זייער מעגליך אז די סאטמערע ראשי הקהלה דארפען טוהון וואס זייער רבי האט געוואלט (מחיוב מן הדין לכאורה נישט) אבער דאס מאכט נישט אז אויב זיי טוהון נישט אז מען זאל זיי מעגען באגאנבענען און דאס וואס דו האסט געשריבען אז די נכסי הקהלה געהערט צו אים איז נישט אמת ווייל מן הדין קען א מת נישט האבען קיין נכסים איינמאל א מענטש ווערט נפטר געהערט עס מער נישט צו אים!
איבער שרייבן נאכאמאל, איך בין א סאטמערער און איך גיי אסאך מאל ארויף צום ציון, וואו קומט עס דא אריין א סאטמערע בהמ"ד וואס [אפשר] האט די רבי האט געהייסן פאר קהל אז אויב איינער האט נישט צובאצאלן זאל מען אים דאך אריינלאזן, זענען זיי אפשר [מען קען דן זיין לאחר מותו] מחיוב אריינצולאזן דארף מען דורך לערנען די הלכות מורא רבו, אלץ כיבוד אב איז מען זיכער על פי הלכה פטור. די עיקר שאלה איז פארוואס האט ער עס געזאגט, דאס איז אבער א שמיעוס פאר זיך. דאס וועלן מיר לאזן פאר די רבנים און די היינטיגע סאטמערע רביס. אבער וואס עס איז אונז נוגע איז אז סייווי אזוי צו קהל דארף יא אריינלאזן צו קהל דארף נישט אריינלאזן ווען איינער גייט אין מקוה איז עס קלאר גניבה, ווען אן ארימאן האט נישט אויפצושרייבן אין גראסערי איז די גראסערי מאן זיכער מחיוב צו געבן צדקה פארן ארימאן ער זאל האבן שבת צו מאכן, אבער אויב די ארימאן נעמט אן בעטן פונעם גראסערי מאן איז א גנב.
איך רעד נישט וואס סאטמאר רב האט (אפשר) אמאל געזאגט, נאר וואס זיין דעת איז געווען, ענדערש זאל זיך קהל מוטשענען מיטן בוזשעט, און יעדעם אריינלאזן אין מקוה. דאס נעמען פון א גראסערי אן באצאלן, נישט די תורה און נישט סאטמאר רב האבן געהייסן די גראסערייען צו לאזן אפן דאס געשעפט אז א אינגערמאן זאל קענען אריינקומען נעמען א פעקל ברויט אן באצאלן, אבער יא געהייסן די מקוה זאל בלייבן אפן און לאזן יעדעם אריינקומען.
נאכן שרייבן כאפ איך אז אפשר ברויך מען מאכן א חילוק צווישן טעגלאש און אנטי, די וואס האלטן אז די רבי האט נישט אזוי געהאלטן ביזטו "אפשר" גערעכט.
יענקעלע האט געשריבן:א אינגערמאן האט מיר אמאל געזאגט אז ער צאלט נישט קיין מקוה געלט בשיטה, ווייל די רבי האט געהאלטן אז טהרת ישראל טאר נישט קאסטן קיין געלט
פון נישט לאזן לייגן א שלאס ווייל "וואס זאל איינער טון אויב ער האט פונקט נישט קיין געלט אויף זיך, זאל ער נישט קיין אין מקוה?" איז שוין געווארן א הלכה ברורה אז א מקוה טאר נישט קאסטן קיין געלט, און עס איז שוין בגדר מנהג עוקר הלכהאיסור דאורייתא און עס גייט ניטאמאל אריין בגדר מצוה הבאה בעבירה.
וואו זענען די אלע וואס ווילן וויסן הלמאי אין סאטמאר מאכט מען חוזק פון מעשה'לעך?
------
צק: וואס איז די צד אז יא? פארשטייט זיך אז מ'רעדט באופן וואס מ'באצאלט נישט. אויב כאפט מען זיך אריין מיט'ן פלאן צו באצאלן, כאטש עס שטייט א גרויסן טאוול אז מען טאר נישט, איז שוין דא א מקום לדון.
יא יא, איך ווארט נאך צו טרעפן איינער וואס ברעכט אויף די פושקע פון די מקוה געלט וועכענטליך, אמער די רבי האט געהאלטן אז די געלט טאר נישט אנקומען צו די מקוה
איך רעד נישט וואס סאטמאר רב האט (אפשר) אמאל געזאגט, נאר וואס זיין דעת איז געווען, ענדערש זאל זיך קהל מוטשענען מיטן בוזשעט, און יעדעם אריינלאזן אין מקוה. דאס נעמען פון א גראסערי אן באצאלן, נישט די תורה און נישט סאטמאר רב האבן געהייסן די גראסערייען צו לאזן אפן דאס געשעפט אז א אינגערמאן זאל קענען אריינקומען נעמען א פעקל ברויט אן באצאלן, אבער יא געהייסן די מקוה זאל בלייבן אפן און לאזן יעדעם אריינקומען.
נאכן שרייבן כאפ איך אז אפשר ברויך מען מאכן א חילוק צווישן טעגלאש און אנטי, די וואס האלטן אז די רבי האט נישט אזוי געהאלטן ביזטו "אפשר" גערעכט.
איך האב אזוי באשלאסן? די תורה האט אזוי באשלאסן פרעג עני דיין אדרבה ברענג כאטש א סברה ארוואס עס זאל נישט זיין קיין גניבה. נדא קומט נישט אריין וואס די דעת פונעם רבין איז געווען לגבי קהל זאל אריינלאזן אין מקוה צו נישט אפילו ער זאל יעדן טאג האלטען א דרשה אז קהל מיז אריינלאזן אין מקוה, און די רבי לעבט נאך טוישט עס נישט די הלכה, סיי על פי הלכה איז עס נישט געווען דעם רבינ'ס נכסים. און די שטאטאטען שטייט אויך קלאר אז די רבי איז נישט בעל הבית אויף די נכסים [פארשטייט זיך נאר טעקנעלי,על פי געזעץ אויך נישט ווי די קארט האט געפסק'נט כידוע]. צווייטענס די רבי האט קיינמאל נישט געזאגט אז מען דארף אריינלאזן אן באצאלן נאר אז איינער וואס האט נישט צו צאלן און ער קומט בעטן זאל מען אים אריינלאזן,
סאדאם חוסעין האט געשריבן:סיי על פי הלכה איז עס נישט געווען דעם רבינ'ס נכסים. און די שטאטאטען שטייט אויך קלאר אז די רבי איז נישט בעל הבית אויף די נכסים [פארשטייט זיך נאר טעקנעלי,על פי געזעץ אויך נישט ווי די קארט האט געפסק'נט כידוע].
איך רעד נישט וואס סאטמאר רב האט (אפשר) אמאל געזאגט, נאר וואס זיין דעת איז געווען, ענדערש זאל זיך קהל מוטשענען מיטן בוזשעט, און יעדעם אריינלאזן אין מקוה. דאס נעמען פון א גראסערי אן באצאלן, נישט די תורה און נישט סאטמאר רב האבן געהייסן די גראסערייען צו לאזן אפן דאס געשעפט אז א אינגערמאן זאל קענען אריינקומען נעמען א פעקל ברויט אן באצאלן, אבער יא געהייסן די מקוה זאל בלייבן אפן און לאזן יעדעם אריינקומען.
נאכן שרייבן כאפ איך אז אפשר ברויך מען מאכן א חילוק צווישן טעגלאש און אנטי, די וואס האלטן אז די רבי האט נישט אזוי געהאלטן ביזטו "אפשר" גערעכט.
איך האב אזוי באשלאסן? די תורה האט אזוי באשלאסן פרעג עני דיין אדרבה ברענג כאטש א סברה ארוואס עס זאל נישט זיין קיין גניבה. נדא קומט נישט אריין וואס די דעת פונעם רבין איז געווען לגבי קהל זאל אריינלאזן אין מקוה צו נישט אפילו ער זאל יעדן טאג האלטען א דרשה אז קהל מיז אריינלאזן אין מקוה, און די רבי לעבט נאך טוישט עס נישט די הלכה, סיי על פי הלכה איז עס נישט געווען דעם רבינ'ס נכסים. און די שטאטאטען שטייט אויך קלאר אז די רבי איז נישט בעל הבית אויף די נכסים [פארשטייט זיך נאר טעקנעלי,על פי געזעץ אויך נישט ווי די קארט האט געפסק'נט כידוע]. צווייטענס די רבי האט קיינמאל נישט געזאגט אז מען דארף אריינלאזן אן באצאלן נאר אז איינער וואס האט נישט צו צאלן און ער קומט בעטן זאל מען אים אריינלאזן,
סאדאם חוסעין האט געשריבן:סיי על פי הלכה איז עס נישט געווען דעם רבינ'ס נכסים. און די שטאטאטען שטייט אויך קלאר אז די רבי איז נישט בעל הבית אויף די נכסים [פארשטייט זיך נאר טעקנעלי,על פי געזעץ אויך נישט ווי די קארט האט געפסק'נט כידוע].
סאדאם חוסעין האט געשריבן:סיי על פי הלכה איז עס נישט געווען דעם רבינ'ס נכסים. און די שטאטאטען שטייט אויך קלאר אז די רבי איז נישט בעל הבית אויף די נכסים [פארשטייט זיך נאר טעקנעלי,על פי געזעץ אויך נישט ווי די קארט האט געפסק'נט כידוע].
באראש האט גע'פסק'ענט אז די רבי איז בעל הבית...
נאסטאלגיע...
ראזענוואסער האט דאך עס אפילט, אז עס איז נישט ריכטיג,
איך רעד נישט וואס סאטמאר רב האט (אפשר) אמאל געזאגט, נאר וואס זיין דעת איז געווען, ענדערש זאל זיך קהל מוטשענען מיטן בוזשעט, און יעדעם אריינלאזן אין מקוה. דאס נעמען פון א גראסערי אן באצאלן, נישט די תורה און נישט סאטמאר רב האבן געהייסן די גראסערייען צו לאזן אפן דאס געשעפט אז א אינגערמאן זאל קענען אריינקומען נעמען א פעקל ברויט אן באצאלן, אבער יא געהייסן די מקוה זאל בלייבן אפן און לאזן יעדעם אריינקומען.
נאכן שרייבן כאפ איך אז אפשר ברויך מען מאכן א חילוק צווישן טעגלאש און אנטי, די וואס האלטן אז די רבי האט נישט אזוי געהאלטן ביזטו "אפשר" גערעכט.
איך האב אזוי באשלאסן? די תורה האט אזוי באשלאסן פרעג עני דיין אדרבה ברענג כאטש א סברה ארוואס עס זאל נישט זיין קיין גניבה. נדא קומט נישט אריין וואס די דעת פונעם רבין איז געווען לגבי קהל זאל אריינלאזן אין מקוה צו נישט אפילו ער זאל יעדן טאג האלטען א דרשה אז קהל מיז אריינלאזן אין מקוה, און די רבי לעבט נאך טוישט עס נישט די הלכה, סיי על פי הלכה איז עס נישט געווען דעם רבינ'ס נכסים. און די שטאטאטען שטייט אויך קלאר אז די רבי איז נישט בעל הבית אויף די נכסים [פארשטייט זיך נאר טעקנעלי,על פי געזעץ אויך נישט ווי די קארט האט געפסק'נט כידוע]. צווייטענס די רבי האט קיינמאל נישט געזאגט אז מען דארף אריינלאזן אן באצאלן נאר אז איינער וואס האט נישט צו צאלן און ער קומט בעטן זאל מען אים אריינלאזן,
שמעתי פון עלטערע קהל'ס לייט אז דאס וואס די רבי זי"ע האט נישט געוואלט שרייבן גניבה איז ווייל די רבי האט געוואלט אז יעדער איינער זאל צאלען א איינמאליגע גרעסערע סכום יערליך אין גארנישט צאלען עקסטער פאר /מקוה /מקוה טהרה /זיץ / וכו' נאר יעדער מעמבער האט אלע רעכטען די דעמאלטדיגע ראשי קהלה האבען נישט יורד געווען לעומק של דברים אין האבן אלץ חרטה געהאט דערויף ע"כ ווילסט נישט צאלען מקוה געלט צאל דאפעלט מעמבער געלט
ואגב שמעתי פלעגט ר' נפתלי אינדיג ז"ל (מקוה איד אין אלטן בית המדרש) אריינגענומען די האנטוכער אין שטיבל יעדן ראש חודש אין ווער עס האט נישט געהאט צו באצאלען האט זיך אנגעטוען נאסערהייט מען האט זיך נישט געקענט מיט כאפען אוואו היינט
איינמאל ראש חודש איז געקומען א שיינער איד אין גענומען צוויי האנטוכער אין נישט באצאלט האט ר' נפתלי ז"ל געזאגט דבר אחר... ביד חזקה... שתיים...
אינטערעסאנט וואו אזוי מען האט זיך געפירט אין שטאט סאטמאר, אז ווען די בחור האט באצאלט שכר לימוד האט ער געדארפט באצאלט פאראויס מקוה געלט גענומען פון תשובת הגה"צ משארמאש (העניג) לאבד"ק העלמעץ זצ"ל
אחדשה״ט ושתוה״ק באה״ר יקרת מכתביו הגיעני לנכון והנני בתשובת לעשות רצון יראי ה׳ באהבה אודות הבחורים בישיבה אם יש חיוב שיטבלו במקוה לפני התפלה הן בחול הן לקריאת התורה וכש״כ עש״ק וש״ק ואם הראשי ישיבה מחוייבים לעודדם על ככה שיטבלו במקוה לית דין צריך בושש בוודאי יש חיוב ע״ז שיטבלו והראשי ישיבות צריכין לעוררם על זה שלא לעשות מלאכת ה׳ רמי' וילמדו בטהרה כמו שמבואר במו״ש פ׳ אמור הצורך הגדול ללמוד התוה״ק הטבילה במקוה) ,עי׳ בפנים הספר עמוד קצ״ט ר׳ שהעתקתי דבריו הקדושים המחבר) ואין לומר לכך אין לעשות מקוה בהישיבות במקום שבית הטבילה רחוק מהישיבה מפני ב׳ טעמים ,שיש ביטול תורה מהשיעורין ובשביל סחיטת שערות בש״ק כי אין זה טעם לשבח כי יש לקיים שניהם ,זמן שעירין לחוד וזמן תפלה וטבילה לחוד ,ויכולין להזהירן ע״ז שיזהרו שלא יסחטו השערות בש״ק כמו שצריכין להזהיר ע״כ מיני חילול שבת ועל כל המצות שלא לעבור עליהן.
ואשר שואל היאך הייתי נוהג אני כאשר הי׳ לי ישיבה וגם רבותי וכל הרבנים היראים בענין הבחורי ישיבה בענין להזהיר הבחורים על הטבילה, הגה אני הייתי משגיח ע״ז ומזהיר שיטבלו, ובעזהי״ת דברי עשו פירות שהי׳ נזהרין מאד לטבול בכל יום וכאשר ראיתי מרבותי ובפרט מרן אדמו״ר מהר״י גר"וו זצ״ל אבדק״ק סאטמר בעל זכרון יהודה הי׳ מזהיר תמיד הבחורים לטבול וגם הי׳ שם תקנה שהגבאים של הבחורים נטלו מעות מחלק הבחורים שחלקו להם מהחברה מזונות ושלמו שכר מקוה כדי שלא ימנעו הבחורים מהטבילה עבור שצריכין לשלם מעות מקוה וכאשר ממילא הי׳ משולם המעות לא הי׳ להם חסרון כיס בדבר ולא גרם להם זה עכוב מלטבול וזה הי׳ תקנה גדולה והלכו כל הבחורים למקוה הן בחורים מהחסידים הן מאשכנזים.
