מידות טובות VS מעניר'ס (Manners)

[שרייזשע]

פארגאנגענע וואך האב איך געהאט א שמיעס מיט א גוי אין בין הדברים גיט מיר א פרעג אז עס גייט אים נישט אריין און קאפ די וועג וויאזוי אינז טריעט'ן אינזערע פרויען, ער פארשטייט נישט די גאנצע זאך עס קוקט אויס ווי אינז האלטן מיר זיי אלס צוויטע קלאס בירגער, אינז רעדן מיר נישט מיט קיין פרעמדע, געבן נישט איבער אין האנט, זיצן נישט נעבן זיי אויף ערעפלאנען וכו' וכו',
בסיעתא דשמיא האב איך געהאט די ריכטיגע ענטפער אויפן פלאץ וואס האט אים שטארק איבער גענימען.
איך האב אים געזאגט אזוי בעצם פארשטייסטו דאך פון ווי אינז קומען מיר און וואס אינזער ציל דערמיט איז, אז אינז ווילען מיר זיין אפגעהיטן אין זיין נערמאל, נאר וואס דען דיין קשיא און דיין ווינדער איז אז עס איז פשוט נישט מענטשליך, און אז אין די סעסייעטי היינט צוטאגס איז אזא התנהגות כלפי פרויען אפגעפרעגט.
יענער איז געווען א שווארצער גראדע א עדיקוקרטער און א קלוגער גוי זאג איך אים איר קענט דאך דיין פאלקס היסטאירע ווייסטו דאך אז פאר נישט צולאנג צוריק איז ביי די זעלבע סעסייעטי געווען נערמאל דיר צו האלטן אלס קנעכט - דיין לעבן איז דאן געווען הפקר, אין די סעקולערע סעסייעטי האט דאס דאן אנגעקוקט אלס נערמאל און מענטשליך.
ביז פאר 50 יאר צוריק האט א שווארצער זיך געדארפט זעצן אויפן אינטערשטן חלק באס.
פאר 70 יאר צוריק האט היטלער ימ"ש געהאלטן אז אויס הארגענען כלל ישראל איז א פליכט אויף די מענטשהייט און אין די דייטשע סעסייעטי איז דאס געווען די בעסטע און נערמאלסטע זאך צו טאן.
פון די אנדערע זייט האסטו "פלענד פירענט האד" מיט זייערע מעשים טובים... וואס פאר ביז נישט צולאנג צוריק וואלטען זיי איבעראל פארשריגען געווארן אלץ מערדערס און די היינטיגע סעקולערע סעסייעטי איז פארקערט די וואס זענען דערקעגן ווערן פארשריגען אלץ מענטשן וואס האסן אין האבן נישט קיין רחמנות וכו'
געב איך אים א פרעג זאג דו מיר, וואס גייט דא פאר??? וואס איז שלעכט, און וואס איז גוט??? ווער דיפיינט דאס??? ווער מאכט דאס אפ???
זאג איך אים די עצם זאך אז א מענטש אין סעסייעטי איז דער וואס מבדיל בין טוב לרע, איז די מקור הרע דאס איז גורם א היטלער דאס האט גורם געווען צו סלעווערי וכו' וכו'.
און דאס איז גורם צו "פלענד פירענט האד" וואס מעגליך גאר אז און אפאר יאר ארום גייט סעסייעטי צוריק גיין צום אמאל און האלטן אז דאס איז יא שלעכט.
זאג איך אים אינז האלטן מיר שוין פאר די לעצטע 3.000 יאר אויף די זעלבע זאכן אז עס שלעכט און אויף די זעלבע זאכן אז עס איז גיט, סעסייטי און סטייל איז נישט די זאך וואס איז אינז מודיע אויף אזאך צו עס איז שלעכט אדער גיט.
ווען איינער פון אינז איז מחליט אז ער וויל זיין א בעסערע מענטש ווערט מען נישט ביי אינז א חיות פארזארגער אדער א וועדזעטעריאן (vegetarian)...
אינז האבן מיר א תורה וואס אינז גלייב מיר באמונה שלמה אז עס איז פונעם באשעפר אליינס אין דארט שטייט זייער קלאר וואס איז גיט אן וואס איז שלעכט דארט שטייט אז צו זיין א גוטע מענטש דארפסטו נישט אויפהערן עסן פלייש, און דארט שטייט זייער קלאר די התנהגות וואס מען דארף האבן כלפי פרויען
אינז דארפן נישט מוט גיין מיט די רוילער קאסטער פון די סעקולערע סעסייעטי!!!

ברוך הוא אלוקינו שבראונו לכבודו והבדילנו מן התועים

[shimon7323]

שטארק.

[צו געזונט]

דאס האט אויך אביסל א ענטפער וואס קאן זיין פערשטענדליך פאר דעם אינדערויסענדיגער.
א פרוי איז די מערסט ארויפגעקוקטע און רעספעקטירטע זאך ביינונז, און טאקע דערפאר רירט מען נישט צו א צווייטענ'ס, סיי אויב מען האט א אייגענע, און מען רירט נישט נישט א צווייטע. סיי אויב איז די אנדערע פערהייראט, דאן געהער זי נאר צו איר מאן

[שרייזשע]

דאס האט אויך אביסל א ענטפער וואס קאן זיין פערשטענדליך פאר דעם אינדערויסענדיגער.
א פרוי איז די מערסט ארויפגעקוקטע און רעספעקטירטע זאך ביינונז, און טאקע דערפאר רירט מען נישט צו א צווייטענ'ס, סיי אויב מען האט א אייגענע, און מען רירט נישט נישט א צווייטע. סיי אויב איז די אנדערע פערהייראט, דאן געהער זי נאר צו איר מאן

גוט געזאגט.
אבער דאס איז פאר איינער וואס פרעגט אויבן אויף, יענער האט פראבירט בכלל צופארשטיין, היתכן אינז האבן מיר א ווייבער שוהל וכו'

[געריבענער סוחר]

שרייזשע, פיין גענטפערט דעם גוי, און שכח פארן עס אראפשרייבן.

[nmi]

שרייזשע האט א גוטן פיסקל. איך וואלט פאר א שחור נישט געקענט אזוי פערסינעל אריין פארן...

ווען מיינע גוים פרעגן מיר איינע פון די שאלות דריי איך מיר ארויס דערפון ווי שנעלער. אלץ מער מ'ענטפערט זיי אלץ מער קשיות האבן זיי עד כדי כך אז כ'האב שוין מער פון 1 מאל געהאט אז זיי פרעגן מיר קשיות פון "אונזער אייגענע בייבל"... גיי זיי אים מסביר אז וואס ער זעהט אין "אונזער בייבל" איז שוין צוגעלייגט און ארפגענומען פון אונזער תורה הקדושה

[אילו זכינו]

די אמת איז אז זיי ווייסן גאנץ גוט דעם אמת אליינס
יעדע גוי ווייסט זייער גוט ווי זייער הפקרות אין די ענינים האט זיי געפירט ואין לך יום וכו' עד כדי כך אז ס'איז שוין ארויס פון יעדן מין קאנטראל און פון גדר אנושי אשר לא שערום אבותיהם של אלו.
יעדע גוי וואס האט ערווקסענע קינדער אינדערהיים ובפרט טעכטער ציטערט יעדן טאג מה יולד יום ודי
ס'איז סתם געפרעגט לשם פרעגן ולשם משוגע מאכן.

אזוי ווי א גוי האט מיר אמאל געפרעגט וואס איז פשט ביי אידן פון די מלחמה קעגן סמארט פאון'ס
האב איך אים געזאגט אז אזוי ווי איך האב נישט ב"ה קיין ס"פ און ער יא, וועל איך אים אפי' נישט ענטפערן ווייל ער ווייסט סאך בעסער פון מיר דעם תירוץ
צום סוף האט ער זיך שיין מודה געווען אז ער ווייסט זייער גוט די תירוץ
און ער האט מיר נאך צוגעלייגט אז ווען ס'וואלט ווען געווען בידו וואלט ער געוואלט אז זיינע קינדער זאלן אויך נישט האבן אזא טעלעפאון.
ברוך שלא עשני גוי!
וברוך אלקינו שבראנו לכבודו והבדילנו מן התועים...

[הענדימען]

שרייזשע, פיין גענטפערט דעם גוי, און שכח פארן עס אראפשרייבן.

דאס האט אויך אביסל א ענטפער וואס קאן זיין פערשטענדליך פאר דעם אינדערויסענדיגער.
א פרוי איז די מערסט ארויפגעקוקטע און רעספעקטירטע זאך ביינונז, און טאקע דערפאר רירט מען נישט צו א צווייטענ'ס, סיי אויב מען האט א אייגענע, און מען רירט נישט נישט א צווייטע. סיי אויב איז די אנדערע פערהייראט, דאן געהער זי נאר צו איר מאן

זייער שטארק

[פעטער שמואל]

כעין זה האט א יונגערמאן געענטפערט פאר א בארימטע רעדיא טאלק שאו האסט עטליכע יאר צוריק ווען ער האט געהאט טענות אויף די ברכה פון שלא עשני אשה. איך גלייב עס איז דעמאלטס געווארן אויסגעשמועסט דא אין וועלטל.

[דל גאה]

פארגאנגענע וואך האב איך געהאט א שמיעס מיט א גוי אין בין הדברים גיט מיר א פרעג אז עס גייט אים נישט אריין און קאפ די וועג וויאזוי אינז טריעט'ן אינזערע פרויען, ער פארשטייט נישט די גאנצע זאך עס קוקט אויס ווי אינז האלטן מיר זיי אלס צוויטע קלאס בירגער, אינז רעדן מיר נישט מיט קיין פרעמדע, געבן נישט איבער אין האנט, זיצן נישט נעבן זיי אויף ערעפלאנען וכו' וכו',
בסיעתא דשמיא האב איך געהאט די ריכטיגע ענטפער אויפן פלאץ וואס האט אים שטארק איבער גענימען.
איך האב אים געזאגט אזוי בעצם פארשטייסטו דאך פון ווי אינז קומען מיר און וואס אינזער ציל דערמיט איז, אז אינז ווילען מיר זיין אפגעהיטן אין זיין נערמאל, נאר וואס דען דיין קשיא און דיין ווינדער איז אז עס איז פשוט נישט מענטשליך, און אז אין די סעסייעטי היינט צוטאגס איז אזא התנהגות כלפי פרויען אפגעפרעגט.
יענער איז געווען א שווארצער גראדע א עדיקוקרטער און א קלוגער גוי זאג איך אים איר קענט דאך דיין פאלקס היסטאירע ווייסטו דאך אז פאר נישט צולאנג צוריק איז ביי די זעלבע סעסייעטי געווען נערמאל דיר צו האלטן אלס קנעכט - דיין לעבן איז דאן געווען הפקר, אין די סעקולערע סעסייעטי האט דאס דאן אנגעקוקט אלס נערמאל און מענטשליך.
ביז פאר 50 יאר צוריק האט א שווארצער זיך געדארפט זעצן אויפן אינטערשטן חלק באס.
פאר 70 יאר צוריק האט היטלער ימ"ש געהאלטן אז אויס הארגענען כלל ישראל איז א פליכט אויף די מענטשהייט און אין די דייטשע סעסייעטי איז דאס געווען די בעסטע און נערמאלסטע זאך צו טאן.
פון די אנדערע זייט האסטו "פלענד פירענט האד" מיט זייערע מעשים טובים... וואס פאר ביז נישט צולאנג צוריק וואלטען זיי איבעראל פארשריגען געווארן אלץ מערדערס און די היינטיגע סעקולערע סעסייעטי איז פארקערט די וואס זענען דערקעגן ווערן פארשריגען אלץ מענטשן וואס האסן אין האבן נישט קיין רחמנות וכו'
געב איך אים א פרעג זאג דו מיר, וואס גייט דא פאר??? וואס איז שלעכט, און וואס איז גוט??? ווער דיפיינט דאס??? ווער מאכט דאס אפ???
זאג איך אים די עצם זאך אז א מענטש אין סעסייעטי איז דער וואס מבדיל בין טוב לרע, איז די מקור הרע דאס איז גורם א היטלער דאס האט גורם געווען צו סלעווערי וכו' וכו'.
און דאס איז גורם צו "פלענד פירענט האד" וואס מעגליך גאר אז און אפאר יאר ארום גייט סעסייעטי צוריק גיין צום אמאל און האלטן אז דאס איז יא שלעכט.
זאג איך אים אינז האלטן מיר שוין פאר די לעצטע 3.000 יאר אויף די זעלבע זאכן אז עס שלעכט און אויף די זעלבע זאכן אז עס איז גיט, סעסייטי און סטייל איז נישט די זאך וואס איז אינז מודיע אויף אזאך צו עס איז שלעכט אדער גיט.
ווען איינער פון אינז איז מחליט אז ער וויל זיין א בעסערע מענטש ווערט מען נישט ביי אינז א חיות פארזארגער אדער א וועדזעטעריאן (vegetarian)...
אינז האבן מיר א תורה וואס אינז גלייב מיר באמונה שלמה אז עס איז פונעם באשעפר אליינס אין דארט שטייט זייער קלאר וואס איז גיט אן וואס איז שלעכט דארט שטייט אז צו זיין א גוטע מענטש דארפסטו נישט אויפהערן עסן פלייש, און דארט שטייט זייער קלאר די התנהגות וואס מען דארף האבן כלפי פרויען
אינז דארפן נישט מוט גיין מיט די רוילער קאסטער פון די סעקולערע סעסייעטי!!!

ברוך הוא אלוקינו שבראונו לכבודו והבדילנו מן התועים

מוראדיג. שיינע דיבורים

[אדער יא]

יישר כח פארן עס אראפשרייבן.

[שרייזשע]

בין איך געווען אמאל און א געשעפט, געווען איז דארט נאך א אינגערמאן, מיט א שטיקעלע פארקילאכטס... ער איז געשטאנען ביים קאשיר און זיך געגעבן א צוהיס... ער איז געווען א ציווילער מענטש האט ער זיך פארשטייט זיך פארדעקט זיין מויל וויאזוי מען ברויך.
די גוישע קאשירטע איז געוועזען פארטיפט אויפען קאמפיוטער, און נישט געזען די היס, זי האט נאר געהערט...
די היס איז געוועזען געניג הויעך ארויסצונעמן איר אויגען פון קאמפיוטער, און אזויווי זי האט געזען דאס א חסידישע אינגערמאן, האט זי זיך גענימען מאכען קולות אויף אים און די געפאקטע געשעפט, זי האט אים פארשריגען און פארשעמט היתכן ער דעקט נעשט צו זיין מויל ווען ער היסט...
די אינגערמאן האט זיך ווי פארשטענדליך גאר שטארק פארשעמט, ער האט געטוישט קאלירען געווארען רויט ווייס און בלוי..
איך האב מורעדיג רחמנות געהאט אויף אים, נאך דערצו ווען איך האב געוויסט אז ער האט זיך יא פארדעקט דאס מויל.
איך האב נישט געוועלט אויסקוקען ווי בר קמצא, האב איך מיך אנגערופען...
איך האב געזאגט פאר די שיקסע דארט אזוי: 2 פראבלעמן האב איך דא קודם כל איך האב מיטגעהאלטען די היס... אין ער האט זיך יא פארדעקט, אבער לאמיר זאגען אז נישט, איז דאס אוודאי נישט קיין שיינע זאך עס איז נישט מעניר'ס.
אבער פרעג איך איר, ווען איינער דעקט זיך נישט צו זיין מויל קומט זיך אים אזוי שוידערליך צו פארשעמען אין א פולע געשעפט?? איז דאס יא מעניר'ס??

דאס האט מיר געגעבן א שאקעל אין געמאכט טראכטען אז ביי די גוי איז נישט פארהאן די משוג פון זיין באמת א גיטע מענטש אין הארץ! ער ווייסט נאר פין מענירס! עס איז נישטא ביי אים קיין סבלנות, רחמנות איז ביי אים נאר אויף דאס וואס איז אין סטייל אויף די מאמענט, הכנעה איז דאך אפגערעדט איז נישט פארהאן, וכו' וכו'
די מידיע וועט נישט האבען קיין פראבלעם צו שיכור ווערן אויף ינעמ'ס בלוט.
וכו' וכו'

אשרינו מה טוב חלקינו

[Yoely]

די גוי וועט אנהאלטן די טיר. אבער זיין שכן׳ס מצב קערט ער נישט.

משא׳׳כ א איד וועט אפשר נישט אנהאלטן די טיר. אבער וועט העלפן זיין שכן אין צייט פון נויט.


בכלל א גוי קען זיך נישט איינהאלטן פון כעס. זיין לעבן מיט די ארימיגע זענען נישט צי מקנה צי זיין.


----אשרינו מה טוב חלקינו -----

[Horizontal]

דו ביסט גוט שרייזשע, קומט מיר אויך אויס אסאך צו שמיסען מיט א גוי איבער אידישקייט. שרייזשע נאך שרייזשע, דיינע ווערטער זענען זייער גלייך. יישר כח

[Horizontal]

די גוי וועט אנהאלטן די טיר. אבער זיין שכן׳ס מצב קערט ער נישט.

משא׳׳כ א איד וועט אפשר נישט אנהאלטן די טיר. אבער וועט העלפן זיין שכן אין צייט פון נויט.


בכלל א גוי קען זיך נישט איינהאלטן פון כעס. זיין לעבן מיט די ארימיגע זענען נישט צי מקנה צי זיין.


----אשרינו מה טוב חלקינו -----

נישט קיין כלל גדול, ס'איז דא פיינע גוים.
לאמיר בעיקר רעדן פינונז, אז מיר פירן זיך גוט אפילו ס'זעהט נישט אויס גוט לויט די היינטיגע וועלט.
און ב.ד.וו האלטן אפען די טיר פאר איינעם איז א מדה טובה

[שרייזשע]

די גוי וועט אנהאלטן די טיר. אבער זיין שכן׳ס מצב קערט ער נישט.

משא׳׳כ א איד וועט אפשר נישט אנהאלטן די טיר. אבער וועט העלפן זיין שכן אין צייט פון נויט.


בכלל א גוי קען זיך נישט איינהאלטן פון כעס. זיין לעבן מיט די ארימיגע זענען נישט צי מקנה צי זיין.


----אשרינו מה טוב חלקינו -----

נישט קיין כלל גדול, ס'איז דא פיינע גוים.
לאמיר בעיקר רעדן פינונז, אז מיר פירן זיך גוט אפילו ס'זעהט נישט אויס גוט לויט די היינטיגע וועלט.
און ב.ד.וו האלטן אפען די טיר פאר איינעם איז א מדה טובה

אגרי

[Haklal]

שרייזשע
זייער גיט אין יישר כח!

[nmi]

איינער האט מיר דערציילט אז ער איז אראפ געפארן צו זיין ראוד טעסט בערך א האלבע יאר צוריק. איז געווען דארט איינער וואס האט זיך זעהט אויס נישט געקענט איינהאלטן פון שטיין דארט שעות ארוכות איז יענער ארויס דארט אויפן פעלד... אלע יודן וואס זענען יענע טאג דארט געווען האבן געכאפט פון די חברה דארט "עטץ אלע..." און קיין איין יוד האט נישט געפעסט די טעסט

[לדעתי]

אז מ'רעדט שוין פון האלטן אפן די טיר, דארף מען וויסן אז ס'איז א פשוטע סטייל וואס האט זיך אריינגעכאפט פון די א.ג. גוטע גוים.

ניין! מרעדט נישט פון פארקאלפן די טיר פארנט פון יענעם. און אויך נישט ווען עס קומט צוגיין אן אלטער איד, צו סיי וועלכע אינוואליד.
מ'רעדט פון האלטן אפן די טיר לשם 'פארמאלע גוטסקייט'.

כ'האב אמאל געהאלטן אפן די טיר פאר איינעם וואס האט געהאלטן אזא 10 פיס ווייט פונעם טיר, כ'האב זיך פארשטייט זיך געיאגט און יענער שפאצירט אזוי געמיטליך און לאזט מיר האלטן די טיר פאר אים, ער האט באמערקט ווי איך יאג מיר און כ'בין אומצפרידן פון זיין געפירעכטץ, זאגט ער מיר 'איך וויל וואקן רואיג, כ'גיי מיר נישט צויאגן צום טיר ווייל דו האלסט עס פאר מיר, און אויב דו ווילסט דווקא העסטו ווארטן פאר מיר מיטן פולן געדולד'.

איך וואלט נישט געוואלט אז די טירן זאלן זיך האלטן אפן פאר מיר ווען איך גיי זיי אריבער.
כ'האב שוין אויך געהאט ווען איינער איז געשטאנען אזוי ביים טיר ווארטנדיג כ'זאל אריינגיין, יענער איז שוין געשטאנען דארט צו לאנג גיבט ער מיר א יאג צו 'נו דו ווילסט אריין, יא אדער ניין?, אנטשולדיגט, האבעך אים גענטפערט, כ'פלאן נישט יעצט אריינצוגיין.

די פוינט איז אז ס'איז דא ווי מחלק צו זיין.

[שרייזשע]

אז מ'רעדט שוין פון האלטן אפן די טיר, דארף מען וויסן אז ס'איז א פשוטע סטייל וואס האט זיך אריינגעכאפט פון די א.ג. גוטע גוים.

ניין! מרעדט נישט פון פארקאלפן די טיר פארנט פון יענעם. און אויך נישט ווען עס קומט צוגיין אן אלטער איד, צו סיי וועלכע אינוואליד.
מ'רעדט פון האלטן אפן די טיר לשם 'פארמאלע גוטסקייט'.

כ'האב אמאל געהאלטן אפן די טיר פאר איינעם וואס האט געהאלטן אזא 10 פיס ווייט פונעם טיר, כ'האב זיך פארשטייט זיך געיאגט און יענער שפאצירט אזוי געמיטליך און לאזט מיר האלטן די טיר פאר אים, ער האט באמערקט ווי איך יאג מיר און כ'בין אומצפרידן פון זיין געפירעכטץ, זאגט ער מיר 'איך וויל וואקן רואיג, כ'גיי מיר נישט צויאגן צום טיר ווייל דו האלסט עס פאר מיר, און אויב דו ווילסט דווקא העסטו ווארטן פאר מיר מיטן פולן געדולד'.

איך וואלט נישט געוואלט אז די טירן זאלן זיך האלטן אפן פאר מיר ווען איך גיי זיי אריבער.
כ'האב שוין אויך געהאט ווען איינער איז געשטאנען אזוי ביים טיר ווארטנדיג כ'זאל אריינגיין, יענער איז שוין געשטאנען דארט צו לאנג גיבט ער מיר א יאג צו 'נו דו ווילסט אריין, יא אדער ניין?, אנטשולדיגט, האבעך אים גענטפערט, כ'פלאן נישט יעצט אריינצוגיין.

די פוינט איז אז ס'איז דא ווי מחלק צו זיין.

גערעכט!
פארקלאפן די טיר ווען יענער שטייט ממש דארט איז אוממענטשליכקייט, אין האלטן אפן די טיר ווען יענער איז נאך נישט דארט איז א סטייל פון מענירס, מען דאאף דאס אבער נאך אלץ טאן ווייל דאס איז למעשה אנגענימען אין די גאס, אין עס איז א חילול השם ווען נישט.
אבער ווען איינער טוט דאס נישט איז ער נאך נישט אן אומענטש

[שרייב-פעדער]

האמיר אמאל געהערט פון ר' אפרים וואקסמאן שליט"א, די פאלגענדע סיפור.
אין סלאבאדקע ישיבה, איז געווען א בחור וועלכער איז געווארן אביסל "אויפגעקלערט", און געפארן קיין דייטשלאנד שטודירן, ער איז צוריק געקומען און פארציילט מיט א מורא'דיגע התפעלות פון די "איידלקייט" פון די דייטשע גוים (ימ"ש), זייער באנעמונג, לדוגמא האט ער פארציילט, אז ווען מ'פרעגט פון א דייטש דירעקשאנס, וועט ער דיר זאגן בערך אזוי: גיי רעכטס ביזן עק, און דארטן וועסטו זיך דרייען לינקס וכו' וכו', און צום סוף ענדיגט ער צו מיט א לשון שאלה: איז וואר? כלומר, ער טיילט דיר נישט איין וואס צו טוהן, ער איז דיר נאך מייעץ, אבער ער בעט כאילו דיין הסכמה אז אזוי דארפסטו טוהן כדי אנצוקומען צו דעם פלאץ. נו, דאס איז דאך א מורא'דיגע איידעלע באנעמונג לכאורה. און דער "אלטער פון סלאבאדקע" האט געקלאפט אין טיש, זאגנדיג: מ'טאר נישט משבח זיין קיין גוי!! אבער דער בחור האט נישט געוואלט אננעמען די ווערטער, נאר ממשיך געווען מיט גרויס התפעלות פון די דייטשע איידלקייט.
נו, ס'איז איבעריג צו זאגן וואס עס איז געווארן מיט די דייטשע איידלקייט, וויאוזי זיי האבן אויסגעמארדעט 6 מיליאן אידן מיט גרויס איידלקייט... אבער מערקווירדיג איז וואס עס האט פאסירט מיט אט דעם בחור. - יארן שפעטער, נאך די מלחמה, איז אריינגעקומען א איד צו הגאון ר' יצחק הוטנער, ר' יצחק איז אויך געווען א תלמיד פון סלאבאדקע, און האט געדענקט יענע פאסירונג, און איצט איז אריינגעקומען צום אים א איד, וואס האט אים ל"ע געפעלט א האנט, און אזוי רעדענדיג מיט דעם איד האט זיך ארויסגעשטעלט אז דאס איז יענער בחור וואס האט געכאפט התפעלות פון די דייטשע איידלקייט. פארציילט דער איד, אז אין די ברען פון די מלחמה איז ער געווען אין א לאגער, און איינמאל איז צוגעקומען צו אים א דייטש, און אים אראפגעהאקט די האנט ל"ע, און מיט א שמייכל אים געפרעגט: יודע, ס'שמערצט דיר, איז וואר? מיט די זעלבע איידעלע שפראך "איז וואר?" האט ער אים אראפגעהאקט די האנט, כאילו גארנישט וואלט פאסירט.
דאס איז די חילוק פון גויאישע איידלקייט, און להבדיל אלף אלפי הבדלות אידישע מדות.