ווי איך האב שוין געשריבן אנהייב דעם אשכול, איז זייער שווער צו כאפן פון וואו אנצוהייבן ווען מ'וויל רעדן פון סייענס בכלל און בפרט פיזיקס ביי אונזער פאל.
איך האב געטרייט צו אנהייבן פון
צייט און
פלאץ, אבער פון די שאלות האב איך באמערקט אז איך האב אנגעהויבן פון פרק ט"ז אדער אפילו כ', און דאס איז וואס צומישט די ליינערס.
איך הייב אן נאכאמאל און יעצט פון א' (איך האף אז דאסמאל איז דאס טאקע פרק א).
_____
דער רמב"ם ווען ער שטעלט אראפ די י"ג עיקרי ויסודות הדת, בתוך דבריו אין יסוד השלישי שרייבט ער די ווערטער:
לא ישיגיהו מאורעות הגופים, כמו התנועה והמנוחה והמשכן.
פירוש המשניות להרמב"ם, סנהדרין פרק י' משנה א --
דער באשעפער פון די וועלט געשעהט נישט מיט איהם די זאכן וואס געשהען צו די גופים. און זיי זענען: זיך רוקן, שטיין און די מושג פון משכן.
סא, ווען מיר ווילן אנאליזן דעם חומר [וואס דער רמב"ם רופט עס מיטן נאמען: גוף], דארפן מיר קוקן אויף די דריי זאכן.
פרק 0 - משכן
יעדע חומר - אדער ווי דער רמב"ם רופט עס: גוף - האט אין זיך א כח וואס רוהט אין איהם, און ער מאכט ער זאל זיין שווער. אין ענגליש רופט מען דאס Mass, און עברית רופן זיי עס מסה, (אין אידיש האב איך נאנישט געטראפן ווי אזוי מרופט עס..).
איך מיין אז אין דעם דארף מען נישט מאריך זיין. און דער אמת איז, ס'איז נישט שייך צו מאריך זיין אין דעם. יעדער חומר איז חומר.
אויב צוויי שטיקלעך חומר וועלן זיך צוזאמשטעלן, וועלן מיר האבן 1 חומר וואס באשטייט פון צוויי חומרים, און במילא וועט דאס זיין שווערער. און אזוי ווייטער ווי מער חומר ס'שטעלן זיך צוזאם, אלץ שווערער וועט עס זיין.
לויט דעם וואלטן מיר געדארפט קענען אפשאצן די שוועריקייט פון א זאך בלויז מיט די אויגן, ווייל אויב ווייס איך אז א זאך וואס איז הויך ברייט און לאנג א פיס איז שווער א געוויסע שוועריקייט, קען איך אליין וויסן אז א זאך וואס איז ברייט צוויי פיס וועט זיין שוועריקייט זיין דאפעלט, און אזוי ווייטער יעדע זאך לויט זיין מאס.
אבער ניין, מיר וועלן נישט קענען וויסן מיט די אויגן די שוועריקייט פון א זאך. ווייל די שוועריקייט האט נישט מיט וויפל פלאץ ער פאנעמט, נאר מיט וויפל חומר ער פארמאגט, און די צוויי זאכן מוזן נישט גיין צוזאמען. א זאך קען זיין זייער גרויס און האבן ווייניג חומר, און מצד שני קען ער זיין קליין און פארמאגן מער חומר פון דעם גרויסן.
לאמיר נעמען א ספאנדזש וואס איז א פיס אויף א פיס און הויך א פיס, ער פארנעמט טאקע פלאץ פון 1X1X1 פיס, אבער ער איז האלב ליידיג, פיל מיט לעכער וואס האבן נישט קיין חומר אין זיך. אבער אויב וועלן מיר נעמען א קלייין שטיין וואס איז אנגעפאקט מיט חומר וועט ער זיין שווערער פון דעם גרויסן ספאנדזש.
פון דעם שאפט זיך אלע מיני מאטריאלן וואס איז דא אויף די וועלט, לויט זייער צושטאפטקייט וויפל מער אנגעשטאפט דער גוף איז אלץ שווערער וועט ער זיין.
אייזן וואס זיין חומר איז מער קאנצעטרירט איז שווערערע פון האלץ וואס איז ווייניגער צוזאמגעפושט, און א ספאנדזש וואס זיין חומר איז זייער צושפרייט וועט זיין שוועריקייט זיין נאך ווייניגער.
פרק 1 - מנוחה
נאך וואס מיר האבן א חומר קענען מיר אנהייבן איהם אנאלזירן און זעהן ווי אזוי פירט ער זיך אויף ביי פארשידענע מצבים.
ס'איז אבער דא א קליין [גרויסע] פראבלעם, מיר קומען שוין אנגעשטאפט מיט אינפארמעישן וואס מיר זענען צוגעוואוינט צו זעהן אין טאג טעגליכן לעבן, און מיר קענען נישט קוקן מיט א ניכטערן בליק אויף'ן חומר.
וואס מיר דארפן טוען איז נעמען איינער וואס האט נישט קיין אינפארמעישן וועגן אלעס ארום חומר און קוקן ווי אזוי ער אנאלעזירט עס.
מחיה מתים זיין גייט נישט צופיל ארויסהעלפן דא, ווייל א טויטע איז אויך געווען אמאל א לעבעדיגע. האב איך געטראכט און געטראכט ביז איך האב געטראפן א סעלושן.
מיר דארפן אפיר זוכן א מענטש ואס איז ל"ע א וועטשטעבל (צמח), אבער דאס אז ער איז וועטשטעבל איז נאכנישט גענוג, ס'וועט מוזן זיין איינער וואס איז געווארן פאראלעזירט ביי 1 טאג אלט און ליגט שוין אזוי 20 יאהר, אזוי אז שכל וועט ער האבן אבער אינפארמעישן נישט.
אין די היינטיגע וועלט דארף מען נישט זוכן צו שווער, נאך א סערטש מיט צוויי פאון-קאלס בין איך שוין געשטאנען אין פראנט פון א דעסק, דער וואס איז געזעצן ביים דעסק געבט מיר א צעטל מיט אינפארמעישן פון א פאסיגן קאנדידאט פאר אונזער תפקיד: אויפן צווייטן שטאק צימער #207 ליגט דארט א דזשאני וואס איז געווארן א וועטשטעבל גלייך נאכן געבוירן ווערן, און ער ליגט שוין אזוי 19 יאהר.
איך נעם די אינפארמעישן און מ'גייט ארויף גיין. כאפ איך זיך אז גיי איך שוין יא מרפא חולים זיין, זאל עס כאטש זיין א איד. בין איך צוריק צום דעסק און געבעטן זאל מיר אויפזיכן צו ס'איז דא א איד. מ'האט נאכאמאל געסערטשט און יא ס'איז ארויף געקומען: א איד ער הייסט שמעון (ראובן איז שוין געווען לעצטע וואך), געבוירן 20 יאהר צוריק און איז ל"ע געווארן א וועטשטעבל גלייך נאכן געבוירן ווערן.
וואו איז זיין צימער? לא פחות ולא יותר צוויי שטאק אראפ די לעצטע צימער אין די האלוועי!, מיין בליט האט מיר געקאכט, אנטיסעמיטן!, אבער שוין איך בין דאך געקומען מיט א ציהל, בין איך אראפ צו די צימער און איך גיי צו צו שמעון איך כאפ אן ביים האנט און איך וויל גיין מיט איהם. אבער ניין ער קומט נישט, (זעהט אויס אז מחיה מתים זיין איז גרינגער ווי היילן קראנקע).
איך האב מיר נישט פאלוירן, איך האב גענומען א פעדער מיט א שטיקל פארמעט, און ארויף געשריבן: "שמעון קום מיט מיר, די איי-וועלט מעמבערס ווארטן אויף דיר". איך האב עס איינגעקנייטשט און אריין געלייגט און זיין האנט, און ראו זה פלא שמעון זעצט זיך אויף והיה כאחד האדם.
מיט פארגלאצטע אויגן פון די נייע וועלט וואס האט זיך אנטפלעקט פאר איהם גייען מיר צוזאמען ארויס פון צימער, און די צייט וואס די נורסעס און דאקטארים קענען זיך נאך נישט איבערקומען פון וואס דא האט זיך אפגעשפילט.
נאך אזא עבודה בין איך דאך געווען אפגעמוטשעט, האב איך געזיכט א פלאץ זיך אפצורוהען. אפן שטאק איז געווען דארט א אין-דאר פארק פאר קינדער, בין איך אהין זיך צו זעצן אויף א באנק.
אזוי גייענדיג האט שמעון אנגעשטויסן מיט זיין פיס אין א ספאנדזש-באלי. פארוואונדערטערהייט שטייט ער און קוקט ווי אזוי די באלי האט זיך פלוצלינג אנגעהויבן ריקן.
"וואס איז דאס?" פרעגט ער מיר.
זאג איך איהם אז זיין פיס האט געשטויסן די באלי און אז מ'שטויסט א זאך, ריקט ער זיך.
אזוי?!,
ער גייט צו צום באלי און שטויסט איהם נאכאמאל, און נאכאמאל.
ער פראבירט אלע זייטן צו מזרח, צו מערב, צו צפון, צו דרום, שיף אזוי און שיף אזוי, און ער זעהט איין אז יא איך בין גערעכט.
ער איז געווען אזוי נתפעל פון דעם מורא'דיגן וואונדער, אז ער האט מחליט געווען אז ער מוז דאס ווייזן פאר זיינע עלטערן. גייען מיר ארויס פונעם פלעי-גראונד, און ער שטופט די באלי מיט זיין פוס.
אינדרויסן פונעם פלעי-גראונד איז געלעגן פאר שיינקייט שטיינערנע באליס, א איד איז ער דאך און אז ס'איז בחינם געב מיר צוויי, גייט ער צו צום שטיין און געבט א שטויס. אבער דאסמאל אנשטאט די באלי זאל פליען האט ער געמיינט אז זיין פיס פליהט.
ער קומט צו מיר מלא טענות, איך האב איהם אויסגענארט, ס'איז נישט אמת וואס איך האב איהם געזאגט.
זעץ איך זיך אראפ מיט איהם און איך בין מסביר אונזער פרק 1: אלעס קען מען רוקן, אבער ס'איז דא זאכן וואס זענען שווערער און ס'איז דא זאכן וואס זענען גרינעגער.
דאס איז א שטיין ער איז אנגעשטאפט מיט חומר איז ער שווערערע, און כדי איהם צו שטופן דארף מען נוצן מער כח, און דאס איז א ספאנדזש, טאקע אויך פון חומר אבער ער האט פיל לעכער און איז האלב ליידיג, און דערפאר איז ער גרינגער און ריקט זיך פון זיין פלאץ אפילו מיט א קליינעם שטופ.
האט ער שוין צוויי פלאות צו ווייזן פאר זיין עלטערן, שטופט ער ביידע, מיט די רעכטע פיס די שטיינערנע, און מיט די לינקע פיס די ספאנדזש באלי. גייען מיר ארויס און ער שטופט מיט איין פיס די ספאנדזש באלי, און מיט די צווייטע פיס די שטיינערנע באלי.
אונז קומען אן צום עליוועיטער, שטייט שוין דארט א פאריאגעטער איד און האקט אויפן קנעפל, (נו וואס נעמט אזוי לאנג..). נאך צוויי מינוט האקן מאכט זיך אויף די טירן און ער גייט אריין. שמעון שטופט אריין ביידע באליס צום עליוועיטער. אבער ווען אונז האבן געוואלט אריין גיין דריקט שוין יענער אויפן קנעפל וואס מאכט צו די טיר, און די טירן לאזן אונז נישט אריין.
"א פאריאגטער איד" טראכט איך צו מיר, און איך ווארט געדולדיג די עלעוויעטער זאל ארויף פארן און צוריק קומען אונז נעמען.
אזוי ווי די עליוועיטערס און די פלעצער זענען געמאכט פון גלאזערנע ווענט האט שמעון א געלעגנהייט צו זעהן דעם עליוועיטער ארויף און אראפ פארן.
ער שטייט און קוקט און גלייבט וואס ער זעהט, ביידע באליס רוקן זיך מיטן זעלבן שנעלקייט!
וואס גייט דא פאר? מ'האט דאך אפגערעדט אז צו רוקן דעם שטיין דארף מען נוצן מער כח און צו רוקן דעם ספאנדזש דארף מען ווייניגער. סא וויאזוי קען זיין אז דא ווערן ביידע געשטופט מיטן זעלבן כח און דאך רוקן זיך ביידע מיטן זעלבן שנעלקייט?
בין איך איהם מסביר אז אינו דומה, פריער האט מען געשטויסן און געלאזט די באלי פליהען, דא שטויסט קיינער נישט און טאקע ביידע שטייען אויף זייער ארט, נאר דער עלעוועיטער רוקט זיך און שלעפט זיי מיט.
"הייסט עס אז אויב די עלעוועיטער וועט יא געבן א שטויס ביידע באליס מיטן זעלבן כח, וועט די ספאנדזש באלי זיך רוקן מער ארויף, ווי דער שטיין באלי" - טראכט ער צו זיך אויפן קול - "אה, דאס האב איך פריער נאך נישט פראבירט".
דערווייל איז דער עלעוויטער אנגעקומען אויבן, דער איד גייט ארויס, און די טירן פון די עליוועיטער מאכן זיך צו מיט די צוויי באליס אינעווייניג, און די עלעוועיטער קומט אראפ.
"עפעס שטומט שוין ווייטער נישט" זאגט מיר שמעון.
"וואס איז?" פרעג איך איהם.
געב א קוק, די באליס רוקן זיך אליין, אן קיינער זאל זיי שטופן!.
שטיי איך אין איך טראכט, וואס קען איך איהם ענטפערן, ווי אזוי זאל איך איהם מסביר זיין, אז צו די זייטן קענען טאקע זאכן זיך נישט אליין רוקן, אבער אראפ קענען זיי יא אליין.... אופס, דא האב איך זיך געכאפט אז שמעון איז דאך גערעכט, אליין רוקט זיך קיינער נישט, נישט ארויף נישט צו זייטיג און אויך נישט אראפ.
פונקט ווי איך פארשטיי אז אויב זעה איך א זאך רוקט זיך זייטיג מוז זיין אדער אז איינער שלעפט דאס, אדער אז איינער שטופט דאס. די זעלבע איז ווען איך זעה א זאך זיך רוקן ארויף אדער אראפ, מוז זיין אז איינער שלעפט דאס אדער שטופט דאס.
סא, די איינציגסטע זאך וואס איך האב געקענט ענטפערן איז: אזוי גייט עס, ווען מ'ווארפט ארויף א זאך פאלט ער אליין אראפ.
שמעון ווארט ביז די עליוועיטער מאכט זיך אויף און פארלירט נישט קיין צייט, ער נעמט די באלי און ווארפט ארויף, איינמאל נאכאמאל און נאכאמאל, און ער זעהט אז דאס מאל בין איך אויך גערעכט.
אבער פארוואס? איך זעה נישט אז איינער שטופט דעם באלי, סא פארוואס בלייבט ער נישט אויף זיין פלאץ? פארוואס פירט ער זיך אנדערש ווי ווען איך רוק איהם זייטיג? האט ער דען שכל צו וויסן וועלכע זייט איך רוק איהם?
שמעון קען זיך אבער געבן צוויי הסברים אויף דעם מאדנעם געשעהניש:
1) א געוויסע באהאלטענע כח שטופט איהם.
2) א געוויסע באהאלטענע כח שלעפט איהם.
צו זאגן אז איינער שלעפט, איז אבער זייער מאדנע, ווייל איך זעה דאך נישט קיין שום זאך וואס איז מחבר צווישן די צוויי. מצד שני צו זאגן אז איינער שטופט איז פונקט אזוי מאדנע, איך זעה דאך נישט קיינעם שטופן.
אויב וועל איך זאגן אז די זאך וואס שטופט איז א מלאך, קען איך שוין פונקט אזוי זאגן אז די שטריק וואס דער יעניגער שלעפט איז א מלאך-שטריק און דערפאר זעה איך דאס נישט.
ער טראכט און טראכט און טראכט, און פלוצלינג שטלעט ער זיך אויף און זאגט מיר: איך האב עס! די גאנצע בילדינג איז א עלעוויטער, ער רוקט זיך ארויף, און דערפאר ווען איך ווארף ארויף א באלי כאטש וואס ער בלייבט שטיין אויף זיין פלאץ, וועט די ערד פונעם בילדינג אנקומען צום באלי ווייל די בילדינג האט זיך ארויף גערוקט.
אנשטאט זיך צו דינגען מיט איהם, נעם איך איהם ארויף אויבן און איך גיי ארויס מיט איהם, און איך זאג: קוק וועסטו זעהן אז די בלדינג שטייט אויף אייין פלאץ. קיינער רוקט איהם נישט ארויף.
אקעי - ענטפערטע ער - איז נישט די בילדינג, די גאנצע וועלט רוקט זיך ארויף.
דא קען איך איהם שוין נישט ארויס נעמען אינדרויסן פון די וועלט. אבער איך ווייס דאך אז ס'איז נישט אמת, ווייל אויב יא וואלטן די זאכן פון די אנדער זייט וועלט געדארפט בלייבן אויף זייער פלאץ און נישט מיטקומען מיט די וועלט וואס פארט ארויף.
איך האלט נישט מיינע מחשבות אין מיין בויך, נאר איך זאג עס פאר שמעון.
ער קוקט מיר אן, טראכט א מינוט, און מיט א בליק פון נצחון זאגט ער מיר: מוז מען זאגן אז די זאכן פון די אנדערע זייט קומען טאקע נישט מיט.
"וואס הייסט די וועלט איז דאך רינדעכיג און מענטש וואוינען אלל אווער, און דאך קומען אלע מיט!" - געב איך נישט נאך.
"קען נישט זיין" שרייט ער צוריק.
און דא זענען מיר אריין אין א ויכוח וואס קיינער האט נישט געקענט אויפווייזן.
איך טענה אז איך ווייס פאר טויזענט פראצענט אז די וועלט איז רינדעכיג און מענטשן שטייען אין די אנדער זייט מיטן קאפ אראפ.
און ער האלט זיך ביי זיינס: קען זיין די וועלט איז רינדעכיג אבער קיינער קומט נישט מיט פון די אנדער זייט.
און דא בין איך געבליבן סטאק מיט איהם, ער טענה'עט אז ער האט א פשוט'ן הסבר פארוואס די באלי קומט אן צום פלאר, איז פארוואס זאל ער מיר גלייבן: 1) אז אין די אנדער זייט וועלט פירט זיך עס אויף אנדערש. 2) אז ס'איז דא א באהאלטענע כח וואס ציהט צו זיך דעם באלי. לייג נישט קיין א הנחה וועסטו נישט דארפן פאברעצירן מיסטישע כוחות.
און אויב יא: ווי אזוי האט נח געקענט בויען די תיבה אז איז געווען בלינד, און ווי אזוי האט ראובן געקענט טרעפן די דודאים ווען ס'איז נאכנישט געווען קיין גלעזער?
אין איין זאך האבן אונז אבער ביידע מסכים געווען, עז אין די ברייט וועט זיך קיינער נישט רוקן אליין. און בעצם האבן מיר אויך ביידע מסכים געווען אז אין די הויך וועט זיין די זעלבע, נאר איך האב גע'טענה'עט אז אין די הויך איז די א זייטיגער כח וואס איז משפיע אויף איהם, און ער האט גע'טענה'עט אז די ערד פארט ארויף.
אויב אזוי צו אנאלזירן דעם חומר קענען מיר פשוט קוקן וואס טוט דער חומר אויף די ברייט.
סא, לאמיר נעמען צוויי זאכן, כדי מיר זאלן זיך נישט צומישן וועלן מיר נעמען איין חומר וואס איז שווארץ און איין חומר וואז איז רויט,
און..
וואס יעצט?
גארנישט!ס'גייט גארניטש געשעהן!אויך אויב דער שווארצער וועט זייער שטארק וועלן, וועט דער רויטער זיך נישט רוקן פון זיין פלאץ.
און אויך אויב דער שווארצער וועט קוקן זייער שטרענג צום רויטן, וועט נאכאלטס גארנישט געשהען.
אויך אויב וועט דער שווארצער קוקן נאך שטרענגער...
וועט נאכאלטס גארנישט געשעהן.
כדי ס'זאל עפעס געשעהן וועלן מיר מוזן האבן א באהאלטענער כח וואס זאל אנכאפן איינע פון די צוויי און געבן א שטויס. דאסמאל וועט שוין יא עפעס געשעהן, דער זאך וועט טוישן די פעזישן און זיך אנהייבן צו רוקן.
און ניין, איך געב דא נישט קיין אמונה לעקציע, איך געב דא א סייענס לעקציע. (כדי צו געבן א אמונה לעקציע וועל איך זיך מוזן רוקן צום אמונה אשכול, אבער קיינער האט מיר נישט אהין גערוקט..).
פרק 2 - תנועה
תנועה אין איין ווארט איז ווען א זאך וואס איז במנוחה טוישט זיין פלאץ.
אבער וויבאלד ס'איז שוין געוווארן אביסל לאנג וועל איך פארברייטערן די נושא נעקסט טיים.
[offtopic]
במאמר המוסגר
כדי ס'זאל זיין א דבר השלם, וויל איך קלאר מאכן די דברי הרמב"ם.
וואו אונז האבן מיר געזעהן איז די יסוד פון תנועה: מנוחה.
און די יסוד פון ביידן איז: חומר. [אן א חומר איז נישטא קיין מנוחה און כל שכן נישט קיין תנועה.]
אבער לכאורה חומר איז נישט פון די משיגי הגוף, נאר חומר איז דער גוף אליין, די משיגי הגוף זענען נאר מנוחה און תנועה.
וואלט נישט ריכטיגער געווען ווען ער שרייבט נאר: אינו גוף (וואס דאס מיינט אז ער האט נישט קיין משכן אין זיך), און לא ישיגיהו משיגי הגוף: המנוחה והתנועה.
בין איך געגאנגען אפיר זוכן דעם פירוש המשנה פון רמב"ם (וואס איז געשריבן אין אראביש), און טאקע דארט שטייט אזוי:
ולא תלחקה לואחק אלאג'סאם מת'ל אלחרכה ואלסכון.
טייטש: ולא יארעוהו מאורעות הגופים, כגון התנועה והמנוחה.
משולב: ולא (=ולא), תלחקה (=יארעוהו), לואחק (=מאורעות), אל(=ה) אג'סאם (=גופים), מת'ל (=כגון), אל(=ה) חרכה (=תנועה), ואל (=וה) סכון (=מנוחה).
איך גיי דא נישט געבן א שיעור אין אראביש (אפשר א צווייטן מאל). אבער ווער ס'קען לשון קודש און אראמיש, קען אביסל ליינען אליין דעם אראביש.
דער
ו' החיבור איז די זעלבע.
לא איז די זעלבע (נאר אין אראביש זאגט מען דאס מיט א פתח אונטערן ל).
ה' הידועה זאגט מען אין אראביש "אל"
[די אמעריקאנער וועלן דאס גוט געדענקען פון דעם "
אלקעידה". וואס דרך אגב דער אפטייטש פון דעם איז: "
היסוד".
און טאקע דא אין סנהדרין ווען דער רמב"ם שרייבט אז ער גייט אוועקשטעלן שלשה עשר
יסודות, שרייבט ער: "ת'לאת' עשרה
קאעדה".
און ווען ער שרייבט
יסוד השלישי איז עס "ואל
קאעדה אלת'אלת'ה", ו(=ו) אל (=ה) קאעדה (=יסוד), אל(=ה) ת'אלת'ה (=שלישי).]
אזוי אויך קענען מיר זעהן אז
מתל איז די זעלבע ווי אין אראמיש (מתלא), און איז זייער דומה צום
משל פון לשון קודש.
סכון איז מלשון שוכן - רוהען (איך מיין אין אראמיש איז אויך שוכן
סכן).
על כל פנים דער ווארט משכן שטייט דארט נישט, דער רמב"ם איז טאקע שולל נאר צוויי משיגי הגוף.
ווי אזוי אבער האט זיך דער משכן קובע משכן געווען דארט? לכאורה איז דאס געשעהן פון צוויי מתרגמים, אייינער האט געטיישט "סכון"
מנוחה, און דער צוויטער האט עס געטיישט
משכן. און שפעטער ערעגצווען האט מען אריין געלייגט ביידע (א זאך וואס מ'קען טרעפן לאלפים אין פירוש המשניות).
יעצט, כאטש וואס אין רמב"ם שטייט נישט משכן איז נאכאלץ אמת דער פרק וואס איך האב געשריבן איבער חומר. איך האב טאקע אנגעצייכנט אויף דעם אז ס'איז פרק 0, ווייל דאס איז נישט פון משיגי הגוף, נאר ס'איז א הקדמה צו פארשטיין די משיגי הגוף.
אבער דאס וואס איך האב מוליך געווען שׁוֹלָל את הקורא כאילו משכן איז אפטייטש פון Mass, דאס איז נישט אמת, כאטש איך האב עס געטרייט צו אריינטייטשן זייער שיין:)
די סיבה פארוואס איך האב דאס אזוי געלאזט, איז אויך לפי דברי הרמב"ם (און דאסמאל וועל איך נישט אנצייכענען וואו, מטעם הכמוס).
סבות הסתירה או ההפך הנמצא בספרים, אחת משבע סבות.
והסיבה החמישית, צורך הלימוד וההבנה, והוא שיהיה עניין סתום קשה לציירו, ויצטרך המלמד שיקל בהבנת הענין ההוא על איזה דרך שיזדמן, ולא ידקדק באמיתתו אבל יונח כפי דמיון השומע עד שיובן מה שירצה בו עתה להבינו, ואחר כך ידקדק בעיון העניין הסתום, ויתבאר אמיתתו במקום הנאות לו.
נאך איין נקודה וואס מ'דארף קלאר מאכן.
לכאורה ווי אונז האבן געזעהן איז דער סדר קודם מנוחה און נאר נאכדעם תנועה, איז פארוואס שרייבט דער רמב"ם קודם תנועה און נאכדעם מנוחה.
די ענטפער איז זייער פשוט: ווען איך זאג אויף איינעם אז ער האט צוויי הונדערט דאלער, איז נישט שייך צו זאגן נאכדעם און ער האט אויך הונדערט, ווייל בכלל מאתיים מנה.
אבער ווען איך בין שׁוֹלֵל אז דער מענטש האט נישט, דעמאלסט איז פארקערט, אויב זאג איך אז ער האט נישט הונדערט, איז בכלל זה אז ער האט נישט קיין צוויי הונדערט. ווייל ביים שולל זיין איז דער כלל פארקערט: בכלל שלילת מנה שלילת מאתים.
וועגן דעם ווען דער רמב"ם וויל שולל זיין די משיגי הגוף פון בורא יתב"ש איז ער שולל קודם די תנועה און נאכדעם די מנוחה.
ווייל אויב וועט ער זאגן אז ער האט נישט קיין מנוחה, איז שוין בכלל דעם אז ער האט נישט קיין תנועה (ווייל די תנועה שאפט זיך נאר פון מנוחה).[/offtopic]
אחד היה אברהם - שעבד את ה' רק על ידי שהיה אחד, שחשב בדעתו שהוא רק יחידי בעולם ולא הסתכל כלל על בני העולם!