רבי יקותיאל יהודה הלברשטאם בעל שפע חיים מצאנז-קלויזענבורג - ט' תמוז תשנ"ד

[מיללער]

http://www.jpress.nli.org.il/Olive/APA/ ... e&rtl=true

[סטרעטענער אייניקל]

זי"ע ועכ"י

[רימנובער אייניקעל]

דער וואס זיצט לעבן רבי'ן זיע"א איז בנו הרה"צ רבי שמואל דוד האדמו"ר מ'צאנז קלויזענבורג שליט"א.

[יציב פתגם]

דער וואס זיצט לעבן רבי'ן זיע"א איז בנו הרה"צ רבי שמואל דוד האדמו"ר מ'צאנז קלויזענבורג שליט"א.

און אינטער אים איז הרה"צ רבי דוד קאהן האדמו"ר מתולדות אהרן שליט"א

[רימנובער אייניקעל]

לעבן תולדות אהרן רבי שליט"א איז הרה"צ אבד"ק לינז זצ"ל
און מיט די שטריימל איז החתן הרה"צ רבי העניך טייטעלבוים שליט"א כ"ק אדמו"ר מ'סאסוב מאנסי .

[מומחה יוחס]

אה זי''ע ועכי''א
א ריכטיגע צאנזער געשטעל א גאר גרויסע מענטש
איך האב זוכה געוועהן צו באקומען א ברכה פין איהם בימי ילדותי

[רימנובער אייניקעל]

ברוך ה' געהאט די זכיה צו זען צורת קודשו אפאר מאל, זיין הייליגע צורה האט ממש געשיינט און געלאכטן.
געהערט זיין חומש רש"י שיעור און ירושלים עיה"ק ,געווען ביי להיבלחט"א זיין אינגסטע טאכטער'ס חתונה,און אויך אריין מיט א'קוויטעל לעת זקנתו בערוב ימיו און להבלחט"א בנו הרה"צ אבד"ק צאנז שליט"א האט פארגעליינט די קוויטעל און די רבי האט מיר געוונטשען בזה הלשון ברכה מן השמים.

ויהי רצון אז ברכת קודשו זאל מקוים ווערן במלא מובן המילה.
און זיין הייליגע זכות זאל מגין זיין אויף גאנץ כלל ישראל מיט רפואות און ישועות בכל מילי דמיטב
און זוכה זיין צו משיח'ס אנקומען במהרה בימנו אמן.


די בילד איז בנו הרה"צ אבד"ק צאנז שליט"א משטתח על ציון אביו הקדוש ביום ההילולא דהאי שעתא תשע"ד לפ"ק.

זכותו יגן עלינו ועל כל ישראל אמן.

[רימנובער אייניקעל]

בדרך אגב וועל איך מצטט זיין א'שטיקל פון א'אינטערסאנטע דרשה וואס בנו להבלחט"א כ"ק מרן אדמו"ר מצאנז קלויזענבורג שליט"א (מארה"ב) האט געהאלטן און ארץ ישראל נישט לאנג צוריק וועגען די רדיפת הדת בענין גיוס בני הישיבות ועוד ,וואס ווערט פראקטעצירט דורך משנאי ה' וגורריהם המזרחי בארצנו הקדושה.
וזה תוכנו.
די טפשות פון די כופרים אז פאר יעדען איינעם געבען זיי כל טוב וטוב הן פאר די אראבער און הן פאר די גוים נאר די פרומע אידן זענען וואו א'דארען און זייערע אויגן.

מיין טאטע זצוק"ל (הרה"ק מ'צאנז קלויזענבורג זיע"א). האט געזאגט פאר פופציג יאר צוריק אז די כופרים פארופען זיך כסדר אויף מאמר חז"ל אז ישראל אף על פי שחטא ישראל הוא.
אבער דאס ווייסן זיי נישט אז ישראל אף על פי שלא חטא ישראל הוא.
און די רבי שליט"א האט געהאקט און ארינטער געריסן די פרייע כופרים אז זייער ציל מיט גיוס בני הישיבות צום מיליטער זייערע איז משמיד זיין די אלע פרומע אידן מיט פארשידינע תחבולות.

אויך געהאקט קעגען זייערע שותפים די פרומע מזרחי וואס שטיצט זיי מיט די מערכה זאגענדיג אז די סיבה אז זיי גייען געשטריקטע קאלירטע קאפלעך ווייל זיי קומען מיט אסאך קאלירען אמאל מיט א'קאליר פון תורה אמאל א'קאליר פון קאמאניזעם חוץ פון א'קאליר פון א'ערליכע איד וואס זיי קומען נישט.
חז"ל זאגען אז א'קאפעל ברענגט יראת שמים און זייערע געפלויכטענע קאפלעך איז דא לעכער לעכער צו ווייזען אז זיי האבען נישט קיין יראת שמים,און זיי זוכען קולות שבכל התורה כולה און וואו זיי טרעפן א'קולא האלטן זיי דאס אן און פעלשען די תורה.

און נישט נאר די כופרים גאנבענן אונזערע געלט דורך גרויסע שטייערן וואס זיין לייגען אויף אונז,און זיי געבען אונז נישט גארנישט נאר זיי ווילן צווינגען אונז צו שמד'ען און געבען תפיסה ל"ע ווער ס'גייט נישט און מיליטער.
וואו איז געהערט געווארן אזא זאך?.
אויף א'מסית ומדיח טאר מען נישט מלמד זכות זיין ווייל אויב ער אליינס וויל נישט דינען דעם אייבערשטען פארוואס גיט ער נישט מנוחה א'צווייטען.

[שמעלקא טויב]

דאכט זיך אז די ווערטער האט ער געזאגט ביים שיעור פון ארגון שיעורו תורה אין בארא פארק חוה"מ, אזוי מיינעך.

[לכתחילה אריבער]

מורגל בפיו:

"א מענטש מעג טוישען א מיינונג! נאר א בהמה טראכט די זעלבע יעדן טאג"!

[יהיה כן]

עוד שמעתי בשמו:
שיתנו להפאנדרעיזער לכל הפחות שבעים אחוזים, כדי שאז נהיה בטוח ששלשים אחוזים יגיע להמוסד....

[יאנקעלע קליגער]

אמר פעם:
האלטס נישט ביים לערנען?
זאלסטע גיין ארבעטען פון אינדערפרי ביז אויפדערנאכט,
וועסטו אהיימקומען א פייגער,
וועסטו נישט האבן קיין צייט און כח צו זינדיגען,

[לכתחילה אריבער]

אמר פעם:
האלטס נישט ביים לערנען?
זאלסטע גיין ארבעטען פון אינדערפרי ביז אויפדערנאכט,
וועסטו אהיימקומען א פייגער,
וועסטו נישט האבן קיין צייט און כח צו זינדיגען,

עיין בהחתימה של ידידינו "לכאורה".

[רימנובער אייניקעל]

פארציילט הרה"צ רבי אלחנן היילפרין שליט"א גאב"ד ראדאמישלא ער געדענקט ווען הרה"ק מקלויזענבורג זיע"א איז געקומען צו זיין זיידע הגאון האדיר רבי שמואל ענגעל זצ"ל גאב"ד ראדאמישלא צו נעמען די הוראה האט ער אויסער ווי געווענדליך זיך געפרייט אז א'אייניקל פון זיינע רבי'ס הרה"ק מצאנז זיע"א ובנו הרה"ק מ'גארליץ זיע"א וואקסט אויס א'גאון וגדול לתפארת בית ישראל.

און זיין זיידע האט געזאגט אז די וועלט וועט זוכה זיין וועט ארויסוואקסען א'צווייטע דברי חיים.

[רימנובער אייניקעל]

פארציילט נאך הגה"צ רבי אלחנן היילפרין שליט"א גאב"ד ראדאמישלא געהערט פון ש"ב אבד"ק ליעזש שליט"א ומפי הרה"צ רבי משה דייטש זצ"ל אבד"ק קאטאמאן וואס האבן געהערט פון א'פארלעסליכער מענטש וואס איז געווען אויף הרה"ק קלויזענבורגער רב זיע"א צווייטע חתונה (מיט בת הגאון רבי שמואל דוד הלוי אונגאר זצ"ל אבדק"ק נייטרא יצ"ו).און די שטעטל מאנט קיסקא.
דער חתן איז געזעצען צווישען הרה"ק מ'סאטמאר זצוק"ל און הרה"ק רבי מענדל'ע מ'סטראפקאוו. זיע"א האט סטראפקאווער רב זצ"ל געזאגט צום חתן ער זאל זאגען דיברי תורה האט סאטמארער רב זצוק"ל געזאגט אז די עיקר סיבה פון זאגען תורה אז ס'זאל נישט זיין שנים שישבו ואין ביניהם דבר תורה הרי זה מושב ליצים.
אבער צווישען אונז זיצט א'חתן וואס איז די תורה אליינס איז גענוג אזוי.

האט די חתן געזאגט אז מ'קען מפרש זיין פשט און די משנה ואין ביניהם אז דער וואס ס'זיצט איז בבחינת אין ואפס א'גארנישט מיט נישט דארף יא זאגען תורה .
און ער האט געזאגט פילפולי דאורייתא גג על גג פאר ארום צוויי שעה ביז סטראפקאווער רב זצוק"ל האט אים מפסיק געווען און געזאגט אז ער האט שוין יוצא געווען ידי חובתו.

[רימנובער אייניקעל]

מתוך דרשת הרבי מקלויזנבורג, במחנה העקורים פלדפינג, יום הכיפורים תש"ו, 1945 [איבערזעצונג אויף אידיש] :
yadvashem.org/yv/he/exhibitions/rosh_hashana/museum_collection03.asp

"אשמנו?" האט ער זיך געוואונדערט און געפרעגט.

"בגדנו"? צו האבן מיר דען ח"ו בוגד געווען אין הייליגען באשעפער?

"גזלנו"? פון וועמען האבן מיר דען גע'גזל'ט אין אוישוויץ און מיהלדארף?...

"מרדנו"? אין וועמען האבן מיר דען מורד געווען? אין דיר, רבונו של עולם?...

דער דאזיגער ווידוי איז נישט געאייגענט פאר אונז.

- און ער האט פארמאכט דעם מחזור.


"אבער" - האט ער געדונערט מיט זיין שטימע - "מיר האבן געזינדיגט מיט חטאים וואס שטייען נישט אין מחזור. ווי סאך מאל האבן מיר געבעטן, רבוש"ע, כ'האב נישט מער קיין כח, נעם שוין אוועק די נשמה און כ'וועל מער נישט דארפן זאגען אינדערפרי מודה אני לפניך"...

מיר דארפן בעטן א מחילה סליחה וכפרה, און בעטן השי"ת זאל אונז צוריק געבן די אמונה און בטחון בשלימות, בטחו בה' עדי עד... שפכו לפניו לבכם...

איך וועל אויספירן די ענדע פון די דרשה דעמאלטס (וואו ס'עווערט געברענגט און ספר לפיד אש תולדות הרה"ק מ'צאנז קלויזענבורג זיע"א).
ביי גזלנו האט ער געזאגט אז ער איז טאקע א'גזלן און ער איז זיך מתודה.

איין טאג ווען איך קום צוריק פון א'ביטערע שווערע טאג ארבעט בין איך צאם געפאלן אויף מיין בעטל און מיין הויט האט זיך אנגעכאפט צווישען ביידע העלצער און איך האב מיך נישט געקענט רירען.איך האב מיך פראבירט באפרייען מיט געוואלד מיט מיין לעצטע כוחות און מיין הויט האט זיך צעריסן פון מיין ביינער און בלוט האט אנגעהויבן צו גיסען.

האב איך מיך צו קרעכצט און צו שריגען "אוי" וועגען דעם בין איך א'גזלן איך האב גע'גזל'ט שלאף פון א'מענטש וואס איז מיד און דאס איז די איינציגסטע גזילה וואס איך בין נכשל געווארען. און איך בין זיך מתודה באגרוף ליבי "חטאתי.

"דיברנו דופי?".סאיז אונז נישט געבליבן כח צו רעדן, די ביסל כח וואס ס'איז אונז געבליבן האבן מיר דאס געהאלטן פאר די נוגשים די אכזרים אס אס ימ"ש אז מזאל זיי ענטפערן זייערע שאלות.

"העוינו"? "הרשענו?" ווער ? אונז? "לצנו?" ווער האט דען בכלל געקענט מאכן לצנות דארט'ן "מרדנו?" האבן אונז ווידער געשפעניגט און דיר באשעפער? אונז האבען דאך געקריגן און דערהאלטן מיט הכנעה א'יעדען שמיץ און שמיץ וויסענדיג אז די ביסט "א'צדיק על כל הבא עלינו".האבען אונז מורד געווען און די רשעים? האבן אונז דען געקענט מורד זיין אפילו מיר האבען געוואלט?.

און אזוי האט ער געליינט פסוק ביי פסוק ביי "אשמנו און ביי "על חטא" און ער שטיפט אוועק די עבירות איינס איינס פון די גאנצע עולם דארטן, מיר האבן נישט מרשיע געווען און נישט פושע געווען.
די ווידוי איז נישט פאר אונז געשריבן געווארן.

און די רבי האט פארמאכט די מחזור און די גאנצע עולם האט געשטוימט און געוונדערט פון זיינע רייד.

[רימנובער אייניקעל]

איך ציטיר פון א'שמועס וואס האט געהאלטן כ"ק מרן אדמו"ר מצאנז שליט"א באזוכענדיג הרה"ח רבי שלום מרדכי בן רבקה רובאשקין שיחי' און תפיסה לא עלינו,
שהמקום ירחם עליו ויוציאו מצרה לרוחה מאפילה לאורה ומשעבוד לגאולה השתא בעגלא ובזמן קריב ונאמר אמן.

ובתוך הדברים האט ער נאך געזאגט פון זיין טאטע הרה"ק מ'צאנז קלויזענבורג זיע"א ער וועט זיך נישט וואנדערן אויב מ'וועט אים פארציילען אז די אמעריקאנער גוים וועלן נאך און א'שיינעם טאג אויפשטעלן געטאס מיט ארבעטס לאגערן אויס צו ראטען און אויס הארגענן דאס אידישע פאלק ל"ע.
וייל זיי זענען די זעלבע רשעים און אנטעסעמיטן אזוי וואו די גוים ימ"ש און אייראפע און די ביטערע שווערע יארן.

און בכלל פלעגט מיין טאטע זיע"א רעדן פון די רשעות מיט שלעכטסקייט פון די אמעריקאנער גוים און דעמאלטס האט מען עס נישט פארשטאנען אבער ליידער היינט פארשטייט מען אים.

[בשבילי נברא]

איך ציטיר פון א'שמעוס וואס האט געהאלטן כ"ק מרן אדמו"ר מצאנז שליט"א באזוכענדיג הרה"ח רבי שלום מרדכי בן רבקה רובאשקין און תפיסה לא עלינו,
שהמקום ירחם עליו ויוציאו מצרה לרוחה מאפילה לאורה ומשעבוד לגאולה השתא בעגלע ובזמן קריב .

ובתוך הדברים האט ער נאך געזאגט פון זיין טאטע הרה"ק מ'צאנז קלויזענבורג זיע"א ער וועט זיך נישט וואנדערן אויב מ'וועט אים פארציילען אז די אמערקאנער פאלק וועט נאך א'שיינעם טאג אויפשטעלן געטאס מיט לאגער'ס אויס צו הארגענען און אויס ראטען דאס אידישע פאלק ל"ע.
וייל זיי זענען די זעלבע רשעים און אנטעסעמיטן אזוי וואו די גוים ימ"ש און אייראפע און די ביטערע שווערע יארן.

און בכלל פלעגט מיין טאטע זיע"א רעדן פון די רשעות מיט שלעכטקייט פון די אמערקאנער גוים און דעמאלטס האט מען עס נישט פארשטאנען אבער ליידער היינט פארשטייט מען אים.

געהערט פון איינער פון באי ביתו פון הרה"ק ר' הערשעלע מ'ספינקא זצ"ל אז ער פלעגט זאגן זייער ענליכע ווערטער, אז ווען מ'זאל גוט אריינטראכטן וועט מען זעהן אז די אמעריקאנער זענען נאך אין א געוויסען זין ערגער ווי די רוסן.

[LYI]

איך ציטיר פון א'שמעוס וואס האט געהאלטן כ"ק מרן אדמו"ר מצאנז שליט"א באזוכענדיג הרה"ח רבי שלום מרדכי בן רבקה רובאשקין און תפיסה לא עלינו,
שהמקום ירחם עליו ויוציאו מצרה לרוחה מאפילה לאורה ומשעבוד לגאולה השתא בעגלע ובזמן קריב .

ובתוך הדברים האט ער נאך געזאגט פון זיין טאטע הרה"ק מ'צאנז קלויזענבורג זיע"א ער וועט זיך נישט וואנדערן אויב מ'וועט אים פארציילען אז די אמערקאנער פאלק וועט נאך א'שיינעם טאג אויפשטעלן געטאס מיט לאגער'ס אויס צו הארגענען און אויס ראטען דאס אידישע פאלק ל"ע.
וייל זיי זענען די זעלבע רשעים און אנטעסעמיטן אזוי וואו די גוים ימ"ש און אייראפע און די ביטערע שווערע יארן.

און בכלל פלעגט מיין טאטע זיע"א רעדן פון די רשעות מיט שלעכטקייט פון די אמערקאנער גוים און דעמאלטס האט מען עס נישט פארשטאנען אבער ליידער היינט פארשטייט מען אים.

געהערט פון איינער פון באי ביתו פון הרה"ק ר' הערשעלע מ'ספינקא זצ"ל אז ער פלעגט זאגן זייער ענליכע ווערטער, אז ווען מ'זאל גוט אריינטראכטן וועט מען זעהן אז די אמעריקאנער זענען נאך אין א געוויסען זין ערגער ווי די רוסן.

גהערט איינער האט געפרעגט האדמו"ר מחב"ד זצוק"ל
Do you think a holocaust could ever happen here in the United States?
האט ער גענפערט איין ווארט
OVERNIGHT

[שמעלקא טויב]

שרעקליך די ווערטער!

[msp]

דברים פשוטים
אלץ איז דאך פון באשעפער

[לוי אלטער]

האט איינער אפשר א בילד פון הרה"ק מקלויזענבורג זצ"ל צוזאמען מיט זיין ערשטע קאזין הרה"ק ר' ארי' לייבוש הלברשטאם זצ"ל מצאנז זמיגראד

[רימנובער אייניקעל]

פארציילט הרה"ק מ'קלויזענבורג זצוק"ל אז הרה"ק רבי חנה הלברשטאם הי"ד אבד"ק קאלשיטץ האט געדרוקט א'ספר קונטרס דבי שמשא (בין השמשות) וואס איז מברר באריכות אלע פוסקים וואס האלטן בשיטת רבינו תם ז"ל לגבי כניסת ויציאת השבת בשנת תרפ"ז און קראקא , (הרה"צ רבי יחזקאל וואגשהאל שליט"א האט עס איבער געדריקט מיט הוספות בשם דברי חנה בשנת תשי"ב און נוא יארק).

און ער האט אים עס געגעבן צו מגיה זיין, וכך הוה און ווען ער האט עס צוריק געברענט מיט די הגהות האט ער זיך אנגערופן בזה הלשון
איך זע אז זלמן לייב'לע וועט נאך זיין א'גרויסע לוחם פאר שיטת רבינו תם.

[ראש הקהל]

דער מעשה איז ליגענט, ער האט עס איבערגעגעבן לתלמידו רבי רפאל זילבער זצ"ל אב"ד פריימאן בעל מרפא לנפש עס מגיה צו זיין, און דייקא נישט געוואלט געבן פאר אים,
און האט דערביי געזאגט זיך אויסגעדרוקט עפעס אנדערש אויפ'ן קלויזענבורג.

[מומחה יוחס]

דער מעשה איז ליגענט, ער האט עס איבערגעגעבן לתלמידו רבי רפאל זילבער זצ"ל אב"ד פריימאן בעל מרפא לנפש עס מגיה צו זיין, און דייקא נישט געוואלט געבן פאר אים,
און האט דערביי געזאגט זיך אויסגעדרוקט עפעס אנדערש אויפ'ן קלויזענבורג.

גארנישט קיין ליגענט
מהיכן דנת?