נוצן א פריש געוואשענע האנטוך אין מקוה אין די 9 טעג

[שואלכענין]

טייערע חברים וידענים שליט"א.
צי ווייסט עמיצער א מקור להיתר, צו נוצן די האנטוכער אין מקוה וואס ווערן געוואשן יעדן טאג, אין די 9 טעג?
איך פרעג נישט צי דער מקוה איד מעג זיי אויסוואשן, דאס איז א שאלה פאר זיך, וואס מעגליך מפני צרכי רבים איז מותר (אע"פ שגם לזה איני יודע מקור), אבער איך באצי מיך בעיקר צום עולם, וועלכע ברענגען נישט מיט זיך א האנטוך פונדערהיים, (אין די קאר, אדער אין א בעג), רעדט עמיצער פון די פוסקים איבער דעם?
[להרחבת הענין: די האנטוכער אין מקוה איז א נייע זאך, ביז בערך 30-40 יאר צוריק האט מען בכלל נישט געוואוסט פון אזא מושג. "אינדערהיים" איז אפילו נישט געווען קיין געהייצטע מקוה במשך די וואך, נאר אין די עכט גרויסע חסיד'ישע שטעט, און פון א האנטוך האט מען אפילו נישט געטראכט, כידוע. לפי זה איז באמת נישטא אין דעם קיין "מנהג ישראל", און די פראגע איז פון וואו עס נעמט זיך דער היתר].
לרבותי אני צריך.

[קנאפער ידען]

איך ווייס נישט קיין פסק דערויף. אבער איז דען א האנטוך א בגד?

[רב טקסט]

קיין מקור ווייס איך ניט, און אז דו פירסט אויס לרבותי אני צריך דארף מען טאקע גייו צו די רבי'ס מורי הוראה, אבער אריין ווארפן א סברה מעג מען דאך, אז אפשר ביי מטפחות איז נאר דא די איסור צו וואשן אלס היסח הדעת פון אבילות, אבער נישט צו נוצן פריש געוואשענע. - ונדמה אז אזוי איז די מנהג אז מען נוצט אביסל די געוואשענע קליידער פאר ראש חדש, אבער נישט די מטפחות.

[farshlufen]

איך ווייס נישט קיין פסק דערויף. אבער איז דען א האנטוך א בגד?

סעיף ג' מחבר

[משה צימערינג]

די חיי הלוי שליט"א פסקנט להיתר
ער זאגט אבער אז מען זאל אראפווארפן די האנטוך אויף דער ערד

[דרךהמלך]

ר' חיים וואזנער שליט"א אלס רב אין לאנדאן האט זייער מפקפק געווען אויף דעם, און לויט ווי איך געדענק פלעגט ער נאר לאזן עס טריקענען, און נישט וואשן
אבער די וועלט איז יא מיקל
און די סמך ההיתר איז אז עס האט א דין 'מלוכלך' וואס די דין איז אז מ'מעג וואשן

[farshlufen]

די חיי הלוי שליט"א פסקנט להיתר
ער זאגט אבער אז מען זאל אראפווארפן די האנטוך אויף דער ערד

אראפווארפן אויף א זויבערע פלאר? מה הועילו חכמים בתקנתם.

[farshlufen]

און די סמך ההיתר איז אז עס האט א דין 'מלוכלך' וואס די דין איז אז מ'מעג וואשן

א דין ווי "יענעמס" גענוצטע און מלוכלך.

[דרךהמלך]

די חיי הלוי שליט"א פסקנט להיתר
ער זאגט אבער אז מען זאל אראפווארפן די האנטוך אויף דער ערד

אראפווארפן אויף א זויבערע פלאר? מה הועילו חכמים בתקנתם.

זויבערע פלאר, און אנטרעטן מיט די שיך האט א מקום

[משה צימערינג]

גערעכט איך האב אויסגעלאזאט דעם פרט
ער הייסט אנטרעטן

[מי יודע]

אין מיין מקוה האט די האנטוך א גאנץ יאר א דין מלוכלך

[farshlufen]

אין מיין מקוה האט די האנטוך א גאנץ יאר א דין מלוכלך

איר מיינט שוין נאכן וואשן און צוזאמענלייגן.


א"כ אולי יש להן דין "כיבוס שלנו" ונפ"מ שא"כ אסור ממנהגא ולא מדינא דגמרא.

[farshlufen]

די חיי הלוי שליט"א פסקנט להיתר
ער זאגט אבער אז מען זאל אראפווארפן די האנטוך אויף דער ערד

אראפווארפן אויף א זויבערע פלאר? מה הועילו חכמים בתקנתם.

זויבערע פלאר, און אנטרעטן מיט די שיך האט א מקום

ושמעתי ממורה הוראה ע"ז, בלשונו "אפשר פרייטאג נאכמיטאג אין מקוה".

[דורש ומבקש]

און דעים נושא פסקנט יעדע מורה הוראה אנדערש לויט זיין געפיל און פארשטאנד

[שואלכענין]

א דאנק פאר די חשוב'ע מגיבים.
באמת האט מען ריכטיג צוגעברענגט, אז מטפחות הידים איז די זעלבע אסור ווי בגדים.
לגבי אנטרעטן אויף די ערד, איז לפי ידיעתי זיכער נאר א קולא בשעת הדחק, עס איז אזא מין בדיעבד, וואס מען טוט בלית ברירה.
און איך בין עס אביסל מסביר:
כידוע איז מען היינט אביסל מער מקיל אין די הלכות, און די סיבה איז, ווייל אין שו"ע שטייט שוין לגבי אן אסטניס אז ער מעג זיך יא ארומוואשן, ווייל אנדערש איז אים א צער. און בימינו אלה, זענען רוב אונזערע מענטשן מער עמפינדליך ווי מען איז געווען אמאל, רוב מענטשן נעמען א שאוער עטליכע מאל א וואך (טייל אפילו יעדן טאג), און דאס איז א עכטע מקום להקל.
די מעשה איז נאר, אז אין די זאכן קען מען נישט זאגן קיין כללים לרבים, יעדער איז אן אסטניס אויף זיין דרגא. איינער וואס קען זיך נישט סובל זיין אן קיין שאוער יעדן צופרי, מעג על פי הלכה זיך שאוערן יעדן צופרי. ווידערום א צווייטער וועלכער איז נישט אזוי מקפיד יעדן טאג זיך צו שאוערן, טאר נישט זיך שאוערן יעדן טאג, נאר ווען ער פיהלט זיך שוין שטארק אומבאקוועם, א.א.וו.
די זעלבע איז לגבי בגדים. עס זענען דא מענטשן, וואס ווי נאר ער האט איינמאל אנגעטאן א בגד, אפילו בלויז אויף איין מינוט, איז אים שוין זייער שווער עס נאכאמאל אנצוטאן (עס איז מער מצוי ביי פרויען, אבער עס האט קיינע כללים, יעדער מענטש איז אנדערש), אט אזא מענטש האט נישט קיין עצה פון זיך אנטאן די בגדים בעפאר די 9 טעג, ווייל עס עקלט אים עס נאכאמאל אנצוטאן, איז אים מותר אנצוטאן פרישע בגדים, אבער, וויבאלד די גאנצע זאך איז דאך נאר א קולא פון בלית ברירה, איז אויב קען מען כאטש עטוואס שב'עטוואס עס מאכן ווייניגער פריש, ווי אראפלייגן אויף די ערד און אנטרעטן, איז הכל ריווח, און וויפיל ער קען, זאל ער כאטש טאן, כדי זיך משתתף צו זיין בצער כל ישראל אינעם אבילות.
די גאנצע אראפלייגן אויף די ערד, איז דאך אויך בבחינת "כשם שאין פרצופיהן שוין", ביי איינעם אינדערהיים איז די פלאר אזוי זויבער, אז מען קען זיך ממש שפיגלען דערין, און ביי א צווייטן איז עס מער שמוציג, און אויטאמאטיש איז די עצה פון אנטרעטן אויך נישט ממש אייניג ביי יעדן. (אין מקוה איז עס בדרך כלל שמוציג, אבער עס ווענדט זיך אויך ווען מען גייט, ווייל וואס פריער פארטאגס, אלס זויבערער. מאידך גיסא, פארשטיי איך, אז מער מענטשן קענען שוין נישט נוצן א האנטוך וואס איז געלעגן אויף די ערד אין מקוה, בשעת אינדערהיים קענען זיי יא, וכל זה פשוט וברור).
אצינד קומען מיר אבער צוריק צו אונזער פראגע, ווייל היות דאס גיין אין מקוה איז נישט קיין הלכה (אפילו לעת הצורך), און די גאנצע זאך איז א מדת חסידות, וואס כידוע האבן צדיקי אמת געוואלדיג מפליג געווען בגודל הענין, און מיר אלע (בדרך כלל) לאזן נישט אויס קיין טאג פון גיין אין מקוה, אשרי חלקנו!
דאס איז אבער אויך מחייב. מיר זענען חסיד'ישע אידן! מיר טוען "לפנים משורת הדין"! מיר גייען אין מקוה! אבער איז די קליינע טירחא פון זיך אליין אינזין האבן א האנטוך אויף די פאר טעג, און נישט זיך אריינלאזן אין קולות און דיחוקים, נישט כדאי?
איז דען דאס נישט "איין סעט" מיט גיין בכלל אין מקוה?
איז נישט דאס א חלק פון אונזער חסידות, אז מיר זוכן מדקדק צו זיין במצוות ובהלכות, בלי קולות ותירוצים שונות?
פארוואס טאקע זאלן מיר נישט אלע מיטנעמען א האנטוך אין מקוה? און זיך נישט פארלאזן אויף דיחוקי תירוצים, וואס באמת וואלט מען (שטילערהייט) געקענט זאגן, אז אויב קען מען זיך נישט צופאסן צו די טרוקענע הלכה אין שו"ע, וואלט שוין מעגליך ענדערש געווען נישט צו זיין אזא חסיד, און נישט גיין אין מקוה די טעג?
נישט חלילה מען זאל מיך שלעכט פארשטיין. איך בין זייער מקפיד אין עניני טבילה, איך קום נישט מזלזל זיין בטהרתן של ישראל, חס מלהזכיר. איך בין אבער מעורר, און איך פרעג אפן, איז נישט עניני אבילות די טעג אויך עפעס אויף וואס חסידי'שע אידן דארפן האבן מסירות נפש און מדקדק זיין בכל הענינים, אן זיך ארויסדרייען מיט האלבע\פערטל קולות ודיחוקים, וואס איז באמת ביי יעדן אנדערש, און נישט עס זאל ווערן א נחלת הכלל ודבר פשוט, אז יעדער קומט זיך צופרי און נעמט זיך א געוואשענע האנטוך אין מקוה בלי שום פקפוק ומחשבה כלל?

[זכרנו]

געהערט פון רבי אלימלך בידערמאן פאריגע וואך ווי ער האט אויסגערעכנט גרויסע צדיקים וועלכע זענען טאקע נישט געגאנגען אין מקוה אין די 9 טעג!

[דורש ומבקש]

ס׳איז נישט ריכטיג אן איסטניס איז א געהעריגע היתר מדיני שו”ע און הייסן יעדען ברענגען פון דערהיים–ויהי’ מועלת למי שאינו בכלל איסטניס אז –איז נישט קיין עצה קודם אז מ’איז נישט מחיוב אסור לטרוח הציבור בחינם ס’איז בכלל מה שהיתרת אסרתי¤, ס’איז נישט דא קיין שום חיוב לאיסטניס צו טוען פעולות צו ווערן אויס איסטניס
מכ”ש דאס קען נאך צוברענגען אז אידן זאלן מקיל זיין בטבילה
כנלעד

[שואלכענין]

דאס נישט גיין בכלל אין מקוה אין די 9 טעג, איז א באזונדערע ענין, פון "רחיצה".
אט די גרויסע צדיקים וועלכע זענען נישט געגאנגען אין מקוה, איז באמת קיין שום דמיון כלל צו אונז, היות זיי זענען געווען קדושים וטהורים, (דער בעלזער רב מהר"א זצ"ל פלעגט בכלל גיין אין מקוה בלויז געציילטע מאל א יאר כידוע, וכל ישראל עונין אחריו מקודש).
צו זאגן אויף אונז אזוי, אז מען זאל נישט גיין אין מקוה, איז נישט אזוי לייכט. חוץ איינער וואס איז במשך דעם יאר אויך מזלזל דערין, אדער גייט ער נאר לעת הצורך, אזא איינער דארף טאקע נישט גיין אין די 9 טעג אין מקוה, נאר לעת הצורך.
אבער, בדרך כלל, דער היימישער חסידי'שער עולם וואס גייט יא יעדן טאג אין מקוה, איז אוודאי ריכטיג און מותר על פי הלכה צו גיין אין מקוה יעדן טאג אין די 9 טעג אויך, נאר מען זאל זיך נישט זוימען אין וואסער, "א טובל און ארויס"!
איך באצי מיך אבער נישט צום ענין פון "רחיצה", נאר צום ענין פון "לבנים", נישט נוצן קיינע אויסגעוואשענע האנטוכער, און דאס איז שוין גאר אן אנדערע סוגיא ווי די עצם גיין אין מקוה. ולא קרב זה אל זה כלל וכלל. אדרבה, ערליכע אידן האבן בכלל נישט גענוצט קיין האנטוך אין מקוה, א גאנץ יאר. (ועי' ביסוד ושורש העבודה בהטבילה בערב שב"ק שלא להשתמש באלונטית).

[שואלכענין]

הרב דורש ומבקש שליט"א.
איר זענט גערעכט, אז אן אסטניס וועלכער מוז נוצן א פריש-געוואשענעם האנטוך, מעג לכאורה גיין אין מקוה אין די 9 טעג, און ער מעג נוצן א פרישן האנטוך, וויבאלד ער איז מותר על פי הלכה.
די פראגע איז נישט לגבי אזא איינעם. די פראגע איז לגבי אנדערע, וועלכע קענען יא סובל זיין צו נוצן א נעכטיגן "אייגענעם" האנטוך, וואלט לכאורה געדארפט זיין, אז ער זאל זיך אליין ברענגען זיין האנטוך יעדן צופרי, כדי זיך צו האלטן צו די הלכה.
למעשה, זעט מען ווי "קינד אין קייט" טוען נישט אזוי, מען ווייסט בכלל נישט אז עס איז עפעס א פראבלעם בכלל מיט דעם, מען קומט צופרי, מען גייט אין מקוה, בלי שום שינוי כלל, יעדער נעמט א האנטוך!
בין איך מעורר דא, אז ווער עס איז נישט אזא גרויסער אסטניס, אז עס שטערט אים נישט צו נוצן די נעכטיגע אייגענע פריוואטע האנטוך, זאל ברענגען זיין אייגענע. (ער זאל עס נישט אראפלייגן אויף די ערד, און עס פראבירן האלטן זויבער, כדי "יא" צו קענען טאן די הלכה בשלימות, ווי עס פאסט פאר א חסיד'ישער איד).

[מיסטעריעז]

איר האלט באמת אז ע"פ הלכה מוז איך ארויסגיין פון מיין רוטין און מיטנעמען א האנטטוך אין מקוה ווייל עס איז דארט נאר דא געוואשענע? און אז איך בין געווען די וואך שבת אין א האטעל האב איך אויך געמוזט מיטנעמען א האנטטוך? כ'מיין, וואס איז דער גדר?
מען טאר נישט וואשן אדער נוצן א אומגעוואשענע האנטטוך, אבער איך מוז "זיכער מאכן אז איך קום נישט צו צו א מצב וואס איך מעג יא"?! א מין מהלך אין מחמיר זיין...

אין א זייטיגן נאטיץ, דער שפראך וואס איך פלעג הערן איז געווען חסידישע אידן "פלעגן" האבן מסירת נפש, חסידישע אידן "פלעגן" נישט זוכן קיין קולות, אז נישט איז מען נישט קיין חסידישע איד, מען באלאנגט צו א חסידישע קרייז און מען שטאמט פון חסידישע עלטערן אבער אז דו האסט נישט די חסידישע געפילן ביזטו א חסידישער איד נישט! ווען איז נולד געווארן דער שפראך וואס מען הערט לעצטנס חסידישע אידן "דארפן" האבן מסירת נפש, חסידישע אידן "דארפן" מחמיר זיין?! (ועי' בהקדמה לתשו' מהרש"ג שכתב לא' מכתב חריף למה מוחה על אלו שאינם מחמירים, שעל קיום הלכות צריכין למחות אבל על חומרות אי אפשר למחות)

[כתב ולשון]

מ'זאגט נאך פון איינע פון די צדיקים אז ער האט געזאגט בערך כהאי לישנא: באשעפער אויב ביסטו נישט צופרידן וויאזוי מיר רעכטן אפ די 9 טעג (מיט די אלע הלכות פון טוישן די בגדים וכדו'), דאן ברענג משיח צדקינו, און ס'וועט שוין נישט שייך זיין די אלע הלכות.

כ'וואלט הנאה געהאט אויב עמעצער קען עס אראפברענגן פונקטליך און מיט א מקור.

[farshlufen]

ר' שואל, אולי זענען די פאבליק האנטוכער one time use בבחינת ווי דיזפאוזעבל טאול פעיפער וכדו', עס האט קיין חשיבות בכלל.

----

די רעכטע מהלך אין מחמיר זיין בדברים שהציבור נהגו בהם היתר איז בלויז פאר זיך אליין ובאופן וואס א צווייטער זאל דייקא נישט באמערקן.

[מי חכם]

חסידים האבן נישט אזוי "געקאכט" אין די 9 טעג ענינים. לאז דאס פאר די אשכנזים.

[דרךהמלך]

חסידים האבן נישט אזוי "געקאכט" אין די 9 טעג ענינים. לאז דאס פאר די אשכנזים.

א חוצפה אזוינס צו זאגן
יעידע מנהג חסידים בנוגע די ניין טעד האט א שורש בהלכה
ביי חסידים האט מען נישט אויסגעמעקט קיין סימנים אין שלחן ערוך

[ישלהוסיף]

די חיי הלוי שליט"א פסקנט להיתר
ער זאגט אבער אז מען זאל אראפווארפן די האנטוך אויף דער ערד

אראפווארפן אויף א זויבערע פלאר? מה הועילו חכמים בתקנתם.

דער קאפיש'ער רב האט אזוי געטוהן לכתחלה מיט זיין העמדער (געביגעלטע), יעדן טאג אין די ניין טעג, אראפ געווארפען זיין העמד דריי מאל, אין דערנאך אנגעטוהן.