ר' בערל, ר' יעקב חיים'ס זכרונות זענען געווארן געדרוקט אין צוויי בענדער, איך פארמאג זיי אינדערהיים.
דער יחוס מיט ר' יעקב חיים איז אז ער איז נישט נאר אין די בענדער, ער איז ב"ה לעבעדיג מיט אונז, און כ'וויל איבערשרייבן לע"ד, איז א זכי' אים צו קענען
קאנוי כתב:
בערל דער נאנאשער רב קען אפשר זיין אינטערעסאנט פאר אייך.
דער נאנאשער רב שליט"א דערציילט זאכן וואס ער האט געהערט, געזען האט ער נאר ביי הרה"ק מסאטמאר, וואס נאך אסאך אידן האבן געזען, אפשר איז ער טאקע פון די מערסטע געוועזן ביים רבי'ן בשנים קדמוניות אין אמעריקע, אבער מיין טאטע/שווער וואס זענען אסאך אינגער פון אים האבן אויך געזען זאכן ביים רבי'ן.
הגרמ"א פריינד האדמו"ר מזוטשקא זצ"ל האדמו"ר בעל פני מנחם מגור זצ"ל האדמו"ר מסקווער ב"פ זצ"ל האדמו"ר ר' הירשעלע מספינקא זצ"ל האדמו"ר בעל ברך משה זצ"ל האדמורי"ם מבאבוב זצ"ל האדמו"ר מרחמסטריבקה ירושלים זצ"ל האדמו"ר מקרעטשניף ירושלים זצ"ל
דעם אשכול האבן מיר אדורכגעלייענט מיט דורשט, איי ווי נעמט מען די אמאליגע אידן? חבל על דאבדין ולא משתכחין!
איך פערזענליך האב גראדע נישט זוכה געווען צו קענען אסאך ערליכע אידן, איך בין שוין א דור שפעטער, אבער ברם זכר לטוב אבי מורי ורבי שליט"א וואס האט מעודו מכבד געווען און אנערקענט יעדן ערליכן איד, נישט קיין חילוק פון וועליכע קרייז, און אונז קינדער כסדר גענומען לחזות בנועם ה' ולבקר בהיכלם של גדולי ישראל זכותם יגן עלינו ויבלחט"א אשר אתנו חיים לאויט"א. דערפאר האבעך אביסל אריינגעכאפט און איך האב טאקע אביסל זכרונות, און כ'ועל פורבירן זיי מעלה צו זיין, העמיר זעהן וויפיל ס'וועט גיין.
-
בראש וראשון האבעך געהאט די זכיה זיך מסתופף צו זיין בצל קדשו פון רביה"ק בעל ברך משה מסאטמאר זי"ע. ס'איז אפשר נישט קיין נייעס, אלע חברי הקרעשטמע האבן נאך געקענט קענען דעם רבי'ן, אבער אזוי ווי מיר זענען געווען סאטמארע חסידים, און געדאווענט ביים רבין'ס ביהמ"ד אויף ראדני, און ס'ליגט מיר נאך אין די ביינער די מתיקות וואס מ'האט געשפירט זייענדיג בד' אמותיו של אותו צדיק וקדוש זי"ע, וועלעך אביסל מעלה זיין כפי משאת הפנאי.
א שיינע שטיק צייט האבעך זיך געשטעלט לעבן רבינ'ס בענקעל, און היבש מאל די זכיה געהאט צו טראגן די מוצא און קידוש וויין פאר די רעבעצין ע"ה אינעם שטיבל אויף מזרח וואנט. ווי אויך פלעג איך אמאל אמאל העלפן טראגן דעם רבינ'ס כלים, ס'איז נישט געווען קיין מיוחסישער זאך, וועליכע אינגעל ס'האט געוואלט האט עס געקענט טוען, און מיר איז עס גראדע געפאלן.
ווען כ'בין געווארן א בחור איז שוין געווען גאר אנדערש. כ'רעדט שוין נישט דאס קוויטל און בענטשן פארן בר מצוה; זיינע הייליגע ברכות; די הלבשת תפילין און זיין זיך בעטן נישט צו רעדן מיט די תפילין, זאגענדיג דערביי "אז די וועסט נישט רעדן מיט די תפילין וועסטו זיין אן ערליכער איד" ליידער האבעך פארדעם נישט געהאט קיין שכל און נישט פארשטאנען אז די ברכה פון זיין א ערליכער איד איז ווערט מער ווי כל הון דעלמא.
דאס אלעס איז געווען למעשה, אבער דער עיקר איז געווען במחשבה. ווען כ'בין געווארן א בחור האבעך אנגעהויבן פארשטיין אז איך בין אין איין מחיצה מיט א צדיק גדול וקדוש. וואס טראץ וואס מיין טאטע זז"ג איז געווען א תלמיד וחסיד פון הייליגן רבי'ן זי"ע און ביי אונז אין שטוב האט דער רבי געמיינט דער רבי ז"ל, און דער ברך משה האט מען גערופן מיט "דער רב" האט ער אין אונז, וואס האבן נישט די זכיה געהאט צו קענען דעם רבי'ן ז"ל, אריינגעברענגט א געוואלדיגע הערצה צום ברך משה אלץ "סאטמאר רבי" וואס איז ממשיך דעם הייליגן שלשלת און ס'איז מיר גוט אריין אין די ביינער.
כ'געדענק איין יאר ווען דער רבי ז"ל איז אהיימגעקומען אויף שבת שקלים פון מיאמי. ס'איז געווען פרייטאג צונאכט'ס ביי קבלת שבת. און ווי אסאך אנדערע בחורים האבעך אויך גענומען מיין סידור און געגאנגען שטיין לעבן געיט צו זעהן פון די נאנט די עבודת הקדוש פון רבי'ן ביים דאווענען, בפרט ביי בואי בשלום ווען ער האט זיך אויסגעדרייעט ותואר זיו פני קדשו האט געשיינט מיט קדושת שבת. ביי יענע תפילה שטייענדיג נאנט צום רבי'ן האט אין מיר ממש געשטורעמט פון התרגשות, כ'האב נישט געקענט קומען צוזיך אז כ'האב די זכיה צו זיין לעבן רבי'ן.
דער רבי איז געווען מיין סנדק (גראדע דאס געדענק איך נישט...) און אזוי אויך שפעטער ביי אסאך משפחה מיטגלידער. כ'געדענק ביי א געלעגנהייט ווען מיין קרוב האט געמאכט א ברית און דער רבי האט ביים לחיים, וואס פלעגט פארקומען אדער אין בית שני, אדער אין רבינ'ס שטוב, זיך צושמועסט אביסל וועגן הייליגן עצי חיים זי"ע, און ער האט פארציילט א מעשה פון די גבעת שאול רבעצין ע"ה, א"ח פון הגאון הצדיק רבי מנחם זאב שטערן זצ"ל.
די רעבעצין שטערן איז געווען א בת בית ביים הייליגן עצי חיים אין די צייטן וואס ס'איז נפרץ געווארן די מאדע אז פרויען גייען מיט היטלעך (וואס כידוע האט דער רבי אסאך מעורער געווען וועגן די "ווייסע היטלעך") און זי האט אויך געוואלט אנטוען אזא היט. האט איר דער עצי חיים געבעטן אז זי זאל עס נישט טוען, ובזכות זה האט ער איר צוגעזאגט דריי זאכן: אריכות ימים ושנים, א פיינע שידוך, און דאכט זיך די דריטע איז געווען גוטע קינדער. זי האט טאקע זוכה געווען צו א אריכות ימים קרוב צו די הונדערט; זי האט געהאט א מאן א גאון וצדיק מפורסם; און אירע קינדער זענען אויסגערופענע בני תורה, און אויך אירע איידעמער הגה"ח רבי עזריאל מארקאוויטש ז"ל פון ירושלים און להבחל"ח משרידי צדיקי דורינו הרה"צ כ"ק אדמו"ר מסקולען שליט"א. די מעשה האבעך דאן געהערט פון ברך משה זי"ע.
יאך האבער זוכה געוועהן צו קענען כמעט רוב צדיקי הדור מדור האחרון אין נהנה זיין מזיו השכינה אין קען אפשטעלען ביי יעדעם אין דערמאנען א ענין אבער אזוי ווי דער צייט איז ענג וועלעך נאר דערמאנען דער נעמען
כ"ק אדמו"ר ר' משה מרדכי מלעלוב זי"ע כ"ק אדמו"ר ממאכנובקא זי"ע כ"ק אדמו"ר מטשענאביל זי"ע כ"ק אדמו"ר ר' יענקעלע פשערווארסקער זי"ע ביי איהם האב איך געהאט א מופת אין אויף דעם אין א צווייטן געלעגנהייט הרה"ק ר' יודעלע מדזיקוב זי"ע כ"ק אדמו"ר ר' ישראל מרדכי מראכמיסטריבקא זי"ע הגאון הק' דער סטייפלער גאון כ"ק אדמו"ר ר' שלמהלע באבובער זצ"ל כ"ק אדמו"ר ר' נפתלשטע מבאבוב זצ"ל אין נאך אסאך אין מוועט ממשיך זיין א צווייטן געלעגנהייט
רביה"ק מהר"י ט"ב זי"ע בעל הויואל משה, אשר סמך את שתי ידיו הקדושות עלי וברכני בהיותי בן ג' שנים מ"מ הברך משה זצ"ל כ"ק אדמו"ר ר' שלמהלע באבובער זצ"ל כ"ק אדמו"ר ר' ישראל מרדכי מראכמיסטריבקא זצ"ל רבי יענקלע מפשעווארסק זצ"ל רבי ארי' לייביש מזמיגראד זצ"ל רבי משולם ישכר אשכנזי מסטאניסלאוו לאנדאן זצ"ל הגרח"ה פאדווא בעל חשב האפוד הגאון בעל מנחת יצחק זצ"ל רבי מ"א פריינד זצ"ל רבי הערשעלע קרעטשניפער זצ"ל און ווער נאך.....
איז אזוי, בראש וראשון מורי ורבי מרן הגה"ק בעל ברך משה זי"ע. איר וואונדערט זיך פארוואס איך רוף אים 'מורי ורבי'? ערשטנס האב איך געלערנט אין די מוסדות תחת הדרכתו, צווייטנס האב איך געהאט א פערזענליכע עובדא ווען איך בין איינמאל אריין אל הקודש, נאך אלס בחור, און דער רבי זי"ע האט זיך אויפגעשטעלט, צוגעגאנגען צום ספרים שאפע, ארויסגענומען א שולחן ערוך און געלערנט מיט מיר פון אינעווייניג א שטיקל מחבר ונו"כ.
אויך האב איך געהאט די זכי' צו זען הרב משארמאש זצ"ל לכאורה דעם לעצטן ראש השנה עלי אדמות.
ביי הרה"ק רבי יענקעלע מפשעווארסק זי"ע האב איך זיך מסתופף געווען בשנת תשנ"ה, זייענדיג אין אנטווערפן אויף 2 שבתים, עס איז שוין געווען ליידער והוא מחולל מפשענו. ער האט זיך דאן אויפגעהאלטן אין שטוב פון נכדו הרב יצחק אהרן פילאף. איך פלעג אהינגיין דאווענען יענע טעג, און אלס אמעריקאנער גאסט בין איך געווען א שטיקל מיוחס. (עס זענען געווען נאך מיוחסים...)
הגרמ"א פריינד זצ"ל, דענק איך ווען ער איז געווען אין קרית יואל עטליכע מאל אויף שבת, געפראוועט איינמאל אין זאל אונטער'ן ביהמ"ד הגדול, און איינמאל אינ'ם פאליש. אויך איז ער געווען אין הוניאדער ביהמ"ד לרגל הנחת אבן הפנה אויסצוברייטערן דעם ביהמ"ד מיט א מקוה, וואס איז קיינמאל נישט געקומען מכח אל הפועל. דאכט זיך אז צו די קינדער אין ת"ת איז ער אויך אמאל געקומען.
מהרצ"ה מקרעטשניף זצ"ל, אויך געווען אמאל אויף א שבת אין קרית יואל און געפראוועט אין בנין הת"ת אויף געציל בערגער בלווד.
האדמו"ר מספינקא זצ"ל פלעג איך זען ביי די הקפות. אויך בין איך געווען עטליכע מאל ביי א שובבי"ם תורה, וואס איז געווען מלא בכיות והתעוררות. אויך געדענק איך א הכנסת ס"ת וואס ער האט אריינגעגעבן איין שבת, כ'געדענק נישט וועלכע יאר, די ס"ת איז ארויס פון זיין הויז נעבן ביהמ"ד און מען האט געטאנצן אין ביהמ"ד. נאכ'ן דאווענען איז געווען א קידוש.
הרבנים חברי הביד"ץ עדה החרדית וועלכע זענען געקומען בשנת תשנ"ח צום מעמד העשרים פון מוסד קרן הצלה.
שלום עליכם הרב אבני שיש, אייער לעכטיגע צורה איז מיר קענטליך פון ערגעץ.... * צוריק צום נושא וועלכע "צדיקים" האט איר נאך זוכה געווען צו קענען? די שאלה איז וואס הייסט קענען א צדיק? איז מען דען משיג א צדיק? איך וועל אראפשרייבן די צדיקים וואס איך האב זוכה געווען צו זען און זיי געבן די הענט
בראש וראשון רביה"ק בעל ברך משה זי"ע וואס איך האב זוכה געווען רבות בשנים להסתופף בצלו, און אויך פילע מאל צוהערן פון אים דברי תורה בשנים כתיקונם. הרה"ק ר' הערשעלע ספינקער זי"ע וואס איך געדענק נאך זיינע טישן ווי ער פלעגט זאגן די שלש סעודות תורה'ס מיט געוואלדיגע בכיות אזש דאס גאנצע ביהמ"ד האט געוויינט. גאב"ד ירושלים ר' משה ארי' פריינד זי"ע וואס איך בין אויך כאטש איין מאל זיכער געווען ביי זיין טיש אין וויליאמסבורג. דעם בי"ד הגדול שבירושלים ווען זיי זענען דא געווען אין יאר תשנ"ח
וועם נאך? איך געדענק שוין נישט
אידעלע זיי פרייליך, שטארק דיך שטארק דיך אצינד, ווייל דו ביסט דאך א בן מלך, דעם באשעפער'ס קינד.
מי יודע האט געשריבן:שלום עליכם הרב אבני שיש, אייער לעכטיגע צורה איז מיר קענטליך פון ערגעץ.... * צוריק צום נושא וועלכע "צדיקים" האט איר נאך זוכה געווען צו קענען? די שאלה איז וואס הייסט קענען א צדיק? איז מען דען משיג א צדיק? איך וועל אראפשרייבן די צדיקים וואס איך האב זוכה געווען צו זען און זיי געבן די הענט
בראש וראשון רביה"ק בעל ברך משה זי"ע וואס איך האב זוכה געווען רבות בשנים להסתופף בצלו, און אויך פילע מאל צוהערן פון אים דברי תורה בשנים כתיקונם. הרה"ק ר' הערשעלע ספינקער זי"ע וואס איך געדענק נאך זיינע טישן ווי ער פלעגט זאגן די שלש סעודות תורה'ס מיט געוואלדיגע בכיות אזש דאס גאנצע ביהמ"ד האט געוויינט. גאב"ד ירושלים ר' משה ארי' פריינד זי"ע וואס איך בין אויך כאטש איין מאל זיכער געווען ביי זיין טיש אין וויליאמסבורג. דעם בי"ד הגדול שבירושלים ווען זיי זענען דא געווען אין יאר תשנ"ח
איך געדענק אויך די לוי' (אדער ככלות השבעה) פון הגאון הגדול בעל מנחת יצחק זצ"ל, עס איז געווען א הוקאפ אין ביהמ"ד הגדול אין קרית יואל, מען האט געהערט מרן האדמו"ר בעל ברך משה זי"ע מספיד זיין.
לאמיתו של דבר געדענק אין גאר גוט די קבלת פנים פאר די בי"ד תשמ"ח, סיי אין וומסב"ג און סיי אין קרית יואל, ווי אלע קינדער זענען געשטאנען אויסגעשורה'ט אויף סאטמאר דר., אבער ס'איז מיר שווער צו זאגן אויב איך געדענק דעם מנחת יצחק פון דעמאלטס, היות איך קען גוט די צורה פון בילדער, און איך געדענק נישט פון אזויפיל יאר צוריק צו איך האב אים טאקע געזען דאן צו נישט
אידעלע זיי פרייליך, שטארק דיך שטארק דיך אצינד, ווייל דו ביסט דאך א בן מלך, דעם באשעפער'ס קינד.
אין שנת תר"ח איז שוין געווען IVLT? דוכט זיך אז נישט אבער דא האט איר א רשימה פון א ייד וואס האט אין שנת תר"ח זיך פארשריבן די אלע צדיקים וקדושים וואס ער האט זוכה געווען צו קענען. עס כאפט א מבהיל'דיגע הרגשה צו הערן פשוט די נעמען פון די קדושי עליון, און דער ייד האט זיי פארכאפט און זוכה געווען זיי צו זען. פון אלע קרייזן און שיכטן, צ.ב.ש. דער הייליגער טשערנאבילער'ס אכט קינדער, דער הייליגער צאנזער רב, דער הייליגער ראפשיצער רב, דער הייליגער זידיטשויבער, דער הייליגער בעלזער רב און נאך און נאך און נאך זצוקללה"ה וזי"ע
איך האב מעתיק געווען פון דעם אורגינעלען כתב. כ'מיין אז דאס איז שוין ערגעץ וואו (אפשר אין א 'צפונות'?) געווען געדרוקט, אדרבא ווער ס'ווייסט וואו ברענגט ארויף אהער