ליקוטים וענינים על פרשת בא

חידושים ופלפולים בפרד"ס התורה

די אחראים: אחראי,גבאי ביהמד

אוועטאר
אלטעבחורל
מ. ראש הקהל
תגובות: 1086
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך נאוועמבער 14, 2007 11:28 pm
לאקאציע: לעצטענס בינעך געווען אין א פאָפאָטש, היינט? אין אַ קראַקס
פארבינד זיך:

ליקוטים וענינים על פרשת בא

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אלטעבחורל »

אביסעלע הערות אויף די סדרה, מיטן אויסקלאנג 'וימש חושך'.

ויאמר ה' אל משה נטה ידך על השמים, הדא הוא דכתיב שלח חשך ויחשיך, ולא מרו את דברו.

רבותינו אמרו: על שלא קבלו במרות, דברו של הקדוש ברוך הוא עליהם.

דבר אחר:
אמר הקדוש ברוך הוא למלאכים: המצריים, ראויין ללקות בחשך, מיד הסכימו כולן כאחת, ולא המרו.
מהו שלח חשך ויחשיך? למה הדבר דומה? צו וואס איז דאס גלייך?
לאדון שסרח עליו עבדו.
אמר לאחד: לך והכהו חמישים מגלבין.
הלך והכהו מאה, והוסיף לו משלו.
כך, הקדוש ברוך הוא יתעלה, שלח חשך על המצריים, והוסיף החשך משלו.
הוי, שלח חשך ויחשיך.

וימש חשך.
כמה היה אותו חשך?
רבותינו אמרו: עבה כדינר היה, שנאמר: וימש חשך, שהיה בו ממש:

דאס הייבט עס איז געווען א דיקער ממשות. א געגאסענער חשכות, ווי מען רופט דאס.
ווי די גמרא רפט דאס אן. מהו חשך אפילה?
אמר רבי אבדימי דמן חפה: אותו חשך כפול ומכופל היה.

נאך די אלע זאכן איז געווען, אמר ליה משה: לא תהא סבור, שאנו נזבח משלנו כלום, אלא גם אתה תתן בידינו זבחים ועולות, שנקריב להקדוש ברוך הוא על שמך, וגם מקננו ילך עמנו.

שלח חשך ויחשיך, ולא מרו את דברו.. עס זאל נישט זיין דא וימש חשך ולא דברו, מען זאל אנגיין אין אויסקנעטן די חשכות דאנעט.
אוועטאר
מיללער
שר עשרים אלף
תגובות: 27044
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג יוני 14, 2007 9:48 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך מיללער »

אלטר, א יישר-כח פאר די דברי חז"ל.

די ערשטע לכאורה איז א לשון המדרש, עס איז ראטזאם צו ברענגען א מקור און אריינלייגן די ווערטער בתוך ציטוט, אז מ'זאל זעהן דיינע קאמענטארן באזונדער.

דער מדרש ברענגט ארויס אז דער מלאך הממונה על החושך האט מוסיף געווען נופך משלו אזוי ווי דער שמייסער ווען די קעניג שיקט אים באשטראפן איינעם מיט פופציג שמוץ, גיט ער א שמיר אריין נאך א פופציגער אזוי שמיר-ניש/דיר-ניש, נאט בעד פון חשך אויף אלע גוים געזאגט, איז דאס אבער אויסגעהאלטן מסברא?
מיר לעבן היינט אין א דעמאקראטישע מדינה, אויב זאל א ריכטער ציטיילן איינעם פינף יאר טורמע, און די טורמע באהערדע וועלן יענעם נישט פריי-לאזן כשהגיע הזמן, איז דאס אקצעפטירבאר?

אוודאי ביי די מצריים איז דאך דאס נישט שייך צו פרעגן, זיי האבן דאך דאס געטאן מיט כלל ישראל ווי זיי האבן מוסיך געווען נופכים משלהם מלא חפניים, מדה כנגד מדה האט מען זיי באשטראפט בדבר אשר זדו, איך קלער נאר איז דער משל איז נישט דומה צום נמשל.
אוועטאר
קרעמער
שר עשרים אלף
תגובות: 28338
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 25, 2006 12:34 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך קרעמער »

עס שטייט אין פסוק ויהפוך ה' רוח ים חזק מאד וישא את הארבה ויתקעהו ימה סוף לא נשאר ארבה אחד בכל גבול מצרים.

שטעלן זיך די מפרשים פארוואס ביים ברענגן די היישעריק שטייט וה' נהג רוח קדים בארץ וגו' ורוח הקדים נשא את הארבה, אן איינפאכע מזרח ווינט איז גענוג געווען זיי צו ברענגן קיין מצרים, אבער ביים אוועקפירן האט אויסגעפעלט א גאר שטארקע מערב ווינט "רוח ים חזק מאד"?

האב איך געקלערט א פשוט'ע תירוץ (און איך גלייב אז דאס וועט איר אויך טרעפן אין מלבי"ם אדער אנדערע ספרים וואס איך פארמאג נישט אין מיין באזיס. אין די מפרשים וואס זענען געדרוקט אין מקראות גדולות המאור שטייט עס נישט): ביים ברענגן זענען זיי געווען לעבעדיגע היישעריקן, און מיר ווייסן דעם כלל אז "חי נושא את עצמו", זיי האבן זיך געהאלפן ברענגן! משא"כ ביים צוריקפירן זענען שוין טייל פון זיי געווען איינגעזאלצן דורך די מצריים... האט אויסגעפעלט גאר א שטארקע ווינט זיי צוריקצושיקן פון וואנעט זיי זענען געקומען.

יעצט האב איך געפונען אין גור אריה (קרעדיט: תקליטור תורני) ענליכע רייד, ובתוך דבריו ברענגט ער ארויס אז די רוח מזרחית איז אייביג א שטארקער, ווי עס שטייט שפעטער אין פ' בשלח "רוח קדים עזה" און רש"י זאגט אז דאס איז עזה שברוחות, און ביים ברענגן פארשטייט זיך אליין אז מען דארף האבן א שטארקן ווינט כדי אויסצורייסן די היישעריקן פון זייערע וואוינערטער וואו זיי זענען איינגעגלידערט. אבער ביים אוועקפירן וואלט לכאורה נישט אויסגעפעלט קיין שטארקע ווינט, ווייל יעדער בעל חי איז גרייט אהיימצוגיין צום אריגינעלן ארט אפילו מיט א רואיגע ווינט, "אבל עכשיו שפירש שאף המלוחים הלכו להם, ולא שייך בזה שחזרו למקומם, שהרי מלוחים היו" כו' עיי"ש.

אין העמק דבר (קרעדיט: שם) זאגט ער אז דערפאר האט ביים צוריקקערן אויסגעפעלט א רוח חזק מאד, כדי אלע היישעריקן זאלן צוריקגיין אינעם זעלבן רגע, נישט ווי זיי זענען געקומען גרופעסווייז.
גבאי ביהמד
שר חמש מאות
תגובות: 689
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יאנואר 11, 2009 2:33 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גבאי ביהמד »

ארויפגעברענגט לכבוד פרשת בא
אוועטאר
שבת קודש
שר חמישים
תגובות: 83
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג סעפטעמבער 26, 2008 1:28 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך שבת קודש »

חודש ניסן
עס שטייט אין פסוק "החודש הזה לכם ראש חדשים, ראשון הוא לכם לחדשי השנה".
די הלכה איז, אַז יעדן ראש חודש איז אסור בתענית, אָבער אַלע וואָכעדיגע טעג במשך די גאַנצע חודש מעג מען יאָ פאַסטן. אַנדערש איז אָבער חודש ניסן, אַז ראש חודש ניסן איז אַ מנהג צו פאַסטן, אָבער במשך דעם גאַנצן חודש טאָר מען נישט פאַסטן/
דאָס קען זיין מרומז דאָ אין פסוק: "החודש הזה לכם" דער גאַנצע חודש ניסן, זאָל זיין פאַר ענק, "ראש חדשים" אַזוי ווי אַ געווענדליכע ראש חודש וואָס איז אסור בתענית. אָבער "ראשון" די ערשטע טאָג, ראש חודש ניסן, "הוא לכם לחדשי השנה", זאָל זיין אַזוי ווי אינמיטן די חודש וואָס מען מעג יאָ פאַסטן.
הגאון מווילנא זצ"ל

רמז לגאולה
דער רשב"א שרייבט אַז אַ גלח האָט איהם אַמאָהל געפרעגט: עס שטייט אין נביא לגבי די צווייטע בית המקדש, "גדול יהיה כבוד הבית "האחרון" מן הראשון", אַז די צווייטע בית המקדש וועט זיין מעהר בכבוד'יג ווי די ערשטע בית המקדש, און די פסוק רופט אָן די צווייטע בית המקדש "אחרון", איז ח"ו אַ רמז אַז דאָס איז די לעצטע בית המקדש, און עס וועט מער נישט זיין קיין דריטע בית המקדש.
האָט איהם די רשב"א געענטפערט, אַז "אחרון" איז לאו דוקא, עס מיינט נישט די לעצטע, נאָר דער "שפעטערדיגער" בית המקדש. און אַ ראיה דערצו, ווייל דער אויבערשטער האָט געגעבן פאַר משה אַ מופת צו ווייזן פאַר כלל ישראל, אַז זיין שטעקן וועט ווערן אַ שלאַנג, נאָכדעם האָט ער איהם געגעבן נאָך אַ מופת, אַז זיין האַנט איז געוואָרן פיל מיט צרעת, און עס שטייט אין פסוק "וְהָיָה אִם לֹא יַאֲמִינוּ לְ לְקוֹל הָאוֹת הָרִאשׂוֹן (פון דעם שלאנג) וְהֶאֱמִינוּ לְקוֹל הָאוֹת הָאַחֲרוֹן (מיט די צרעת), זעט מען אַז די צווייטע מופת רופט די תורה אָן "האחרון", און כאָטשיק אַז נאָכדעם שטייט אין פסוק אַ דריטע מופת אַז די וואַסערן וועלן ווערן דם - בלוט. זעהט מען אַז אחרון מיינט נישט אייביג די לעצטע.
דאָס קען זיין מרומז דאָ אין פסוק, והיה "הדם" לכם לאות, די מופת מיט די בלוט וועט זיין פאַר ענק אַ ראיה, "על הבתים" אויף די בתי המקדש, אַז אפילו עס שטייט אחרון מיינט עס נישט די לעצטע, נאָר מיר וועלן נאָך זוכה זיין צו אַ דריטע בית המקדש. אמרי נועם

דרך בעבדות ד'
עס שטייט אין פסוק, וככה תאכלו אותו "נעליכם ברגליכם ומקלכם בידכם". לכאורה איז שווער עס וואָלט געדאַרפט צו שטיין "רגליכם בנעליכם" די פיס אין די שיך, און נישט "נעליכם ברגליכם" די שיך אין די פיס.
נאָר דאָ איז מרומז אַ דרך אין עבדות ד'. אַ מענטש האָט אַ "רגילות" ער איז צוגעוואוינט צו פאַרשידענע זאַכן וואָס זענען נישט גוט, און ער דאַרף זיך אויסאַרבעטן די טבע און טוהן אַנדערש פון וואס ער איז צוגעוואוינט.
דאָס איז דאָ דער פסוק מרמז, "נעליכם" איז אַ לשון פון אַ שלאָס אַ מַנְעוּל. נעליכם - מען זאָל לייגן אַ שלאָס, ברגליכם - אויף די זאַכן וואָס מען איז צוגעוואוינט.
און דער פסוק איז ממשיך "מקלכם" דאָס איז מרמז אויף דעם יצר הרע וואָס קומט אייביג צום מענטש מיט קוּלוֹת, מקלכם - דער יצר הרע, בידכם – זאָל זיין אין ענקערע הענט, אַז דו זאָלסט שולט זיין אויף דיין יצר הרע און נישט ער זאָל שולט זיין אויף דיר.
כ"ק מרן מהר"ש זי"ע

שם לזכרון
די גמרא פאַרציילט, אז ר' אלעזר בן ערך איז אָנגעקומען צו אַ פלאַץ ווי עס איז דאָ גוטע וויין מיט גוטע בעדער. האָט ער זיך פאַרזוימט דאָרט, געטרינקען פונעם וויין, און זיך געבאָדן אין די בעדער, און דורך דעם האָט ער פאַרגעסן וואָס ער האָט געלערנט. ווען ער איז אַהיים געקומען, איז ער צוגעגאַנגען צום ספר תורה ליינען פרשת החודש, און בטעות האָט ער געליינט, אַנשטאָט "החודש הזה לכם", "הַחֶרֶשׁ הָיָה לִבָּם". האָבן די רבנן געבעטן רחמים אויף אים, און ער האָט זיך דערמאַנט דאָס לערנען.
עס איז דאָ אַ "שֵׂם" וואָס הייסט רי"ב, און דאָס מאַכט מען זאָל פאַרגעסן דאָס לערנען, אויך איז דאָ נאָך אַ שם וואָס הייסט כד"ת, וואָס מאַכט מען זאָל געדענקען דאָס לערנען, און דער שם כד"ת איז מבטל דעם שם רי"ב.
דאָס האָט מען געוויזן פון הימל פאַר ר' אלעזר בן ערך, ער האָט געמאַכט אַ טעות פון "החודש הזה לכם", צו "הַחֶרֶשׁ הָיָה לִבָּם", וואָס די אותיות פון זיין טעות איז דער שם רי"ב, (די רי"ש פון החרש, די יו"ד פון היה, און די בי"ת פון לבם), ווייל ער האָט באַקומען ביי די בעדער די שם רי"ב און אַזוי האָט ער פאַרגעסן דאָס לערנען. האָבן די חכמים געבעטן אויף איהם רחמים, ער זאָל קענען ליינען "החודש הזה לכם" וואָס די ווערטער זענען בגימטריא 424, אַזוי ווי דער שם כד"ת, און עס זאָל מבטל זיין דעם שם רי"ב און ער זאָל צוריק באַקומען די זכרון פון זיין לערנען.
חיד"א
אוועטאר
שבת קודש
שר חמישים
תגובות: 83
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג סעפטעמבער 26, 2008 1:28 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך שבת קודש »

ספר החינוך מצוה ט"ז
וְגַם זֶה מִן הַשׂוֹרֶשׂ הַנִזְכָּר, שֶׂאֵין כָּבוֹד לִבְנֵי מֶלָכִים לִגְרוֹר הָעַצָמוֹת וּלְשַׂבְּרָם כִּכְּלָבִים, לֹא יָאוּת לַעֲשׁוֹת כָּכָה כִּי אִם לְעַנִיֵי הָאָרֶץ הָרְעֵבִים, וְעַל כֵּן בִּתְּחִלַת בּוֹאֵנוּ לִהְיוֹת סְגוּלַת כָּל הָעַמִים, מַמְלֶכֶת כֹּהַנִים וְגוֹי קָדוֹשׂ, וּבְּכָל שָׂנָה וְשָׂנָה בְּאוֹתוֹ זְמַן רָאוּי לָנוּ לַעֲשׁוֹת מַעֲשִׁים הַמַרְאִים בָּנוּ הַמַעֲלָה הַגְדוֹלָה, שֶׂעָלִינוּ לָהּ בְּאוֹתָהּ שָׂעָה, וּמִתּוֹ הַמַעֲשֶׁה וְהַדִמְיוֹן שֶׂאַנַחְנוּ עוֹשִׁים נִקְבַּע בְּנַפְשׂוֹתֵינוּ הַדָבָר לְעוֹלָם.

די ווערטער פונעם חינוך:
דער טעם פון די לאו איז: ווייל עס איז נישט קיין כבוד פאר בני מלכים צו צוברעכן ביינער אַזוי ווי די הינט, דאָס פּאַסט נישט צו טוהן נאָר פאַר אָרימע לייט וואָס זענען הונגעריג, און וועגן דעם ביים אַרויס גיין פון מצרים ווען מען האָט זיך צוגעגרייט צו ווערן די אויסגעוועלטע פאָלק, וואָס ווערט אָנגערופען "ממלכת כהנים וגוי קדוש", דעמאָלס האָט די אויבערשטער דאָס פאַר אונז אָנגעזאָגט, אַז מיר זאָלן זיין ראוי צו ווערן פון די בני מלכים, און יעדעס יאָהר אין די צייט, דאַרף מען מאַכן די מעשים, ווי למשל נישט צו צוברעכן ביינער, וואָס די מעשים ווייזן אַז מיר זענען אָנגעקומען צו די גרויסקייט צו ווערן בני מלכים, און דורך די מעשים וואָס מיר טוהן גייט עס גוט אַריין אין האַרץ אויף אייביג.

די תורה איז ניצחית:
חאטשיק דער לאו פון "ועצם לא תשברו בו" איז נאָר נוהג ווען דער בית המקדש שטייט, אָבער די תורה הקדושה איז אַ "דָבָר נִצְחִי" אַ זאַך אויף אייביג, און די טעם פונעם לאו איז יאָ נוהג, ממילא דאַרף מען יעדעס מאָהל ביים עסן טראַכטן אַז עס איז דאָ צוויי וועגן פון עסן, אָדער ווי בני מלכים, אָדער "גוֹרֵר עֲצָמוֹת כַּכְּלָבִים", און מען דאַרף נזהר זיין אַז מען זאָל עסן ווי בני מלכים.
אַ מלחמה בשעת'ן סעודה:
עס שטייט אין ספרים הק', אַז אַ סעודה ווערט אָנגערופען "לֶחֶם" וואָס דאָס איז מלשון "מלחמה", ווייל בשעת'ן סעודה האָט אַ מענטש אַ מלחמה מיטן יצר הרע, ווי אַזוי ער זאָל עסן, און ווי אַזוי ער זאָל זיך אויפירן ביים עסן, און מען דאַרף זעהן מְנַצֵחַ צו זיין די מלחמת היצר וואָס איז דאָ ביים עסן.

ווי אזוי דערקענט מען אַ מענטש:
די גמרא זאָגט (עירובין בה:), בִּשְׂלֹשָׂה דְבָרִים אָדָם נִיכָּר בְּכִּיסוֹ "בְּכּוֹסוֹ" וּבְּכַעֲסוֹ. דאָס מיינט אַז עס איז פאַרהאַנען דריי וועגן צו דערקענען אַ מענטש, און איינער פון די וועגן צו דערקענען די מדות פון אַ מענטש, דאָס איז "בּכּוֹסוֹ" בשעת ווען ער איז ביי אַ סעודה און ער עסט און טרינקט, לויט זיין הנהגה ביים עסן, די וועג ווי אַזוי ער עסט, און וועלכע מיני דיבורים ניצט ער ביים עסן לויט דעם קען מען וויסן זיינע מדות, צי ער פירט זיך ווי בני מלכים, אָדער ח"ו פון די כלבים.

תענית הראב"ד
די ראב"ד זאָגט אַז ווען איינער האַלט זיך צוריק פון עסן אַ גוטע זאַך, אַפילו נאָר אויף עטליכע מינוטין, ווערט עס גערעכענט ממש ווי אַ תענית, און דאָס איז באַקאַנט אַלץ תענית הראב"ד.
אוועטאר
שבת קודש
שר חמישים
תגובות: 83
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג סעפטעמבער 26, 2008 1:28 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך שבת קודש »

ו[b]לכל בני ישראל לא יחרץ כלב לשונו
עס שטייט אין פסוק די וואָך, "וּלְכָל בְּנֵי יִשְׁרָאֵל לֹא יֶחֱרַץ כֶּלֶב לְשֹׂנוֹ". לכאורה דאַרף מען פאַרשטיין וואָס איז דער חידוש אַז דער הונט האָט נישט געשאַרפט דעם צונג. (אויך האָבן מיר דאָ צוזאַמען גענומען פאַרשידענע ענינים בנוגע דעם כלב).[/



לא יחרץ - מהו החידוש
1) די גמרא זאָגט אין מסכת ב"ק (ס:), ווען דער מלאך המות איז אין שטאָט וויינען די הינט, און ווען אליהו הנביא איז אין שטאָט לאַכן די הינט. דאָ איז דאָך דער מלאך המות געוועהן אין שטאָט, און דאָך האָבן די הינט גאָרנישט געשריגן. (דער טעם פונעם וויינען און פונעם לאַכן איז, ווייל ביי די הינט איז דאָ אַסאַך מחלוקת, און ווען אליהו הנביא וועט קומען ווען ער דאָך מאַכן שלום אין די גאַנצע וועלט, דערפאַר ווען זיי זען אליהו הנביא לאַכן זיי ווייל זיי מיינען אַז ער קומט מאַכן שלום צווישן זיי, און ווען זיי זעהן דעם מלאך המות וויינען זיי ווייל זיי זען אַז עס איז נאָך נישט די זמן פון תחיית המתים און אליהו הנביא קומט נאָך נישט). (ריב"א)
2) די גמרא זאָגט (ברכות ג.), אַז ביי חֲצוֹת הַלַּיְלָה איז דער זמן וואָס די הינט שרייען, און דאָ ביי מכת בכורות איז דאָך געוועהן חצות, און זיי האָבן נישט געשריגן. (טור)
3) דער טבע פונעם הונט איז, אַז ווען ער שמעקט אַ טויטן קערפער (נְבֵלָה) נעמט ער זיך שרייען. און דאָ איז דאָך געוועהן אַסאַך טויטע קערפער פון די אַלע בְּכוֹרֵי מצרים, און דאָך האָבן זיי נישט געשריגן. (חזקוני)
4) געווענטליך ווען אַ הונט זעהט אַ מענטש מיט אַ שטעקן אין די האַנט נעמט ער זיך שרייען, און דאָ איז דאָך געוועהן "וּמַקֶּלְכֶם בְּיֶדְכֶם", און דאָך האָבן די הינט נישט געשאַרפט דעם צונג. (ש"ך)
5) די מצריים האָבן געמאַכט אויף יעדן טויער פון מצרים אַ צורה פון אַ חיה דורך כישוף, און ווען איינער איז אַנטלאָפן פון שטאָט האָט די חיה אָנגעהויבן צו מאַכן קולות. און דער אויבערשטער האָט געהייסן די יודן זאלן אַרויס גיין דורך דער טויער וואָס האָט געהאַט אַ צורה פון אַ "כֶּלֶב", און די כלבים האָבן נישט אויסגעשטרעקט זייערע צינג. (יד יוסף)
טרפה - לכלב תשליכון אותו
די תורה זאָגט (שמות כב, ל), "וּבָשָׁר בַּשָּׂדֶה טְרֵפָה לֹא תֹאכֵלוּ, לַכֶּלֶב תַּשְׂלִכוּן אֹתוֹ". רש"י זאָגט אין מסכת פסחים אַז פון דאָ זעהט מען "שֶׂאֵין הקב"ה מְקַפֵּחַ שְׁכַר כָּל בְּרִיָה", ווייל די הונט האָבן אין מצרים נישט אַרויס געשטעקט דעם צונג, באַקומען זיי שכר אַז מען דאַרף זיי געבן די טרפות.
אין דעת זקנים מבעלי התוספות שטייט אַן אַנדערן טעם, ווייל ווען אַ וואָלף קומט פאַרצוקן די שאָף, קומט דער הונט און ער ראַטעוועט זיי. ממילא ווען דו האָסט אַ בהמה וואָס איז געוואָרן טרפה, זאָלסטו דאָס געבן פאַרן הונט אַלץ הכרת הטוב אַז ער איז אַ שומר אויף דיינע בהמות.
אַ "טַבָּח" פון שטאָט צִיפּוֹרִין האָט מכשיל געוועהן די יודן פון זיין שטאָט מיט טריפות. איין שבת האָט דער טַבָּח זיך אָנגע'שיכור'ט און זיך אַראָפ געוואָרפן פונעם דאַך און געשטאָרבן, זענען געקומען די הינט און געלעקט זיין בלוט. איז מען געגאַנגען פרעגן ר' חנינא צו מען מעג אין שבת אַוועק נעמען דעם טַבָּח פון די הינט. האָט ר' חנינא געענטפערט: די טרפות באַלאַנגען צו די הינט, און דער טַבָּח איז געוועהן אַ "גוֹזֵל אֶת הַכְּלָבִים", דערפאַר קומען די הינט יעצט נקמה נעמען פון איהם. (ירושלמי תרומות פרק ח)
הכלבים - ולשון הרע
די גמרא זאָגט אין מסכת מכות (כג.) "כָּל הַמְסַפֵּר לְשׂוֹן הָרַע וְכָל הַמְקַבֵּל לְשׂוֹן הָרַע רָאוּי לְהַשְׂלִיכוֹ לַכְּלָבִים". דער טעם דערפון זאָגט די גמרא, ווייל די פסוק פון "לכלב תשליכון אותו" שטייט נעבן די איסור פון לשון הרע.
דער מהרש"א איז מסביר אַז דאָס איז מכח אַ ק"ו, מה דאָך דער הונט וואָס האָט נישט קיין דַעַת, האָט זיך געהיטן דעם צינג ווען ער האָט געדאַרפט, איז דאָך אוודאי אַז אַ מענטש וואָס איז אַ בר דעת דאַרף זיך אָפהיטן זיין צינג.
חז"ל פאַרגלייכן צו דעם וואָס רעדט לשון הרע, צו איינעם וואָס ווערט געביסן פון אַ כֶּלֶב שׂוֹטֶה, ווייל ביידע האָבן נישט קיין תקנה. ווי חז"ל זאָגן (יומא פד.) אַז "מִי שֶׂנְשָׂכוֹ כֶּלֶב שׂוֹטֶה אֵין לוֹ תַּקָנָה". און אַזוי אויך זאָגן חז"ל (ערכין טו:) "סִיפֵּר (לשון הרע) אֵין לוֹ תַּקָנָה. (שמירת הלשון שער הזכירה פרק ד)
הכלב - בהלכה
אין מסכת ברכות (ט:), זאָגט ר' מאיר, דער זמן פון ווען מען קען ליינען קריאת שמע דשחרית איז , "מִשֶּׁיַכִּיר בֵּין זְאֵב לְכֶּלֶב".
אין מסכת פסחים (לא:), ווען עס איז צוזאַמען געפאַלן אַ הויז (מַפּוֹלֶת) איז מען נישט מחוייב דאָרט צו בודק זיין פון חמץ, און ר' שמעון בן גמליאל זאָגט אַז דאָס איז נאָר אויב אַ הונט קען נישט זוכן דעם חמץ וואָס איז אונטער די מפולת.
אין מסכת פסחים (מה.): עסן וואָס איז געוואָרן פאַרשימלט איז מער נישט מקבל טומאה, אָבער אויב אַ הונט קען עס נאָך עסן, אפילו אַז פאַר אַ מענטש איז עס מער נישט ראוי, איז עס נאָך אַלץ מקבל טומאה.
אין תוספתא מסכת כלאים (פרק ה' הלכה ה'), קריגן זיך ר' מאיר מיט די חכמים, צו אַ הונט איז אַ בהמה אָדער אַ חיה. און דער נפקא מינה איז, ווען אַ מענטש שרייבט אַלע זיינע "חַיּוֹת" בירושה פאַר איינעם, צו דער הונט איז אויך נִכְלַל
אוועטאר
שבת קודש
שר חמישים
תגובות: 83
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג סעפטעמבער 26, 2008 1:28 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך שבת קודש »

בא אל פרעה למען שתי אותותי אלה בקרבו
דא איז מרומז די מכה פון "ארבה", וועלכע משה רבינו האט שפעטער געזאגט, פרעה'ן, ווייל ווי באקאנט אין דוקדוק אז די אותיות "ב'ו'מ'פ" אדער די אותיות "א'ה'ח'ע" קענען זיך אויפטוישן איינס מיטן אנדערן, ווייל וויבאלד מען ברענגט ארויס די "אות" פונעם זעלבן פלאץ, ("ב'ו'מ'פ"זאגט מען מיט די ליפן, און "א'ה'ח'ע" פון די האַלז) דערביער ווען מ'וועט טוישן די "פ" פון "פ"רעה פאר א 'ב' און די 'ע' פון פר"ע"ה פאר אן 'א' וועט עס זיין די אותיות פון "ארבה", דאס האט די אייבערשטער מרמז געווען משה: "בא" אל "פרעה" - דאס ווארט בא נעם אריין אין ווארט "פרעה"... און זאגט אים ווייטער "למען שתי אותותי אלה בקרבו" - ווען דו וועסט אריין לייגן די אותיות פון "בא" אין ווארט "פרעה" - וועט אויסקומען די קומענ'דיגע מכה, וואס איך גיי שלאגן די מצריים.
(הה"ק ר"ש מאוסטרופאלי ז"ל)


למען שתי אותותי אלה בקרבו.
לכאורה רעדט מען דאך פון די מכת ארבה וואלט געדארפט שטיין "אות" א לשון יחיד, און נישט אותותי א לשון רבים?
נאר עס שטייט אין די גמרא, אז אן אפיקורס האט געפרעגט רבי עקיבא, ווער זאגט אז די טאג וואס עטס האלטס פאר שבת איז טאקע דער זיבעטער טאג? אפשר קומט אויס דעם טאג שבת פון רוען - פרייטיג - אדער -זונטאג?
נאר ביי מכת ארבה שטייט אין חז"ל, אז די היישעריקן זענען נישט געקומען אויף די מצריים אין שבת, האט מען דעמאלטס געזעהן, אז דעם טאג וואס מיר האלטן שבת איז באמת שבת.
קומט אויס אז די מכה ארבה איז געווען א צייכן אויף 2 זאכן, קודם איז דאס געווען א מכה פאר פרעה, און צווייטענס איז דאס געווען א צייכן אז עס איז באמת'דיג דער שבת טאג.
דאס איז פשט "למען שתי אותותי" אז ביי די מכה פון ארבה איז געווען צוויי אותות, דער אות פון מכה ארבה, און דער אות פון שבת.

(נועם מגדים)

למען שתי אותותי אלה בקרבו.
קען מען טייטשן, ווי באקאנט האבן די אידן זוכה געווען "דורך יציאת מצרים" צו צוויי אותו"ת (צייכענעס), צום אות פון שבת - כי אות הוא ביני וביניכם - און צום אות פון תפילין - והיה לאות על ידך . און ביי ביידע זאגט די תורה אז עס זאל זיין א צייכן צו געדענקן די נסים פון יציאת מצרים. דעריבער זאגט השי"ת : "למען שתי אותותי אלה בקרבו" דורך די וואונדער פון יציאת מצרים וועל איך געבן מיינע צוויי צייכענעס פון - שבת און תפילין....
(מאור ושמש)


את אשר התעללתי במצרים.
פארוואס פונקט ביי די מכה פון ארבה שטייט, אז השי"ת האט געשפעט פון די מצריים, און ביי אנדערע מכות נישט?
נאר דער אבן עזרא איז מסביר פארוואס איז די מכה פון ארבה אויך געווען ביי די אידן אין גושן?
ווייל אויב וואלט אין גושן נישט געקומען די מכה פון ארבה, און עס וואלט דארט געוואקסן די תבואה, וואלטן די אידן דאס געדארפט איבערלאזן, און די מצריים וואלטן דאס צוגענומען פאר זיך.
צוליב דעם האט די אייבערשטער געברענגט די היישעריקן אין גושן, ממילא איז שפעטער גארנישט געבליבן אין מצרים. קומט אויס אז ווען די אידן אין גושן זענען געשלאגן געווארן מיט די מכה פון ארבה האבן זיך די מצריים געפריידט, אז די אידן זענען אויך געשלאגן געווארן, מיט די זעלבע מכה פון מצרים.
שפעטער ווען די אידן זענען ארויסגעגאנגען פון מצרים האבן די מצריים ערשט פארשטאנען, אז דאס וואס די מכה איז אויך געווען אין גושן, איז גאר געווען א שטראף פאר די מצריים, כדי זיי זאלן נישט קענען ניצן די תבואה, וואס איז געבליבן אין גושן, וועגן דעם שטייט, נאר ביי די מכה פון ארבה אז די באשעפער האט געלאכט פון די מצריים, ווייל זיי זענען געווארן אויסגעשפילט, מיט דעם וואס זיי האבן פון אנפאנג געלאכט פון די אידן,
(דברי יואל)



ויאמר משה בנערינו ובזקנינו נלך.
אויב מ'האט מיט זיך די אינגע יארן קען מען דעמאלס זיין א הולך און שטייגן אין די עלטערע יארן, דאס האט משה רבינו מרמז געווען, דורך "בנערינו" די אינגע יארן, דעמאלס איז - ובזקנינו נלך- קען מען זיין א הולך אין די עלטערע יארן - ווייל מ'קען זאגן : "אשרי ילדותינו שלא ביישה את זקנתינו" - וואויל איז אונזער יוגענט וואס פארשעמט נישט די עלטער...
(נועם אלימלך)



ואנחנו לא נדע מה נעבוד את ד' עד בואנו שמה.
דער חידושי הרי"ם זצ"ל פלעגט זאגן: אלע אונזערע עבודות, און מצות וואס מיר טוען אויף דער וועלט, ווייסן מיר נישט צו זיי האבן עפעס א ווערט, און א חשיבות, צו זיי זענען גענוג ריין און ערליך, און לשם שמים - עד בואנו שמה - ביז מיר וועלן דארט אנקומען אויפן יענעם עולם החשבון, דארט וועלן מיר ערשט געוואויר ווערן, ווי אזוי אונזער עבודה איז דא געוועזן.
(שיחות צדיקים)


וישאלו איש מאת רעהו ואשה מאת רעותה... ויתן ד' את חן העם בעיני מצרים.
אויב אידן זענען גומל חסד, און טוען טובות איינער פארן צווייטן, מען בארגט יענעם און מען העלפט א איד ווען ער איז א שווערע מצב, דעמאלס געבט די אייבערשטער חן אפילו אין די אויגן פון זייערע שונאים, עס ווערט דעמאלס אין הימל או8יפגעוועקט "חסד"אויף די אידן און זיי באקומען "חן".
(תולדות אדם מהה"ק מאוסטרובה ז"ל)


די גרויסקייט פון באגלייטן אן אורח .
אין ספר התנהגות הדרך ווערט געברענגט א מעשה וואס א גרויסע רב האט דערציילט: איך בין אמאהל געווען אין מעזשעבוזש, הרה"ק מאפטא זי"ע, האט דערציילט: אז דער "בעל דגל מחנה ישראל" אן אייניקל פון בעש"ט האט אמאל געפארן אין וועג ביינאכט, איז ער אנגעקומען צו א גביר א גרויסע עושר א בעל צדקה, און מכניס אורח, דער גביר האט זיך זייער שטארק געפריידט מיט זיין גאסט, ער האט אים אריינגענומען צו זיך, און האט אים מכבד געווען מיט גרויס כבוד, ווי עס פאסט זיך פאר אזא הייליגע גאסט.

נאך די נאכטמאל איז די רבי געגאנגען צו זיך אין צומער זיך אפריעהן איז דער בעה"ב צו אים אריין געקומען און געזאגט: רבי איך האב צו אייך א בקשה, איך וואוין שוין אין דעם דארף אסאך יארן, אין בין ברוך השם מצליח אין פרנסה, מיינע געשעפטן גייען גוט, דער השי"ת האט מיך געבענטשט מיט עשירות, און איך האב נחת פון די קינדער ברוך השם, נאר איין זאך לאזט מיר נישט רוען,

יעדעס יאר ברעכט אויס א שריפה רח"ל, אמאל אין שייער, אמאל אין שטאלן פון די בהמות, דעריבער וויל איך בעהטן פונעם רבין ער זאל מתפלל זיין, אז דער שווערע מיטמאכעניש זאל זיך אפטוען פון מיר, האט אים די רבי געפרעגט? איך האב געהערט אויף דיר אז דו ביזט א גרויסע בעל מכניס אורח, פארצייל מיר ווי אזוי די געבסט זיך אפ מיט געסט, האט די גביר גענטפערט: תיכף ווען זיי קומען צו מיר נעם איך זיי אויף "בסבר פנים יפות" און איך בין זיי מכבד מיט א געטראנק, און דערנאך געב איך זיי צו עסן און אויב דער גאסט איז אן ארעמאן געב איך אים א שיינע נדבה, אלץ ווענד זיך אין די חשיבות פונעם גאסט.

האט אים די רבי ווייטער געפרעגט. וואס נאך טוסטו? האט דער איד גארנישט גענטפערט, האט אים די רבי געפרעגט? אויב ער באגלייט די געסט בעפאר זיי גייען אוועק? האט דער איד גענטפערט! אז ער ווייסט בכלל נישט אז עס איז דא א חיוב צו באגלייטן מענטשן, און אויסער דעם אז ער איז זייער א פארנומענע מענטש!

האט אים די רבי געזאגט: אז דו זאלסט וויסען אז נאר צוליב דעם האסטו געהאט די אלע שריפות. ווייל די מדה פון אברהם אבינו איז געווען "אשל" - מכבד צו זיין די געסט מיט - א'כילה ש'תיה ל'ויה - און אויב די ביזט נישט מקיים די מצוה פון לויה "באגלייטן" פעלט די אות ל' פון אש"ל" בלייבט איבער "אש" וואס דאס ברענגט דיר שריפות דעריבער זיי אויף דיר מקבל פון היינט אויף ווייטער אז דו זאלסט באגלייטן אלע אורחים און פון דעם זכות זאלסטו ניצל ווערן פון אלע שריפות און דער איד האט טאקע אזוי געטוען און פון דעמאלס אן איז מער קיינמאל א שריפה נישט געווען.



ביי צדקה מאכט מען נישט קיין חילוק.
עס איז אמאהל געווען א גביר וועלכער האט געגעבן צדקה נאר צו אזעלכע ארעמעלייט וואס האבן שוין פארלוירן זייער האפענונג, ווען א ארעמאן פלעגט קומען צו איהם נאך א נדבה, האט איהם דער גביר געפרעגט: ביזטו אינגאנצן מיואש? אויב דער ארעמאן האט אים גענטפערט ניין! איך האף נאך צום באשעפער! האט ער אים נישט געגעבן קיין געלט.
מאכט זיך אמאהל אז דער גביר גייט אין גאס, און ער באמערקט ווי א ארעמאן זיצט אינצווישן א הויפן מיסט, האט דער גביר געטראכט ביי זיך אז "דער ארעמאן איז אוודאי פון די וואס האבן פארלארן זייער האפענונג" - אזוי האט גערעדט צו זיך דער גביר - און גייט צו איהם דערלאנגן גאר א גרויסן סכום.
"ווי איך זעה ביזטו א מיואש'דיגער וואס האט שוין נישט קיין האפענונג ! - נעם די נדבה.
רופט זיך אהן דער ארעמאן אויב געבסטו מיר די נדבה, ווייל איך האב פארלוירן מיין האפענונג, קענסטו עס צוריק נעמען, ווייל איך האב נאך אלץ נישט פארלוירן מיין האפענונג.
דער גביר איז געבליבן זייער פארוואונדערט, און פשוט נישט פארשטאנען וואס דער ארעמאן זאגט, ווייל לויט אלע סמנים האט אויסגעקוקט ווי דער ארעמאן האט שוין פארלוירן זיין האפענונג, סיי ווי אזוי ער גייט אנגעטוען, און סיי די פלאץ ווי ער זיצט אינצווישן א הויפן מיט שמוץ, האט ער נאכאמאל איבערגעפרעגט זיכער צו מאכן צו די ארעמאן האט פארשטאנען וואס ער האט פאר אים געזאגט.
האט אים נאכאמאל דער ארעמאן ערקלערט מיט קלארע רייד - איך האב נישט אויפגעגעבן מיין האפענונג, דוד המלך זאגט דאך אין תהלים "מאשפות ירים אביון" די אייבערשטער הייבט אויף דעם ארעמאן פון מיסט - די גאנצע צייט וואס מען לעבט קען מען האפן, נאר טויטע מענטשן זענען די וואס האבן מער נישט קיין האפענונג.
אויב אזוי - רופט זיך אהן דער גביר - וועל איך שוין אנהייבן צו געבן צדקה נאר פאר די טויטע מענטשן.
די גביר האט זיך גלייך אוועק געלאזט צו די בית הקברות, און באגראבן א גרויסע סומע געלט, פאר די טויטע וואס זיי האבן שוין פארלוירן זייער האפענונג.
עס זענען אריבער אסאך יארן וואס מיט די צייט איז איבערגעדרייט געווארן די מזל פון דער גרויסער גביר, און ער איז געווארן א שרעקליכע יורד, און א עני ואביון, און ער האט זיך דערמאנט פון יענעם ארעמאן וואס איז געזיצען אין א הויפן פון מיסט, און האט נישט פארלוירן זיין האפענונג.
דערווייל האט ער זיך שוין דערמאנט פון די סומע געלט וואס ער האט יענע צייט באגראבן אין די בית הקברות, און ער איז גלייך אריין אין די בית הקברות מיט א פרייליך הארץ, און האט זיך גענומען אויפגעראבן אויף יענעם פלאץ, דערווייל דערזעהט אים די היטער פון די בית הקברות, און ברענגט אים פאר די משפט, און באשילדיגט אז דער מענטש האט געוואלט אינטער גראבן די קברים.
דער בעטלער האט זיך גענומען פארציילן וויינענדיג זיין גאנצע געשיכטע וואס האט מיט אים פאסירט, און מיטן ארעמאן, ווי ער האט באהאלטן א סומע געלט פאר די טויטע וואס האבן שוין פארלוירן זייער האפענונג, און יעצט איז ער געקומען אפנעמען זיין אייגענעם פארמעגן.
דערקענסטו מיך נישט ? - רופט זיך אהן די ריכטער - די יעצטיגער ארעמאן האט אים נישט דערקענט, אין בין יענע ארעמאן וואס דו האסט מיך געטראפן, אינצווישן א הויפן מיסט, זעהסטו שוין ! מ'טאר זיך נישט פארלאזן אויף רייכקייט.
די ריכטער האט אים ערלויבט צו נעמען זיין געלט פון די בית הקברות, און דערביי געזאגט מוסר: אז דו זאלסט שוין נישט מער זיך פירן ווי ביז יעצט, און ער זאל פאר א יעדעם געבן צדקה.
די ארעמאן האט צוריק אנגעהויבן צו מצליח זיין אין זיין געשעפטן, ביז ער איז שוין צוריק געווארן די זעלבע גביר ווי ער איז געווען אמאהל, אבער יעצט זענען שוין זיינע טירן געווען אפען פאר א יעדן ארעמאן.



לפניו לא היה כן ארבה כמוהו ואחריו לא יהיה כן..
דער רמב"ן שרייבט אין נאמען פון רבינו חננאל, אז זייט משה רבינו האט מתפלל געווען אז דער ארבה זאל פארשוואונדן ווערן פון מצרים,האט ביז היינט דער היישעריק נישט קיין שליטה אין מצרים,און ווען ער באווייזט זיך אין ארץ ישראל און ער רייסט זיך דארטן אריין פון אין די גרעניצן פון מצרים, רירט ער נישט אן די תבואה פון לאנד מצרים, און דער רבינו חננאל פירט אויס - "זה כבר ידוע הוא לכל - דאס איז באקאנט פאר א יעדן.
(רמב"ן בשם רבינו חננאל)

נפלאות הבורא
ביי די צפרדים האט משה געזאגט "רק ביאור תישארנה" איז נאך דא ביז היינט עפעס א מין חיה וואס רופט זיך "תמסח", וואס וואקסט אויף אין טייך נילוס, און אמאהל אמאהל גייט עס ארויס פונעם טייך, און עס שלינגט איין צוויי אדער דריי מענטשן, דאס וואס ער טרעפט, און מען קען עס נישט הרג'ענען נישט מיט קיין פיילן אדער אנדערע מינע געווער, נאר אויב מען צילט מיטן פייל אינמיטן איהר געדערעם, און דאס קען מען נישט טוען פון דערווייטענס, און די דאקטורים זאגן אז עס האט אין זיך א געפערליכע גיפט אז דער וואס רירט עס אן אפילו נאך איהר טויט, קען עס שעדיגן, און דאס איז נאך איבער געבליבן פון די מכת צפרדעים,
(ילקוט מעם לועז)


כן דברת לא אוסיף עוד ראות פניך.
רש"י ערקלערט "כן דברת" - יפה דברת ובזמנו דברת - ווייל לכאורה איז שווער ווי אזוי איז משה רבינו געווען בארעכטיגט צו קוקן אויף פרעה הרשע מ'טאר דאך נישט קוקן אויף א "אדם רשע" נאר דער היתר וואס משה רבינו האט געהאט איז געווען ווייל עס פעלט אויס אז דער אייבערשטערס נאמען זאל געהייליגט ווערן, אבער יעצט ווען מ'האט שוין געהאלטן ביי די לעצטע מכה, און מער וועט שוין נישט אויספעלן צו קוקן אויף זיין פנים, איז שוין מער נישט ערלויבט צו קוקן אויף די פנים פון פרעה, דעריבער האט משה געזאגט לא אוסיף עוד ראות פניך.
(דברי יואל)
אוועטאר
זעליג
שר חמש מאות
תגובות: 693
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג יוני 26, 2008 4:35 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זעליג »

ואחריו לא יהיה כן.
(רש"י) ואותו שהיה בימי יואל, שנאמר (יואל ב ב) כמוהו לא נהיה מן העולם, למדנו שהיה כבד משל משה כי אותו של יואל היה על ידי מינין הרבה, שהיו יחד ארבה ילק חסיל גזם, אבל של משה לא היה אלא של מין אחד, וכמוהו לא היה ולא יהיה:
כ'האב געהערט מיט יארן צוריק אלס קינד פון מיין מלמד און חדר בשם דער סאטמאר רב ז"ל בדרך צחות. לגבי די מלחמה קעגן ציונות אז "בימי משה" דער חתם סופר "לא היה אלא של מין אחד" די משכילים. אבער "אותו של יואל" (דער סאטמאר רב) "היה ע"י מינין הרבה". משכילים, ציוניסטען, מזרחיסטען, וכו' וכו'.
אוועטאר
יודל מענדלזאהן
שר שלשת אלפים
תגובות: 3111
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג נאוועמבער 09, 2008 4:19 pm
לאקאציע: ואנה מפניך אברח?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יודל מענדלזאהן »

אמאל האט הרה"ק רבי יצחק ווארקער זי"ע געשיקט רופן א חסיד זיינער א גרויסער גביר מיט געשעפטן אין הויפט שטאט ווארשע, און אים געהייסן גיין שתדל'ן ביי א גרויסער שר ער זאל מבטל זיין די גזירה וואס די רעגירונג פלאנט ארויסצוגעבן אז מען זאל ח"ו פארברענען די שו"ע חושן משפט, אונטער'ן אויסרייד אז די אידן זענען אויך אונטער די חוקי המדינה און דארפן זיך גיין משפט'ן איז זייערע ערכאות און לויט זייערע געזעצן.

דער חסיד האט אבער געזאגט פאר'ן רבי'ן, אז דער באטרעפענדער מיניסטער איז באקאנט אלס א שרעקליכער כעסן, וועלכע קען אומברענגען א מענטש אן א פארוואס, נאכדערצו אויב ער וועט קומען שתדל'ן צוליב סיי וועלכע'ס ענין.

האט אים דער הייליגער ווארקער געענטפערט: הקב"ה האט געזאגט פאר משה רבינו "בא אל פרעה". פרעגן דאך אלע מפרשים, עס דארף דאך שטיין לך אל פרעה, גיי צו פרעה, נישט קום צו פרעה? נאר משה רבינו האט מורא געהאט פון פרעה, האט אים הקב"ה געזאגט: בא אל פרעה, לאמיר גיין צוזאמען.

דער חסיד האט גוט דערהערט דעם ווארט, און איז באלד געגאנגען אן שרעק צום שר. ווען יענער האט דערזעהן דעם חסיד, איז געפאלן אויף אים א שרעק, און ער האט צוליב געטוהן דעם בקשה פונעם חסיד און געזעהן מבטל צו זיין די גזירה.

--

ויעל הארבה על כל ארץ מצרים וינח בכל גבול מצרים וגו'. ויכס את עין כל הארץ ותחשך הארץ ויאכל את כל עשב הארץ. (י, יד-טו)

אנפאנג ווען די ארבה איז אנגעקומען, דערציילט אונז נישט דער פסוק וואס די ארבה האט געטוהן, נאר וינח בכל גבול מצרים, די היישעריקן האבן געלאנדעט. שפעטער ערשט, שטייט ויאכל את כל עשב הארץ, אז די ארבה האט אלעס אויפגעגעסן. נאך איז שווער, די פסוק זאגט אז "ותחשך הארץ", הייסט עס אז עס איז געווארן חושך, נו אויב אזוי איז דאך דאס אויך א מכה פון חושך?

נאר מען קען זאגן לויט ווי דער בעל הטורים ברעגט די מסורה: וינח בכל גבול מצרים, און וינח ביום השביעי, פון דא זעהט מען אז די ארבה האט גערוהט אום שב"ק.

לויט דעם קען מען פארשטיין די פסוקים. אנפאנג ווען די ארבה האט געלאנדעט, איז דאך געווען שבת, ממילא האבן די היישעריקן גארנישט געטוהן, נאר גערוהט אלס כבוד השבת. דערפאר שטייט "וינח בכל גבול מצרים." שפעטער ווען עס איז געווארן מוצ"ש, עס איז שוין געווארן טונקל "ותחשך הארץ", דאן "ויאכל את כל עשב הארץ" - האבן די היישעריקן אנגעהויבן צו ארבעטן פלייסיג און אויפעסן די גערעטעניש פון די מצרי'שע פעלדער.

צמח דוד – דינוב.

--

ויאמר לכו עבדו את ה' רק צאנכם ובקרכם יוצג וגו'. ויאמר משה גם אתה תתן בידינו זבחים וגו'. וגם מקננו ילך עמנו וגו' כי ממנו נקח לעבוד את ה' אלקינו ואנחנו לא נדע מה נעבוד את ה' וגו'. (י, כד-כו)

מען קען מפרש זיין בדרך צחות, ס'איז באקאנט וואס דער וועלט זאגט, אז דעת תורה איז פונקט פארקערט פון דעת בעל הבית. אזוי ווייט, אז ווען עמיצער ווייסט נישט ביי א דבר שבקדושה ווי אזוי זיך צו פירן, זאל ער פרעגן א פראסטע בעלעבאס, און אזוי ווי יענער וועט זאגן, פונקט פארקערט זאל ער טוהן...

דער הייליגער רבי יחזקאל קאזמיר'ער זי"ע האט געזאגט אז עס איז א בפירוש'ער משנה: המקדש את בתו סתם, אין הבוגרת בכלל (קידושין סד:). נו, אויב זאל מען פרעגן א פשוט'ער בעה"ב, וועט ער זאגן אז זיכער האט דער איד געמיינט מקדש צו זיין די טאכטער די בוגרת. זעהט מען דאך פון דא אז דעת תורה איז היפך דעת בעל הבית. ודפח"ח.

די תורה איז ווי באקאנט אן עצה ותושי', אבער אין גלות מצרים איז דאך געווען פאר מתן תורה, און מצרים איז דאך געווען די גלות הדעת, ממילא האבן די אידן נישט געוואוסט ווי אזוי זיך צו פירן. אבער אזוי פיל האבן די אידן יא געוואוסט, אז דאס וואס פרעה און די מצריים ווילן, פונקט פארקערט דארף מען טוהן, אזוי ווי אויבענדערמאנט. ממילא ווען פרעה האט געזאגט "רק צאנכם ובקרכם יוצג" האט אים משה רבינו באלד געענטפערט אדרבה, "גם אתה תתן.. וגם מקננו ילך, כי ממנו נקח לעבוד." ד.מ. ווייל דו זאגסט אזוי, פון דעם פארשטיין מיר אז מיר דארפן דינען השי"ת פונקט פארקערט.

דאס איז אויך פשט "ואנחנו לא נדע מה נעבוד עד בואנו שמה", מיר ווייסן דאך נישט דערווייל ווי אזוי צו דינען דעם אויבערשטען איידער מיר קומען אן צום מתן תורה. אבער אזוי פיל ווייסן מיר יא, אז דאס וואס דו פרעה, דו יצר הרע זאגסט, פונקט פארקערט דארפן מיר טוהן!

דברי ישראל

--

ולכל בני ישראל לא יחרץ כלב לשונו (י"א, ז)

צום הייליגן ר' מאיר'ל פרימישלאנער איז אריינגעקומען א איד זיך באקלאגן אויף זיין שווערע מצב אין פרנסה, אז טראץ אלע זיינע געשעפטן און דריידלעך זעהט ער נישט קיין מזל און ס'גייט נישט.

זאגט אים דער רבי ר' מאיר'ל, הארך אויס מיין עצה: עס שטייט אין פסוק ולכל בני ישראל לא יחרץ, עס פעלט נישט אויס קיין חריצות, קיין שארפקייט און שפיציגקייט צו ביזנעס. אויך איז טייטש לא יחרץ, מען זאל נישט מאכן קיין חריץ, קיין קריץ, אן אפטיילונג צווישן מויל און הארץ. נאר וואס דען – כַּלֵב לשונו – דאס מיינט, אזוי ווי דער לב די הארץ, אזוי דארף זיין לשונו, מען זאל נישט זיין קיין אחד בפה ואחד בלב, נישט חלילה פאפן. דאן זאג איך דיר צו אז דו וועסט מצליח זיין.

--

חסידים דערציילן, אז ווען דער הייליגער רבי ר' משה לייב סאסוב'ער זי"ע (דער יארצייט געפאלט ד' שבט) איז געקומען צום ערשטן מאל צום רבין ר' אלימלך זי"ע, האט אים דער רבי מכבד געווען צו זאגן תורה, און דער סאסובער צדיק האט אנגעהויבן מיט פסוק פון די וואכעדיגע סדרה. "ואמרתם זבח פסח הוא לה' אשר פסח על בתי בני ישראל וגו'."

האט ער געפרעגט, לכאורה איז שווער פארוואס שטייט "על בתי בני ישראל"? ווען מען היפערט איבער, איז דאך ענדערש שייך צו זאגן "מֵעַל" ער האט איבערגעהיפערט העכער די הייזער, נישט אויף די הייזער?

נאר וואס דען, האט דער הייליגער סאסובער אויסגעפירט: ווען דער רבונו של עולם איז געקומען קיין מצרים, ערות הארץ, פול מיט עבודה זרה, איז נתעורר געווארן דערפון דינים רח"ל. אבער ווען דער רבונו של עולם איז אנגעקומען צו די אידישע הייזער, האט ער מיט גרויס שמחה כביכול, אנגעהויבן צו טאנצן מיט פרייד: "דא וואוינט א איד"!

דאס איז פשט, אשר פסח "על" בתי בני ישראל, ווייל דער אויבערשטער איז געטאנצן אויף די אידישע הייזער מיט גרויס שמחה, און דאס האט מעורר געווען רחמים וחסדים.

ווען רבי משה לייב זי"ע האט געענדיגט די הייליגע רייד, האט ער פון גרויס התלהבות גענומען זינגען און שפרינגען מיט די ווערטער "דא וואוינט א איד"! "דא וואוינט א איד"!

זיע"א.

--
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

דבר נא באזני העם וישאלו מאת רעהו ואשה מאת רעותה כלי כסף וכלי זהב.
זאגט רש"י "הזהירם על כך שלא יאמר אותו אברהם ועבדום וענו אותם קיים בהם ואחרי כן יצאו ברכוש גדול לא קיים בהם".
דארף מען לכאורה פארשטיין, אברהם אבינו וואס ער איז געפרואווט געווארן מיט 10 נסיונות, און ער איז אלע בייגעשטאנען, וועט דען דער גרויסער צדיק יעצט טראכטן שלעכטס אויפן אייבערשטן?
נאר עס ווערט געברענגט אין מדרש, אז די אייבערשטער האט געפרעגט פון אברהם, וואס ווילסטו ענדערשער - אדער זאלן גיין דיינע קינדער אין גיהנום, אדער אין גלות? און אברהם האט זיך אויסגעקליבן אז זיינע קינדער זאלן גיין אין גלות.
לויט דעם מדרש קען מען זאגן פשט אין פסוק "שלא יאמר" די וועלט זאל נישט זאגן "אותו צדיק אברהם ועבדום וענו אותם קיים בהם" דאס וואס אברהם האט זיך אויסגעקליבן גלות דאס האט די אייבערשטער מקיים געווען אבער די אנדערע חלק פון "ואחרי כן יצאו ברכוש גדול לא קיים בהם" האט די אייבערשטער נישט מקיים געווען, דעריבער האט די באשעפער געזאגט פאר משה, טו באפעלן פון די אידן, אז "וישאלו איש מאת רעהו" וגו'.
(דברי חיים)


אך ביום הראשון תשביתו.
תוספות אין אנפאנג מסכת פסחים איז מסביר פארוואס ביי דעם איסור פון חמץ איז מען מער מחמיר אז מען מוז עס אויסרוימען פון שטוב, וואס מיר טרעפען נישט ביי אלע אנדערע איסורים דעם חיוב צו גיין בודק זיין און אויסרוימען דעם איסור פון שטוב.
אויף דעם זאגט תוס' וויבאלד אויב מען עסט חמץ איז דאך דא א חיוב כרת האט די תורה מחמיר געווען ביי חמץ אויף "לא יראה ולא ימצא", מער ווי ביי אלע אנדערע איסורים.
אויף דעם פרעגט תוס', ביי חֵלֶב אדער דם איז דאך אויך דא א חיוב כרת און פון דעס וועגען האט מען נישט מחייב געווען ארויס צונעמען דעם חלב און דעם דם פון שטוב ?
ענטפערט תוס' עס איז דא א חילוק - ווייל חלב און דם טאר מען קיינמאל נישט עסען, איז דער מענטש שוין אפגעשייד דערפון, משא"כ חמץ עסט מען א גאנץ יאר איז א מענטש נישט אפגעשייד דערפון האב איך מורא אז ער וועט עסען חמץ אין פסח.
דאס קען זיין פשט אין פסוק (שמות י"ב ט"ו) "אך ביום הראשון תשביתו שאור מבתיכם" וועסטו פרעגען פארוואס דא איז מען מחמיר מער ווי ביי אלע אנדערע איסורים, זאגט די תורה - "כי כל אוכל חמץ" ווייל יעדער עסט חמץ א גאנץ יאר, און אויך "ונכרתה" עס איז דא א חיוב כרת אויב מען עסט חמץ אין פסח. משא"כ ביי אלע אנדערע איסורים האב איך נישט אזוי מורא אז מען וועט עס עסען.
אבער אויף דעם וועט נאך שווער זיין פון יום כיפור, וואס ביי יום כיפור איז אויך דא א חיוב כרת, און דער מענטש איז נישט אפגעשייד פון עסען א גאנץ יאר ?
זאגט די תורה ווייטער - "מיום הראשון עד יום השביעי" עס איז דא א חילוק צווישען פסח און יום כיפור, ווייל יום כיפור איז נאר איין טאג, קען זיך א מענטש אפהוטען פון צו עסען, אבער פסח איז דאך זיבען טאג, "מיום הראשון עד יום השביעי" איז וועגען דעם האב איך מער מורא אז דער מענטש וועט עסען חמץ, דעריבער האט די תורה באפוילען אויס צורוימען דעם חמץ.
חתם סופר

ויצעק משה אל ה' על דבר הצפרדעים
ווען משה רבינו האט מתפלל געווען צו השי"ת אז די מכה פון די צפרדע זאל אוועק גיין שטייט די לשון "ויצעק" משא"כ ביי די מכה פון ערוב שטייט "ויעתר" אל ה'.
מען קען מסביר זיין דער חילוק פארוואס ביי צפרדע שטייט "ויצעק" און ביי ערוב שטייט "ויעתר", מיט דעם וואס די גמרא זאגט אין מסכת סוכה (דף י"ד ע"א) אז די תפלות פון צדיקים זענען גלייך צו א "עתר" א שאוועל - פונקט ווי דער שאוועל קערט אום די תבואה פון איין ארט צום אנדערן ארט, אזוי אויך די תפלות פון די צדיקים דרייען איבער די מדת השי"ת פון כעס צו רחמנות.
דא ביי מכת צפרדע האט זיך נישט אפגעטוהן די מכה אינגאנצען, ווייל די פרעש זענען געשטארבען, און עס האט איבער געלאזט א שלעכטע גערוך, אזוי ווי עס שטייט אין פסוק "ותבאש הארץ", וועגען דעם שטייט נאר די לשון "ויצעק".
משא"כ ביי די מכה פון ערוב, וואס עס האט זיך אפגעטוהן אינגאנצען די מכה, און עס האט זיך איבער געקערט אינגאנצען צו רחמים, דעריבער שטייט "ויעתר" פונקט ווי די שאוועל.
חתם סופר
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

בא אל פרעה …
פארוואס שטייט איינמאהל "בא" און אין א אנדערע מאל "לך" דער טעם איז אז ווען השי"ת האט געהייסען משה רבינו גיין צו פרעה אין פאלאץ שטייט בא, קום צו אים אין שטוב אבער ווען ער האט געדארפט גיין אינדרויסן טרעפין אים ביים דעם וואסער שטייט לך.
(בעל הטורים )


בא אל פרעה זאגט רש"י והתרה בו מען דארף צו פארשטיין ווי איז דא א רמז אז השי"ת האט געזאגט פאר משה רבינו וועגן מכת ארבה, עס איז באקאנט אז עס זענען דא טייל אותיות וואס פארטוישן זיך [בומף] א פ טוישט מען אויף א ב און אן א אנשטאט א ע, נעמט מען די אותיות ב"א און מען שטעלט זיי אין ווארט פרע"ה ווערט ארבה ווייל מען נעמט אוועק די פ און די ע,
דאס מיינט דער פסוק ב"א די אותיות ב"א זאל קומען אריין אין ווארט פרעה למען שיתי אותותי אלה בקרבו די אותיות זאלן קומען יעצט אין ווארט פרעה ווערט ארבה אויב אזוי האט דאך השי"ת געלאזט וויסן פון די מכה פון היישעריק.
(הגה"ק ר' שמשון מאוסטריפולע זצ"ל , הי"ד הו"ד בתו"מ להחת"ס זצ"ל)


עד מתי מאנת לענות, א איד ווען ער פילט אז ער איז נישט געהעריג אונטערטעניג פאר דעם אויבעשרטען טוט עס אים וויי ווייל אין טיפען הארץ וויל דער איד פילען הכנעה פאר'ן אויבערשטען אבער דער רשע פרעה ער האט זיך געפרייד אז זיין הארץ איז פארהארטעווועט , און האט נישט קיין הכנעה- עד מתי מאנת "ביז ווי לאנג ווילסטו נישט" זאלסט כאטש וועלין זיין גוט
(לפי השפת אמת , ע' כ"ב יאצ"ט ה' שבט )

החודש הזה לכם וגו' רש"י ברענגט אז עס איס שווער געוועהן פאר משה רבינו די מצוה פון קידוש הלבנה (עיין מנחות כ"ט ) האט אים השי"ת געוויזען די לבנה און געזאגט "כזה ראה וקדש" אזוי זאלסט מקדש זיין די לבנה פרעגן די מפרשים וואס איז געוועהן שווער צו פארשטיין ביי די מצוה מער פון אנדערע מצות (בפירש"י באיזו שיעור תראה)
מען קען עס פארשטיין בהקדם וואס ער ווערט געברענגט אין ספה"ק רביד הזהב בשם הרה"ק מראפשיץ זצ"ל אויף דעם נוסח פון קידוש "תחילה למקראי קודש זכר ליציאת מצרים" אז דא איז מרומז א דרך אין עבודת השי"ת ווייל עס טרעפט זיך פיל מאל ווען דער מענטש וויל תשובה טוהן אבער ער זעהט זיין שרעקליכען מצב אין אידישקייט טראכט ער זיך ווי אזוי קען ער זיך גענענען צו תשובה ומעשים טובים אבער דער מענטש טאר נישט קומען צו קיין יאוש ווייל מען זעהט דאך א די אידן אין מצרים זענען געוועהן אין מ"ט שערי טומאה און זענען אויף איינמאהל דערהויבען געווארען צו די גרעסטע קדושה אזוי אויך זאל זיך דער מענשט מתחזק זיין אז אפילו ער האט (ר"ל) עובר געוועהן אויף פיל עבירות וועט אים השי"ת מקבל זיין בתשובה און אויפהייבען אויף גרויסע מדריגות אין קדושה .
דאס איז מרומז אין די ווערטער "תחילה למקראי קודש" ווען דער מענטש וויל זיך געענען צו די הייליגקייט זכר ליציאת מצרים זאל ער זיך דערמאנען אין יציאת מצרים.
דעם ענין זעהט מען אויך ביי די לבנה אז נאכדעם ווען עס איז זייער קליין און עס איז שוין אינגאנצען פארטונקעלט פון דעסט וועגין הייבט עס אהן אויף צו שיינען און ווערין גרעסער און גרעסער אזוי אויך אפילו דער מענטש איז בשפל המצב פון דעסטוועגען קען ער צוריק לייכטען און שיינען
משה רבינו האט זיך געוואונדערט פארוואס ציילן די אידן לויט די לבנה וואס ווערט קלענער און נישט צו די זון וואס האט אייביג א שטארקע שיין האט אים הש"ת געזאגט אז כזה ראה וקדש" אז דורך זעהן די לבנה און עס באטראכטען וועט דער מענטש צו קומען צו קדושה און דער רמז איז נישט אין די זון נאר אין די לבנה וואס איז קודם גארנישט זעהבאר און נאכדעם זעהט מען עס שיינען .
(כ"ק מרן מבאבוב זצוק"ל הו"ד בליקוטי כרם שלמה )


היום אתם יוצאים בחודש האביב השי"ת האט ארויסגענומען די אידן פון מצרים נאך זיין דארט צוויי הונדערט און צעהן יאר (210)
עס איז שווער ווי אזוי זענען אידן אויסגעלייזט געווארען נאך זיין דארט נאר 210 יאר השי"ת האט דאך געזאגט פאר אברהם אבינו "ועבדום וענו אותם ארבע מאות שנה"400( יאר) איז ווי אזוי זענען זיי ארויס נאך 210 דער תירוץ איז אז "קישוי השעבוד משלים" אז וויבאלד אידען האבען אזוי שווער געארבייט איז עס גלייך ווי זיי וואלטין געארבייט 400 יאהר. (כמבואר בפרשת דרכים דרוש מצרים דרוש ה')
דער אריה"ק זאגט אז את בני ישראל בפרך איז ראשי תיבות אבי"ב
דאס זאגט דער פסוק היום אתם יוצאים איר גייט היינט ארויס פון מצרים איי איז דאך שווער עס איז נאך נישט אדורך די 400 יאר איז דער תירוץ אז האבי"ב מיינט את בני ישראל בפרך דורך די שווערע ארבייט קענט איר שוין היינט (נאך 210 יאר) ארויס גיין פריי.

(פרדס יוסף להגרי"ב אבד"ק שיפשוהל)
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

ויסעו בנ"י מרעמסס סכתה.
אין תרגום יונתן בן עוזיאל שטייט, ונטלו בני ישראל מן פילוסין לסוכות מאה ותלתין מיל, אז פון רעמסס ביז סוכות איז דער וועג הונדערט און דרייסיג מיל. אויבנאויף דארף מען אריינצוקלערן, פון וואו האט דאס דער תרגום גענומען? נאר מ'קען דאס ערקלערן לויט ווי עס ווערט דערציילט אין מס' סוכה, אז ווען אלכסנדרוס האט געוואלט שלעכטס טאן פאר די אידן, איז ער געקומען צו גיין א וועג וואס נעמט געווענליך צען טעג, אין איין טאג, און ס'איז ליידער מקויים געווארן דער פּסוק ישא ה' עליך גוי מרחוק כאשר ידאה הנשר, ווי דער בעה"ט איז טאקע דארט מרמז צו די דערמאנטע גמ', אז ידאה הנשר איז בגימטריא עשרה, ווייל דער רשע איז געלאפן צען מאל שנעלער ווי געווענליך.
אין די גמ' יומא פרק יוהכ"פ לערנט מען ארויס א יסוד, אז מדה טובה איז בעסער ווי מדת פּרעניות מיט פיר מאל.
אויך זאגען חז"ל, אז דער שיעור וויפיל א געווענליכער מענטש קען גיין אין א טאג איז צען פּרסאות, וואס דאס איז דער שיעור פון 40 מיל. אויב אזוי קומט דאך אויס אז אלכסנדרוס איז געגאנגען א שיעור פון 400 מיל, וואס דאס איז הונדערט פּרסה, (דער שיעור וויפיל א מענטש גייט אין צען טעג), קומט אויס אז אין א שעה איז ער געגאנגען 33 מיל און א דריטל, וואס דאס איז א צוועלפטל פון 400 מיל.
אויב אזוי, ביי מדה טובה וואס איז פיר מאל אזויפיל, קומט אויס אז אין א שעה דארף מען גיין 133 מיל, און רש"י זאגט אז פון רעמסס ביז סוכות האט געדויערט א שעה קלה, דעריבער זאגט דער תרגום יוב"ע, אז דער וועג איז געווען 130 מיל, ווייל אזויפיל איז מען דאן געגאנגען אין איין שעה
(מצודות דוד (יהושע))

דבר נא באזני העם וישאלו איש מאת רעהו
אין נא אלא לשון של בקשה, בבקשה ממך לך אמור להם לישראל בבקשה מכם שאלו ממצרים כלי כסף וכלי זהב שלא יאמר אותו צדיק ועבדום ועינו אותם קיים בהם ואחרי כן יצאו ברכוש גדול לא קיים בהם (גמרא ברכות ומובא ברש"י)
די ווארט "נא" מיינט א לשון פון געבעט, די אויבערשטער בעט פון משה רבינו אז ער זאל בעטען פון די יודען אז זיי זאלען בארגען זילבערנע און גאלדענע כלים פון ביהמ"ק כדי דער צדיק אברהם אבינו זאל נישט זאגען אז די פסוק פון ועבדום ועינו אותם האט ער יא מקיים געווען און זיי האבען שווער געארבעט, און דער פסוק ואחרי כן יצאו ברכוש גדול האט ער נישט מקיים געווען און זיי האבען נישט באקומען קיין געלט.
לכאורה איז שווער צו פארשטיין דארף דען השי"ת נאר מקיים זיין זיינע רייד כדי אברהם זאל זיך נישט אפרעדען, השי"ת דארף סיי ווי סיי מקיים זיינע רייד, נאך איז שווער די לשון "אותו צדיק" פארוואס רופט ער אים אן מיט דעם טיטול צדיק?
נאר אין די מפורשים שטייט אז באמת וואלט השי"ת נישט געדארפט מקיים זיין די הבטחה פון רכוש גדול ווייל די אויבעשטער האט עס נאר צוגעזאגט אויב זיי וועלען זיין אין מצרים 400 יאר און זיי זענען נישט געווען אזויפיל יאר דארפן זיי דאס נישט באקומען מן הדין.
נאר די תירוץ איז, אז השי"ת האט נישט געזאגט אז דוקא די יודען דארפן זיין אין מצרים 400 יאר, נאר דער אויבערשטער האט געזאגט אז די "קינדער" פון אברהם וועלען זיין און אברהם האט געהאט נאך א קינד ישמעאל וואס ער קען אויך נעמען א טייל פון די גלות מצרים, און ממילא האבען יודען ארויסגענומען זייער חלק לויט דעם קומט זיך זיי יא די רכוש מצרים מן הדין.
אבער אויף דעם איז דא א קשיא ווייל ישמעאל איז נישט געווען די ריכטיגע זון פון אברהם ווייל ער איז געווען א זון פון די שפחה הגר, און ביי א שפחה גייט דאס קינד נאך איר און נישט נאך אברהם, און ממילא איז ער נישט א זון פון אים און ער האט נישט געדארפט נעמען א חלק אין די גלות, נאר די יודען האבען אלעס געדארפט טוהן און לויט דעם קומט אויס אז זיי זענען נישט גענוג דארט געווען און ס'קומט זיך נישט פאר זיי די רכוש מצרים מן הדין.
איז אבער די תירוץ אויף דעם אז אברהם אבינו איז דאך געווען א "צדיק" און דערפאר האט ער באפרייט הגר פון איר שפחות פאר ער האט מיט איר חתונה געהאט, אזוי איז זי איז געווארען א געהעריגע יוד און ישמעאל איז אויך געווען א זון פון אברהם און ער האט יא געדארפט נעמען א חלק אין די גלות און די יודען האבען יוצא געווען זייער חלק און ס'קומט זיך "יא" די רכוש פון מצרים מן הדין.
און דאס איז אלעס ווייל אברהם איז א "צדיק", דאס זאגט די גמרא אז וועגען דעם דארף מען געבען פאר זיי די רכוש ווייל אברהם איז א צדיק און וועגען דעם באלאנגט עס מן הדין, אבער סתם אזוי וואלט עס נישט באלאנגט מן הדין.
(דרושים נפלאים)

דבר נא באזני העם וישאלו וגו'
די גמ' זאגט אין מס' ברכות (ט'), אמרי דבי ר' ינאי, אין נא אלא לשון בקשה, גיי און זאג פאר די אידן, זיי זאלן בארגען פון די מצריים כלי כסף וכלי זהב, כדי שלא יאמר אותו צדיק, ועבדום ועינו אותם קיים בהם, ואחרי כן יצאו ברכוש גדול לא קיים בהם.
לכאורה איז דאס שווער צו פארשטיין, דארף דען השי"ת איינהאלטען זיין צוזאג, נאר צוליב דעם אז אותו צדיק, אברהם אבינו, זאל זיך נישט אפּרעדן? ער דארף דאך דאס איינהאלטען פּשוט פאר דעם אליין, ווייל ער האט אזוי צוגעזאגט, צוליב זיין אייגענעם צוזאג. מ'קען דאס ערקלערן לויט ווי די מפרשים זאגען, אז גלות מצרים האט זיך אנגעהויבען נאך פון לידת יצחק, און אזוי שטימט דער חשבון פון די 400 יאר וואס הקב"ה האט געזאגט, ועינו אותם ארבע מאות שנה.
דאס קען נישט צושטאנד קומען נאר ווען מיר האלטען אז א"י האט נאך דעמאלט נישט באלאנגט פאר אאע"ה, ווייל אויב האט דאס יא באלאנגט פאר אים, דעמאלט קען דאס נישט גערעכנט ווערן אלס א טייל פונעם גלות, ווייל דער גלות דארף זיין דוקא בארץ "לא להם".
דאס אליין וועט זיך ווענדען אין די באקאנטע מחלוקה (גיטין מ"ז), אויב איך זאג קנין פּירות כקנין הגוף דמי אדער נישט. ווייל די כנענים וועלכע האבן דעמאלט געוואוינט אין ארץ כנען האבן געהאט די פּירות, דעריבער, לויט דעם מ"ד אז ק"פ כקנין הגוף דמי, האט דעמאלט דאס לאנד אויך באלאנגט פאר זיי, און ווערט מיט רעכט ערקלערט אלס "בארץ לא להם". אויב איך האלט אבער אז קנין פּירות לאו כקנין הגוף דמי, אויב אזוי, האט שוין א"י דעמאלט באלאנגט פאר אברהם, און מ'קען נישט רעכענען דעם גלות פון לידת יצחק.
אין ספה"ק צפנת פענח שטייט אז אאע"ה האט געהאלטען ווי דער מ"ד ק"פ כקנין הגוף דמי, ווייל פאר ער האט חתונה געהאט מיט הגר, וועלכע איז געווען די דינסט פון שרה, האט ער זי צום ערשט באפרייט, און אזוי חתונה געהאט מיט איר. דארף מען דאך פארשטיין, הגר האט דאך באלאנגט צו שרה, ווי אזוי האט אאע"ה געהאט די רעכט זי צו באפרייען? נאר די הלכה איז, אז א פרוי וואס ברענגט אריין א דינסט צו איר מאנ'ס הויז, באלאנגען די פּירות פאר'ן מאן, און אז איך האלט ק"פ כקנין הג"ד, דאן באלאנגט אויך איר גוף פאר'ן מאן, און דעריבער האט אאע"ה געקענט באפרייען הגר און חתונה האבן מיט איר.
לויט די שיטה פון אאע"ה אז ק"פ כקנין הגו"ד, איז טאקע שוין געווען איצט די צייט אז אידן זאלן ארויסגיין פון מצרים, און ס'קומט זיך זיי די הבטחה פון ואחרי כן, נאך די 400 יאר, יצאו ברכוש גדול, וואס דאס איז זיי נאר געקומען אויב מ'איז ארויס נאך די ריכטיגע צייט.
דאס האט הקב"ה געזאגט, בעט פון די אידן זיי זאלן זיך אנבארגן פון די מצריים, און אזוי ארויסגיין פון דארט, כדי שלא יאמר אותו צדיק וואס כדי חתונה צו האבען מיט הגר, האט ער דאך געמוזט האלטען ווי די שיטה אז קנין פּירות כקנין הגוף דמי, אויב אזוי איז דאך שוין מקויים געווארען דער ועבדום ועינו אותם "ארבע מאות" שנה, און ס'קומט זיך זיי דער רכוש גדול, ווייל גלות מצרים פאנגט זיך אן צו רעכענען פון לידת יצחק.
(הגדה של פסח בית אברהם - בית אהרן)

בעשר לחודש הזה ויקחו להם איש שה
די מצוה פון נעמען די קרבן פסח י' ניסן זאגט רש"י (י"ב ז') בשם די מדרש פון ר' מתיא בן חרש איז ווייל די אידען האבען נישט געהאט קיין מצוות מיט וואס זיך צו באשעפטיגען, אז אין דעם זכות פון די מצוה זאלען זיי אויסגעלייזט ווערן, האט השי"ת זיי געגעבען צוויי מצוות, דם פסח און דם מילה.
לכאורה דארף מען פארשטיין, פארוואס האט השי"ת געגעבען פונקט די צוויי מצוות פסח און מילה ?
נאר מיר וואוסען אז שכר מצוה בהאי עלמא ליכא - אז אויף די וועלט באצאלט מען נישט קיין שכר פאר די מצוות וואס מען טוט, אבער ווען א מענטש האלט זיך אפ פון עובר זיין אויף א לאו (לא תעשה) געבט מען איהם שכר אויף די וועלט אויף דעם וואס ער האט זיך צוריק געהאלטען פון טוהן די עבירה.
דער טעם דערפון איז, ווייל אויב א מענטש איז נישט מקיים א מצוות עשה, קומט איהם נישט קיין עונש אויף די וועלט, איז אזוי אויך אויב ער טוט די מצוות עשה באקומט ער נישט קיין שכר אויף די וועלט. אבער אויב מען איז עובר אויף א לא תעשה באקומט מען יא א עונש אויף די וועלט, צב"ש כרת, מיתת בית דין, אדער מלקות - איז אזוי אויך אויב מען שטארקט זיך און מען איז נישט עובר אויף די לא תעשה באקומט מען שכר אויף די וועלט.
מיט דעם וועלען מיר פארשטיין פארוואס השי"ת האט געגעבען פונקט די צוויי מצוות פסח און מילה, ווייל השי"ת האט געוואלט אז די אידען זאלען האבען מצוות און זיי באצאלען אויף די וועלט די שכר פאר די מצוות, אז זיי זאלען ראוי זיין אויסגעלייזט ווערען פון מצרים.
איז אויב השי"ת וואלט געגעבען אנדערע מצוות פאר די אידען אין מצרים וואלטען זיי דאך נישט באקומען קיין שכר פאר דעם אויף די וועלט, ווייל פונקט ווי מען באקומט נישט קיין עונש אויף די וועלט פאר נישט טוהן די מצוה.
משא"כ די מצוה פון פסח און מילה זענען די איינציגסטע צוויי מצוות עשה וואס אויב מען טוט עס נישט באקומט מען א עונש אויף די וועלט, א חיוב כרת, איז וויבאלד עס איז דא א עונש אויף די וועלט פאר נישט טוהן די מצוה, איז שוין דא שכר אויף די וועלט פאר טוהן די מצוה.
וועגען דעם האט השי"ת געגעבען פאר די אידען די מצוות פסח און מילה אז זיי זאלען באקומען שכר, וועלען זיי שוין האבען זכותים צו ווערען אויסגעלייזט.
לב ארי' מסכת חולין דף קמ"ב

פסח הוא לה'
אלע מפרשים פרעגען ווי אזוי האבען די אידען געקענט מקריב זיין די לעמעלע פאר די קרבן פסח, די אידען האבען דאך געדינט צו די עבודה זרה פון די מצריים (צו די לעמעלע) אזוי ווי חז"ל דרש'נען "משכו וקחו לכם צאן", משכו ידיכם, טוט'ס אפ ענקער הענט פון עבודה זרה, און נעמט צו אייך א שאף פון א מצוה. איז יעצט שווער, מיר ווייסען אז "אין קטיגור נעשה סניגור" אז א קריגער קען נישט ווערען א פארטיידיגער, איז ווי אזוי האבען די אידען געקענט מקריב זיין די זעלבע מין בהמה מיט וואס זיי האבען געטוהן די עבירה ?
צו פארענטפערן די קשיא וועלען מיר מקדים זיין א גמרא אין מסכת קידושין, די גמרא לערענט ארויס אז פונקט ווי מען קען גט'ן א פרוי מיט א שטר, אזוי אויך קען מען מקדש זיין א פרוי מיט א שטר, ווייל איך גלייך צו גט'ן א פרוי צו מקדש זיין א פרוי.
פרעגט די גמרא זאל מען אויך קענען געבען א גט מיט געלט, פונקט אזוי ווי מען קען מקדש זיין א פרוי מיט געלט ? ענטפערט די גמרא אין סניגור די פארטיידיגער, מיט וואס מען האט מקדש געווען די פרוי, נעשה קטיגור קען נישט ווערען די קריגער צו גט'ן די פרוי.
פרעגט אויף דעם די גמרא דעמאלטס ביי שטר זאל איך אויך זאגען דע זעלבע זאך, אז מען זאל נישט קענען מקדש זיין מיט א שטר ווייל אין קטיגור נעשה סניגור ?
ענטפערט די גמרא מילי דהאי שטרא לחוד ומילי דהאי שטרא לחוד, וויבאלד די ווערטער פון שטר קידושין איז גאנץ אנדערש פון די ווערטער פון א גט, ווייל אין שטר קידושין שטייט "הרי את מקודשת לי" - און אין א גט שטייט די ווערטער "הרי את מותרת לכל אדם" קומט אויס אז די צוויי שטרות זענען נישט די זעלבע זאך, איז נישט שייך צו זאגען אין קטיגור נעשה סניגור. אבער ביי געלט איז עס די זעלבע זאך סיי ביי קידושין און סיי ביי גט, מען זעהט נישט קיין חילוק אויף די געלט צו דאס איז פאר קידושין אדער פאר א גט, ממילא קען מען זאגען אין סניגור נעשה קטיגור.
איז דא ביי קרבן פסח זאגט רש"י (י"ב י"א) ד"ה פסח הוא לה' - הקרבן קרוי פסח, אז די קרבן ווערט אנגערופען פסח, על שם הדילוג והפסיחה, ווייל הקב"ה האט איבער געהיפט די אידישע הייזער פון צווישען די הייזער פון די מצריים, ואתם עשו כל עבודותיו לשם שמים, און איהר זאלט טוהן די אלע ארבעט פון די קרבן פסח לשם שמים, נישט ח"ו פאר עבודה זרה, איז אויב מען וועט אנרופען די שאף א קרבן "פסח" וועט מען שוין וויסען אז מען איז עס מקריב לשם שמים, פאר א זכר וואס השי"ת האט איבער געהיפט די אידישע הייזער, איז שוין נישט שייך צו זאגען אין קטיגור נעשה סניגור, וויבאלד עס איז שוין דא אנדערע ווערטער, עס האט שוין נישט די זעלבע נאמען, פונקט ווי ביי שטר. ממילא האבען די אידען שוין געקענט מקריב זיין די שה פאר א קרבן.
בני יששכר

אך ביום הראשון תשביתו
תוספות אין אנפאנג מסכת פסחים איז מסביר פארוואס ביי דעם איסור פון חמץ איז מען מער מחמיר אז מען מוז עס אויסרוימען פון שטוב, וואס מיר טרעפען נישט ביי אלע אנדערע איסורים דעם חיוב צו גיין בודק זיין און אויסרוימען דעם איסור פון שטוב.
אויף דעם זאגט תוס' וויבאלד אויב מען עסט חמץ איז דאך דא א חיוב כרת האט די תורה מחמיר געווען ביי חמץ אויף "לא יראה ולא ימצא", מער ווי ביי אלע אנדערע איסורים.
אויף דעם פרעגט תוס', ביי חֵלֶב אדער דם איז דאך אויך דא א חיוב כרת און פון דעס וועגען האט מען נישט מחייב געווען ארויס צונעמען דעם חלב און דעם דם פון שטוב ?
ענטפערט תוס' עס איז דא א חילוק - ווייל חלב און דם טאר מען קיינמאל נישט עסען, איז דער מענטש שוין אפגעשייד דערפון, משא"כ חמץ עסט מען א גאנץ יאר איז א מענטש נישט אפגעשייד דערפון האב איך מורא אז ער וועט עסען חמץ אין פסח.
דאס קען זיין פשט אין פסוק (שמות י"ב ט"ו) "אך ביום הראשון תשביתו שאור מבתיכם" וועסטו פרעגען פארוואס דא איז מען מחמיר מער ווי ביי אלע אנדערע איסורים, זאגט די תורה - "כי כל אוכל חמץ" ווייל יעדער עסט חמץ א גאנץ יאר, און אויך "ונכרתה" עס איז דא א חיוב כרת אויב מען עסט חמץ אין פסח. משא"כ ביי אלע אנדערע איסורים האב איך נישט אזוי מורא אז מען וועט עס עסען.
אבער אויף דעם וועט נאך שווער זיין פון יום כיפור, וואס ביי יום כיפור איז אויך דא א חיוב כרת, און דער מענטש איז נישט אפגעשייד פון עסען א גאנץ יאר ?
זאגט די תורה ווייטער - "מיום הראשון עד יום השביעי" עס איז דא א חילוק צווישען פסח און יום כיפור, ווייל יום כיפור איז נאר איין טאג, קען זיך א מענטש אפהוטען פון צו עסען, אבער פסח איז דאך זיבען טאג, "מיום הראשון עד יום השביעי" איז וועגען דעם האב איך מער מורא אז דער מענטש וועט עסען חמץ, דעריבער האט די תורה באפוילען אויס צורוימען דעם חמץ.
חתם סופר
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

ולמען תספּר באזני בנך
דער סיפּור יציאת מצרים ווירקט נאך ביז'ן היינטיגן טאג, אז דער טאטע וועלכער דערציילט יצי"מ פאר זיינע קינדער, טוט ער מיט דעם איינווארצלען אין זיי דעם "וידעתם כי אני ה'".
(זכרון זאת בשם הרה"ק ר"ר מיכל מזלאטשוב זי"ע)

עד מתי יהי' זה לנו למוקש
משה רבינו האט שטענדיג נביאות געזאגט אין די בחינה פון "זה" הדבר, מער פון אלע נביאים, וואס האבען נאר נביאות געזאגט מיט די בחי' פון "כה". דאס האבן די מצריים געשריגען, עד מתי יהי' "זה" לנו.
(זרע קודש - ראפּשיץ)

בצאננו ובבקרינו נלך
מיר אידן דינען השי"ת אויך מיט'ן עסן, בכל דרכיך דעהו.
(נועם אלימלך)

בבנינו ובבנותינו
נאר דעמאלט ווען דער קומענדיגער דור וועט אויסזען אזוי ווי דער פריערדיגער, און ס'וועט זיך נישט אנזען קיין שום אונטערשיד צווישן די עלטערע און די יונגערע, כי חג ה' לנו, דאן וועט זיין א יו"ט, ווייל דאס איז די גרעסטע שמחה וואס קען זיין.
(שם משמואל)

לא ראו איש את אחיו
דאס איז דער גרעסטער "חושך" וואס קען זיין פאר א מענטש, ווען ער קוקט זיך נישט אום אויף זיין חבר'ס מצב, און פאראינטערעסירט זיך נישט אין זיין חבר.
(חי' הרי"ם)

ולכל בני ישראל הי' אור במושבותם
דאס איז דער כח פון א איד, אז וואו ער געפינט זיך, טוט אים השי"ת באשיצן, און באלייכטען אין דעם גרויסען טונקעלקייט.
(סוד ישרים)

גם אתה תתן בידינו זבחים ועולות
דורך דעם וואס מיר זעען מיט וואס פאר א פלייס דו פּרעה גייסט צו אן עבירה, קענען מיר זיך לערנען ווי אזוי מיר דארפן צוגיין מקריב זיין די קרבנות פאר השי"ת. מאויבי תחכמני.
(תפארת שלמה)

החודש הזה לכם.
א איד דארף שטענדיג דינען דעם אויבערשטן מיט א התחדשות, און א פרישקייט.
(ר' חיים חייקא מאמדורא)

כזה ראה וקדש (רש"י)
אזוי ווי די לבנה קען נאר לייכטען ווען זי איז ווייט פון די זון, דאס זעלבע ווען א איד האט מורא און שפּירט ווי ווייט ער איז פון השי"ת, דאן לייכט ער מער און מער.
(צמח דוד - דינוב)

אל תאכלו ממנו נא
פאר א איד טוט א מצוה, דארף ער קודם באקוקען זיינע מעשים, אז די מצוה זאל זיין בשלימות, כדי ער זאל נישט אריינגיין אין דעם כלל פון ולרשע אמר אלקים מה לך לספּר חוקי. דאס זאגט דער פּסוק, אל תאכלו ממנו נא, זאלסט נישט טאן די מצוה ווי א האלב געקאכט מאכל, דעריבער איז די עצה, ובש"ל וואס דאס איז די ר"ת ו'החזירנו ב'תשובה ש'לימה ל'פניך.
(מגיד תהלות)

די גמ' זאגט (ב"ב י'), ר' אלעזר יהיב פרוטה לעני והדר מצלי, און די גמ' לערנט ארויס פון א פּסוק אז פאר'ן דאווענען דארף מען געבן צדקה פאר אן ארעמאן. דאס איז דער רמז אל תאכלו ממנו נא, זאלסט נישט גיין בעטן פון השי"ת (נא מלשון בקשה), כי אם "צלי", וואס דאס איז די ר"ת פון צ'דק ל'פניו י'הלך, דורך די הקדמה פון מצות צדקה, דאן קענסטו דאווענען.
(עטרת ישועה)

נעליכם ברגליכם.
א איד טאר נישט טאן א מצוה צוליב זיין געוואוינהייט, נאר מיט א חשק. דאס איז דער רמז, נעליכם, איר זאלט פארשליסען (מלשון מנעל) ברגליכם - ענקער געוואוינהייט (מלשון הרגל).
(הרה"ק ר"ר שלום מבעלזא זי"ע)

ולקחו מן הדם ונתנו ... על המשקוף.
דורך די מסירות נפש וואס אידן האבען, אז זיי זענען גרייט צו פארגיסען זייער בלוט לכבוד שמו יתברך, על המשקוף, קלאפּען זיי אן ביי השי"ת.
(נועם אלימלך)

ומקלכם בידכם.
דעם יצה"ר וואס טוט אייך כסדר איבערעדן, איר זאלט "מקיל" זיין, זאלט איר האלטען איינגעשפּארט אין אייערע הענט, און נישט לאזען געוועלטיגען איבער אייך.
(הרה"ק ר"ר שלום מבעלזא זי"ע)

וה' הכה כל בכור וגו'.
וה' הכה כל בכור בארץ מצרים איז בגימטריא אזוי ווי בכור לאב בכור לאם גדל הבית.
(הגדה בית אהרן)

החודש הזה לכם.
אז מ'געוואוינט זיך צו א מצוה, טוט מען עס אן א חשק אן התלהבות, דעריבער דארף מען שטענדיג זוכן א פרישע התחדשות. דאס איז דער פּסוק מרמז "החודש" הזה לכם, ס'איז נוצליך צו מאכן א התחדשות יעדע שטיקל צייט
(הרה"ק ר' חיים חייקא מאמדורא)

החודש הזה לכם.
די לבנה איז א גוטער ביישפּיל פאר אידישע קינדער. אזוי ווי די לבנה ווערט סוף חודש קלענער, און דעם קומענדיגן חודש ווערט זי פריש באנייט מיט א התחדשות, דאס זעלבע איז מיט די אידישע קינדער, אז טראצדעם וואס אין גלות ווערן זיי געפּלאגט און געפּייניגט, וועט קומען א צייט וואס די ליכטיגקייט וועט אויפשיינען פאר זיי
(בית היין)

הראהו לבנה בחידושה (לשון רש"י).
ווען די לבנה ווערט באנייט, איז זי די קלענסטע פון אלע צייטן. דעריבער האט זיי השי"ת געוויזן די לבנה אין איר קלענסטע צייט, צו ווייזן, כזה ראה וקדש, ווען מ'פירט זיך אויף מיט עניוות, קען מען דערגרייכן צו עבדות ה'
(דברי ישראל - מאדזיץ)

נתקשה משה על מולד הלבנה (לשון רש"י).
ווען משיח וועט קומען בקרוב וועט די לבנה זיין די זעלבע ליכטיגקייט ווי די זון, דעריבער האט זייער וויי געטאן פאר משה רבינו ווען די לבנה איז כסדר באנייט געווארן מיט די אלטע שוואכע ליכט, ער האט שוין געווארט אויפ'ן טאג אז די לבנה זאל ארויסקומען מיט די זעלבע פּראכט ווי די זון. דאס האט רש"י מרמז געווען, נתקשה משה על מולד הלבנה
(קדושת לוי)

כזה ראה וקדש (לשון רש"י).
אזוי ווי די לבנה האט די אייגענשאפט אז ווי ווייטער זי געפינט זיך פון די זון אלץ מער שיינט זי, דאס זעלבע, ווי מער א מענטש איז מלא פּחד פון השי"ת און ווייסט זיין ווייטקייט, אלץ נענטער קען ער ווערן צום אויבערשטן, און אלץ אין א גרעסערע מדריגה איז ער
(צמח דוד)

שה לבית אבות.
אידישע קינדער זענען צוגעגליכן צו א שה, (שה אחת בין שבעים זאבים) וואס זייער גאנצער שטאלץ באשטייט פון דעם וואס "לבית אבות", זיי פירן זיך אויפ'ן זעלבן וועג וואס זייערע עלטערן האבן זיך געפירט
(עטרת ישראל)

שה לבית אבות.
ווען א איד טראכט אריין "לבית אבות", פון וואס פארא עלטערן ער שטאמט, ווי גרויס זיי זענען געווען, און ווי ווייט מיר שטייען פון זיי, ווערט ער ביי זיך אזוי ווי א שה וואס האלט זיך קליין און נישטיג
(הרה"ק ר' מנחם מענדל מרימנוב)

איש לפי אכלו תכוסו על השה.
צו האבן דעם כח מגין צו זיין און צו באשיצן אויף אידישע קינדער, האט נאר אזא צדיק וואס ביים עסן היט ער זיך אפּ און עסט נאר לויט זיין געברויך. דאס איז דער פּסוק מרמז, איש, יעדער מענטש, לפי אכלו, לויט ווי אזוי ער היט זיך אפּ ביים עסן, תכוסו, קען ער באשיצן (מלשון סוכה) על השה אויף די שה פּזורה, דעם כלל ישראל
(קב ונקי)

מן הכבשים ומן העזים תקחו.
מן הכבשים, ווען א איד וויל ריכטיג כובש זיין און באצווינגען דעם יצה"ר, איז די פּאסיגע עצה דערויף, ומן "העזים" תקחו, ער זאל נעמען צו זיך די מדה פון עזות דקדושה, און מיט דעם זיך קעגן שטעלן אקעגען דעם יצה"ר
(הרה"ק מנאוואמינסק ז"ל)

ונתנו על שתי המזוזות ועל המשקוף.
דאס קומט אנצודייטן פאר די אידישע קינדער אז אפילו נאכדעם וואס זיי האבן זוכה געווען צו די אלע מדריגות, און געזען התגלות האלקות, זאלן זיי שפּירן ביי זיך ווי זיי שטייען נאך אלץ ביי די טיר און שוועל פון עבדות השי"ת און האבן נאך אין ערגעץ נישט דערגרייכט
(שפת אמת)

צלי אש.
צלי, דאס דאווענען (מלשון צלותהון ובעותהון), דארף זיין אש, מיט א פייערדיגן ברען און התלהבות
(נועם אלימלך)

כי אם צלי אש.
דער קרבן פּסח איז געווען מיט'ן ציל צו ברענגען דינים אויף די מצריים, דעריבער האט מען עס נישט געטארט קאכן מיט וואסער וואס איז מרמז אויף חסדים, נאר געבראטן אין פייער וואס דאס ווייזט אויף דינים
(בני יששכר)

ועברתי בארץ מצרים.
טראצדעם וואס דער אויבערשטער טוט נאר גוטס מיט זיינע באשעפענישן, דאך ועברתי בארץ מצרים, אין מצרים בין איך געווען א מעביר על מדותיו, און האב זיך נישט געפירט ווי אלעמאל, כדי צו טאן דערמיט גוטס פאר אידישע קינדער
(בעל התניא)

והי' הדם לכם לאות.
"דם" איז מלשון דממה, שטילקייט. דער פּסוק וויל מרמז זיין והי' ה"דם" לכם לאות, דו זאלסט דיך ליבערשט באנוצען מיט שטילקייט פאר א צייכן, און נישט רעדן אויב ס'איז מעגליך דורכצוקומען מיט שטילקייט
(בת עין)

ולכו עבדו את ה' כדברכם.
א איד דארף זיין א נאה דורש ונאה מקיים, און זיך נישט באגענוגען בלויז מיט'ן רעדן. דאס זאגט דער פּסוק, ולכו עבדו את ה' כדברכם, פירט אויס דאס וואס איר האט געזאגט, און נישט בלויז רעדן
(דברי שלום - קאידינויב)
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

לא ראו איש את אחיו ולא קמו איש מתחתיו
דאס גרעסטע פינסטערניש איז אז "לא ראו איש" א מענטש וויל נישט זעהן "את אחיו" די צרות פון זיין ברודער. דער שטראף פון אזא מענטש איז אז "ולא קמו איש מתחתיו" עס קומט אויף אים אזעלכע צרות אז ער קען זיך אליין נישט העלפן.
טאמער אבער "ולכל בני ישראל" ער איז גרייט צו טאן טובות פאר יעדן אידיש קינד - "היה אור במושבותם" וועט ביי זיי אין וואוינונג אריין שיינען א לעכטיגקייט, עס וועט אים אייביג זיין לעכטיג.
(הרה"ק מ'קאצק)

למען שתי אותתי אלה בקרבו
דורך די מצריים האבן די אידן זוכה געווען צו צוויי אותות, צום אות פון "שבת" כי "אות" הוא ביני וביניכם, און צום אות פון "תפילין" והיה "לאות" על ידך. דאס האט דער אויבערשטער געזאגט "למען שתי" דורך יציאת מצרים וועלן געגעבן ווערן "אותתי" מיינע צוויי מצות שבת און תפילין וואס זיי הייסן אות.
(מאור ושמש)

ולמען תספר באזני בנך ובן בנך את אשר התעללתי במצרים
זאגט רש"י הקדוש - התעללתי איז טייטש שחקתי איך האב געלאכט פון זיי.
זאגט דער אלשיך הק' פשט ! אז ביי די מכה פון ברד שטייט כי "אפילות" הנה זאגט אויף דעם דער מדרש "פלאי פלאות" גרויסע וואונדער איז געשעהן מיט די אינגע צווייגן אז זיי זענען נישט געשעדיגט געווארן פון די מכה ברד. לכאורה דארף מען פארשטיין אויף וואס ארויף האט הקב"ה געדארפט טאן אזעלכע וואונדער וואס דאס איז אויסגעקומען א טובה פאר די מצריים.
נאר דער אמת איז אבער אז דאס איז געווען א הכנה צו די מכה פון ארבה ווייל אויב וואלטן אלע אינגע בלעטער און צווייגן צובראכן געווארן ביי מכת ברד וואלטן די היישעריגן נישט געהאט וואס צו פארדארבן. קומט אויס אז דאס איז גאר געווען א שטראף פאר די מצריים. דאס איז דער פשט אין פסוק אשר "התעללתי" איך האב געשפעט און געלאכט פון די מצריים, איך האב זיי פאר'נער'ט און פארדרייט און זיי האבן געמיינט אז זיי וועלן קענען נאך הנאה האבן פון די ביימער.
(אלשיך הק')

נפלאות הבורא
ביי די צפרדים האט משה געזאגט "רק ביאור תישארנה" איז נאך דא ביז היינט עפעס א מין חיה וואס רופט זיך "תמסח", וואס וואקסט אויף אין טייך נילוס, און אמאהל אמאהל גייט עס ארויס פונעם טייך, און עס שלינגט איין צוויי אדער דריי מענטשן, דאס וואס ער טרעפט, און מען קען עס נישט הרג'ענען נישט מיט קיין פיילן אדער אנדערע מינע געווער, נאר אויב מען צילט מיטן פייל אינמיטן איהר געדערעם, און דאס קען מען נישט טוען פון דערווייטענס, און די דאקטורים זאגן אז עס האט אין זיך א געפערליכע גיפט אז דער וואס רירט עס אן אפילו נאך איהר טויט, קען עס שעדיגן, און דאס איז נאך איבער געבליבן פון די מכת צפרדעים,
(ילקוט מעם לועז)
וישאלו איש מאת רעהו ואשה מאת רעותה...

ויתן ד' את חן העם בעיני מצרים.
אויב אידן זענען גומל חסד, און טוען טובות איינער פארן צווייטן, מען בארגט יענעם און מען העלפט א איד ווען ער איז א שווערע מצב, דעמאלס געבט די אייבערשטער חן אפילו אין די אויגן פון זייערע שונאים, עס ווערט דעמאלס אין הימל אויפגעוועקט "חסד"אויף די אידן און זיי באקומען "חן".
(תולדות אדם מהה"ק מאוסטרובה ז"ל)

די גרויסקייט פון באגלייטן אן אורח .
אין ספר התנהגות הדרך ווערט געברענגט א מעשה וואס א גרויסע רב האט דערציילט: איך בין אמאהל געווען אין מעזשעבוזש, הרה"ק מאפטא זי"ע, האט דערציילט: אז דער "בעל דגל מחנה ישראל" אן אייניקל פון בעש"ט האט אמאל געפארן אין וועג ביינאכט, איז ער אנגעקומען צו א גביר א גרויסע עושר א בעל צדקה, און מכניס אורח, דער גביר האט זיך זייער שטארק געפריידט מיט זיין גאסט, ער האט אים אריינגענומען צו זיך, און האט אים מכבד געווען מיט גרויס כבוד, ווי עס פאסט זיך פאר אזא הייליגע גאסט.
נאך די נאכטמאל איז די רבי געגאנגען צו זיך אין צומער זיך אפריעהן איז דער בעה"ב צו אים אריין געקומען און געזאגט: רבי איך האב צו אייך א בקשה, איך וואוין שוין אין דעם דארף אסאך יארן, אין בין ברוך השם מצליח אין פרנסה, מיינע געשעפטן גייען גוט, דער השי"ת האט מיך געבענטשט מיט עשירות, און איך האב נחת פון די קינדער ברוך השם, נאר איין זאך לאזט מיר נישט רוען,
יעדעס יאר ברעכט אויס א שריפה רח"ל, אמאל אין שייער, אמאל אין שטאלן פון די בהמות, דעריבער וויל איך בעהטן פונעם רבין ער זאל מתפלל זיין, אז דער שווערע מיטמאכעניש זאל זיך אפטוען פון מיר, האט אים די רבי געפרעגט? איך האב געהערט אויף דיר אז דו ביזט א גרויסע בעל מכניס אורח, פארצייל מיר ווי אזוי די געבסט זיך אפ מיט געסט, האט די גביר גענטפערט: תיכף ווען זיי קומען צו מיר נעם איך זיי אויף "בסבר פנים יפות" און איך בין זיי מכבד מיט א געטראנק, און דערנאך געב איך זיי צו עסן און אויב דער גאסט איז אן ארעמאן געב איך אים א שיינע נדבה, אלץ ווענד זיך אין די חשיבות פונעם גאסט.
האט אים די רבי ווייטער געפרעגט. וואס נאך טוסטו? האט דער איד גארנישט גענטפערט, האט אים די רבי געפרעגט? אויב ער באגלייט די געסט בעפאר זיי גייען אוועק? האט דער איד גענטפערט! אז ער ווייסט בכלל נישט אז עס איז דא א חיוב צו באגלייטן מענטשן, און אויסער דעם אז ער איז זייער א פארנומענע מענטש!
האט אים די רבי געזאגט: אז דו זאלסט וויסען אז נאר צוליב דעם האסטו געהאט די אלע שריפות. ווייל די מדה פון אברהם אבינו איז געווען "אשל" - מכבד צו זיין די געסט מיט - א'כילה ש'תיה ל'ויה - און אויב די ביזט נישט מקיים די מצוה פון לויה "באגלייטן" פעלט די אות ל' פון אש"ל" בלייבט איבער "אש" וואס דאס ברענגט דיר שריפות דעריבער זיי אויף דיר מקבל פון היינט אויף ווייטער אז דו זאלסט באגלייטן אלע אורחים און פון דעם זכות זאלסטו ניצל ווערן פון אלע שריפות און דער איד האט טאקע אזוי געטוען און פון דעמאלס אן איז מער קיינמאל א שריפה נישט געווען.
ביי צדקה מאכט מען נישט קיין חילוק.
עס איז אמאהל געווען א גביר וועלכער האט געגעבן צדקה נאר צו אזעלכע ארעמעלייט וואס האבן שוין פארלוירן זייער האפענונג, ווען א ארעמאן פלעגט קומען צו איהם נאך א נדבה, האט איהם דער גביר געפרעגט: ביזטו אינגאנצן מיואש? אויב דער ארעמאן האט אים גענטפערט ניין! איך האף נאך צום באשעפער! האט ער אים נישט געגעבן קיין געלט.
מאכט זיך אמאהל אז דער גביר גייט אין גאס, און ער באמערקט ווי א ארעמאן זיצט אינצווישן א הויפן מיסט, האט דער גביר געטראכט ביי זיך אז "דער ארעמאן איז אוודאי פון די וואס האבן פארלארן זייער האפענונג" - אזוי האט גערעדט צו זיך דער גביר - און גייט צו איהם דערלאנגן גאר א גרויסן סכום.
"ווי איך זעה ביזטו א מיואש'דיגער וואס האט שוין נישט קיין האפענונג ! - נעם די נדבה.
רופט זיך אהן דער ארעמאן אויב געבסטו מיר די נדבה, ווייל איך האב פארלוירן מיין האפענונג, קענסטו עס צוריק נעמען, ווייל איך האב נאך אלץ נישט פארלוירן מיין האפענונג.
דער גביר איז געבליבן זייער פארוואונדערט, און פשוט נישט פארשטאנען וואס דער ארעמאן זאגט, ווייל לויט אלע סמנים האט אויסגעקוקט ווי דער ארעמאן האט שוין פארלוירן זיין האפענונג, סיי ווי אזוי ער גייט אנגעטוען, און סיי די פלאץ ווי ער זיצט אינצווישן א הויפן מיט שמוץ, האט ער נאכאמאל איבערגעפרעגט זיכער צו מאכן צו די ארעמאן האט פארשטאנען וואס ער האט פאר אים געזאגט.
האט אים נאכאמאל דער ארעמאן ערקלערט מיט קלארע רייד - איך האב נישט אויפגעגעבן מיין האפענונג, דוד המלך זאגט דאך אין תהלים "מאשפות ירים אביון" די אייבערשטער הייבט אויף דעם ארעמאן פון מיסט - די גאנצע צייט וואס מען לעבט קען מען האפן, נאר טויטע מענטשן זענען די וואס האבן מער נישט קיין האפענונג.
אויב אזוי - רופט זיך אהן דער גביר - וועל איך שוין אנהייבן צו געבן צדקה נאר פאר די טויטע מענטשן.
די גביר האט זיך גלייך אוועק געלאזט צו די בית הקברות, און באגראבן א גרויסע סומע געלט, פאר די טויטע וואס זיי האבן שוין פארלוירן זייער האפענונג.
עס זענען אריבער אסאך יארן וואס מיט די צייט איז איבערגעדרייט געווארן די מזל פון דער גרויסער גביר, און ער איז געווארן א שרעקליכע יורד, און א עני ואביון, און ער האט זיך דערמאנט פון יענעם ארעמאן וואס איז געזיצען אין א הויפן פון מיסט, און האט נישט פארלוירן זיין האפענונג.
דערווייל האט ער זיך שוין דערמאנט פון די סומע געלט וואס ער האט יענע צייט באגראבן אין די בית הקברות, און ער איז גלייך אריין אין די בית הקברות מיט א פרייליך הארץ, און האט זיך גענומען אויפגעראבן אויף יענעם פלאץ, דערווייל דערזעהט אים די היטער פון די בית הקברות, און ברענגט אים פאר די משפט, און באשילדיגט אז דער מענטש האט געוואלט אינטער גראבן די קברים.
דער בעטלער האט זיך גענומען פארציילן וויינענדיג זיין גאנצע געשיכטע וואס האט מיט אים פאסירט, און מיטן ארעמאן, ווי ער האט באהאלטן א סומע געלט פאר די טויטע וואס האבן שוין פארלוירן זייער האפענונג, און יעצט איז ער געקומען אפנעמען זיין אייגענעם פארמעגן.
דערקענסטו מיך נישט ? - רופט זיך אהן די ריכטער - די יעצטיגער ארעמאן האט אים נישט דערקענט, אין בין יענע ארעמאן וואס דו האסט מיך געטראפן, אינצווישן א הויפן מיסט, זעהסטו שוין ! מ'טאר זיך נישט פארלאזן אויף רייכקייט.
די ריכטער האט אים ערלויבט צו נעמען זיין געלט פון די בית הקברות, און דערביי געזאגט מוסר: אז דו זאלסט שוין נישט מער זיך פירן ווי ביז יעצט, און ער זאל פאר א יעדעם געבן צדקה.
די ארעמאן האט צוריק אנגעהויבן צו מצליח זיין אין זיין געשעפטן, ביז ער איז שוין צוריק געווארן די זעלבע גביר ווי ער איז געווען אמאהל, אבער יעצט זענען שוין זיינע טירן געווען אפען פאר א יעדן ארעמאן.
"ולמען תספר באזני בנך ובן בנך את אשר התעללתי במצרים וגו'".
דו זאלסט פארציילן פאר דיינע קינדער און פאר דיינע קינד'ס קינדער אלע נסים וואס איך האב געטוען אין מצרים. פרעגן די מפרשים, אויב עס איז דא א חיוב פאר יעדן טאטע צו פארציילן פאר זיינע קינדער, פארוואס זאגט די תורה אז דו זאלסט פארציילן פאר דיינע קינד'ס קינדער, דיין זון וועט שוין פארציילן פאר זיין זון?
דער תירוץ איז אז די תורה וויל אונז דא לערנען, ווי אזוי דו זאלסט עס זאגן פאר דיין זון. דו זאלסט עס אים איבערגעבן מיט אזא ברען און מיט אזא התלהבות, אז עס זאל אין אים גוט אריינגיין, אז ער זאל נאכדעם האבן א כח אריינצוגעבן אין זיינע קינדער. דאס איז די כונה פון פסוק, "ולמען תספר באזני בנך", דו זאלסט עס אזוי אריינגעבן אין די אויערן פון דיין זון אז ער זאל עס קענען דערנאך איבערגעבן צו, "בן בנך".
* * *
עס שטייט אין פסוק (י"א, ב') "דבר נא באזני העם וישאלו איש מאת רעהו ואשה מאת רעותה כלי כסף וכלי זהב". דער אויבערשטער האט באפוילן פאר משה אז ער זאל זאגן פאר די אידן אז זיי זאלן בארגן גאלדענע און זילבערנע כלים פון זייערע פריינט.
פרעגט דער רבינו בחיי, פארוואס רופט אן די תורה די מצריים מיט א לשון "רעהו", איז דען א מצרי א פריינט פאר איד? ענטפערט דער רבינו בחיי, אז פאר מתן תורה זענען די אידן געווען אין א בחינה פון א פריינט צו די גוים, ווייל זיי זענען נאך נישט אפגעשייד געווארן פון די גוים. נאכדעם וואס די אידן זענען אפגעשייד געווארן פון די גוים, דורך דעם וואס זיי זענען געווארן א הייליג פאלק, מיט דעם וואס זיי האבן מקבל געווען די הייליגע תורה, פון דעמאלס און ווייטער זענען זיי נישט גערעכנט פאר א פריינט מיט די גוים, נאר פארקערט, איבעראל ווי עס שטייט אין די תורה די ווארט רעהו, ווערן די גוים אויסגעשלאסן דערפון, ווייל זיי זנען נישט קיין פריינט פון אידישע קינדער. למשל עס שטייט אין פרשת משפטים "וכי יזיד איש את רעהו להרגו בערמה מעם מזבחי תקחנו למות". דרש'ענען די חז"ל "רעהו ולא עכו"ם", אז אויב א איד הרג'עט א גוי, איז ער נישט חייב מיתה.
דער הייליגער קאמארנער זצ"ל ברענגט אין זיין ספר היכל הברכה בשם דער זלאטשיבער מגיד צו פארענטפערן די לשון רעהו וואס שטייט דא אין פסוק, אז דאס גייט ארויף אויף די אידן, און נישט אויף די מצריים. דער אויבערשטער האטגעהייסן אז מען זאל אנהויבן בארגן איינער פון דער אנדערע, צווישן די אידן אליינס, און אזוי וועט ווערן אן התעוררות פון בארגן און טוען חסד, און אזוי וועלן די מצריים שוין אויך בארגן פאר די אידן. מיר ווייסן אז ווען אידן טוען א געוויסע מצוה, ווערט אן התעוררות אויף דער גאנצע וועלט צו דעם מצוה, און דאס ברענגט צו, אז אנדערע זאלן דאס אויך טוען.
דאס איז דיכונה פון פסוק, דער אויבערשטער האט געזאגט פאר די אידן "וישאלו איש מאת רעהו", אז זיי זאלן בארגן איינער פארן צווייטן, און דאס וועט גורם זיין אז "ויתן ה' את חן העם בעיני מצרים", און זיי וועלן בארגן פאר די אידן.
* * *
"והיה הדם לכם לאת על הבתים אשר אתם שם וגו'".
די בלוט וואס אידן וועלן אנשמירן אויף די טירן פון די הייזער וועלן זיין א צייכן אז דער משחית זאל נישט הרג'ענען די בכורים פון די אידישע הייזער.
דער שו"ת הרשב"א שרייבט אז א גלח האט אים אמאל געברענגט א ראי' פון א פסוק אז עס וועט נישט זיין א דריטע בית המקדש. די פסוק זאגט אין נביא חגי (ב', ט') "גדול יהיה כבוד הבית הזה האחרון מן הראשון אמר ה' צבאות וגו'". דער נביא זאגט פון דער באשעפער אז די כבוד פון דער צווייטע ביהמ"ק וועט זיין גרעסער פון דער ערשטע בית המקדש.
אין מסכת בבא בתרא איז דא א מחלוקת רב און שמואל. איינער לערנט אז די פסוק מיינט אין יארן, אז דער צווייטע ביהמ"ק וועט שטיין לענגער ווי דער ערשטע ביהמ"ק. דער ערשטע ביהמ"ק איז געשטאנען 410 יאר און דער צווייטע ביהמ"ק איז געשטאנען 420 יאר. איינער לערנט אז די כונה איז אין די גרויסקייט און שיינקייט פון דער בנין. דער צווייטע ביהמ"ק איז געווען גרעסער און שענער.
זעהן מיר פון דער פסוק, האט אויסגעפירט דער גלח, אז דער צווייטע ביהמ"ק ווערט אנגערופן אין פסוק "האחרון", וואס דאס מיינט דער לעצטע, זעהן מיר פון דעם אז עס וועט נישט זיין א דריטע ביהמ"ק.
האט דער הייליגער רשב"א געענטפערט דער גלח, אז אחרון מיינט נישט אייביג דער לעצטע און אז עס איז נישט דא נאכדעם נאך. אחרון קען אמאל מיינען דער נעקסטע פון דער ערשטע, אבער עס קומט נאכדעם נאך. דער רשב"א ברענגט א שטארקע ראי' פון א פסוק אין פרשת שמות. ווען דער באשעפער האט גערעדט צו משה אז ער זאל גיין צו די אידן און ער זאל זיי זאגן אז ער איז א שליח פון דער באשעפער אויסצולייזן די אידן, האט משה געזאגט אז אפשר וועלן די אידן נישט גלויבן. דער באשעפער האט געגעבן פאר משה דריי צייכענס צו ווייזן פאר די אידן כדי זיי זאלן גלויבן. דער ערשטע צייכן איז געווען אז די שטעקן איז געווארן א שלאנג. די צווייטע צייכן איז געווען אז זיין הענט איז געווארן קרעציג.
זאגט די פסוק, "והיה אם לא יאמינו לך ולא ישמעו לקל האת הראשון והאמינו לקל האת האחרון". אויב די אידן וועלן נישט גלויבן נאך די ערשטע צייכן וועלן זיי שוין גלויבן נאך די אנדערע, די צווייטע. זאגט די פסוק ווייטער, "והיה אם לא יאמינו גם לשני האתות האלה וגו'", אויב זיי וועלן נישט גלויבן אין ביידע צייכענס, זאלסטו מאכן א דריטע צייכן און דו זאלסט מאכן פון די וואסער צו בלוט.
זעהן מיר קלאר אז כאטש עס קומט א דריטע צייכן, פון דעסטוועגן האט ער אנגערופן דער צווייטע, מיט'ן לשון "אחרון". אזוי אויך ביי די פסוק אין חגי, כאטש ער רופט אן דער צווייטע ביהמ"ק מיט'ן לשון "אחרון", מיינט דאס נישט דער לעצטע, און עס וועט קומען נאך א ביהמ"ק שיבנה במהרה בימינו.
מיט דעם קען מען טייטשן די פסוק "והיה הדם לכם לאת על הבתים", אז דער דריטע צייכן פון דם, כאטש דער צווייטע ווערט אנגערופן אחרון, דאס וועט זיין פאר דיר א צייכן (א ראי') "על הבתים", אויף די ביהמ"ק, אז עס וועט זיין א דריטע ביהמ"ק, כאטש מיר טרעפן אז דער צווייטע ווערט אנגערופן אחרון.
* * *
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

א) דער רמב"ן שרייבט אין נאמען פון רבינו חננאל, אז זייט משה רבינו האט מתפלל געווען אז דער ארבה זאל פארשוואונדן ווערן פון מצרים,האט ביז היינט דער היישעריק נישט קיין שליטה אין מצרים,און ווען ער באווייזט זיך אין ארץ ישראל און ער רייסט זיך דארטן אריין פון אין די גרעניצן פון מצרים, רירט ער נישט אן די תבואה פון לאנד מצרים, און דער רבינו חננאל פירט אויס - "זה כבר ידוע הוא לכל - דאס איז באקאנט פאר א יעדן.
(רמב"ן בשם רבינו חננאל)
ב) "ויאמר ה' אל משה ואל אהרן וגו' החודש הזה לכם ראש חדשים". עס איז דא א מחלוקת התנאים, אויב צוויי קרובים קענען זיך מצטרף זיין אלץ עדות אויף "קידוש החודש". ר' שמעון האלט אז יא, און ער לערנט עס ארויס פון דעם פסוק "החודש הזה לכם", ווייל מען זעהט אז דער אויבערשטער האט געזאגט אז משה און אהרן, וועלכע זענען געוועהן קרובים, זענען כשר פאר די מצוה פון "קידוש החודש". אבער די רבנן האלטן, אז קרובים זענען פסול, און דער פשט פון דעם פסוק איז, אז די חשוב'ע מענטשן פון יעדן דור אזוי ווי משה רבינו און אהרן הכהן, זאלן מקבל זיין די עדות, און מקדש זיין דעם חודש.
(ראש השנה כ"ב ע"א)
ג) דער מדרש זאגט, אז 10,000 מצרי'שע בכורים זענען געשטארבן ביי מכת בכורות.

ד) די גמרא זאגט, אז ווען די אידן זענען ארויס געגאנגען פון מצרים, האבן זיי געהאט מיט זיך דאס גאלד און זילבער פון די גאנצע וועלט, ווייל אין די הונגער יארן האט דאך יוסף איינגעזאמעלט דאס גאלד און זילבער פון די גאנצע וועלט, און דאס האבן די אידן ארויסגעטראגען פון מצרים.

ה) אויף דעם לאו פון "אל תאכלו ממנו נא ובשל מבשל במים" וואס שטייט ביי דעם קרבן פסח, איז דא א מחלוקת צו מען שלאגט מלקות, איין מאן דאמר זאגט, אז מען שלאגט נישט קיין מלקות, ווייל עס איז א "לאו שבכללות". א "לאו שבכללות" איז, א לאו וואס עס איז נכלל אין אים מער ווי איין איסור, אזוי ווי דא, שטייט איין לאו "אל תאכלו", און עס איז כולל צוויי איסורים, איינס דער איסור פון "נא", און דעם צווייטע איסור פון "מבושל". (דער רמב"ם פסק'נט אזוי ווי דער מאן דאמר אז מען שלאגט יא, נאר נישט צוויי מלקות אויף ביידע לאווין נאר איין מאהל מלקות).
(פסחים מ"א ע"ב)
ו) רש"י זאגט אין פר' משפטים (קפי' כ"ג פסוק י"ג), אז יעדע מצות עשה אין די תורה האט מיט זיך א לאו, און מען לערנט עס ארויס פון פסוק "ובכל אשר אמרתי אליכם תשמרו", און איבעראהל ווי עס שטייט שמירה מיינט עס א לאו. פרעגט אויף דעם דער רמב"ן, דארף דאך אויסקומען אז אויף יעדע מצות עשה זאל זיין מלקות, ווייל יעדער עשה האט מיט זיך א לאו?, ענטפערט דער רמב"ן, ווייל דער לאו פון "ובכל אשר אמרתי אליכם תשמרו" איז כולל אלע מצות עשה, ממילא איז עס א "לאו שבכללות", און אויף א "לאו שבכללות" קומט נישט קיין מלקות, כנ"ל.

ז) די גמרא זאגט, א"ר אסי א"ר יוחנן, יעדער וואס מאכט א ברכה אויף דעם חודש (ברכת הלבנה) בזמנו כאילו מקבל פני השכינה, ווייל דא שטייט החודש הזה, און עס שטייט זה א-לי ואנוהו, און באלד נאכדעם ברענגט די גמרא דעם מאמר פון תנא דבי ר' ישמעאל אלמלא לא זכו ישראל אלא להקביל פני אביהם שבשמים פעם אחת בחודש דים (ווייל ברכת הלבנה איז דאך גלייך צו קבלת פני השכינה).
(סנהדרין דף מ"ב.)
ח) פון איין מולד הלבנה ביז צו דעם אנדערען זענען דא 29 טעג 12 שעה און 793 חלקים (כ"ט יום י"ב שעות תשצ"ג חלקים). יעדע שעה האט 1080 חלקים (תתר"ף חלקים).
ט) כחצות הלילה אני "יוצא" בתוך מצרים. די גמרא זאגט אין מסכת שבת אז יציאת השבת מיינט נישט נאר ארויס טראגן, נאר עס מיינט אויך אריין ברענגען פון איין רשות צום צווייטען רשות. מען קען ברענגען א ראי' פון דעם פסוק, ווייל לכאורה איז שווער עס וואלט געדארפט שטיין אני "בא" איך וועל אריין קומען פארוואס שטייט אני "יוצא", זעהט מען אז דאס ווארט "יוצא" קען אויך מיינען אריינקומען אדער אריינברענגען.
(רוקח סי' צ"ג)
י) די בעל דברי חיים זי"ע האט אמאהל געפרעגט א חשוב'ן שוחט, וואו אין די תורה זענען מרומז די 5 הלכות שחיטה (שהיי', דרסה, חלדה, הגרמה, ועיקור), האט ער געענטפערט אז דאס ערשטע מאהל וואס אידן האבן מקיים געוועהן די מצות שחיטה איז דאך געוועהן ביי דעם קרבן פסח, און די פרשה פון קרבן פסח הייבט זיך אהן "החודש הזה לכם", און דאס ווארט "החודש" איז ר"ת שהיי' דרסה חלדה הגרמה ועיקור.
יא) חמץ גמור בפסח - כרת, "כל אוכל חמץ ונכרתה".
יב) תערובות חמץ בפסח - לאו, "כל מחמצת לא תאכלו".
יג) תערובות חמץ משהו - אסור מדרבנן מליל ט"ו ואילך (לא בערב פסח).
יד) חמץ בערב פסח לאחר חצות - אסור מן התורה בלאו (לא כרת), ואסור אף בהנאה מן התורה, (עס איז א מחלוקת און מיר פסק'נען אז עס איז אסור בהנאה מן התורה מחצות ואילך).
טו) מצות עשה דתשביתו - איז דא מערב פסח בחצות.
טז) לאו דלא יראה ולא ימצא - איז מליל ט"ו ואילך (לרוב פוסקים).
יז) פון דעם פסוק "למען תהי' תורת ה' בפיך" לערנט די גמרא ארויס, אז תפילין דארפן זיין געמאכט פון א מין וואס איז מותר צו עסן "בפיך", טייל פוסקים האלטן אז עס איז דא נאך מצות וואס מ'דארף מקיים זיין נאר מיט א מין וואס איז מותר בפיך. די עור פון תפילין טאהר נישט ווערן געמאכט פון א בהמה טמאה, צוליב דעם טעם פון "מותר בפיך", אבער פון א פעל וואס די בהמה איז טהור נאר די בהמה איז געשטארבען, כאטש די בהמה טאהר מען נישט עסן, פון דעסט וועגן הייסט עס יא מותר בפיך. ווייל דער מין איז מותר בפיך.
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

אין ספר "פרי צדיק" ווערט געברענגט, אז דער רבי פון לובלין זי"ע האט אמאל געזאגט, אז שב"ק פ' בא איז אין די בחינה פון די ערשטע טעג פּסח, שב"ק פּ' בשלח איז ווי די צווייטע טעג פּסח, און שב"ק פּ' יתרו איז אין די בחינה פון יו"ט שבועות, עכלה"ק.
*
ולכל בני ישראל לא יחרץ כלב לשונו.
עס ווערט דערציילט, אז דער דובנער מגיד, וועלכער פלעגט א סאך ארומגיין צווישן די פארווארפענע שטעטלעך און דערווארעמען די צוהערער מיט זיינע טיפזיניגע משלים, איז אמאל אנגעקומען צו א געוויסע קהלה וועלכע איז ליידער געפירט געווארען דורך די אפּגעפארענע רעפארמער, וועלכע האבן זיך אפּגעטיילט פון די ארטאדאקסישע געמיינדע, און זיך אינגאנצען אוועקגעקערט פונעם דרך התורה. דערזעענדיג צווישן זיך דעם באקאנטען גלענצענדן בעל דרשן, האבען זיי אים מכבד געווען מיט א דרשה, אבער מיט איין תנאי, אז ער טאר נישט דערמאנען קיין שום פּסוק פון תנ"ך. משלים און מעשיות - האבען די ראשי הקהלה אויסגעפירט - קענט איר זאגען וויפיל איר ווילט, אבער נישט קיין פּסוקים.
דער דובנער מגיד האט זיי דערויף געענטפערט מיט א משל. ס'איז געווען אמאל א מלמד וועלכער איז געגאנגען אויף א שפּאציר מיט זיינע תלמידים. אנקומענדיג אין וואלד האט זיי דער מלמד אוועקגעזעצט און אויסגעלערנט א לעקציע. אויב וועט איר זען אינמיטן טאג א בייזן הונט, זאלט איר אייך נישט איבערשרעקן, נאר גלייך זאגען דעם פּסוק "לא יחרץ כלב לשונו", וואס דאס איז אן אויסערגעווענליכע סגולה אקעגען הונט. ווי נאר דער מלמד האט געענדיגט מיט זיין רעדע, איז ארויסגעשפּרינגען א שווארצער הונט. באלד האט דער מלמד "געהויבען פיס", ווען אונטער אים לויפען נאך זיינע תלמידים, ביז זיי האבן דערגרייכט א פארזיכערט שוץ פּלאץ. ווען די תלמידים האבן זיך עטוואס בארואיגט, האבן זיי אים געפרעגט, רבי, פארוואס האסטו נישט גענוצט דיין סגולה, צו זאגען דעם דערמאנטן פּסוק, ווי דו האסט אונז געלערנט? יא, יא, איר זענט גערעכט, האט דער מלמד געזאגט. די סגולה איז א גוטע, אבער וואס זאל איך טאן אז די הונט האבן מיך ניטאמאל געלאזט זאגען דעם פּסוק, נאר זענען באלד ארויסגעטאנצען? אזא פּנים האט מען - האט דער מגיד אויסגעפירט - ווען מ'לאזט נישט זאגען דעם פּסוק...
*
מה העבודה הזאת לכם.
א געוויסער ראש הקהל האט דערציילט פאר'ן מרא דאתרא פון זיין קהלה, אז ער קען זיך נישט אן עצה געבען מיט געוויסע בייזוויליגע פּארשוינען וועלכע ווילן פארשטערן דעם הייליגן מנהג פון די דרשות וועלכע דער רב זאגט יעדען שב"ק, מיט'ן אויסרייד אז ס'איז נישט גערעכט ארויסצושלעפּן דעם עולם פון די הייזער אין די קאלטע ווינטער נעכט. האט אים דער רב געענטפערט מיט די פאלגענדע ערציילונג.
איין נאכט ווען די לבנה האט געשיינט מיט די שענסטע פּראכט, און געווארפען אירע שטראלען איבער דעם ים, האבן די הונט באמערקט ווי עפּעס א שיין שפּיגעלט זיך איבער'ן וואסער, און זיי האבן אנגעהויבען בילען דערויף. ווען די שטערנס פון אויבן האבן דאס דערהערט, האבן זיי זיך אנגערופען צו די לבנה, פארלעש דיין שיין, ווייל די הונט בילען. באלד האט די לבנה געענטפערט, אז איך טוה א פארגענוגען פאר אזויפיל מענטשען, פארוואס זאל איך מיך צו טאן מאכען פון די עטליכע הונט וואס בילען?...
האט דער רב אויסגעפירט - צום ראש הקהל - דאס איז דער דרך פונעם רשע, ווען ער זעט אז מ'וויל אריינשיינען אין אידישע הערצער, הויבט ער אן צו בילן, מה העבודה הזאת לכם, פארוואס דארף מען זיך מטריח זיין און אנשטרענגען מענטשן? מ'דארף זיך אבער נישט צו טאן מאכן פון זיי, נאר טאן וואס מ'דארף טאן, און זאלן זיי בילן...
*
ליל שימורים היא לה'.
דער קדושת לוי ז"ל האט אמאל געשיקט איינעם פון זיינע שטוב מענטשן צו גיין עפענען די טיר פּסח ביינאכט ביי שפוך חמתך. דער מקורב, וועלכער איז געווען ווייט פון גילוי אליהו האט זיך שטארק צוגעכאפּט דערצו, קלערנדיג ביי זיך אז נישט אומזיסט האט דער רבי אים אויסגעוועהלט, נאר ווייל מן הסתם קען ער זען אליהו, איז ער געלאפן צו די טיר ווי עמיצער וואס גייט זיכער טרעפן אליהו הנביא ביי די טיר.
ווען דער קדושת לוי האט דאס באמערקט האט ער זיך מיט א שמייכל אנגערופן, וואס מיינסטו, אליהו קומט דורכ'ן טיר? ער קומט דורכ'ן מח...
*
וכל ערל לא יאכל בו.
דער גאון ר' לייבעלע אייגר איז איינגעלאדן געווארן צו א ברית אין די שטאט לובלין וואו מ'האט אים מכבד געווען מיט סנדקאות. אזוי ווי דער גאון איז געווען א פארנומענער מענטש און האט געהאט א פולען טאג, האט ער זיך געלאזט ווארטן און איז נישט אנגעקומען אין די באשטימטע צייט, זענען געווען דארט איינציגע למדנים וועלכע האבן גע'טענה'ט אז ס'איז פארהאן א הלכה, זריזין מקדימין למצוות, און מ'קען נישט ווארטן מיט א מצוה צוליב דעם גאון. דארט איז אויך געווען דער גאון ר' שמעון סופר דער רב פון
קראקא, האבן זיי אים אנגעפרעגט די שאלה, האט ער זיי אנגעוויזן אז דער מדרש דערציילט, אז ווען השי"ת האט געזאגט וכל ערל לא יאכל, זענען געקומען א סאך אידן צו משרע"ה און געזאגט אז זיי זענען נישט גע'מל'ט, האבן משה מיט אהרן און יושע דורכגעפירט א ברית פאר די אלע אידן. לכאורה דארף מען פארשטיין פארוואס האט נישט משה רבינו מכבד געווען נאך אנדערע מענטשן מיט'ן ברית כדי עס זאל דורכגעפירט ווערן שנעלער, אלס די הלכה פון זריזין מקדימין למצוות? נאר פון דא איז א באווייז, האט דער גאון אויסגעפירט, אז מ'מעג ווארטן מיט א ברית כדי ס'זאל דורכגעפירט ווערן דורך אן ערליכען איד און א צדיק.
*
והי' כי ישאלך בנך.
דער גאון רבי עקיבא איגר ז"ל פלעגט אין זיינע יונגע יארן באפאלן זיין פאטער מיט פארשידענע קשיות, מיט זיין יונגען חריפ'שן שכל, פון וועלכן זיין פאטער האט געקוואלן און געשעפּט נחת. איינמאל זענען זיי געזעסן און צוזאמען געגעסן דעם מאכל וואס מ'רופט קאשע, האט אים דער טאטע געפרעגט, נו, וואס פארא תירוץ האסטו אויף די קאשע? (ווייזענדיג אויפ'ן מאכל) דאס יונגל האט געווינקען אין משיחין בסעודה, מ'טאר נישט רעדן אינמיטן עסן. ווען מ'האט געענדיגט די סעודה פרעגט אים זיין טאטע ווידער, נו, וואס איז דער תירוץ? איצט איז שוין קיין קאשע נישטא, האט דאס קינד א שמייכל'דיגער געענטפערט...
* * *
עס ווערט געברענגט אין הייליגען ספר נועם אלימלך אז ווען א צדיק מאכט אז עס זאל געשעהן א נס מאכט ער שוין לייכטער פאר די צדיקים אין די שפעטער דורות אז זיי זאלען אויך קענען מאכען דער זעלבע נס ווען משה רבינו האט געשטראפט פרעה און די מצריים מיט די מכות, האט ער געעפנט א טויער אז אויך צדיקים אין די שפעטערדיגע דורות זאלן קענען באשטראפן רשעים מיט מכות.
אין יאר תרי"ט האט אין צאנז געוואוינט א איד מיט'ן נאמען ר' משה געללער. ער איז געווען א לעדער סוחר, וועלכער פלעגט אפקויפן רויע פעל ביי די קצבים, און האט דאס אויסגעארבעט אויף לעדער. איינער פון די קצבים מיט וועלכע ר' משה האט געהאנדלט איז געווען א גוי מיט'ן נאמען מארדעללא. ער איז געווען אן אנגעזעענער סוחר, ווייל ער האט געליפערט פלייש צו דער עסטרייכישער ארמיי, וועלכער האבן געלאגערט אין צאנז. האט אמאהל פאסירט א גוי'שען חגא און ר' משה האט נישט געשיקט א מתנה פאר דעם אויבנדערמאנטן מארדעללא. די פאמיליע מארדעללא האט זיך געזעצט צו זייער חגא'דיגן טיש און אנגעפאנגען שיכור'ן כדרכם. דערביי האבן זיי אויסגעדרוקט פארוואונדערונג פארוואס ר' משה געללער האט נישט געשיקט קיין מתנה. מארדעללא האט זיך ארויסגעכאפט, "ער וועט שוין דערפאר טייער באצאלן!" צומארגנס, זענען ערשינען פיר פאליציאנטן ביי ר' משה'ן אין שטוב און זיי האבן אים ארעסטירט אויף דער קלאגע אז ער האט געשאלטן דעם קיסר פראנץ יאזעף. אנקומענדיג צום באצירקס הויפטמאן אין דער קאנצעלאריע, האט זיך מארדעללא און צוויי פון זיינע חברים ארויסגעשטעלט אלס עדות, אז זיי האבן געהערט ווי ר' משה געללער האט געשאלטן און באליידיגט דעם קיסר פראנץ יאזעף. דער סטאראסטא האט תיכף פאר'משפט ר' משה'ן צום הענגען ר"ל.ר' משה'ס ווייב איז באלד אריבערגעלאפן צום צאנזער רב זצ"ל מיט א געשריי מעורר רחמים צו זיין אויף איר מאן. האט דער הייליגער צאנזער רב זצ"ל געענטפערט, "אויב ר' משה האט טאקע געשאלטן און באליידיגט דעם קיסר וועט גארנישט העלפן, ווייל א מורד במלכות איז חייב מיתה. אויב אבער איז דאס בלויז א בלבול, זאל מען באלד אפעלירן צום העכערן געריכט און מען זאל זיך נישט זארגן, עס וועט אים קיין שלעכטס נישט געשען, און מיט'ן אויבערשטנס הילף וועט זיין אומשולד קלאר באוויזן ווערן." מען האט אפעלירט צום העכערן געריכט, וועלכעס האט זיך דאן געפונען אין ווישניצע, און ווען דער טערמין איז געקומען, זענען פיל צאנזער אידן, און להבדיל אויך גויים, ארויסגעפארן קיין ווישניצא בייצואוואוינען דאס פראצעס. דער ערשטער עדות וואס איז אויפגעטרעטן איז געווען מארדעללא. ווען ער האט אויפגעהויבן די האנט צו שווערן, איז ער געבליבן פאראליזירט. זעענדיג דאס, איז אים באפאלן א שרעק, אזוי אז ער און אויך די אנדערע צוויי עדות האבן זיך מודה געווען אז זיי האבן געמאכט דעם פאלשן בלבול אויף ר' משה'ן. ר' משה געללער איז באלד באפרייט געווארן.
גבאי ביהמד
שר חמש מאות
תגובות: 689
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יאנואר 11, 2009 2:33 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גבאי ביהמד »

ארויף
1x1
שר האלפיים
תגובות: 2840
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך מאי 27, 2009 6:15 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך 1x1 »

"ואמרתם זבח פסח", זאגט די מדרש אויף דעם "מכאן שדורשין בהלכות הפסח קודם פסח למ"ד יום".

וואס איז פשט?

קען מען זאגן אזוי, די ווארט 'פסח', האלב פון 'פ' איז 'מ', האלב פון 'ס' איז 'ל', האלב פון 'ח' איז 'ד', דאס קומט אויס למ"ד.

'זבח' פסח, וועסט 'צוטיילן' פסח אין האלב - וואס דאס קומט אויס למ"ד, דעמאלטס, ואמרתם פסח, שדורשים בהל' פסח ל' יום קודם פסח.

(לחם עוני)
יוסלמאן

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יוסלמאן »

ופסח השם על הפסח

א איד דארף עפענען אביסל, ופסח השם על הפסח, דער רבוש"ע עפענט שוין פאר אים א גרויסן טיר.

(אמרי יוסלמאן, בימי הבחרות)
אוועטאר
scy4851
שר ששת אלפים
תגובות: 6805
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג יאנואר 29, 2008 11:57 am
לאקאציע: אפשר קען איינער מיר זאגען וויא!

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך scy4851 »

מיין זוהן איז געווען און לאנדאן אויף א חתונה. ער האט מיר געברענגט א חיבור וואס מעהאט דארט געטיילט, להורות נתן פון ר' נתן געשטעטנער זצ"ל אויף סדר שמות. כמעט דאס גאנצע ספר איז פון כתבי יד שלא נדפסו עדיין
כ'האב געזעהן דארט צוויי שיינע שטיקלעך.

א.
רש"י הקדוש ברענגט א מכילתא אויפען פסוק ולא יהי' בכם נגף
הרי שהיה מצרי בביתו של ישראל יכול ימלט ת"ל ולא יהיה בכם נגף, וכן הרי שהיה ישראל בבית מצרי יכול ילקה כמותו ת"ל ולא יהיה בכם נגף


זאגט ר' נתן זצ"ל אז קען זיין אז איבער דעם האט השי"ת באפוילען ביי דער לאו פון ולא יראה לך חמץ אבל אתה רואה של עכו"ם, ווייל דאס איז א זכר אז א מצרי ווער עס איז געווען בביתו של ישראל דינו כמצרי, דאס זעלבע דער חמץ פון א גוי בביתו של ישראל איז נישט בכלל לך אזוי וויא ער איז נישט געווען בכלל לכם.

און דאס זעלבע אויף פארקערט. חמצו של ישראל בביתו של עכו"ם איז מען יא עובר ווייל דער חמץ איז בכלל לא יהיה לך אזוי וויא דער ישראל איז ניצול געווארען אויב ער איז געווען בביתו של מצרי ווייל ער איז בכלל לא יהיה בכם

ב.
ביי דער ציווי פון מתן דם על המשקוף ועל המזוזות איז שווער פארוואס ווען דער רבוש"ע האט באפוילען משה שטייט ולקחו מן הדם ונתנו על שתי המזוזות ועל המשקוף. וידער ווען משה האט איבער געזאגט פאר די אידען האט ער פארדרייט און קודם געזאגט משקוף און דערנאך האט ער געזאגט מזוזות. פארוואס האט ער משנה געווען?
ענטפערט ר' נתן זצ"ל, מיר האבען א כלל אז אין מעבירין על המצוות. איז ווען דער רבוש"ע האט מצווה געווען לייגען דם האט ער געהייסען טוהן על דרך הטבע.
ער האט געזאגט מזוזות קודם ווייל און דאס טרעפט דער איד זיך אהן ערשט, דערנאך לייגט ער אויפען משקוף.
משה האט אבער געזאגט וואס עס וועט זיין בפועל, ווייל דער תרגום יונתן זאגט און פרשת יתרו אויפען פסוק ואשא אתכם על כנפי נשרים אז ענני הכבוד האבען גענומען די אידען פון מצרים צום מקום המקדש און מעהאט דארט געמאכט דעם קרבן פסח און דערנאך האבען די ענני הכבוד צוריק געברענגט די אידען קיין מצרים.
און געוויס האבען די אידען מיט געברענגט דם פסח צוריק קיין מצרים מקיים זיין די ציווי פון מתן דם אויף די הייזער.
קומט אויס אז ווען אידען האבען זיך אומגעקערט קיין מצרים און אראף געקומען פון די עננים פון אויבען, האט מען זיך באגעגענט און דעם משקוף קודם. ואין מעבירין על המצוות, איבער דעם האט משה געזאגט קודם משקוף דערנאך מזוזות.
the SCY is the limit
shalsheles
שר האלף
תגובות: 1487
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך יולי 22, 2009 9:52 pm

ענינא דיומא

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך shalsheles »

אוועטאר
הודו להשם
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4699
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג אוגוסט 17, 2017 3:44 pm
לאקאציע: אפדעיט: נארוואס צוריקגעקומען!
פארבינד זיך:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הודו להשם »

עקב ענוה יראת ה'
קדש לי כל בכור (יג, ב), ממוהר"ר רפאל בשם רבי ליפא מחמעלניק ז"ל שהפסוק אומר אימתי תהיה קדוש - כל בכור ר"ל שיהיה כל אדם אצלך בכור ממך, ר"ל עלטער (אמרי פנחס - קאריץ)

--

המצרים לבשו מלבושי ישראל
ובני ישראל עשו כדבר משה וישאלו ממצרים כלי כסף וכלי זהב ושמלת וכו' בשם הרב ז"ל, דקשה הלא לא שינו כסותם ואיך ילכו בבגדי מצרים. ותירץ, דישראל לא שינו, אבל המצרים שינו ולבשו קצתם מלבושי ישראל, ואותן המלבושים שאלו להם מהם. (אמרי פנחס - קאריץ)

--

179,999,400,000 מבני ישראל מתו במכת חושך
אמר רבי נהוראי מנין אתה אומר שלא יצאו ישראל ממצרים אלא שנים מששים רבוא נאמר במדבר (יחזקאל כ, יג) ואומר לשפוך חמתי [עליהם] במדבר לכלותם ונאמר במצרים (שם שם, ח) לשפוך חמתי עליהם לכלות אפי בם בתוך ארץ מצרים מה במדבר לא נשתיירו בם אלא שנים מששים רבוא אף במצרים לא נשתיירו בם אלא שנים מששים רבוא הן רבים עתה עם הארץ. (שמות רבה ה יז)
איז אישי טאקע אזוי גוט ווי מען מאכט אים?
אוועטאר
הבעש''ט
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4109
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג יולי 17, 2018 6:17 pm
לאקאציע: אינעם חסידישן ווינקל פין היכל הבעש"ט

Re: ליקוטים וענינים על פרשת בא

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הבעש''ט »

קדש לי כל בכור (יג,ב)
בכור הוא המחשבה הראשונה בקומו בבקר לקדש אותה לה', הן של אהבה לאהבת ה׳ והן של שאר מדות, וזה לעומת זה כשנפל המחשבה עם המדות של סט״א נקרא בכור מצרים, והעצה לקשר המחשבה לשורשו שיהיה בלתי לה׳ לבדו היא בעטיפת ציצית. כי ציצית עולין ל״ב חוטין והוא השם אשר הכה בכור מצרים כמש״ה (שמות יב) וה׳ הכה כל בכור דהיינו שם ל״ב. כשמבטל לבכור דקליפה מקשר עצמו בכור דקדושה. ולכן תיכף אחר הנחת ציצית אפשר להניח תפילין שהוא פרשת קדש והבן. (עירין קדישין - רוזין)
מצלמה
שר האלף
תגובות: 1636
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יאנואר 25, 2015 7:37 pm

Re:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך מצלמה »

הודו להשם האט געשריבן:
[179,999,400,000 מבני ישראל מתו במכת חושך

אמר רבי נהוראי מנין אתה אומר שלא יצאו ישראל ממצרים אלא שנים מששים רבוא נאמר במדבר (יחזקאל כ, יג) ואומר לשפוך חמתי [עליהם] במדבר לכלותם ונאמר במצרים (שם שם, ח) לשפוך חמתי עליהם לכלות אפי בם בתוך ארץ מצרים מה במדבר לא נשתיירו בם אלא שנים מששים רבוא אף במצרים לא נשתיירו בם אלא שנים מששים רבוא הן רבים עתה עם הארץ. (שמות רבה ה יז)


179 ביליאן, 999 מיליאן, 400 טויזנט
זענען אויסגעשטארבן?

סארי. דער חשבון שטימט נישט

600,000 X
600,000
360,000,000,000

אזוי ווי 2 זענען ארויס פון יעדע 600,000 איז עס האלב פון דעם.
שרייב תגובה

צוריק צו “דברי תורה”