די אחראים: אחראי,גבאי ביהמד
נחוניא האט געשריבן:נחמן נתן האט געשריבן:בשעת אין די וועלט זענען געווען 'גבאים' מיט 'משמשים', איז אין חב"ד געווען 'מזכירים' - סעקרעטארן, א שטייגער וואס בן בוזי דינט אינערהאלב 'מורשת חכמי אמעריקא'.
א מזל טוב אנאנס אין המאור פארן לעגענדארן ליובאוויטשער מזכיר, הרה"ח רבי חיים מרדכי אייזיק חדקוב ע"ה.
דאס באלאנגט אין א באזונדערע אשכול: "זכר מזכירים לברכה".
איינפאכער איד האט געשריבן:ר' הילל ווינד ז"ל משב"ק מהר"א מבעלזא זי"ע
מיללער האט געשריבן:בני יששכר האט געשריבן:אז מען רעדט פון גבאים איז כדי צו שרייבן די מעשה דינוב'ער האט דאס דערציילט
ר' חיים בער ז"ל דער גבאי פון דרכי תשובה און פון מנחת אלעזר האט נאר געהאט איין איינציגע טאכטער וואס איז ל"ע זייער נישט געזינט געווען זי איז זיך געפארו היילן און וויען
ר' חיים בער איז אויך דארט געווען אין שפיטאל מיט איר א גאנע צייט. און איינמאל ר' חיים בער איז ארויס פון איר שטיב ווען ער איז צוריק געקימען האט מען אים געזאגט אז עס זי איז שוין נישטא זי איז שוין אוועק ל"ע. איז ער געגאנגען נעמען א טעפל זיך צי וואשן די הענט און אנגעטון א גארטל און גענימען א סידור און געמאכט הויעך די ברכה ברוך דיין האמת. דארט און שטוב איז געווען פרעמדע מענטשן און זיך געווינדערט פון ווי נעמט א איד אזויפיל שטארקייט איך מיז קענען זיין רבי אז די תלמיד איז אזוי שטארק ביי זיך מיט אמונה אז כל מה דעביד רחמנה לטב עביד. וויאזוי האט שוין זיין רבי אויסגעזעהן. ז"ל
האט איר געוואוסט פון א ברודער פונעם גבאי ר' חיים בער גרינפעלד וואס האט איבערגעלעבט די קריג? ווייסט איר אז ר' חיים בער איז געווען א סאטמארער געבוירענער. לייענט צוויי בריווען פון ר' הלל גר"פ פון תל-אביב געשריבען צו חיים בלאך:
http://www.archive.org/stream/chaimbloc ... 4/mode/1up
נחום וואהלינער האט געשריבן:מסופר שאצל הרה"ק המגיד מטשערנאביל זיע"א היה שמונה גבאים ולאחר פטירתו נתחלקו להבנים עפ"י הגורל, מצאתי בספר כנסת דוד - טאלנא סיפור פלאי אודות הגבאי שנפל לחלקו של הרה"ק רבי דוד מטאלנא זיע"א שצוה לו הרבי לתת שם לבנו שיוולד "תרח".... עיי"ש ותמצא נחת.
נחוניא האט געשריבן:סוואליעווער אייניקל האט געשריבן:נחוניא האט געשריבן:נחום וואהלינער האט געשריבן:נחוניא האט געשריבן:וואס איז די מקור אז ער איז געווען ביים שפאלער זיידן?
אזוי געדענק איך אלעמאל הערן, און על סמך דעם האב איך עס געשריבען.
נאכדעם וואס איר האט געפרעגט האב איך געזוכט אביסעל אויב איז דא א געשריבענע מקור, עפעס ערנסט האב איך נישט געטראפן אבער די מפתח לאמרות טהורות האט מיר צו געשיקט צו ספר ויקרא עמוד תס"ד דארט אין די אזנים לתורה פון אונטען האט איינער [אפשר י. וו. אדער א צווייטער - איך ווייס נישט ווער] געשריבן אז ער איז געווען ביים שפאלע זיידע א גבאי.
לפי מה שביררתי נראה שזה טעות ונתחלף גברא בגברא.
אין ספר 'עיר מלוכה' [טשערנאביל] עמוד 149 איז געדרוקט א כתב התחייבות (פון י"א תשרי תר"ז) פון די איינוואוינערס פון שטאט טשערנאביל צו הרה"ק ר' אהרן מטשערנאביל זי"ע,
און דארט אין חתימה נומער 75 איז גע'חתמ'עט חאלאוונא ב"ר אברהם הכהן. און דארט אין הערה 14 שטייט בזה"ל:
בהיות ושם זה אינו שגור כל כך, יש לשער כמעט בוודאות שמדובר בחלאוונא שהיה המשמש בקודש אצל הרה"ק השפאלער זיידע זי"ע, ואח"כ אצל אדמו"ר הק' המגיד מטשערנאביל ואח"כ אצל אדמו"ר הק' מוהר"א זי"ע.
ויצויין, שהרה"ק ר' אהרן מבעלזא זי"ע אמר, שחלאוונא זכה לבנים טובים בשכר ששימש בנאמנות את אדמו"ר הק' המגיד זי"ע ואת בנו אדמו"ר הק' מוהר"א זי"ע. ע"כ.
מען קען מדייק זיין, אז דער בעלזער רב האט נישט דערמאנט שפאלער זיידע...
רבי נחוניא, אפשר קענט איר שרייבן ווי אזוי און וואס איז נתברר געווארן? און וועלכע גברא'ס זענען פארטוישט געווארן?
כמדומה שהמקור היחידי שר' חלאוונא עוד היה אצל הסבא משפאלע הוא מהסיפור שנדפס בספר אוצר ישראל (מר' ישראל ראזענצווייג). אמנם הרה"ח ר' משה אונגער שליט"א העתיק ברשימותיו הסיפור הנ"ל המובא בספר אוצר ישראל ממכתב שכתב לו הרה"ח ר' משה כהן ז"ל ששמע מר' אברהם אייזנבאך ע"ה ששמע מאביו הרה"ח ר' חיים הערש זצ"ל ששמע מהחסיד ר' מאטיל ע"ה שאביו ר' חיים לייבקע ז"ל הי' משב"ק אצל הרה"ק השפאלער זיידע זצ"ל ואצלו אירע הסיפור הזה. [לע"ע עוד לא הצלחתי לברר מי הוא החסיד ר' מאטיל הנ"ל שכנראה התגורר בערוב ימיו בעיה"ק ירושלים].
והנני בזה להעתיק הסיפור כפי שרשם הרה"ח הנ"ל ברשימותיו:
פ"א בא איש מצורע ל"ע לפני התפילה ורצה להכנס להרה"ק השפאלער זיידע, ור' חיים לייבקע המשב"ק לא נתן לו להכנס, וכשנכנס ר' חיים לייבקע להקאך להכין קפה להרה"ק זצ"ל נכנס האיש בלי רשות ויצא, וכשנכנס ר' חיים לייבקע להסב"ק נבהל בראותו שהסב"ק מצורע כל גופו ל"ע, ושאל בהתרגז רבי! מה זה? וענה לו הסב"ק מה אעשה רחמתי מאד על המצורע הלזה שהי' ביסורים גדולים ולא יכולתי להמתיק ע"כ לקחתי עלי יסוריו, ותיכף הרים עיניו הק' ואמר רבש"ע רחמתי מאד על היהודי, למה מגיע לי היסורים, ותיכף ומיד נהי' הסב"ק נקי בעור חדש. (ממה שכתב לי הרה"ח ר' משה כהן שליט"א ששמע מר' אברהם אייזנבאך ע"ה ששמע מאביו הרה"ח ר' חיים הערש זצ"ל ששמע מהחסיד ר' מאטיל ע"ה שאביו ר' חיים לייבקע ז"ל הי' משב"ק אצל הרה"ק השפאלער זיידע זצ"ל)
אנא עבדא האט געשריבן:הרה"ק ר' אהרן זי"ע:
ר' נחמן הערש (צינגער, מבעלזא)
ר' הלל וינד
ר' שלום פויגל
חוץ פון זיי אלע, איז געווען אויך אסאך 'שטוב מענטשן' וואס מ'קען זיי רעכענען במידה מסויימת אלטס גבאים, ווי ר' בצלאל ובנו ר' שמואל בצלאל'ס, ר' יוסלה יארטשובער, ר' דוד געצילס, ר' איטשלע קומיסער (פרידמאן), ר' יעקב שמואל וואריש'ער (כ"ץ), און נאך אסאך.
און ארץ ישראל, ביי כ"ק מרן מהר"א זי"ע איז געווען בשעת'ן טיש נאך גבאים: און תל אביב הרה"ח ר' איסר יקטר, ר' נפתלי וויענ'ער און נאך.
ובנוסף, איז געווען א גאנצע רשימה פון 'הויז בחורים', אבער כ'מיין אז פאר דעם קען מען מאכן א עקסטערע אשכול, ס'איז דא אזעלעכע וואס זענען היינט זייער באקאנט.
ישלהוסיף האט געשריבן:גבאים פון סאטמאר רב זי"ע אין אמעריקא
תש"ח - תש"י: ר' משה דוב וויינבערגער (פאיא רב)
תש"ט - תשל"ט: ר' יוסל אשכנזי
תשכ"ח - תשל"ט: ר' עזריאל גליק
הויז בחורים
תש"י - תשי"ב: ר' ישראל יודא באנדא, ר' יחזקאל שטיין (דער הויז בחור קיין א"י תשי"ב)
תשי"ב - תשי"ד: ר' וואלף בער לעבאוויטש, ר' הערש אלימלך ווערצבערגער
[b]תשי"ד - קיץ תשי"ט לערך (14 הויז בחורים, יעדן טאג א אנדערע, יעדע האט געדינט איינמאל אין צוויי וואכן, ואלו הם):
[b]זונטאג: ר' בנימין אליזער לעבאוויטש
מאנטאג: ר' חיים אלתר בראך
דינסטאג: ר' אנשיל גאלדבערגער
דינסטאג: ר' ירמיה טייטלבוים
מיטוואך: ר' מרדכי דוד קאהן
דאנערשטאג: ר' שמואל בראך
פרייטאג: ר' נפתלי לעבאוויטש
שבת: ר' יהושע זאב מייזליש (ליעדזש)
שבת: ר' ישכר בער לויפער
ר' שלום פעקעטע
ר' בערל בראך
ר' נטע פויגל
הב' דוד הערש בראך ע"ה
ר' שמואל בראך איז אויך געווען דער הויז בחור ווען -
ווען דער רבי פלעגט וויילן אין מאנטיסעלא פאר עטליכע וואכן נאך די ימים נוראים
ביי דער נסיעה אין תשט"ו קיין ארץ ישראל
ועוד יש להוסיף
ישלהוסיף האט געשריבן:
די גבאים קבועים זענען געווען:
לפני צהרים תש"ד - תשי"ז: ר' גרשון רייווער
לאחר צהרים תש"ד - תש"ט: ר' הלל ווינד
לאחר צהרים תש"ד - תשי"ז: ר' שלום פויגל
די גבאים קבועים ביים שלחן הטהור זענען געווען:
ר' שלום פויגל
ירושלים: ר' נפתלי ווינער (גאטסמאן),
תל אביב: ר' איסר יקטר
משמשים (אלעמאל זענען געווען צוויי (אדער דריי) איינער איז געווען אינדערפרי און דער אנדערע ביינאכט, און יעדע וואך האט זיך דאס געטוישט, די משמשים ליסטע איז לפי סדר השנים פחות או יותר):
תש"ד - תש"ה: ר' משה זילבער, ר' ישראל קלפהולץ (באכניא'ער), די ברודער ר' יוסף און ר' מנשה אייכלר, ר' שלמה נאס
תש"ו - תש"ז: ר' אפרים טרויבע, ר' מנחם לעפקאוויטש, ר' זלמן הופמאן, ר' נפתלי פרענקל
תש"ח - תש"ט: ר' הערש וואלף פריעדמאן, ר' ישראל מאנהיים, ר' משה טוביה גרינצווייג, ר' אברהם מינסקי
תש"י - תשי"א: ר' אהרן מרדכי רוטנער, ר' מרדכי וועבער
תשי"ב - תשי"ג: ר' אריה לערמאן, ר' אברהם חיים גרינפעלד, ר' בערל בעק, ר' יצחק לאנדא (ער איז געבליבן ביז תשי"ז)
תשי"ד - תשט"ו: ר' בנימין יוסף לוי, ר' אהרן דייטש
תשט"ז - תשי"ז: ר' יחיאל הירש, ר' בנימין גרוסמאן
ווען דער אויבערדערמאנטער ר' גרשן רייווער איז שוואכער געווארן האט ר' אריה לערמאן אים איבערגענומען שבתים און ימים טובים.
עטליכע משמשים האבן נאך זייער חתונה אנגעהאלטן ווייטער פארשידענע חזקות, לדוגמא:
בישול הדגים לשבת: ר' אהרן מרדכי רוטנער, ר' נפתלי ווינ'ער (עפ"י רוב איז דאס געווען איינע פון די תפקידים פון די משמשים, אבער ווען זיי זענען געקומען אויף שבת האבן זיי דאס געמאכט.
הגעלת כלים, והכנות לפסח: ר' זלמן הופמאן
בליל הסדר: ר' אהרן מרדכי רוטנער
ד' מינים: ר' נפתלי פרענקל
(קרעדיט: בקודש פנימה - ר' יצחק לאנדא, משב"ק)
ישלהוסיף האט געשריבן:גבאים פון סאטמאר רב זי"ע אין אמעריקא
תש"ח - תש"י: ר' משה דוב וויינבערגער (פאיא רב)
תש"ט - תשל"ט: ר' יוסל אשכנזי
תשכ"ח - תשל"ט: ר' עזריאל גליק
הויז בחורים
תש"י - תשי"ב: ר' ישראל יודא באנדא, ר' יחזקאל שטיין (דער הויז בחור קיין א"י תשי"ב)
תשי"ב - תשי"ד: ר' וואלף בער לעבאוויטש, ר' הערש אלימלך ווערצבערגער
[b]תשי"ד - תשכ"ג [/b]לערך (14 הויז בחורים, יעדן טאג א אנדערע, יעדע האט געדינט איינמאל אין צוויי וואכן, ואלו הם):
זונטאג: ר' בנימין אליזער לעבאוויטש
מאנטאג: ר' חיים אלתר בראך
דינסטאג: ר' אנשיל גאלדבערגער
דינסטאג: ר' ירמיה טייטלבוים
מיטוואך: ר' מרדכי דוד קאהן
דאנערשטאג: ר' שמואל בראך
פרייטאג: ר' נפתלי לעבאוויטש
שבת: ר' יהושע זאב מייזליש (ליעדזש)
שבת: ר' ישכר בער לויפער
ר' שלום פעקעטע
ר' בערל בראך
ר' נטע פויגל
הב' דוד הערש בראך ע"ה
ר' שמואל בראך איז אויך געווען דער הויז בחור ווען -
ווען דער רבי פלעגט וויילן אין מאנטיסעלא פאר עטליכע וואכן נאך די ימים נוראים
ביי דער נסיעה אין תשט"ו קיין ארץ ישראל
ועוד יש להוסיף
