זאל מען רעדן צו בחורים איבער נישט צורירען די בארד?

[A Yidish Boy]

איך האב גערעד מיט א חשׁובע ערליכע יונגערמאן,
מהאט גערעד וועגן עפּעס א יונגערמאן, זאג מיך יענער ערליכע יונגערמאן, יענער יונגערמאן איז א פרומער, קוק איך אים אזוי אן אין איך פרעג
אים ווי איז זיין פרומקייט, זאג ער מיך אז ער איז מקפּיד נישׁט צו גיין שׁלאפן אן לערנען א ווארט יענע טאג
וואס......................
דאס מיינט פרום????
דאס איז יודישׁקייט.....
אזוי קוקט מען אויס אז מווייסט נישׁט וואס איז א' בּ' פין יודושׁקייט.....

[חאדאראם]

צוריק צי די פּראבּלעם פין די בּארד,
די זאך פין טאטשען די בּארד איז א השׁקפהדיגע זאך,
דאס קומט ווייל מלייגט נישׁט אריין אין די קינדער פּשׁוטע הלכהדיגע זאכן
ווי למשׁל סוף זמן קריאת שׁמע סוף זמן תפילה ֽהאבּן א שׁיער גמרא גמרא יעדען טאגֽֽ
פאר א קינד ווייסט נישׁט פּשׁוטע יודושׁקייט זאכןֽ זאל מען בּכלל נישׁט פארדרייען די קאפּ מיט השׁקפה,
ווייל די קינד ווערט צומישׁט, אין ווען די קינד ווערט עלטער אין ער ווערט געוואר אז די זאך וואס מיין טאטע האט מיך גערודעפט
איז געווען פּלען עפּעס א השׁקפעדיגע זאך, דאס קען פארמיאסען די גאנצע יודישׁקייט,
משׁא״כּ ווען די קינד איז שון אופגעבּויט אין יודישׁקייט, קען מען אבּיסל רעדן שיין פין השׁקפה אבּער מטאר נישׁט זיין שׁארף אויף דעם.

נעוואדע!
דאס איז דער נארמאלע סדר, מ'לערנט חינוך פון קליינווייז אן, די בארד הייבט ערשט אן וואקסן ביי די 15 16, ביי דעמאלטס זאלער שוין בעסער זיין מחונך מיט סוזק"ש וכדו'
מ'רעט נישט דא פון מחנך זיין אדער צו סוזק"ש אדער לאזן וואקסן די בארד

[געריבענער סוחר]

צוריק צי די פּראבּלעם פין די בּארד,
די זאך פין טאטשען די בּארד איז א השׁקפהדיגע זאך,
דאס קומט ווייל מלייגט נישׁט אריין אין די קינדער פּשׁוטע הלכהדיגע זאכן
ווי למשׁל סוף זמן קריאת שׁמע סוף זמן תפילה ֽהאבּן א שׁיער גמרא גמרא יעדען טאגֽֽ
פאר א קינד ווייסט נישׁט פּשׁוטע יודושׁקייט זאכןֽ זאל מען בּכלל נישׁט פארדרייען די קאפּ מיט השׁקפה,
ווייל די קינד ווערט צומישׁט, אין ווען די קינד ווערט עלטער אין ער ווערט געוואר אז די זאך וואס מיין טאטע האט מיך גערודעפט
איז געווען פּלען עפּעס א השׁקפעדיגע זאך, דאס קען פארמיאסען די גאנצע יודישׁקייט,
משׁא״כּ ווען די קינד איז שון אופגעבּויט אין יודישׁקייט, קען מען אבּיסל רעדן שיין פין השׁקפה אבּער מטאר נישׁט זיין שׁארף אויף דעם.

מיין פריינד, ביזט א ערליכע ליטוואק.
אונז זעמיר דא רוב חסידישע אידן.

ב.ד.וו. האסט פארגעסן פון לשוה''ר.

[פארווייטאגט]

אז אויב וויל איך פארן וועט די אידענע דארפן זיצן פארנט,

וואס???? תורה חדשה מאיתך תצא??

א פרוי טאר נישט זיצן פון פארנט? ווען איך בין אנגעקומען קיין אמעריקא דאס ערשטע מאל, און כ'האב געהערט פון דער מנהג, וואס כ'האב נישט געזעהן אין אנדערע מדינות ביי גענוג און נאך הייליגער פרומער חסידישער אידען, בין איך געגאנגען מברר זיין מקור הדבר.

האב איך באקומען צוויי מקורות.

האחד והוא העיקר. ווייל די אמעריקאנער מאשינען זענען געווען פון פארנט איין באנק, און עס איז קיינעמס געשעפט וכו' ודי.

אבער דאס איז שוין נישט שייך ביי די היינטיגער קארס. (אבער געוויסע האבן נאך היינט מנהג אבותיהם אפילו בבטלי הטעם.

והשני. אז אין וויליאמסבורג איז געווען די מנהג פון אריינקוקען ביי יענעם, און געוויסע רייסער'ס האבן געהאט שווארצער פענסטערס פון אינטען אבער נישט פון פארנט, איז דא א חילוק פון זיצען פון פארנט אדער פון אינטען.
אבער דאס איז נאר שייך אין וויליאמסבורג.....

מאך עס נישט פאר קיין הלכה.

[געריבענער סוחר]

אז אויב וויל איך פארן וועט די אידענע דארפן זיצן פארנט,

וואס???? תורה חדשה מאיתך תצא??

א פרוי טאר נישט זיצן פון פארנט?

זאג עס איבער דריי מאל דעמאלטס וועט עס ווערן אויס איסור.

א פרוי זיצן אין פראנט איז כמעט די זעלבע אי צניעות ווי א פרוי ביים רעדל. און א געוויסע זין קען מען זאגן אז עס איז עגער, ואכהמ''ל.

איך זאג נישט צי איך האלט עס איין, אבער איך לייקן נישט די אמת

[A Yidish Boy]

צוריק צי די פּראבּלעם פין די בּארד,
די זאך פין טאטשען די בּארד איז א השׁקפהדיגע זאך,
דאס קומט ווייל מלייגט נישׁט אריין אין די קינדער פּשׁוטע הלכהדיגע זאכן
ווי למשׁל סוף זמן קריאת שׁמע סוף זמן תפילה ֽהאבּן א שׁיער גמרא גמרא יעדען טאגֽֽ
פאר א קינד ווייסט נישׁט פּשׁוטע יודושׁקייט זאכןֽ זאל מען בּכלל נישׁט פארדרייען די קאפּ מיט השׁקפה,
ווייל די קינד ווערט צומישׁט, אין ווען די קינד ווערט עלטער אין ער ווערט געוואר אז די זאך וואס מיין טאטע האט מיך גערודעפט
איז געווען פּלען עפּעס א השׁקפעדיגע זאך, דאס קען פארמיאסען די גאנצע יודישׁקייט,
משׁא״כּ ווען די קינד איז שון אופגעבּויט אין יודישׁקייט, קען מען אבּיסל רעדן שיין פין השׁקפה אבּער מטאר נישׁט זיין שׁארף אויף דעם.

מיין פריינד, ביזט א ערליכע ליטוואק.
אונז זעמיר דא רוב חסידישע אידן.

ב.ד.וו. האסט פארגעסן פון לשוה''ר.

מיט וואס בּיסטו א חסידישׁע יוד?
טאמער מעג איך פרעגן,
בּיי אונז האט מען געוויסט אז חסידות הייבּ זיך אן מיטן שׁולחן ערוך

[יוד אלף]

איך מוטשע זיך צו פארשטיין די הגיון, די שכל, די פשט, פון די הסבר נישט צו רעדן פון א זאך וואס איז נוגע, ווייל דעמאלט וועט עס ווערן א נושא, אין ביז דעמאלט וועט ער מיינען זיכער אז וואס? ?
הא?
ניטאמאל אין געדאנק איינאפלן אז עס איז דא אזא מציאות?
הא?
נאר מענטשן פון איי וועלט זעען געשוירענע בערד?
10 יעריגע זעען עס נישט?

[חאדאראם]

אז אויב וויל איך פארן וועט די אידענע דארפן זיצן פארנט,

איך זאג נישט צי איך האלט עס איין, אבער איך לייקן נישט די אמת

זייער גוט!
דאס איז וואס גייט היינט פאר, מ'מישט דעם אמת מיטן מציאות.......

[געריבענער סוחר]

.

[פארווייטאגט]

אז אויב וויל איך פארן וועט די אידענע דארפן זיצן פארנט,

וואס???? תורה חדשה מאיתך תצא??

א פרוי טאר נישט זיצן פון פארנט?

זאג עס איבער דריי מאל דעמאלטס וועט עס ווערן אויס איסור.

א פרוי זיצן אין פראנט איז כמעט די זעלבע אי צניעות ווי א פרוי ביים רעדל. און א געוויסע זין קען מען זאגן אז עס איז עגער, ואכהמ''ל.

איך זאג נישט צי איך האלט עס איין, אבער איך לייקן נישט די אמת

אז איהר האלט אזוי, איז עס דאך אוודאי תורה מסיני.

ווער בין איך זיך צו דינגען מיט אייער מהלך המחשבה, ומה עוד אז איהר אליין האלט נישט ביי וואס איהר זאגט.

א חוץ אז איהר וואוינט אין וויליאמסבורג, וואס דערויף האב איך שוין געשריבן אז דארט (ווי די מנהג איז אז מ'קוקט שטארק אריין ביי יענעם) קען זיין עס איז יא דא אזא ענין....

נ.ב. נאך א מהלך קען זיין, טאמער וואוינט איהר אויף א פלאץ וואס האט זיך אזוי איינגעפירט, אפילו בטעות, איז עס שוין יא חוסר צניעות, ופשוט הוא. (וכעי"ז שמעתי מפי רב מובהק בישראל וואס האט אמאל גע'אסר'ט פרויען פון פיהרן א מאשין, אבער היינט איז ער שוין מתיר, ווייל לדעתו, ואצל קהילתו, איז עס שוין נישט א דבר תמוה ומתמי'ה).

[A Yidish Boy]

צוריק צי די פּראבּלעם פין די בּארד,
די זאך פין טאטשען די בּארד איז א השׁקפהדיגע זאך,
דאס קומט ווייל מלייגט נישׁט אריין אין די קינדער פּשׁוטע הלכהדיגע זאכן
ווי למשׁל סוף זמן קריאת שׁמע סוף זמן תפילה ֽהאבּן א שׁיער גמרא גמרא יעדען טאגֽֽ
פאר א קינד ווייסט נישׁט פּשׁוטע יודושׁקייט זאכןֽ זאל מען בּכלל נישׁט פארדרייען די קאפּ מיט השׁקפה,
ווייל די קינד ווערט צומישׁט, אין ווען די קינד ווערט עלטער אין ער ווערט געוואר אז די זאך וואס מיין טאטע האט מיך גערודעפט
איז געווען פּלען עפּעס א השׁקפעדיגע זאך, דאס קען פארמיאסען די גאנצע יודישׁקייט,
משׁא״כּ ווען די קינד איז שון אופגעבּויט אין יודישׁקייט, קען מען אבּיסל רעדן שיין פין השׁקפה אבּער מטאר נישׁט זיין שׁארף אויף דעם.

מיין פריינד, ביזט א ערליכע ליטוואק.
אונז זעמיר דא רוב חסידישע אידן.

ב.ד.וו. האסט פארגעסן פון לשוה''ר.

מיט וואס בּיסטו א חסידישׁע יוד?
טאמער מעג איך פרעגן,
בּיי אונז האט מען געוויסט אז חסידות הייבּ זיך אן מיטן שׁולחן ערוך

וואס איך מיין ארויסצובּרענגן איז,
וועסט נישׁט זעהן א יונגערמאן פון אונזער עולם,
וואס איז מקפּיד אויף פּשׁוטע הלכהדיגע זאכן ווי זמן קריאת שׁמע אין זמן תפילה זאל טאטשׁין די בּארד,
ווייל די בּארד איז א תוצאה פון פארדארבּענקייט,
אבּער דאס אליין איז נישׁט די פּראבּלעם,

[ניס קראכער]

צוריק צי די פּראבּלעם פין די בּארד,
די זאך פין טאטשען די בּארד איז א השׁקפהדיגע זאך,
דאס קומט ווייל מלייגט נישׁט אריין אין די קינדער פּשׁוטע הלכהדיגע זאכן
ווי למשׁל סוף זמן קריאת שׁמע סוף זמן תפילה ֽהאבּן א שׁיער גמרא גמרא יעדען טאגֽֽ
פאר א קינד ווייסט נישׁט פּשׁוטע יודושׁקייט זאכןֽ זאל מען בּכלל נישׁט פארדרייען די קאפּ מיט השׁקפה,
ווייל די קינד ווערט צומישׁט, אין ווען די קינד ווערט עלטער אין ער ווערט געוואר אז די זאך וואס מיין טאטע האט מיך גערודעפט
איז געווען פּלען עפּעס א השׁקפעדיגע זאך, דאס קען פארמיאסען די גאנצע יודישׁקייט,
משׁא״כּ ווען די קינד איז שון אופגעבּויט אין יודישׁקייט, קען מען אבּיסל רעדן שיין פין השׁקפה אבּער מטאר נישׁט זיין שׁארף אויף דעם.

מיין פריינד, ביזט א ערליכע ליטוואק.
אונז זעמיר דא רוב חסידישע אידן.

ב.ד.וו. האסט פארגעסן פון לשוה''ר.

מיט וואס בּיסטו א חסידישׁע יוד?
טאמער מעג איך פרעגן,
בּיי אונז האט מען געוויסט אז חסידות הייבּ זיך אן מיטן שׁולחן ערוך

וואס איך מיין ארויסצובּרענגן איז,
וועסט נישׁט זעהן א יונגערמאן פון אונזער עולם,
וואס איז מקפּיד אויף פּשׁוטע הלכהדיגע זאכן ווי זמן קריאת שׁמע אין זמן תפילה זאל טאטשׁין די בּארד,
ווייל די בּארד איז א תוצאה פון פארדארבּענקייט,
אבּער דאס אליין איז נישׁט די פּראבּלעם,

ליידער איז עס א ליגנט!

[חאדאראם]

צוריק צי די פּראבּלעם פין די בּארד,
די זאך פין טאטשען די בּארד איז א השׁקפהדיגע זאך,
דאס קומט ווייל מלייגט נישׁט אריין אין די קינדער פּשׁוטע הלכהדיגע זאכן
ווי למשׁל סוף זמן קריאת שׁמע סוף זמן תפילה ֽהאבּן א שׁיער גמרא גמרא יעדען טאגֽֽ
פאר א קינד ווייסט נישׁט פּשׁוטע יודושׁקייט זאכןֽ זאל מען בּכלל נישׁט פארדרייען די קאפּ מיט השׁקפה,
ווייל די קינד ווערט צומישׁט, אין ווען די קינד ווערט עלטער אין ער ווערט געוואר אז די זאך וואס מיין טאטע האט מיך גערודעפט
איז געווען פּלען עפּעס א השׁקפעדיגע זאך, דאס קען פארמיאסען די גאנצע יודישׁקייט,
משׁא״כּ ווען די קינד איז שון אופגעבּויט אין יודישׁקייט, קען מען אבּיסל רעדן שיין פין השׁקפה אבּער מטאר נישׁט זיין שׁארף אויף דעם.

מיין פריינד, ביזט א ערליכע ליטוואק.
אונז זעמיר דא רוב חסידישע אידן.

ב.ד.וו. האסט פארגעסן פון לשוה''ר.

מיט וואס בּיסטו א חסידישׁע יוד?
טאמער מעג איך פרעגן,
בּיי אונז האט מען געוויסט אז חסידות הייבּ זיך אן מיטן שׁולחן ערוך

וואס איך מיין ארויסצובּרענגן איז,
וועסט נישׁט זעהן א יונגערמאן פון אונזער עולם,
וואס איז מקפּיד אויף פּשׁוטע הלכהדיגע זאכן ווי זמן קריאת שׁמע אין זמן תפילה זאל טאטשׁין די בּארד,
ווייל די בּארד איז א תוצאה פון פארדארבּענקייט,
אבּער דאס אליין איז נישׁט די פּראבּלעם,

ליידער איז עס א ליגנט!

שיפור הלשון: ליידער איז עס "נישט אמת"

[לעגאו מענטשעלע]

אז אויב וויל איך פארן וועט די אידענע דארפן זיצן פארנט,

וואס???? תורה חדשה מאיתך תצא??

א פרוי טאר נישט זיצן פון פארנט? ווען איך בין אנגעקומען קיין אמעריקא דאס ערשטע מאל, און כ'האב געהערט פון דער מנהג, וואס כ'האב נישט געזעהן אין אנדערע מדינות ביי גענוג און נאך הייליגער פרומער חסידישער אידען, בין איך געגאנגען מברר זיין מקור הדבר.

האב איך באקומען צוויי מקורות.

האחד והוא העיקר. ווייל די אמעריקאנער מאשינען זענען געווען פון פארנט איין באנק, און עס איז קיינעמס געשעפט וכו' ודי.

אבער דאס איז שוין נישט שייך ביי די היינטיגער קארס. (אבער געוויסע האבן נאך היינט מנהג אבותיהם אפילו בבטלי הטעם.

והשני. אז אין וויליאמסבורג איז געווען די מנהג פון אריינקוקען ביי יענעם, און געוויסע רייסער'ס האבן געהאט שווארצער פענסטערס פון אינטען אבער נישט פון פארנט, איז דא א חילוק פון זיצען פון פארנט אדער פון אינטען.
אבער דאס איז נאר שייך אין וויליאמסבורג.....

מאך עס נישט פאר קיין הלכה.

אויף דעם איז געזאגט געווארן: ווען יענער איז פרומער פון מיר איז ער אפגעפרעגט! און אגב, נישט ער האט עס געמאכט פאר אן הלכה, זיין דיין האט אים אזוי גע'פסק'נט, און כ'טראסט אים ענדערש ווי דיר...

[אונגארישע הייזער]

אז אויב וויל איך פארן וועט די אידענע דארפן זיצן פארנט,

וואס???? תורה חדשה מאיתך תצא??

א פרוי טאר נישט זיצן פון פארנט?

זאג עס איבער דריי מאל דעמאלטס וועט עס ווערן אויס איסור.

א פרוי זיצן אין פראנט איז כמעט די זעלבע אי צניעות ווי א פרוי ביים רעדל. און א געוויסע זין קען מען זאגן אז עס איז עגער, ואכהמ''ל.

איך זאג נישט צי איך האלט עס איין, אבער איך לייקן נישט די אמת

אז איהר האלט אזוי, איז עס דאך אוודאי תורה מסיני.

ווער בין איך זיך צו דינגען מיט אייער מהלך המחשבה, ומה עוד אז איהר אליין האלט נישט ביי וואס איהר זאגט.

א חוץ אז איהר וואוינט אין וויליאמסבורג, וואס דערויף האב איך שוין געשריבן אז דארט (ווי די מנהג איז אז מ'קוקט שטארק אריין ביי יענעם) קען זיין עס איז יא דא אזא ענין....

נ.ב. נאך א מהלך קען זיין, טאמער וואוינט איהר אויף א פלאץ וואס האט זיך אזוי איינגעפירט, אפילו בטעות, איז עס שוין יא חוסר צניעות, ופשוט הוא. (וכעי"ז שמעתי מפי רב מובהק בישראל וואס האט אמאל גע'אסר'ט פרויען פון פיהרן א מאשין, אבער היינט איז ער שוין מתיר, ווייל לדעתו, ואצל קהילתו, איז עס שוין נישט א דבר תמוה ומתמי'ה).

איינער ווייסט וואס דער וויל דא?!
האקט אין קאפ איינמאל און נאכאמאל!
דאהי אין ניו יארק איז דא א איסור פון די גרעסטע רבנים גדולי תורה נבג"מ אז פרויען זאלן דרייוון א קאר, און זיי ברוב חכמתם ובינתם (כאטש נישט אזוי גרויס און טיף ווי אייערס) האבן פארשטאנען אז דאס איז אקעגן צניעות!
8 פון די רבנים זענען בכלל נישט קיין וומסב"ג'ע רבנים געווען
און הערט אויף צו קאכן א קאשע על לא דבר!
דרך אגב, איר קומט אפשר פון אייראפע?

[פארווייטאגט]

איינער ווייסט וואס דער וויל דא?!
איך ווייס

האקט אין קאפ איינמאל און נאכאמאל!
כ'האב נישט באמערקט, ווי?

דאהי אין ניו יארק אויך אין אנדערע פלעצער.איז דא א איסור פון די גרעסטע רבנים גדולי תורה נבג"מ ולהבח"ח, גדולי הרבנים החיים אתנו לאריכת ימים ושנים טובים אז פרויען זאלן דרייוון א קאר, און זיי ברוב חכמתם ובינתם (כאטש נישט אזוי גרויס און טיף ווי אייערס מ'רעדט נישט אזוי אויף רבנים...) האבן פארשטאנען אז דאס איז אקעגן צניעות! ווער לייקענט?

8 פון די רבנים זענען בכלל נישט קיין וומסב"ג'ע רבנים און דערפאר? געווען
און הערט אויף צו קאכן א קאשע על לא דבר! huh?

דרך אגב, איר קומט אפשר פון אייראפע? למאי נפק"מ?

נ. ב. איך האב נישט גערעדט פון פרויען וואס פירן, נאר פון זיצען נעבען איהר מאן, אינ'עם פאדערשטע זיץ.

[חאדאראם]

אז אויב וויל איך פארן וועט די אידענע דארפן זיצן פארנט,

וואס???? תורה חדשה מאיתך תצא??

א פרוי טאר נישט זיצן פון פארנט?

זאג עס איבער דריי מאל דעמאלטס וועט עס ווערן אויס איסור.

א פרוי זיצן אין פראנט איז כמעט די זעלבע אי צניעות ווי א פרוי ביים רעדל. און א געוויסע זין קען מען זאגן אז עס איז עגער, ואכהמ''ל.

איך זאג נישט צי איך האלט עס איין, אבער איך לייקן נישט די אמת

אז איהר האלט אזוי, איז עס דאך אוודאי תורה מסיני.

ווער בין איך זיך צו דינגען מיט אייער מהלך המחשבה, ומה עוד אז איהר אליין האלט נישט ביי וואס איהר זאגט.

א חוץ אז איהר וואוינט אין וויליאמסבורג, וואס דערויף האב איך שוין געשריבן אז דארט (ווי די מנהג איז אז מ'קוקט שטארק אריין ביי יענעם) קען זיין עס איז יא דא אזא ענין....

נ.ב. נאך א מהלך קען זיין, טאמער וואוינט איהר אויף א פלאץ וואס האט זיך אזוי איינגעפירט, אפילו בטעות, איז עס שוין יא חוסר צניעות, ופשוט הוא. (וכעי"ז שמעתי מפי רב מובהק בישראל וואס האט אמאל גע'אסר'ט פרויען פון פיהרן א מאשין, אבער היינט איז ער שוין מתיר, ווייל לדעתו, ואצל קהילתו, איז עס שוין נישט א דבר תמוה ומתמי'ה).

איינער ווייסט וואס דער וויל דא?!
האקט אין קאפ איינמאל און נאכאמאל!
דאהי אין ניו יארק איז דא א איסור פון די גרעסטע רבנים גדולי תורה נבג"מ אז פרויען זאלן דרייוון א קאר, און זיי ברוב חכמתם ובינתם (כאטש נישט אזוי גרויס און טיף ווי אייערס) האבן פארשטאנען אז דאס איז אקעגן צניעות!
8 פון די רבנים זענען בכלל נישט קיין וומסב"ג'ע רבנים געווען
און הערט אויף צו קאכן א קאשע על לא דבר!
דרך אגב, איר קומט אפשר פון אייראפע?

דער "אונגארישער" איז געווארן "פארווייטאגט"...........

[יוד אלף]

.

[/size]

.

[/size]

דער "אונגארישער" איז געווארן "פארווייטאגט"...........

און אלעס גייט "חאדאראם"

[חאדאראם]

.

[/size]

.

[/size]

דער "אונגארישער" איז געווארן "פארווייטאגט"...........

און אלעס גייט "חאדאראם"

דאס מיינט א "געריבענע סוחר"

[אונגארישע הייזער]

איינער ווייסט וואס דער וויל דא?!
איך ווייס

האקט אין קאפ איינמאל און נאכאמאל!
כ'האב נישט באמערקט, ווי?

דאהי אין ניו יארק אויך אין אנדערע פלעצער.איז דא א איסור פון די גרעסטע רבנים גדולי תורה נבג"מ ולהבח"ח, גדולי הרבנים החיים אתנו לאריכת ימים ושנים טובים אז פרויען זאלן דרייוון א קאר, און זיי ברוב חכמתם ובינתם (כאטש נישט אזוי גרויס און טיף ווי אייערס מ'רעדט נישט אזוי אויף רבנים...) האבן פארשטאנען אז דאס איז אקעגן צניעות! ווער לייקענט?

8 פון די רבנים זענען בכלל נישט קיין וומסב"ג'ע רבנים און דערפאר? געווען
און הערט אויף צו קאכן א קאשע על לא דבר! huh?

דרך אגב, איר קומט אפשר פון אייראפע? למאי נפק"מ?

נ. ב. איך האב נישט גערעדט פון פרויען וואס פירן, נאר פון זיצען נעבען איהר מאן, אינ'עם פאדערשטע זיץ.

איר זענט גערעכט, בחפזי האבעך נישט מעיין געווען אויף וואס איר גייט ארויף, און איך בעט אייך מחילה.
לענינינו, פארשטיי איך אבער נישט פארוואס איר קומט אונטעררייסן א זאך וואס איז דא אנגענומען אלץ א ערנסטע זאך, און א גדר און צניעות?

[בעל דמיון]

דיסקלעימער: כ'האב נישט גרונטלעך דורך געליינט אלע בלעטער ביז אהער...
לעניית דעתי האט דער פראבלעם אסאך צוטוען מיט דעם וואס אסאך האבן ליידער פארלוירן די וויכטיגקייט און חשיבות פון נאכגיין די מסורה וואס מיר האבן מקבל געווען פון אונזערע עלטערן און אור עלטערן, אפי' אויב מיר פארשטייען נישט אדער אפי' אויב מ'מיינט אז מ'פארשטייט בעסער. ווייל אז דער קינד זעהט אז זיין טאטע מיז נישט טוען אלעס ווי ער האט געזען ביי זיינע עלטערן און רבי'ס אפי' אויב ס'האט גוטע תירוצים, הייבט מען זיך אן מורה היתר זיין אין אנדערע זאכן אויך... אוודאי יעדע כלל האט א יוצא מן הכלל און מ'זעהט טאקע ליידער אפי' ביי גאר חשובע משפחות אז די קינדער ואקסן נישט אויף אזוי איי איי איי, אבער דאס זענען דער אייבערשטערס חשבונות, אונז דארפן וויסן אז מען דארף נאכגיין און אריינבאקען אין די קינדער די מסורה פון אונזערע עלטערן און מיט א הייסע תפלה צום בוכ"ע האפן אז די קינדער זאלן אויפוואקסן ערליך און חסידיש.
כ'וועל צוגעבן א קליינע דוגמא, למשל אויב ביי אייערע עלטערן האט מען נישט געגעסן פיש פסח, איז א מענטש קען אנהייבן מיט חשבונות אז די טעמים זענען נישט שייך היינטיגע צייטן און ס'איז דא גרויסע עניינים צו עסן פיש שבת ויו"ט (דא ווערט מען פרום...) און ער איז זיך מורה היתר יא צו עסן פיש פסח כאטש וואס אבותיו ורבותיו האבן אויך געקענט די אלע תורות האבן זיי זיך נאך אלץ נישט אוועק גערירט פון די מסורה און נישט געטוישט דעם מנהג, יעצט אז א קינד זעהט אז זיין טאטע האט זיך געקענט אוועק רירן מיט דעם פארשטייט ער נישט פארוואס ער קען זיך נישט אוועקרירן מיט עפעס אנדערש און נאך אלעס אינעם נאמען פונעם תורה...
ס'איז נאר א קליינע דוגמא, אבער קינדער דארפן זעהן אז ביי די עלטערן רירט מען זיך נישט אוועק א זיז כל שהוא פון מסורת ומנהגי אבותינו ורבותינו!
און ס'איז דא נאך א גרויסע פראבלעם היינטיגע צייטן אז ס'איז ליידער דא אזעלכע וואס ריפן זיך מורה דרך וואס זיי לאכן זיך אפיציעל אויס און אפי' שפעטן אפ פון מסורה מיטן תירוץ פון "טריקענע שלחן ערוך!" און "מאך נישט יודישקייט שווער!" דאס ברענגט אריין א געוואלדיגע קרירות און הפקרות אין אלעם וואס איז ביי אונז הייליג! מ'דארף שטיין וויט פון זיי ווי פון פייער!
מ'זאגט נאך א נוסחא,
פון ר' בונם פון פשיסחא,
וכו'...

[לעגאו מענטשעלע]

דיסקלעימער: כ'האב נישט גרונטלעך דורך געליינט אלע בלעטער ביז אהער...
לעניית דעתי האט דער פראבלעם אסאך צוטוען מיט דעם וואס אסאך האבן ליידער פארלוירן די וויכטיגקייט און חשיבות פון נאכגיין די מסורה וואס מיר האבן מקבל געווען פון אונזערע עלטערן און אור עלטערן, אפי' אויב מיר פארשטייען נישט אדער אפי' אויב מ'מיינט אז מ'פארשטייט בעסער. ווייל אז דער קינד זעהט אז זיין טאטע מיז נישט טוען אלעס ווי ער האט געזען ביי זיינע עלטערן און רבי'ס אפי' אויב ס'האט גוטע תירוצים, הייבט מען זיך אן מורה היתר זיין אין אנדערע זאכן אויך... אוודאי יעדע כלל האט א יוצא מן הכלל און מ'זעהט טאקע ליידער אפי' ביי גאר חשובע משפחות אז די קינדער ואקסן נישט אויף אזוי איי איי איי, אבער דאס זענען דער אייבערשטערס חשבונות, אונז דארפן וויסן אז מען דארף נאכגיין און אריינבאקען אין די קינדער די מסורה פון אונזערע עלטערן און מיט א הייסע תפלה צום בוכ"ע האפן אז די קינדער זאלן אויפוואקסן ערליך און חסידיש.
כ'וועל צוגעבן א קליינע דוגמא, למשל אויב ביי אייערע עלטערן האט מען נישט געגעסן פיש פסח, איז א מענטש קען אנהייבן מיט חשבונות אז די טעמים זענען נישט שייך היינטיגע צייטן און ס'איז דא גרויסע עניינים צו עסן פיש שבת ויו"ט (דא ווערט מען פרום...) און ער איז זיך מורה היתר יא צו עסן פיש פסח כאטש וואס אבותיו ורבותיו האבן אויך געקענט די אלע תורות האבן זיי זיך נאך אלץ נישט אוועק גערירט פון די מסורה און נישט געטוישט דעם מנהג, יעצט אז א קינד זעהט אז זיין טאטע האט זיך געקענט אוועק רירן מיט דעם פארשטייט ער נישט פארוואס ער קען זיך נישט אוועקרירן מיט עפעס אנדערש און נאך אלעס אינעם נאמען פונעם תורה...
ס'איז נאר א קליינע דוגמא, אבער קינדער דארפן זעהן אז ביי די עלטערן רירט מען זיך נישט אוועק א זיז כל שהוא פון מסורת ומנהגי אבותינו ורבותינו!
און ס'איז דא נאך א גרויסע פראבלעם היינטיגע צייטן אז ס'איז ליידער דא אזעלכע וואס ריפן זיך מורה דרך וואס זיי לאכן זיך אפיציעל אויס און אפי' שפעטן אפ פון מסורה מיטן תירוץ פון "טריקענע שלחן ערוך!" און "מאך נישט יודישקייט שווער!" דאס ברענגט אריין א געוואלדיגע קרירות און הפקרות אין אלעם וואס איז ביי אונז הייליג! מ'דארף שטיין וויט פון זיי ווי פון פייער!
מ'זאגט נאך א נוסחא,
פון ר' בונם פון פשיסחא,
וכו'...

זאגסט גאנץ פיין.

[farshlufen]

געוואלט דא עפעס שרייבן, נאר ס'נישט אויף צו רעדן מיט בחורים.

[קאנסילמאן]

איך געב ברוך השם פאר מיינע קינדער א פרומע חינוך. אבער ווען מיין בחור וואלט מיך געפרעגט פארוואס פרויען טארן נישט דרייווען, וואלט איך אים פשוט געענטפערט מיט 3 ווערטער "איך ווייס נישט" (ווייל איך ווייס טאקע נישט)

כ'האף איר מאכט א וויץ, איר ווייסט באמת נישט? די טעם איז זייער פשוט, חוסר צניעות, ס'איז ממש די פארקערטע פון כל כבודה בת מלך פנומה, א פרוי האט א התחייבות נישט מכשיל צו זיין אנדערע [אגב, כ'האב אמאל געזען איינער וואס וויל זאגן, אז וויבאלד ביי אונז איז איינגעפירט אז פרויען דרייוון נישט, איז מעגליך אז ס'איז אסור פאר זיי אויך אלץ לא תלבש]. אויב עפעס די וואס דרייוון יא זיי דארף מען טרעפן א תירוץ פארוואס זיי מעגן.

אין שבט הלוי שרייבט ער ערגעץ אין איינע פון די תשובות אז עס וואלט צוליב דעם געדארפט זיין אן איסור גמור פאר א פרוי צו דרייוון, ער וויל זאגן אז די אלע עקסידענטן וואס פאסירן, איז איינע פון די טעמים צוליב דעם וואס פרויען דרייוון און דערמיט זענען זיי גורם רוחניות'דיגע מכשולות פאר זיך און פאר אנדערע.

איר האלט אז ס'יתכן די שבט הלוי'ס ווערטער איז נישט געזאגט געווארן אין די היינטיגע וועלט, ווי לא תתורו איז געזאגט געווארן נאר פאר עקסטרעמע...? אדער אפשר, וויבאלד מען איז שוין אזוי צו געוואוינט אז פרויען זיצן פארנט, פארשטייט מען שוין נישט פארוואס נישט אליין דרייוון?

כ'מיין כ'האב שוין אמאל געשריבן, כ'האב געוואלט ערגעץ פארן מיט די משפחה אויף שבת, און אין די זומער איז שווער געווען צו טרעפן א ווען, איז אויסגעקומען אז אויב וויל איך פארן וועט די אידענע דארפן זיצן פארנט, האב איך געפרעגט מיין דיין וואס צו טון, ער האט קודם נישט געוואלט ענטפערן [לכאורה ווייל היינטיגע צייטן איז עס שוין ליידער בבחינת גזירה שאין יכולין לעמוד בו... רוב ווייסן בכלל נישט אז ס'איז א פראבלעם], פארשטעלנדיג זיך אז די סיבה פארוואס ער וויל נישט ענטפערן איז ווייל ער האט מורא מען וועט נישט פאלגן, האב איך אים געזאגט אז אין שטוב איז מען גרייט צו טון פונקטליך ווי אזוי ער גייט פסק'נן.

זיין תשובה איז געווען, זי "טאר נישט" זיצן פארנט, ס'איז נישט קיין צניעות, חוץ אויב ס'איז אויף אזא מציאות אז ווען איינער קוקט אריין וועט ער איר נישט זען, דהיינו ביינאכט אויפן הייוועי, אדער לייגט ער צו מיט א שמייכל - אין שטאט אויב איך לייג א גארביטש בעג ביים פענסטער אז מען זאל נישט קענען אריינקוקן... למעשה דרייוון מיט א גארביטש בעג קען מען דאך נישט... און די אנפאנג וועג איז דאך געווען אין שטאט נישט אויפן הייוועי, זעמער נישט געפארן.

קודם די פארשטייסט עס יא, נאר דיר פעלט אין הבנה צו פארשטיין די חילוק פארוואס נאך א גאנצע ליסט מיט זאכן זענען נישט גע'אסר'ט. דערויף דארף מען שוין גיין לערנען הלכות כל כבודה בת מלך פנימה [און יתכן געוואויר ווערן אז טאקע אסאך זאכן זענען באמת יא אסור...].

לאמיר דיר מעתיק זיין דעם לשון הרמב"ם וואס די טור ברענגט [און די רמ"א זאגט עס אין קורצן], ואם היה עשיר נותן לה לפי עשרו כדי שתצא בו לבית אביה או לבית האבל או לבית המשתה, לפי שכל אשה יש לה לצאת ולילך לבית אביה לבקרו ולבית האבל ולבית המשתה לגמול חסד לרעותיה ולקרובותיה כדי שיבואו הם לה, שאינה בבית הסוהר עד שלא תצא ולא תבוא. אבל גנאי הוא לאשה שתהיה יוצאה תמיד פעם בחוץ פעם ברחובות, ויש לבעל למנוע אשתו מזה ולא יניחנה לצאת אלא כמו פעם אחת בחודש או פעמים בחודש כפי הצורך, שאין יופי לאשה אלא לישב בזוית ביתה שכך כתוב כל כבודה בת מלך פנימה.

אמת אונז זענען ליידער א מהלך רב דערפון, אבער אפילו אזוי איז נאך אלץ דא חילוקים, און די פשוטע חילוק פון די ליסטע וואס האסט אויסגערעכנט צו דרייוון איז, אז ווען זי דרייווט וועט זיך בהכרח מאכן אז מען זאל איר מוזן אנקוקן, לדוגמא זיכער צו מאכן אז דאס וואס זי האט זיך אפגעשטעלט איז פאר דיר דורכצוגיין וכדו', משא"כ אלעס אנדערש האסטו דיין בחירה פון נישט קוקן.

דו שרייבסט שיינע פעשטליך, אבער דאס זענענן נישט די סיבות האיסור פאר פרויען דרייווען, דיינע טעמים זענענן אפשר גוט ע"פ דרוש, אבער ע"פ פשט האט מען נישט גע'אסר'ט אנדערע זאכען משום כל כבודה בת מלך.. בכלל איז נאון סענס אהערצוברענגן די איסור פון לא ילבוש ווען די גאנצע זאך אז פרויען דרייווען נישט איז נאר ביי געציילטע חסידות פלאס געוויסע שבטים ביי די אראבער.

ועוד והוא העיקר און הרגע מיר נישט וואס איך גיי דיר יעצט זאגען, אבער די איסור קעגן פרויען דרייווען האט אויך מיט תקופה הדור, 50 יאר צירוק איז אפילו די גוי'שע גאס געווען איידעלער, איך ווייס נישט צו די שטאפעל ווי אזוי דרייווען זעט אויס היינט צוטאגס צו עס וואלט געווען אזא שטארקע איסור קעגן פרויען דרייווער ווי דעמלאטס.

נישט יעדער פלעגט אמאל דרייווען, אויטעמאטיש איז דרייווען געווען מער אזאך כעין ארויסגעשטעלטע יחודי סגולה זאך, דרייווען האט באלאנגט פאר נפתלי אינדיג און נאך געציילטע מענער, און עס האט נישט באלאנגט פאר א פרוי.

מיט די היינטיגע איינגעגעסענע איסור קעגן פרויען דרייווען איז יעדע פרוי ביי אונז דרייווט א חצופה, אבער לויט די היינטיגע סטאנדערט פון דרייווען וואלט בפשטות נישט געווען אזא שטארקע אעסור ווען די איסור קומט ווען ארויס היינט צוטאגס.

בכל אופן צו זאגען אז פרויען טארן נישט זיצען אין פראנט איז טויש דיין, ווייל יענע דיין לאזט זיכער אויך נישט גיין שפאצירען צוזאמען פרייטיג צונאכטס נאך די טשולענט.

כל כבודה האט גדרים לפי מצב הדור והמקום.

[פארווייטאגט]

איר זענט גערעכט, בחפזי האבעך נישט מעיין געווען אויף וואס איר גייט ארויף, און איך בעט אייך מחילה.
לענינינו, פארשטיי איך אבער נישט פארוואס איר קומט אונטעררייסן א זאך וואס איז דא אנגענומען אלץ א ערנסטע זאך, און א גדר און צניעות?

השתא דאתית להכא...
איז אזוי, אונטעררייסען א זאך וואס איז דא אנגענומען....
האב איך אינטערגעריסען? לדעתי נישט.
איז עס אנגענומען? לדעתי נישט.
איז דא וואס פירן זיך אזוי? אוודאי יא.

איך האב ארויסגעברענגט פארוואס נאר אין אמעריקא פירן זיך געוויסע אזוי, אין וואס פונקטליך איז די חוסר צניעות.
און פארוואס דאס דארף נישט נאכגעמאכט ווערן ביי אנדערע מדינות.