האבען זוכה געווען צוזאם שטעלען פאר אייך דא א קונטרס מיט'ן נאמען "ימי חנוכה" וואס איהר וועט פון דעם קענען שטארק נהנה זיין!

ו וי באוואוסט, אז דער נס פון חנוכה סימבאליזירט די ליכט פון די תורה הקדושה און אירע מצוות, אזוי ווי עס שטייט "כי נר מצוה ותורה אור" . די חשמונאים וועלכע האבן געזיגט איבער די יוונים און איבער די אידישע מתיוונים, (די וואס האבן זיך געוואלט פערגלייכן צו די גוים) זענען געווען די העלדישע קינדער פון מתתי' כהן גדול וועלכע האבן געקעמפט פאר אמונה און בטחון אין השי"ת. פון די הייליגע חשמונאים קען מען אראפ לערנען א מוסר פאר אלע דורות נישט צו ווערן מיטגעריסן מיט די סארט מענטשן וואס פירן זיך נישט על פי התורה.
כ אפט'ס אריין די הייליגע טעג פון חנוכה וואס זענען זייער פאסיג פאר יעדען אריינצוטראכטן, און זעהן צו פארבעסערן זייער רוחניות'דיגן מצב ווי ווייט מעגליך. אזוי ווי ביי חנוכה ליכט איז די הלכה ווי די בית הלל, אז יעדן טאג איז מען מוסיף נאך א ליכט, ווייל "מעלין בקודש" אזוי אויך דארף מען פארמערן מיט תורה לערנען, און צו טוהן מצוות און מעשים טובים כדי צו קענען דערגרייכן גרעסערע מדרגות פון שלמות.
ה אבענדיג אזעלכע גרויסע און הייליגע טעג, איז א געוואלדיגע זאך אויפצולעבן און צו באפעסטיגן א פארגעסענע אדער א נאכגעלאזטע מצוה, און דער זכות דערפון איז זייער גרויס. יעדער מענטש דארף אריין צוקלערן אין וועלכע מצוה אדער מדה ער איז שוואך, און מיט אלע זיינע כוחות זעהן דאס צו פאררעכטן. און אין דער ליבליכער יום טוב חנוכה איז די ריכטיגע צייט מען זאל באנייען דאס לערנען און דאס איינהאלטן די מצוות שבין אדם לחבירו. פון רעספעקטירן איינער דעם אנדערן, נישט רעדן קיין לשון הרע, גריסן א באקאנטן, און זוכן ביי די חברים מעלות און נישט קיין חסרונות, א.א.וו. אין זכות פון שאפן מער פריינדשאפט און ברודערליכקייט צווישן ערליכע אידן, וועלן מיר מתקן זיין דעם חטא פון שנאת חנם, וואס האט גורם געווען דעם חורבן בית המקדש. מיר האפן בעהשי"ת אז אזוי ווי אין די צייטן פון די חשמונאים איז דורך נסים ונפלאות געשעהן דער גרויסער קידוש השם, אזוי וועלן מיר אויך בקרוב זוכה זיין צו ביאת משיח צדקנו און דעמאלס וועט מקויים ווערן דער "אז אגמור בשיר מזמור חנוכת המזבח" בב"א.


המלמד

מאי חנוכה
א) כ"ה כסלו 25 טאג אין כסלו הייבן זיך אן די אכט טעג חנוכה.

ב) אין די צייטן פון די צווייטע בית המקדש האט געקעניגט א - מלכות של רשעות - די יונים און געמאכט שווערע גזירות אויף די יודן, זיי האבן נישט געלאזט לערנען די הייליגע תורה און טוהן מצות, זיי זענען אריין אין די היכל פון בית המקדש און צובראכן אלעס, און האבן מטמא געווען אלע טהור'ע זאכן, און האבן זייער אונטערדריקט די יודן.

ג) אין יענע צייט האט געווינט אין "הר המודיעין" א כהן פון די צדיקי הדור מיט'ן נאמען מתתיהו, ער איז געווען דער זון פון יוחנן כהן גדול, און א תלמיד פון יוסי בן יועזר און יוסי בן יוחנן.

ד) ער האט געהאט פינף הייליגע זון, יוחנן, שמעון, יהודה, אלעזר, און יונתן, זיינע קינדער זענען נאכגעגאנגען און די פיסטריט פון זייער הייליגען פאטער מתתיהו.

ה) "מתתיהו הכהן" מיט זיינע הייליגע קינדער, האבן זיך אנגענימען פארן כבוד פונעם אויבערשטן און האבן זיך קעגען געשטעלט די רשעים די "יוונים" און מיט די הילף פונעם אויבערשטערן דער מלך מלכי המלכים וואס האט זיך אויף זיי מרחם געווען און האט זיי געהאלפן אויס צו הרג'נען די רשעים, און דורך דעם געראטעוועט די יודן, און צוריק געהויבן די "מלכות ישראל" אויף מער ווי צוויי הונדרעט יאהר ביז די צווייטע חורבן בית המקדש (שיבנה במהרה בימינו), די טאג וואס די חשמונאים האבן זיך געשטארקט איבער די רשעים איז געווען כ"ה כסליו.

ו) די יודן זענען אריין אין בית המקדש און האבן דארט נישט געפונען קיין "שמן טהור" פאר די מנורה נאר איין קריגעל אינטער די ערד וואס האט געהאט אויף זיך די חותם (זיגעל) פון כהן גדול, אבער פון דעם איז נישט געווען גענוג צו צינדען נאר אויף איין טאג, האט דער אויבערשטער געמאכט א נס אז פון דעם ביסל שמן איז געווען גענוג אויף אכט טאג ביז מען האט געקענט האבן נייע שמן. (אכט טעג נעמט צו האבן נייע שמן)



פארוואס האט גענומען אזוי לאנג ביז מען האט געקענט באקומען נייע אויל?

1) ווייל די כהנים האבן זיך געדארפט רייניגן זיבן טעג פון זייער טומאת מת, וואס זיי זענען טמא געווארן פון מתים אין די צייט פון די מלחמה (דאס געדויערט 7 טעג, ווייל מען דארף שפריצן אויפ'ן מענטש וואס איז טמא, פון די פרה אדומה צוויי מאהל, דעם דריטן טאג און דעם זיבטן טאג פון זיין רייניגונג) ביז זיי האבן געקענט צוגרייטן נייעם ריינעם אויל און איין טאג צוצוגרייטן די פרישע אויל.

2) ווייל דעם פרישן אויל האט מען געדארפט ברענגען פון דערווייטענס, א וועג וואס דויערט צו גיין 4 טעג אהין און 4 טעג צוריק.

ז) צוליב דעם דאזיגען נס האבן די חכמים פון יענעם דור געמאכט די טעג פאר "ימי שמחה והלל" (טעג פון זיין בשמחה, און זאגען הלל) און געהייסן צינדען ליכט ביי די טירן פון די הייזער יעדע נאכט פון די אכט טעג.

ח) די מצות חנוכה איז א "מצוה דרבנן" פונקט אזוי ווי ליינען די "מגילה" אין פורים, אדער "הדלקת הנר" אין שבת.
ט) די ווארט "חנוכה" נעמט זיך פון צוויי ווערטער "חנו" זיי האבן גערוהט "כה" 25 טעג אין כסלו.

י) נאך א טעם פארוואס מען רופט די טעג "חנוכה" ווייל מען האט דעמאלסט פריש מחנך געווען די מזבח און אנגעהויבן צוריק מקריב צו זיין קרבנות.

י"א) דאס וואס מיר פארמערען חנוכה מיט סעודות איז נישט קיין "מצוה", עס איז נאר א "רשות" ווייל חנוכה האט מען נישט קובע געווען אויף "משתה ושמחה", אזוי ווי פורים.

י"ב) די טעם פארוואס פורים איז אנדערש - ווייל פורים האט מען געוואלט אויס'הרג'נען די נפשות (זעהלען) פון די יודן וואס דאס וואלט מבטל געווען די ענין פון "משתה ושמחה" ווייל אפילו אויב די יודן וואלטן זיך ג'שמד ח"ו וואלט מען זיי אויסגע'הרג'ט, דעריבער ווען מען איז ניצל געווארן דערפון האט מען קובע געווען (באשטימט) אויף "ימי משתה ושמחה" אבער ביי "חנוכה" ווי מען האט נישט געוואלט הרג'נען די זעהלען, נאר מען האט געוואלט זיי שמד'ן און מבטל זיין פון "שמירת תורה ומצות" דעריבער האט מען קובע געווען נאר לימי "הלל ושמחה" וואס מיט דעם ווייזען מיר פארן אויבערשטן אז מיר האבן זיך געראטעוועט פון דעם און מיר דאנקען און לויבען ווייטער נאר צו דעם אויבערשטען.

י"ג) עס זענען דא א טייל וואס האלטן אז עס איז יא דא א שטיקל מצוה צו פארמערען מיט די סעודות אין חנוכה, ווייל חנוכה איז געווען די "חנוכת המזבח".

י"ד) מען פירט זיך צו זינגען ביי די סעודות פון חנוכה, וואס דעמאלטס איז דאס לויט יעדעם א סעודת מצוה.

ט"ו) חנוכה טאר מען נישט פאסטען.


סדר הדלקת נר חנוכה


א) יעדער יוד סיי מענער און סיי פרויען זענען מחויב אין די מצוה פון "הדלקת נר חנוכה" , אפילו א ארימאן וואס שפייזט זיך פון צדקה, דארף גיין בארגען געלט אדער פארקויפן זיין קלייד כדי ער זאל האבן געלט אויף צו קויפן שמן צו קענען צינדען "חנוכה לעכט".

ב) קינדער וועלכע פארשטייען שוין די נס פון חנוכה, דארפן צינדן, אדער יוצא זיין חנוכה ליכט צינדן.

ג) די ערשטע נאכט צינדט מען אהן איין ליכט און די צווייטע נאכט צינדט מען צוויי ליכט, אזוי שטעלט מען צו יעדע נאכט נאך א ליכט. צוזאמען זענען די אלע ליכט וואס מען צינדט די אכט טעג זעקס און דרייסיג (36) ליכט.

ד) אלע מינים אויל זענען כשר צו צינדן דערמיט חנוכה ליכט, אבער דאס בעסטע און דאס חשוב'סטע איז צו צינדן מיט "שמן זית" ווייל דאס איז גלייך צו די נס וואס איז געווען אין בית המקדש, וואס דארט איז געווען "שמן זית". אבער אויב מען האט נישט קיין שמן זית זאל מען צינדן מיט אנדערע אויל.

ה) אלע קנויטן און ליכט זענען כשר פאר די נרות חנוכה, אבער מצוה מן המבחר איז צו נעמען "צמר גפן" (בוים וואויל (pure cotton.

ו) דער מנהג איז אז יעדער פון די משפחה זאל צינדען, אבער מען זאל צינדען אין א באזונדערע מנורה, כדי מען זאל קענען דערקענען וויפיהל לעכט מען צינדט יענע נאכט.

ז) מען מעג צינדען אין א רינדיגע כלי, אבער נאר אויב ער דעקט ארויף א כלי אז מען זאל קענען דערקענען יעדע קנויט באזינדער, ווייל טאמער לייגט ער נישט ארויף א דעקל זעהט עס אויס ווי א גרויסע פאקעל (הבדלה ליכט), וועט דאס נישט זיין גערעכנט אפילו נישט פאר איין ליכט, דעריבער איז בעסער אז מען זאל זעהן צו צינדען די חנוכה ליכט אין א גראדע שורה.


ח) מען טאר זיך נישט באנוצן מיט די ליכטיגקייט פון די חנוכה ליכט, ווי למשל אריינקוקען אין א ספר ווען אין שטוב איז טונקל און נאר די חנוכה ליכט ברענען.
ט) מען טאר אויך נישט אנצינדן איין ליכט פונעם אנדערן. דערפאר פירט מען זיך אנצוצינדן אן עקסטערן ליכט, וואס מען רופט "שמש", און מען צינדט אהן דערמיט די ליכט. אויב מען וויל זיך באנוצן מיט די ליכטיגקייט זאל מען עס טוהן קעגן די ליכט פונעם "שמש".

י) דעם "שמש" זאל מען נישט שטעלן אין איין רייע מיט די אנדערע ליכט נאר העכער אדער נידעריגער.



מקום הנחת נר חנוכה


א) די מנורה דארף מען שטעלן אזוי, אז די ליכטלעך זאלן זיין העכער פון דריי טפחים, און לכתחלה זאל דאס זיין אונטער צען טפחים, אויב ער לייגט דאס העכער צוואנציג איילן איז פסול.
ב) די מצוה פון "נר חנוכה" איז אנצוצינדען די חנוכה ליכט אינדרויסן ביים טיר פון די חצר כדי יעדער זאל זעהן די ליכט, און מפרסם זיין דעם נס. און דער וואס וואוינט אויף א שטאק דארף דאס אנצינדען ביי די פענסטער וואס איז צו די גאס. אבער אזוי ווי מיר זענען אין גלות צווישן די אומות העולם, צינדן מיר אין שטוב ביי די טיר כדי מפרסם צו זיין די נס פאר די משפחה, אדער ביים פענסטער מען זאל דאס זעהן אויף די גאס.
ג) מען דארף שטעלן די מנורה אויף די לינקע זייט קעגן די מזוזה וואס איז אויף די רעכטע זייט, כדי מען זאל זיין ארומגענומען מיט מצוות. די מנורה דארף מען שטעלען א טפח נעבן די טיר.

זמן הדלקת הנרות


א) דער זמן פון צינדן חנוכה ליכט איז תיכף ווען עס ווערט נאכט, ביז א האלבע שעה. אויב מען האט פארשפעטיגט קען מען צינדן שפעטער א גאנצע נאכט.

ב) מען דארף אריינגיסן אין די מנורה אזויפיל אויל עס זאל קענען ברענען צום ווייניגסטענס א האלבע שעה. אויב עס האט זיך אויסגעלאשן אין די האלבע שעה, דארף מען דאס נישט צוריק אנצינדן.

ג) אויב ער ווייסט אז ער וועט נישט האבן קיין צייט צו צינדען ווען עס ווערט נאכט, מעג ער צינדען פון "פלג המנחה" (וואס מען דארף אויסרעכענען לויט די שעות זמנית) אבער מען דארף אריינלייגען געניג אויל אז עס זאל ברענען ביז א האלבע שעה נאך צאת הכוכבים.
ד) א האלבע שעה פאר דעם זמן פון צינדן חנוכה ליכט טאר מען נישט עסן קיין סעודה ביז מען צינדט די ליכט.

ה) אין בית המדרש צינדט מען חנוכה ליכט אויף די דרום זייט איידער מען דאווענט מעריב, דער צינדער זאל שטיין מיט'ן פנים צו צפון אזוי ווי אין בית המקדש.

ו) איידער מען גייט אנצינדן חנוכה ליכט זאל מען זיך וואשן די הענט.

ז) די ערשטע נאכט מאכט מען דריי (3) ברכות איידער מען צינדט אהן די ליכט.
• 1) "להדליק נר (של) חנוכה"
• 2) "שעשה נסים לאבותינו"
• 3) "שהחיינו"

ח) פון די צווייטע נאכט אהן מאכט מען נאר די ערשטע צוויי ברכות, "להדליק", און "שעשה נסים".
ט) דאס ערשטע ליכטל שטעלט מען אויף די רעכטע זייט פון די מנורה, די צווייטע נאכט שטעלט מען צו א ליכט לעבען דעם אויף די לינקע זייט און מען הייבט אהן צו צינדן פון די לינקע זייט פריער דאס נייע ליכט וואס מען האט צוגעשטעלט, דערנאך צינדט מען דאס נעכטיגע וואס איז אויף די רעכטע זייט.

ט) נאכ'ן צינדן די ערשטע ליכט קען מען שוין זאגען "הנרות הללו", און דערנאך זינגט מען זמירות - יעדער לויט זיין מנהג ווי ער האט גיזעהן ביי זיינע עלטערן ווי זיי האבן מקבל געווען פון זייערע עלטערין און רבי'ס, מנהיגים וצדיקי אמת.
י) וויבאלד מיר פסק'ענען "הדלקה עושה מצוה" ד.ה. אז די גאנצע מצוה איז נאר דאס אנצינדען, דעריבער דארף מען זעהן אז די ליכט זאלן ליגען בשעת מען צינדט, אויף א פלאץ ווי מען מעג צינדען, למשל אויף א ארט וואס איז אינטער צוואנצוג (20) אמות. ווייל אויב ער וועט שטעלן די מנורה נאכן צינדען אויף די כשר'ע פלאץ איז דאס פסול, און ער וועט נישט האבן יוצא געווען.

י"א) די זעלבע וועט זיין אויב ער לייגט נישט אריין געניג אויל אז עס וועט נישט קענען ברענען א האלבע שעה האט ער נישט יוצא געווען.

י"ב) מען פירט זיך צו בלייבן זיצען לעבען די חנוכה ליכט א האלבע שעה.



שבת חנוכה


א) אן ארימאן וואס האט נישט גענוג געלט צו קויפן סיי "נר שבת" און סיי "נר חנוכה" זאל ער ענדערש קויפן "נר שבת".

ב) אויב ער האט נישט גענוג געלט צו קויפן סיי "נר חנוכה" און סיי "וויין פאר קידוש" זאל ער ענדערש קויפן "נר חנוכה".

ג) ערב שבת צינדט מען קודם "נר חנוכה" און דערנאך די "נר שבת".

ד) וויבאלד עס קומט אויס אז מען צינדט ערב שבת די מנורה זייער פרי דארף מען זעהן אז מען זאל אריינלייגען גענוג אויל אז עס זאל קענען ברענען ביז א האלבע שעה אין די נאכט.

ה) לכתחלה זאל מען זעהן צו דאווענען מנחה ערב שבת איידער מען צינדט די חנוכה ליכט.

ו) שבת חנוכה זאגט מען ביי אלע תפלות און אויך ביים בענטשען "על הניסים" אזוי ווי אלע אנדערע טעג.
ז) שבת חנוכה נעמט מען ארויס צוויי ספרי תורות, אין די ערשטע ספר ליינט מען די פרשת השבוע, און אין די צווייטע ליינט מען די קריאה פון חנוכה (פרשת חנוכת הנשיאים, אין פרשת נשא)

ח) אויב ר"ח טבת געפאלט אין שבת נעמט מען ארויס דריי ספרי תורות אין די ערשטע ספר תורה ליינט מען די פרשה פון די וואך, אין די צווייטע ספר ליינט מען פון ראש חודש, (ובראשי חדשיכם) אין די דריטע רופט מען אויס דער "בעל מפטיר" און מען ליינט די קריאה פון חנוכה.

מנהגים


א) עס איז א מנהג צו עסן מיליכיג'ס (קעז) אין חנוכה, ווייל די נס איז ארויס געקומען דורך מיליכיגע מאכלים.

ב) פרויען פירן זיך, נישט צו טוהן קיין מלאכה אין די ערשטע האלבע שעה פון ווען מען צינדט די חנוכה ליכט.

ג) מען פירט זיך צו שפילן דריידל וואס שטייט אויפגעשריבן די אותיות ג' ש' נ' ה'

ד) מען פירט זיך ארומצוגיין זאמלען געלט.

ה) צו קוקן אויף די חנוכה ליכט ווען זיי ברענען איז א סגולה, אזוי ווי עס שטייט אין די ספרים הקדושים.


סדר התפלה


א) גאנץ חנוכה ביי אלע תפלות שמונה עשרה וואס מען דאווענט זאגט מען ביי די ברכה פון מודים פאר ועל כולם "ועל הנסים" און "בימי מתתיהו". אויב מען האט פארגעסען צו זאגען "על הניסים" דארף מען נישט איבער דאווענען.

ב) אלע אכט טעג חנוכה זאגט מען ביי שחרית נאך שמונה עשרה גאנץ "הלל" (דאס מיינט אז מען זאגט אויך די קאפיטלעך פון "לא לנו" מיט "אהבתי").

ג) חנוכה דאווענט מען נישט קיין מוסף נאר אין די טאג ווען עס געפאלט ראש חודש טבת.

ד) מען זאגט נישט קיין תחנון (און נישט קיין א-ל ארך אפים), אויך זאגט מען נישט "למנצח" פאר "ובא לציון" און נישט "תפלה לדוד" און "בית יעקב" פאר'ן שיר של יום.
ה) אין אטייל מקומות זאגט מען נאך "עלינו" פון תפלת שחרית דאס קאפיטל "מזמור שיר חנוכת הבית"

ו) אלע טעג פון חנוכה ליינט מען די פרשת חנוכת המזבח וואס איז אין פרשת נשא.


ברכת המזון


א) ביים בענטשן זאגט מען "על הניסים" און "בימי מתתיהו" ביי די צווייטע ברכה "נודה לך".

ב) אויב האט מען פארגעסן צו זאגען "ועל הניסים" דארף מען נישט איבער בענטשען, אויב מען האלט פאר "הרחמן הוא יזכנו לימות המשיח" זאגט מען א ספעציעלע "הרחמן" מען דארף צו זאגען "הרחמון הוא יעשה לנו נסים ונפלאות כשם שעשית לאבותינו בימים ההם בזמן הזה".

ג) ביי די נאך ברכה פון "על המחיה" און "על העץ" זאגט מען נישט קיין "על הנסים" און קיין שום אנדערע דערמאנונג וועגן חנוכה.

מצוה להניחה על פתח ביתו


ת"ר האבן די רבנן געלערנט, "נר חנוכה מצוה להניחה על פתח ביתו מבחוץ" די נרות חנוכה איז א מצוה צו שטעלן ביי די טיר אינגערויסן:
און שלחן ערוך (או"ח סימן תרע"א) ווערט גע'פסק'נט אז די נרות חנוכה דארף מען צו צינדען אינדערויסן ביי די טיר פון די חצר.
דארף מען פארשטיין פארוואס זענען די נרות חנוכה אנדערש אז דאס דארף מען צינדען אינדערויסן ווי אלע אנדערע מצות פון די תורה וואס אפילו מען דארף אויך מפרסם זיין די נס, ווי למשל ליינען פורים די מגילה און מען דארף דאס נישט טוהן אויף די גאס?
נאר מען קען דאס פארענטפערן מיט דעם וואס די גמרא דרש'נט אין מסכת יומא (דף פ"ו ע"א) אויף די פסוק "ואהבת את ה' אלוקיך" אז די זאלסט מאכן דעם אויבערשטענס נאמען באליבט ביי מענטשען, ווי למשל דורך לערנען חומש, אדער גמרא, און משמש זיין תלמידי חכמים, און זיך באנעמען מיט אנדערע מענטשען מיט רואיג'קייט, און האנדלען ערליך, וואס וועלן דעמאלט'ס מענטשן זאגן אויף אזא איינעם? "וואויל איז דער טאטע וואס האט מיט איהם געלערנט תורה, וואויל איז דער רבי וואס האט איהם געלערנט תורה, קוקט ווי שיין זענען זיינע מעשים טובים"

פון די גמרא קען מען זעהן, אז עס איז נישט געניג דאס וואס א מענטש פירט זיך אויף גוט אינדערהיים, נאר איבעראהל ווי מען איז דארף מען זיך אויפירען ערליך, און ווען די גייסט אויף די גאס, צו אין א געשעפט זאל מען זעהן אויף דיר אז די ביסט א בן תורה!

דעריבער קען מען זאגען אז וועגן דעם האבן די הייליגע חז"ל געהייסן צינדען די נרות חנוכה אינדערויסן, ווייל די חכמים האבן אונז געוואלט לערנען אז עס איז נישט גענוג דאס וואס א מענטש צינט אן די חנוכה ליכט ביי זיך אינדערהיים וואס די נרות זענען דאך מרומז אויף תורה (כי נר מצוה ותורה אור) נאר אפילו ווען ער שטייט אונדערויסן אויף די גאס, דארף ער געדענקן אלע מאהל צו מאכן א קידוש השם און אנצינדען די נרות חנוכה דאס מיינט, זיין ערליך מיט זיין תורה אפילו אויף די גאס.

(שמן ראש - מכ"ק אדמו"ר מ'ווין שליט"א)

"הנמצא כזה איש אשר רוח אלקים בו"

קענען מיר דען טרעפן אזוי א מענטש וואס האט אין זיך א רוח אלוקים (בראשית מ"א לח)
דער מדרש ברענגט אז פרעה האט זיי געזאגט "אם נלך ונבקשנו מסוף העולם ועד סופו לא נשכח כמוהו", אפילו מיר זאלן גיין זוכן אזא מענטש פון איין עק וועלט ביז צו די אנדערע וועלן מיר נישט קענען טרעפן אזא מענטש. קען זיין דער פשט, אז די הערן פון פרעה האבן געטענה'ט, אז לויט די געזעצן פון מצרים קען נישט קיין עבד געוועלטיגן. האט פרעה צו זיי געזאגט, אז דער עבד איז אנדערש ווי אלע אנדערע עבדים, ער האט מער מעלות פון אנדערע מענטשן, ממילא איז ביי אים נישט שייך דער געזעץ. האבן די הערן צוריק געפרעגט, אויב אזוי וואלט דאך געדארפט שטיין פארשריבן אין די געזעץ ביכער אז ווען דער עבד איז געלונגן מיט אלע מעלות קען ער יא זיין א מושל אין מצרים ?
אויף דעם האט פרעה גענטפערט "אפילו מען זאל זוכן אין די גאנצע וועלט אזא מענטש וואלט מען נישט געטראפן, ממילא איז פאר די מענטשן וואס האבן געמאכט די געזעצן האבן נישט געטראכט אז עס איז פארהאנען אזא מענטש אויף דער וועלט, וועגן דעם האבן זיי דאס נישט געשריבן צווישן די געזעצן".....
(נחמד ונעים)


"שכשנכנסו יוונים להיכל"
ווען די יוונים זענען אריין אין די היכל, האבן זיי מטמא געווען אלע אויל וואס איז געווען אין היכל, "וכשגברה מלכות בית חשמונאי ונצחום" און ווען די מלכות בית חשמונאי האבן זיך געשטארקט האבן זיי געזיכט און האבן נישט געטראפן נאר איין קריגל אויל וואס איז געווען מיט די זיגל פונם כהן גדול און עס איז נישט געווען גענוג נאר אויף צו צינדען איין טאג, "נעשה בו נס" איז געשען א נס און מען האט ג'קענט צונדען דערמיט אויף אכט טאג:
פני יהושע


דער פני יהושע פרעגט א קשיא פארוואס האט השי"ת געדארפט מאכען די נס אז די אויל זאל ברענען אכט טעג, מיר פסק'נן דאך אז טומאה הותרה בציבור, וואלט מען דאך געקענט אנצינדען די מנורה מיט טמה'נע אויל ?
ענטפערט די פני יהושע אז וויבאלד די חשמונאים האבען נאכאמאהל מחנך געווען די בית המקדש, האט השי"ת געוואלט ארויס ווייזען זיין ליבשאפט צו כלל ישראל דורך א נס אז זיי זאלען מאכען די מצוה פון הדלקת הנרות מיט טהרה און קדושה.
מיט דעם וועט אויך פארענטפערט זיין די קשיא וואס מען פרעגט פארוואס דערמאנען מיר ביי על הנסים נאר די די נסים פון באזיגען די מלחמה, און מיר דערמאנען נישט די נס פון די קריגעל אויל ? און אויך איז שווער, וואס איז די רבותא מיט דעם וואס מיר זאגען טמאים ביד טהורים, ורשעים ביד צדיקים, בשלמא רבים ביד מעטים ווייזט ארויס א נס אז אפילו די אידן זענען געווען ווייניג און שוואך און פון דעס וועגען דאך האבען זיי באזיגט די יונים, אבער וואס דערמאנט מען טמאים ביד טהורים ורשעים ביד צדיקים ?

אבער לויט די פני יהושע וועט פארענטפערט זיין ביידע קשיות ווייל דעם וואס מיר זאגען טמאים ביד טהורים קומט צו זאגען די נס פון די אויל, אז השי"ת האט ארויס געוויזען זיין ליבשאפט צו כלל ישראל אז זיי זאלען קענען מחנך זיין די בית המקדש מיט טהרה, און נישט בטומאה.
נאך א תירוץ פארוואס מיר דערמאנען טמאים ביד טהורים ורשעים ביד צדיקים. ווייל עס איז באוויזט אז ווען השי"ת וויל משפט'ן די אידן צו זיי זענען ראוי פאר חסד און גוט'ס אדער חלילה פארקערט טוט נישט השי"ת דן זיין די אידן אליינס, נאר ער שטעלט זיי נעבען די גוים, און אויב אזוי איז אפילו די ערגסטע איד נאך אלץ בעסער פון די בעסטע גוי.
און דאס קען זיין פשט אין די על הנסים, "מסרת גבורים ביד חלשים", די אויבערשטער האט געטוהן מיט די אידן די נסים - און וועלכע זכות ? ווייל "טמאים ביד טהורים", ער האט געשטעלט די טמאים ביד נעבען (יד איז א לשון פון נעבען עי' רש"י על יד היאור שמות ב' פסוק ה') טהורים, די אידן, און ער האט געזעהן אז די אידן זענען ראוי אז ער זאל זיי מאכען די נסים.

קרעדיט: מאירקע (חדשות אנ"ש)

[אלעקסיי]

א בחינה אויף חנוכה פונעם מלמד:

א) פון ווען הייבט זיך אהן די צייט צו צינדען חנוכה לעכט?
ב) וואס קומט קודם מעריב אדער חנוכה לעכט? און פארוואס (2 טעמים)?
ג) ווען איז די בעסטע צייט אנצוגרייטען די מנורה?
ד) פון ווען טאהר מען נישט אנהייבן א מלאכה אדער א סעודה?
ה) ווען צינדט מען אין שוהל, פאר מעריב אדער נאך? און פארוואס?
ו) ווי פלעגט מען אמאהל אוועקשטעלען די מנורה? און פארוואס טוט מען דאס נישט היינט?
ז) פארוואס שטעלט מען די מנורה נאר ביז א טפח אוועק פון די טיר און נישט ווייטער?
ח) פארוואס שטעלט מען די מנורה ביי די לינקע זייט פון די טיר?
ט) ווי איז די בעסטע פלאץ צו שטעלען די מנורה צווישען _________ טפחים, און _________טפחים.
י) וויפיל אינטשעס איז _________ טפחים, _________ לחומרא, _________לקולא_________.
יא) וויפיל אינטשעס איז _________ טפחים, _________ לחומרא, _________לקולא_________.
יב) אויב מען שטעלט די מנורה העכער _________אמות, איז מען נישט יוצא.
יג) אויב מען פארגעסט צו מאכען א ברכת שהחינו די ערשטע נאכט, וואס זאל מען טוהן?
יד) ווען הייבט מען אהן צו זאגען "הנירות הללו" ביים צינדען?
טו) פארוואס איז די בעסטע צו צינדען מיט שמן זית און צמר גפן. (2 טעמים)
טז) אויב מען האט נישט קיין שמן זית און צמר גפן, וואס זאל מען טוהן?
יז) מען דארף אריינלייגן גענוג אויל אז עס זאל ברענען __________________
יח) וואס זאל מען טוהן אויב די מנורה לעשט זיך אויס פאר די צייט? בדיעבד און לכתחלה?
יט) וואס זאל מען טוהן אויב עס בלייבט איבער אויל?
כ) און אויב עס בלייבט איבער אויל די לעצטע נאכט?
כא) פארוואס טאהר מען זיך נישט באנוצען מיט די לעכטיגקייט פון די מנורה?
כב) אויב א מענטש שטייט איין ביי א צווייטע מענטש וואס זאל ער טוהן, בנוגע צו נר חנוכה?
כג) ווען צינדט מען ערב שבת? און ווען צינדט מען מוצאי שבת?
כד) וואס טוט מען אויב מען פארגעסט על הניסים ביים בענטשען?
כה) וואס טוט מען אויב מען פארגעסט על הניסים ביים דאווענען?
כו) פארוואס איז חנוכה אנדערש ווי פורים בנוגע צום סעודה?
כז) פארוואס עסט מען מילכיגס חנוכה?
כח) פארוואס שפילט מען דרידל חנוכה?
כט) פארוואס ארבייטן נישט די פרויען בשעת די מנורה ברענט (דער ערשטע האלבע שעה)?

הצלחה רבה!!!!


שם: ________________________________ % __________

קרעדיט: מאירקע (חדשות אנ"ש)

[וואלוועלע]

טייערע מעמבער'ס פון די היימישע קרעטשמע, אונז דא אלע מעמבער'ס זענען אלע אינטרעסירט זיך צן גרייטן צו די הייליגע יו"ט חנוכה וואס שטייט שוין אראונד די קארנער מיטן זעהן שיינע חידושי תורה און שיינע רמזים אד"ג, טייערע חברים פארוואס זאלן מיר נישט מיטטיילן פאר יעדעם איינעם שיינע ווערטלעך וואס מיר האבן געזעהן, דעריבער האט וואלוועלע דעסיידעט אז מען גייט עפענען א באזינדער אשכול לכבוד חנוכה, און פאר יעדע חנוכה ליכט צינדן וועט מען זיך אנשעפן מיט דברי תורה פון די היימישע קרעטשמע.

[זארעכפעפער]

נו, גוט. מצוה לשמוע דברי הצבי'לע.

דער חתם סופר טייטשט עטליכע מאל אין די ספרים: "לעושה נפלאות גדולות לבדו" - דער באשעפער מאכט אסאך מאל אזעלכע גרויסע נפלאות, "כי לעולם חסדו" - אז פון דעם זאל דער מענטש זיך מתבונן און זען אז יש מנהיג לבירה, און אפי' די פשוטע טאג טעגליכע זאכן זענען אויך מלא ניסי ניסים. (מקורו מהרמב"ן כידוע).

ווען די חשמונאים זענען אריין אין בית המקדש, און זיי האבן געזען דעם גרויסן נס אז דער פך שמן איז געבליבן שטיין גאנצע אכט טאג פילערהייט און זיך גארנישט אראפגעלאזט (לפי תי' הג' של הב"י), האבן זיי זיך מתבונן געווען אינעם גרויסן נס און געקומען צו דער החלטה אז מי שאומר לשמן וידליק יאמר לחומץ וידליק (לשון הגמרא בתענית). ווער זאגט דען אז שמן דארף ברענען און עס דארף אויסברענען ווי דער שטייגער איז? דער זעלבער באשעפער וואס האט באפוילן אז די אויל אין בית המקדש זאל שטיין בלייבן גאנץ אויף אכט טאג בדרך נס, דער זעלבער באשעפער באפעלט דאך יום יום אז די אויל פון אן אנדער ליכטל זאל שיין ברענען און אויסגעטרינקען ווערן. ס'הייסט דער נס חנוכה האט זיי געברענגט צום ריכטיגן פארשטאנד אויף וואס דער נס איז געווען געצילט.

און דעריבער מאכן מיר טאקע אכט טאג חנוכה, און נישט זיבן. זיבן טאג איז טאקע געווען דער חנוכה נס, אבער דעם אכטן טאג ווען זיי האבן געזען אז עס הויבט שוין אן אויסצוטרינקען די אויל האבן זיי זיך געכאפט דעם מי שאומר לשמן וידליק, אז דאס גאנצער נס איז בלויז להתבוננת אז דער פשוטער שמן וידליק איז אויך נישט מער ווי א נס . נו, אויב אזוי, האט מען צוליב דער סיבה אליין מתקן געווען דעם אכטן טאג, ומתורץ קושיות הבית יוסף. און דעריבער הייסט דער אכטער טאג 'זאת חנוכה', ווייל דער אכטער טאג און דער נס פונעם אכטן טאג דאס איז דער עיקר חנוכה. דער גאנצער נס פון די אנדערע זיבן טאג איז נאר געווען געצילט צום לימוד פונעם אכטן טאג.

חידושי פעפער

[וואלוועלע]

טייערע זארעכ אויף דיר האט מען געווארט, און שקויעך פאר איך-הער צו מאכן אז א שיינע קעפיל און עס מסדר זיין און א פיין פלאץ

[מיללער]

ר' זארעך,
עס איז א הערליך ווארט און אסאך מער איז עס פשוט אמת ויציב ונכון, איך קלער לפי"ז אז מיר ביים צינדען די גאנצע אכט טאג חנוכה קענען זיך מתבונן זיין אין די נסי הטבע דורכדעם וואס מיר זעהן און מיר באטראכטען די 'מי שאמר לשמן וידליק' א האלבע שעה יעדע נאכט, און דאס איז באמת די קדושה פון די נרות חנוכה ווייל עס ברענגט אריין אין אידישע קינדער די ענין פון הכרה ואמונה בנסי הטבע.

ר' וועלוול,
מגלגלין זכות ע"י זכאי, איר זעהט איר האט ארויסגעברענגט דעם בער פון וואלד, איר האט אריינגעפעדעמט דעם חנוכה אשכול מיט די בעסטע מתחיל וואס איז נאר שייך, זכות הרבים תלוי בך.

(אגב, אויב מען קאמפלימענטירט פאר שינוי-השם פונעם אשכול, ברויך איך להבהרת הענין נעמען די קרעדיט און נישט איכער'ל, הגם איך-הער קומט זיך אסאך קרעדיט להצלחת האתר, אבער 'גיוו קרעדיט ווער קרעדיט איז דא'...)

[ארפכשד]

עס איז דא א באקאנטע מדרש "הדודאים נתנו ריח זה ראובן שהציל את יוסף, ועל פתחינו כל מגדים זה נר חנוכה שמדליקין אצל הפתח". (דער חתם סופר ברענגט דאס צו, דער ערשטער מקור פון ווי מ'זעהט דעם מדרש איז אין ספר זרע אברהם אויף מדרש רבה, א זון פון בעמח"ס ידי משה אויף מדרש רבה).

איז דא א שיין ווארט, וואס ווערט געברענגט אין עטליכע ספרים (א בחינה פון שני נביאים מתנבאים על קוטב אחד), ווייל די הלכה איז אז א חצר וואס האט שני פתחים דארף מען צינדן ביי אלע ביידע טירן, משום מראית העין, דהיינו טאמער איינער וועט דורכגיין איין טיר און ער וועט נישט זעהן די נר חנוכה וועט ער חושד זיין דעם מענטש אז ער איז נישט מקיים די מצוה, דעריבער ברויך מען צינדן ביי ביידע טירן.

און ס'איז דאך באקאנט אז די מחלוקת צווישן יוסף און די ברודער איז געווען, יוסף האט געהאלטן אז די ברודער טארן נישט עסן פלייש פון א בהמה וואס איז באשאפן געווארן דורך ספר יצירה, צוליב מראית העין, און די שבטים האבן געהאלטן אז זיי מעגן יא.

ממילא קען מען שוין פארשטיין די מדרש, הדודאים נתנו ריח זה ראובן שהציל את יוסף מן הבור, ווייל ער האט געהאלטן אז יוסף איז גערעכט, און מ'טאר נישט עסן אבר מן החי פון א בהמה וואס איז באשאפן געווארן דורך ספר יצירה, צוליב מראית העין, וועגן דעם ועל פתחינ"ו כל מגדים זה נר חנוכה שמדליקין אצל הפת"ח, עס שטייט "פתחינו" לשון רבים, אז מען דארף צינדן ביי אלע טירן צוליב מראית העין.

[איך_הער]

יא וועלוועלע, גיב די קרעדיט פארוועם ס'קומצעך.

[וואלוועלע]

לאמיר אלע הויך אויסשרייען שקויעך פאר מיללער'ן, אבער ביטע ביי דעם בלייבט עס און נישט פארדרייען

[scy4851]

די צוויי מימרא פון ר' תנחום
נר חנוכה שהניחה למעלה מעשרים אמה פסולה
והבור רק אין בו מים....מים אין בו אבל נחשים ועקרבים יש בו.

כ'געזעהן און די כתבים פון מיין בני בית עלטער זיידע ז"ל בדרך מוסר.

א טאטע פון א קינד קען מיינען אז פארוואס דארף איך אנפאנגען לערנרען תורה מיט מיין קינד ווען ער איז נאך גאר יונג.
ער פארשטייט דאך סיי וויא נאך נישט. איך וועל בעסער ווארטען ביז ער איז עלטער, ביז ער איז צוואנציג יאהר אלט וואס
דענמאלטס איז ער שוין א דערוואקסענער בר דעת, און דענמאלטס וועל איך לערנען מיט אוהם תורה, ווייל דענמאלטס וועט
ער שוין גאנץ גיט פארשטיין די תורה אויך.

זאגט ר' תנחום אז ניין
נר חנוכה, וואס דאס ווייזט אויף די אור התורה, שהניחה למעלה מעשרים, אויב איך לאז עס איבער ביז דער זון ווערט צוואנציג, איז פסול.
דער טעם דערפאר איז ווייל, מים אין בו, אויב עס איז נישט דא קיין מים, אין מים אלא תורה, דענמאלטס נחשים ועקרבים יש בו
אויב מען פילט נישט אהן זיין קאף מיט תורה, פון יונג ווייס אהן, כאפט זיך אריין נחשים ועקרבים, זאכען וואס טויגען נישט, און ווען ער
איז שוין עלטער איז שוין גאר שווער דענמאלטס דאס ארויסטרייבען.

[שטרויזאק]

א שיין חריפות'דיג פלפול בסוגיא דכבתה
שו"ת קול ארי' סימן ל"ד
המשך

[זיידעניו]

אין פסוק "כ"ף אח"ת עשר"ה זה"ב מלא"ה קטר"ת" (פרשת נשא, וואס מען לייענט אין חנוכה) זענען מרומז אלע הלכות פון די חנוכה-ליכט.

"כ"ף" איז די ראשי תיבות "פחות כ'", א רמז אז די חנוכה-ליכט מוזן געשטעלט ווערן אונטער צוואנציג איילן, און טאמער לייגט מען די חנוכה ליכט העכער צוואנציג איילן איז עס פסול.

"אח"ת" ראשי תיבות פון א' ח' ת'מנה", זאלסט אנהויבן צו ציילן די ליכטלעך פון איינס ביז אכט, אזוי ווי די שיטה פון בית הלל.

"עשר"ה" איז די ראשי תיבות פון "ע'ד ש'תכלה ר'גל ה'שוק". לכתחילה איז דער זמן פון צינדן כל זמן מענטשן גייען נאך אין דו גאסן, צוליב "פרסומי ניסא" (בדיעבד, און, בפרט היינטיגע צייטן, וואס דער פרסומי ניסא איז פאר די שטוב מענטשן איז מען יוצא א גאנצע נאכט, אויב די שטוב-מענטשן זענען נאך וואך.

"זהב" איז די ראשי תיבות פון "ז'מנו ב'ין ה'שמשות", דער זמן פון צינדן, חנוכה-ליכט הויבט זיך אן בין השמשות.

"מלא"ה" איז די ראשי תיבות "מ'צותה ל'הדליק א'צל ה'פתח", די מצוה איז צו צינדן נעבן די טיר.

"קטר"ת" איז די ראשי תיבות "ק'רוב ט'פח ר'וחב ת'דליק", א טפח נאענט צו די ברייט פון די טיר זאלסטו צינדן.
(נר מצוה בשם הגה"ק העטרת צבי מזידיטשוב זי"ע)
\

פארוואס געפינען מיר נישט ביי קיין שום מצוה דעם אויסדריק פין מהדרין מן המהדרין א חוץ ביי נר חנוכה? מען דארף אויך פארשטיין פארוואס האט מען דאן געדארפט אנקומען צו א נס, מען האט דאך געהאט א ברירה צו ניצן זייער דינע קנויטליך וואס קענען ברענען אכט טעג? איז אויב מען האט אזוי נישט געטוהן איז עס דערפאר ווייל זיי האבען געוואלט אז די הדלקה זאל געמאכט ווערען בדרך יופי, בהידור און דעריבער איז ספעציעל ביי דער דאזיגער מצוה א ענין פין מהדרין מן המהדרין.
קבעום ועשאום יום טוב, פארוואס שטייט א דאפעלט לשון? נאר וויבאלד די חכמים האבן ערשט נישט געמאכט די יו"ט נאר געווארט אויב מען וועט זעהן אז עס איז דא א הייליקייט אין דעם, פארדעם שטייט ערשט האט מען באשטימט אויבן אין הימל און נאכדעם ועשאום יום טוב.
(בן איש חי)

הדלקת נר חנוכה איז א סגולה צו בטחון נאכדעם וואס א מענטש איז זיך מתבונן אין דעם נס פון מסרת גבורים ביד חלשים ורבים ביד מעטים וואס דאס איז געטין געווארן דורך זייער בטחון אזוי אויך די אויל איז פארמערט געווארן פון ווייניג צו אסאך ווייל הקב"ה איז נישט קיין חילוק צו העלפן מיט ווייניג אדער אסאך.
(זרע קודש)

הדלקת נר חנוכה איז א סגולה ממשיך צו זיין א רפואה אפילו פאר א חולה, אזוי ווי די חז"ל זאגען ובשעת הסכנה מנוחה על שולחנו ודיו, "די"ו" איז ר"ת ישלך דברו וירפאם.
(מטה מנשה)

די צונדען פון חנוכה ליכט איז א הכנה צו משיח די ר"ת פון מדליקין "שמונה ימי חנוכה" איז ר"ת משיח.
(שמנה לחמו)

עס שטייט אז נפש איז ר"ת "נר פתילות שמן" אז די חנוכה לעכט איז א תיקון פאר די נפש.
(מקובלים)

בראשית איז ר"ת "ישועה רבה תהי' בזמן שימלוך אנטיוכוס".
(בני יששכר)



גמר חתימה טובה דער טעם פארוואס מען שרייבט נ' ג' ה' ש' אויף דער דריידל ווייל ביז חנוכה איז דער צייט וואס מען קען אויסבעטען א גמר חתימה טובה און א גוטן יאר און דאס איז עס מרמז דער ג' איז גמר און דער רעשט איז שנה און עס איז גמר שנה, חנוכה ענדיגט זיך דער צייט וואס מען קען אויסבעטן א גוטן יאר.
(צמח צדק)

חנוכה צינד מען ליכט פון אינדרויסען, אין ווען עס איז טינקעל, אין נידרעגער ווי 10 טפחים. דאס איז מרמז צו זיין אז אפילו ווער עס איז ווייט פון באשעפער, אין אפילו צווישען נישט ערליכע יודען פון דעסוועגן קען מען זיך דערנענטערן צום באשעפער צוליב דעם צינט מען ביינאכט ווען עס איז טינקעל אויך לייגט מען די ליכט נידריגער ווי 10 טפחים וואס כאטש די שכינה האט נישט אראפ גענידערט נידרעגע ווי 10 טפחים פין דעסוועגן ביינאכט חנוכה קומט אראפ אזא קדושה אז אלע נידרעגער מענטשן ווערן געהייליגט אין אפילו די וואס זענען אינדרויסען פון דער שכינה הקדושה קענען נאך אלץ תשובה טוהן אפילו אויף א זעלעכע עבירות וואס עס איז שווער תשובה צו טוהן
(קדושת ציון)

[זיידעניו]

חנוכה ח' ימים: עס ווערט געברענט אין "רוקח" אז פארוואס שטייט אין "פרשת אמור" נאנט די פרשה פון סוכות צו די פרשה פון די שמן אין לעכט? אונז צו לערנען אז אזוי ווי סוכות איז אכט טעג זאל מען אויך מאכן חנוכה אכט טעג. (בני יששכר)

והדליקו נרות בחצרות קדשיך: דער שפת אמת זי"ע האט געזאגט די טעם פארוואס די לעצטע נס פאר דעם ביטערן און לאנגן גלות איז געווען מיט לעכטיגקייט, די נס חנוכה, כדי עס זאל פארשפרייטן לעכטיגע פינקן אין דעם שווארצן טינקעלע גלות.

שמן זית: רבי ישראל פון טשארטקאוו זי"ע האט אזוי געזאגט: מיר זאגן ביי מעריב: "בחכמה פותח שערים". די אויל פון די מנורה זענען מרמז קעגן "חכמה". צו ווייזן אז אין די זכות פון חנוכה לעכט עפענען זיך אויף די טויערן פון פרנסה, רפואות, ישועות און גאולה שלימה.

מצוה להניחם למעלה משלשה טפחים, ולמטה מעשרה טפחים: אין "תפארת שמואל" שטייט: דער דין פון נר חנוכה איז, נישט צו לייגן העכער 10 טפחים און נישט נידריגער פון 3. צו ווייזן א רמז, אז א יוד טאר זיך נישט האלטן אזוי נידריג, אז ער קען שוין סיי ווי נישט פארעכטן און לערנען תורה, - און אויך נישט צו הויך, אז ער איז שוין א גרויסער צדיק און תלמיד חכם, אז ער דארף שוין נישט לערנען. די ביידע מידות זענען נישט באליבט ביים אייבערשטן.

נר פתילה שמן: דער חידושי הרי"ם זצ"ל האט אזוי געזאגט: דאס ווארט "נפש" איז נוטריקון: "נר פתילה שמן". מרמז צו זיין, אז אזוי ווי די לעכט באלייכט נישט, נאר נאך דעם וואס די קנויט ברענט און די אויל ווערט ווייניגער. אזוי אויך איז דער מענטש: וויפוהל ער פארמינערט פון זיך די גשמיות'דיגע ענינים, אלץ מער איז ער זוכה צו די לעכטיגקייט פון דעם אייבערשטן.

רבי אברהם פון סאכאטשוב (דער אבני נזר) זי"ע, האט געזאגט: א מענטש דארף זיך אפלערנען א מוסר השכל פון די חנוכה ליכט. אזוי ווי די אויל פון די ליכט ווערט נאכגעצויגן צו די קנויט - אפילו ער ווייסט אז ער ווערט באלד פארברענט - אזוי אויך דארף א יוד זיך נאכציהען צום אייבערשטן, אפילו ער ווייסט אז דורך דעם וועט ער פארלירן געלט ווייל ער וועט נישט קענען גענוג ארבעטן. נאר ער זאל זיך פארלאזן אויפן אייבערשטן, אז ער וועט איהם שוין העלפן.

להביט על הנרות: דער קאזשניצער מגיד זי"ע האט געזאגט, אז צו קוקן אויף די חנוכה לעכט, איז א סגולה ממשיך צו זיין די קדושה פון חנוכה צו די נידריגע טעג פון חודש טבת און שבט.

וקבעו שמונת ימי חנוכה: מען דארף געווארענט זיין אז די שמונת ימי חנוכה זאל זיין "קבעו" דאס מיינט "קבוע בלבנו", אז מען זאל קיינמאהל נישט פארגעסן די הייליגע טעג פון חנוכה. (אמרי חיים)

מצוות נר חנוכה עד שתכלה רגל מן השוק: די מצוה פון נר חנוכה וואס דאס איז דער אור הגנוז, זאגן אונז חז"ל אז אויב מיר ווילן זוכה זיין צו דער אור הגנוז דארף זיין "עד שתכלה רגל מן השוק" דאס הייסט אז מען זאל זיך נישט דרייען אויף די גאסן, נאר מען זאל זיצן אין די ד' אמות של הלכה. (אמרי חיים)

הדלקה אותה מצוה ולא הנחה: ביי תורה ומצוות דארף דאס זיין מיט א "ברען", און נישט "בניחותא" אהן קיין חיות אדער חשק, כמצוות אנשים מלומדה ח"ו. (אמרי חיים)

לעכט: רבי פנחס קאריצער זי"ע זאגט, אז די 36 לעכט פון די מנורה זענען קעגן די 36 מסכתות פון ש"ס.

חנוכה מסוגל לרפואה: דער בעל "אמרי נועם" זצ"ל זאגט, אז דאס וואס די ספרים הקדושים זאגן אז די חנוכה טעג זענען מסוגל צו ברענגן א רפואה שלימה פאר קראנקע מענטשן, איז מרומז אין שמונה עשרה. די ווערטער: "כי א-ל מלך רופא נאמן" איז די זעלבע בגימטריא ווי: "להדליק נר חנוכה".

אין של"ה הקדוש שטייט אז חנוכה איז מרמז אויפ'ן "חנוכת העולם" דעם באנייען פון דעם וועלט, ווייל דער גאנצע וועלט איז באשאפן געווארן וועגן די תורה און קיום המצוות, און די יונים האבן דאס געוואלט מבטל זיין, און ווען די חשמונאים האבן זיך געשטארקט, איז דעמאלט שטארק געווארן די תורה און מצוות, ממילה איז באנייט געווארן די וועלט. פונקט אזוי ווי די וועלט איז באשאפן געווארן אין די 25'טע טאג אין חודש (אלול) אזוי אויך איז חנוכה די 25'טע טאג אין חודש (כסלו), און פונקט ווי די אנהייב פון די בריאה איז געווען לעכטיגקייט, אזוי אויך איז די מצוה פון חנוכה מיט לעכט. און אזוי ווי די ערשטע לעכטיגקייט איז באהאלטן געווארן, אזוי אויך זענען די נרות חנוכה "אסור להשתמש לאורן". א רמז דערצו איז ווייל "יהי" אור איז גמטרי' כ"ה.

אור הגנוז: רבי פנחס קאריצער זי"ע האט געזאגט, אז אין די חנוכה טעג ווען מען צינדט אהן די מנורה, ווערט אנטפלעקט דער "אור הגנוז", דער באהאלטענער לעכטיגקייט וואס דער אייבערשטער האט באהאלטן ביי בריאת העולם. דער הייליגער בעל שם טוב זי"ע האט געזאגט, אז דער פלאץ ווי דאס לעכטיגקייט איז באהאלטן איז אין די תורה. און ווער עס באהעפט זיך אין די תורה, און בפרט אין די טעג פון חנוכה, איז זוכה צו זעהן און שפירן דעם "אור הגנוז".

השפעות טובות: אין "קדושת לוי" שטייט: אז ראש השנה און יום כפור, שרייבט אריין דער אייבערשטער אלעס גוטס פאר די אידן, און חנוכה איז מען זוכה דאס צו זעהן מיט די אויגן. דערפאר איז חנוכה א מצוה צו צינדן לעכט, צו זעהן מיט די אויגן די אלע השפעות טובות.

כ"ה כסלו: עס ווערט געברענגט אין די ספרים, אז דער פינף און צוואנציגסטער ווארט אין די תורה, איז "אור". א רמז אויף דעם יום טוב פון לעכטיגקייט וואס געפאלט אין דעם 25'סטן טאג פון חודש כסלו.

דריידל: רבי פנחס קאריצער זי"ע ברענגט א רמז, אויף די פיהר אותיות וואס מען שרייבט ארויף אויף דעם דריידל: "נ-ג-ה-ש". "נ-ש", מיינט "נרות שמונה" (אכט לעכט), און "ה-ג" מיינט "הלל גמור" (מען זאגט גאנץ הלל אין חנוכה).


אין בני יששכר שטייט אז דער טעם פארוואס פורים דרייט מען מיט א גראגער, און חנוכה דרייט מען מיט א דריידל, ווייל פורים איז געווען די התעוררות דא אינטן ווייל די יודן האבן דא תשובה געטוהן, און דורך די תשובה דא אינטן האט זיך אויסגעדרייט אויבן אין הימל, און מען האט צוריסן די שלעכטע גזירה, דערפאר דרייט מען פורים מיט א גראגער וואס מען דרייט פון אונטן, און עס דרייט זיך פון אויבן, אבער חנוכה איז געווען די התעוררות פון הימל, און דער אייבערשטער האט אריינגעלייגט אין די הארץ פון די חשמונאים אז זיי זאלן מלחמה האלטן מיט די יונים, און אזוי האט זיך אלעס אויסגעדרייט דא אינטן, דערפאר דרייט מען מיט א דריידל, וואס מען דרייט פון אויבן און עס דרייט זיך פון אונטן. (פון דא זעען מיר אז יעדער מנהג ישראל איז אזוי הייליג, און מען זאל נישט נאכמאכן די מאדערנע וועלט אין קלאפן ביי המן מיט אלע מיני נייע זאכן ווי סנעפערס וכדו' נאר מען זאל אנהאלטן די אלטע מסורה און דרייען מיט א גראגער, די זעלבע איז מיט דעם דריידל זאל מען טאקע דרייען ווי דער מנהג איז, און נישט ווי אנדערע דרייען דעם דריידל מיטן דרייער פון אונטן)

נס גדול היה שם: דער צמח צדיק זי"ע ברענגט א רמז אויף דעם מנהג פון שפילן דריידעל וואס זענען דא אויף דעם די אותיות: נ-ג-ה-ש". ווייל עס ווערט געברענגט אין די ספרים הקדושים אז חנוכה איז די ענדע פון די חתימה פון ראש השנה און יום כפור. און זיי זאגן דערויף א רמז, אז עס שטייט אין תהילים (קאפ. צג): "תשב אנוש (א מענטש זאל תשובה טוהן) עד דכא". - "דכא" איז בגימטריא 25, א רמז אויף חנוכה - כ"ה כסלו. און צו דעם זענען מרמז די אותיות פון דעם דריידעל: "נ" - נחתם (עס ווערט פארזיגעלט),"ג" - גזר (די גזירה), "הש" - השנה (פון די יאהר).

מסרת גבורים ביד חלשים: מען זאגט אין "על הניסים": "מסרת גבורים ביד חלשים" (דו האסט איבער געגעבן די שטארקע אין די הענט פון די שוואכע). איז אין אמת'ן שווער, מיר ווייסן דאך אז די חשמונאים זענען געווען גרויסע גְבּוֹרִים, דעמאלס פארוואס רופט מען זיין אהן "חלשים"? נאר ענטפערט דער "קדושת לוי" זי"ע: אז די חשמונאים האבן געטראכט ביי זיך אין הארץ אז אין אמת'ן זענען זיי שוואכע מענטשן, נאר דער אייבערשטער העלפט זיי, און זייערע זיג קומט נאר פון איהם.

ביאת משיח: דער "מאור עינים" (פר' מקץ) זאגט: יעדעס יאהר חנוכה איז דא א חלק פון די מפלה פאר די גוים, ביז זיי ווערן אינגאנצן בטל, און משיח וועט קומען אונז אויסלייזן פון גלות.

הלל והודאה: ר' העניך פון אלכסנדר זי"ע האט געזאגט, פארוואס האט מען באשטימט חנוכה פאר א יום טוב פון הלל און געזאנג, און פורים פאר א יום טוב פון שמחה און סעודה? נאר דער ענין איז, ווייל ביי פורים האט המן געוואלט אויסהרג'נען אלע יודן נישט קיין חילוק פון צדיקים און רשעים, וועגן דעם מאכט מען צוזאמען סעודות און יעדער איינער פרייט זיך. אבער ביי חנוכה, איז געווען די גזירה נישט צו היטן די תורה און מצוות, ביי דעם איז נישט יעדער איינער גלייך, ווייל עס זענען געווען יודן וועלכע האבן אפגעלאזט די תורה. וועגן דעם מאכט מען דאס א יום טוב פון הלל און געזאנג, וואס ביי דעם איז נישט יעדער גלייך.

צדקה בחנוכה: רבי משה לייב סאסובער זי"ע האט געזאגט, אויף דעם וואס מען גיבט "חנוכה געלט" פאר ארימעלייט: אז פון יעדע שלעכטע מידה קען מען זיך אפלערנען א גוטע זאך. די מידה פון אפיקורסות, דארף מען אויסנוצן פאר געבן צדקה. ווען עס קומט אן ארימאן בעטן צדקה, מעגסטו איהם נישט זאגן: "זארג זיך נישט און פארלאז זיך אויפן אייבערשטן, ער וועט דיר שוין געבן געלט"! - ניין! זאלסט ביי זיך טראכטן אזוי ווי עס געפונט זיך נישט נאך א מענטש אויף די גאנצע וועלט וואס קען איהם העלפן, נאר דו!

מאכלי חלב: דער "בן איש חי" זצ"ל זאגט א רמז אויף דעם וואס מען פיהרט זיך צו עסן חנוכה מילכיגס. ווייל אין דאס ווארט "חלב" איז מרומז אלע דריי מצוות וואס די יונים האבן געוואלט מבטל זיין: "חודש-שבת-מילה". דאס ערשטע אות פון "חלב" איז "ח", אזוי ווי דאס ערשטע אות פון "חודש". דאס דריטע אות איז "ב", אזוי ווי די צווייטע אות פון "שבת". דאס צווייטע אות איז "ל", אזוי ווי די דריטע אות פון "מילה".

זאת חנוכה: רבי ישראל ריזשינער זי"ע פלעגט זאגן: "וואס גרויסע צדיקים קענען אוֹיסְפּוֹעֶלְן ביים באשעפער ראש השנה און יום כפור, קען א פשוטער איד אויספועלן אין "זאת חנוכה"!

[זיידעניו]

"מלך רופא נאמן" איז בגימטריא "להדליק נר חנוכה" חנוכה איז א זמן וואס ברענגט רפואות
(אמרי נועם)

ווער עס דארף א רפואה, קען דאס פועל'ן אין די חנוכה טעג.
(הר"מ מקאברין)

די גמרא זאגט "יומא דחנוכה תמניא אינון דלא למספד" ד.מ. חנוכה זענען אכט טעג, וואס אין זיי טאר מען נישט האלטן קיין הספד:

קען מען זאגען בדרך צחות, אז די נס חנוכה האט א כח אונז צו באשיצען אז מען זאל נישט דארפן קיינעם מספיד זיין.... (ד.מ. עס וועט נישט פאסירן קיין אומקליק ח"ו)
(כונת הלב)

דורך די ליכט פון חנוכה איז א מענטש זוכה געהאלפן צו ווערן פון אלע צרות.
(חסד לאברהם)

חנוכה קומען אראפ השפעות זוכה צו זיין, צו בני חיי ומזוני (בני שלשים)

אין שו"ע ווערט ג'פסק'נט אז מאכן א סעודה אין חנוכה איז א רשות, די סיבה דערפון איז ווייל די חכמים האבן פאר אונז געוואלט איבער לאזן א סעודה וואס מיר אליין זאלן דאס קענען מאכן פאר א סעודות מצוה (דורך זינגען זמירות)
(חידושי הרי"ם)

די זעלבע חסדים און ניסים, און הארות וואס זענען געווען דעמאלס אין די צייטען פון מתתיהו בן יוחנן כהן גדול ווערן אנפלעקט צו אונז יעדעס יאהר.
(קדושת לוי)

פארוואס האט מען באשטימט מקיים צו זיין די מצות חנוכה ביי די טיר? ווייל דאס איז אונז מרמז אז די ימי חנוכה איז די עפענונג און דו אנהייב צו די גאולה שלימה.
(שפת אמת)

"אמר רב הונא, הרגיל בנר" וכו' דער וואס איז געוואוינט און די מצוה פון צינדען ליכט, וועט ער האבן קינדער תלמידי חכמים (פי' רש"י - דכתיב "כי נר מצוה ותורה אור" דורך צינדען די נרות של מצוה פון שבת און חנוכה, קומט די "אור התורה")
(מסכת שבת כ"ג ע"ב)

יעדער וואס איז מזלזל אין די מצות חנוכה זעהט דאס אויס ווי איינער וואס לייקינט אפ די גיטס וואס דער אויבערשטער האט געטוהן
(סדר היום)

די מדקדקים במצות פירן זיך נישט צו פארמערן מיט רעדען דברי חול בשעת די חנוכה ליכט ברענען, און יעדער וואס טוט אזוי, וועט זוכה זיין צו זעהן די זיסקייט פון דעם אויבערשטן, און וועט אויך זוכה זיין צו זעהן די נרות ווי אזוי זיי לייכטען אין בית המקדש.
(יסוד יוסף)

דורך קוקן אויף די חנוכה ליכט קען ער זיך באהעפטן צו די מצוה, און זיך אויסלייטערן זיינע אויגן אז זיי זאלן נישט קוקן אויף קיין שום שלעכטע זאך.
(שפתי צדיק)

קוקן אויף די חנוכה ליכט איז א תקון פאר די אויגן אויב מען האט געקוקט אויף נישט גיטע זאכן, און עס איז אויך א שמירה צו ווערן אפגעהיטן אויף ווייטער אז מען זאל זיך מער נישט פוגם זיין די אויגן
(בית אברהם)

דעריבער טייער תלמיד זיי קלוג און קוק אריין אין די הייליגע ליכטלעך און די ערשטע האלבע שעה וואס זיי ברענען און זיי שטארק נזהר אויף וואס די קוק'סט אין די הייליגע טעג פון חנוכה

עס איז אמאהל געקומען א יוד צום הייליגן אפטער רב זצ"ל וואס דער יוד האט געהאט א קראנהייט אז ער פלעגט זיין מרה שחורה ר"ל (אלעמאהל געווען פארביטערט ביי זיך) האט איהם דער הייליגער אפטער רב זצ"ל באפוילן דאס ער זאל קוקן אויף די נרות חנוכה, ווען דער יוד איז אויפגעשטאנען איז ער געווען אן אנדערע מענטש, א געזינטער פרייליכער מענטש!
(בינת ישראל)

משיח איז די ר"ת מ'דליקין ש'מונת י'מי ח'נוכה, דאס איז א רמז אז די מצוה פון חנוכה איז מקרב דאס קומען פון משיח.
(זרע קודש)

די גמר החתימה פון ראש השנה, יום כיפור, סוכות, ציעט זיך ביז חנוכה, און חנוכה איז די גמר החתימה.
(שער יששכר)
אין די טעג (פון חנוכה) דארף מען מתקן זיין אלע זאכן וואס זענען גורם אז די שכינה הקדושה זאל נסתלק ווערן פון די יודן.... עס איז נישט דא קיין גרעסערע מרידה אינעם אויבערשטן פון די וואס רעדען אין די בתי כנסיות.
(דרושי הצל"ח)

צדקה:
דער מגן אברהם ברענגט אז דער מנהג איז אז די ארימע לייט גייען חנוכה נאך צדקה, קען מען זאגען א רמז, אז "נס חנוכה" באטרעפט 199 אזוי ווי די ווארט "צדקה". (אמרי חיים)

דריידיל:
די אותיות וואס מען שרייבט ארויף אויף דעם דריידיל איז "ג-ש-נ-ה". דאס איז מרמז אויף די מצות וואס מען טוט חנוכה, נרות, שמן, הלל, גדול. דאס מיינט אז מען צינדט נרות פון שמן, און מען זאגט גאנץ הלל.

[זיידעניו]

די הלכות און די מעשה פון חנוכה קען מען זעהן פון די ווארט "חנוכה"

חנוכה - איז די ראשי תיבות חשמונאים נתגברו והרגו כל האויבים
(חנוכה האבן די חשמונאים זיך געשטארקט און אויסגע'הרג'ט אלע פיינט)

חנוכה - איז די ראשי תיבות נס כהנים וגם חנוכת המזבח
(חנוכה איז געווען דער נס פון די כהנים און אויך די באנייאונג פונעם מזבח)

חנוכה - איז די ראשי תיבות נס השמן וגם כהני חשמונאים
(חנוכה איז געווען דער נס פונעם אויל און אויך פון די כהנים די חשמונאים)

חנוכה - איז די ראשי תיבות ח' נרות ועם כלם השמש
(חנוכה צינדען מיר אכט ליכט און מיט זיי אלע א שמש)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חוצה נדלקים וזמנם כל הלילה
(אינדרויסן ווערן געצינדען די חנוכה ליכט, און זייער צייט איז א גאנצע נאכט)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חייבים כולם נשים וקטנים המחונכים
(מחויב אין די מצוה זענען אלע, פרויען און קליינע קינדער וואס זענען שוין מחונך)
(ספר מטעמים)

ע"פ החתם סופר זי"ע

חנוכה - איז די ראשי תיבות חשמונאים נלחמו ונצחו כל היונים
(חנוכה האבן די חשמונאים מלחמה געהאלטן און זיי האבן באזיגט אלע יונים)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חשים נכנסו ופינו כלי ההיכל
(געשיקטערהייט זענען זיי אריין און זיי האבן אויסגערייניקט די כלים פונעם היכל)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חתום נמצא ובטבעת כהן הגדול
(פארזיגלט האט מען עס געטראפן (דעם קריגל) און מיטן רינגל פונעם כהן גדול)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חבתם נגלית והספיק כל השמונה
(די ליבשאפט פון די אידן איז באוויזן געווארן און עס איז גענוג געווען דער אויל פאר די גאנצע אכט טעג)

חנוכה - איז די ראשי תיבות חכמים נמנו וקבעו כסלו הבא
(די חכמים האבן זיך צוזאמען געציילט און זיי האבן באשטימט חנוכה אויף דעם חודש כסלו פונעם קומענדיגן יאהר)

חנוכה - איז די ראשי תיבות ח' נרות ולגמור כל ההלל
(אכט ליכט צינדען מיר, און מיר ענדיגן גאנץ הלל)


די אותיות פון די א' ב' איז מרומז עניני חנוכה:
א' ב' ג' ד' ה' ו' ז' ח'
איז מרומז אז מען זאל צינדען ווי דער בית הלל דאס מיינט ערשטער טאג א', די צווייטע טאג ב', די דריטער טאג ג' און אזוי ווייטער ביז די אכטע טאג ח'.
ט' י' כ'
טפחים י' כשר, אויב די מנורה ליגט העכער 10 טפחים איז עס כשר.
ל' מ'
למעלה מעשרים, אויב מען האט געלייגט העכער 20 אמות די....
נ'
נרות, די ליכט פון חנוכה, אדער ....
ס'
סוכה, א סוכה וואס איז העכער 20 אמות, אדער ....
ע'
עירוב, א עירוב ביי א מבוי וואס איז העכער 20 אמות.
פ'
פסול, זענען זיי אלע פסול.
צ' ק' ר' ש' ת'
צדיקים קדושים רצחו שונאי תורה, די הייליגע צדיקים האבען ג'הרג'עט די וואס האבען פיינט תורה.


רמזים אויף די ווארט "מכבי"


די חשמונאים האבן זיך גערופן "מכבי". איין טעם איז, ווייל דאס ווארט מכבי איז די ראשי תיבות פון די ווערטער מי כמוך באלים י' און דאס איז געווען אויפגעשריבן אויף זייער פאהן.
דער הייליגע חת"ם סופר זצ"ל שרייבט אז "מכבי" איז די ר"ת מתתי' כהן בן יוחנן. זיי האבן זיך געשטארקט מיט דעם זכות און כח פון זייער פאטער, דער כהן גדול און צדיק הדור אין יענע צייטן.
די ראשי תיבות פון די ווערטער ויהי ביום כלות משה וכו' (במדבר ז' א) (מיט דעם פסוק הייבט מען אהן צו ליינען די פרשת הנשיאים אין חנוכה) זענען די אותיות פון דעם ווארט "מכבי" דאס ווארט וואס די חשמונאים האבן געהאט אויפגעשריבן אויף זייער פאהן.