אינטרעסאנטע פאקטן און ידיעות

[גרשון]

איגערקעס זענען היבש מער וואסעריג ווי מענטשן, ביי אזויפיל ווי 95% וואסער! (מעלאנעס פארמאגן נאר 92 פראצענט.)

[sheetrock]

א מענטש באשטייט פון 60 פארצענט וואסער

געוויסע באשטייען נאר פון 4% וואסער.


דעי וואס טרינקען 96ער

[גרשון]

לערנט אייך איינמאל פאר אלעמאל אויס צו ציילן אן אויסטון די זאקן.

https://faculty.math.illinois.edu/~cast ... _10-05.pdf

1.PNG (111.91 KiB) געזען 1188 מאל

2.PNG (61.92 KiB) געזען 1188 מאל

[כגיי ניסלעך]

לערנט אייך איינמאל פאר אלעמאל אויס צו ציילן אן אויסטון די זאקן.

https://faculty.math.illinois.edu/~cast ... _10-05.pdf

1.PNG

2.PNG

ווילסט מיר זאגן אז סקומט נאך א גוגל פלוס ?

[סטאוו יא פיטא]

אינטערסאנט, כ'כאפ נישט די מהלך פינקטליך

מי
ביי
טריי
קוואד
קווינט
זעקס
סעפטעמבער
אקטובער
נאוועמבער
דיסעמבער

היצט לייגט מען צי צי דיסעמבער
אנא
דווא
טרעס
קוואד
קווין
זעקס
סעפטעמבער
אוקטאבער
נאוועמבער

וויגינטיליאן?
- און מ'לייגט צי צי וויגינטיליאן כל הנ"ל
אנא
דווא
טרעס
קוואד
קווין
זעקס
סעפטעמבער
אוקטאבער
נאוועמבער

ווייטער...

[איש חמודות]

א מענטש באשטייט פון 60 פארצענט וואסער

דאס מיינט אז ס'איז אוממעגליך פאר א מענטש צו האבן מער ווי 40% שכל

[נארמאליזעם]

א מענטש באשטייט פון 60 פארצענט וואסער

דאס מיינט אז ס'איז אוממעגליך פאר א מענטש צו האבן מער ווי 40% שכל

א גרויס חלק מח איז וואסער

[כגיי ניסלעך]

אינטערסאנט, כ'כאפ נישט די מהלך פינקטליך

מי
ביי
טריי
קוואד
קווינט
זעקס
סעפטעמבער
אקטובער
נאוועמבער
דיסעמבער

היצט לייגט מען צי צי דיסעמבער
אנא
דווא
טרעס
קוואד
קווין
זעקס
סעפטעמבער
אוקטאבער
נאוועמבער

וויגינטיליאן?
- און מ'לייגט צי צי וויגינטיליאן כל הנ"ל
אנא
דווא
טרעס
קוואד
קווין
זעקס
סעפטעמבער
אוקטאבער
נאוועמבער

ווייטער...

[איש חמודות]

א מענטש באשטייט פון 60 פארצענט וואסער

דאס מיינט אז ס'איז אוממעגליך פאר א מענטש צו האבן מער ווי 40% שכל

א גרויס חלק מח איז וואסער

סאו די אלע מענטשן וואס האבן נישט קיין שכל מיינט דאס אז זייער מח באשטייט פון ריין וואסער?

[נארמאליזעם]

א מענטש באשטייט פון 60 פארצענט וואסער

דאס מיינט אז ס'איז אוממעגליך פאר א מענטש צו האבן מער ווי 40% שכל

א גרויס חלק מח איז וואסער

סאו די אלע מענטשן וואס האבן נישט קיין שכל מיינט דאס אז זייער מח באשטייט פון ריין וואסער?

פארקערט
נישט ריינע וואסער

[גרשון]

אינטערסאנט, כ'כאפ נישט די מהלך פינקטליך

דארף מען קענען ציילן אין לאטייניש צו פארשטיין. איטאליעניש, פראנצויזיש, שפאניש, און פארטוגעזיש איז אויך גוט.

"מיל" איז טויזנט. ווי אין מילימעטער. מיל-(י)אן פארשטארקערט דעם טויזנט ס'זאל מיינען טויזנט מאל טויזנט.

"בי" איז צוויי, ווי אין ביציקל -- צוויי רעדלעך. אלזא ביל-(י)אן איז דער צווייטער איז דער רייע פון -אנס.

על דרך זה, "טרי" איז דריי, "קוואדרא" איז פיר, וכן הלאה.

גראדע די נעמען פון חדשים פון סעפטעמבער ביז דעצעמבער שטאמען אויך פון לאטיינישע נומערן, נאר אלע זענען פאררוקט מיט צוויי. סעפטעמבער מיינט עכט זיבן, אקטאבער אכט, נאוועמבער ניין, און דעצעמבער צען. דאס איז וויבאלד יוני און יולי זענען צוגעקומען שפעטער.

[סטאוו יא פיטא]

אינטערסאנט, כ'כאפ נישט די מהלך פינקטליך

דארף מען קענען ציילן אין לאטייניש צו פארשטיין. איטאליעניש, פראנצויזיש, שפאניש, און פארטוגעזיש איז אויך גוט.

"מיל" איז טויזנט. ווי אין מילימעטער. מיל-(י)אן פארשטארקערט דעם טויזנט ס'זאל מיינען טויזנט מאל טויזנט.

"בי" איז צוויי, ווי אין ביציקל -- צוויי רעדלעך. אלזא ביל-(י)אן איז דער צווייטער איז דער רייע פון -אנס.

על דרך זה, "טרי" איז דריי, "קוואדרא" איז פיר, וכן הלאה.

גראדע די נעמען פון חדשים פון סעפטעמבער ביז דעצעמבער שטאמען אויך פון לאטיינישע נומערן, נאר אלע זענען פאררוקט מיט צוויי. סעפטעמבער מיינט עכט זיבן, אקטאבער אכט, נאוועמבער ניין, און דעצעמבער צען. דאס איז וויבאלד יוני און יולי זענען צוגעקומען שפעטער.

שטימט
היצט וואס איז דאס וויגינטיליאן?

[גרשון]

שטימט
היצט וואס איז דאס וויגינטיליאן?

דער צוואנציגסטער אין דער רייע. שכן בלשון לטי"ן קורין לעשרים ווידזשינטי (viginti).

[גרשון]

יוני און יולי זענען צוגעקומען שפעטער.

ס'האט געדארפט שטיין יולי און אוגוסט.

אזוי איז פארשפרייט צווישן מענטשן, אבער איך זע יעצט אז ס'איז א טעות.

דער אלטער רוימישער לוח פלעגט באשטיין פון צען חדשים, פון מערץ ביז דעצעמבער, אין א סך הכל פון 295 טעג. מערץ האט זיך אנגעהויבן ביים מולד פון חודש ניסן אדער אייר, און דאס יאר האט זיך געצויגן פאר די קומענדיגע 295 טעג. די ווינטער טעג זענען נישט געווען נכלל אינעם לוח, דען מ'ארבעט דאך נישט אויפ'ן פעלד דעמאלט...

שפעטער האט מען צוגעלייגט יאנואר און פעברואר. די לענג פונעם יאר פלעגט קודם זיין בערך אזוי ווי דאס אידישע -- 355 טעג. 4 דערפון האבן געהאט 31 טעג, 7 האבן געהאט 29 טעג, און פעברואר האט געהאט 28. פארוואס נישט קיין חדשים פון 30 ווילט איר וויסן? ווייל די רוימער האבן זייער מורא געהאט פון זוגות. ערנסט, נישט קיין ווערטל. דער איינציגער חודש מיט א גראדן צאל טעג, פעברואר, האבן זיי צעטיילט צו צוויי חלקים פון נומיגע (odd) מספרים. כדי זיך אויסצולייכן מיט דער זון פלעגט מען מאכן עיבור-יארן.

יוליוס קיסר, וועלכער האט געלעבט אינמיטן תקופת בית שני, האט געטוישט דעם לוח צום זון קאלענדער וועלכער איז היינט פארשפרייט. נאך וואס ער איז געשטארבן האט מען געטוישט דעם נאמען פונעם זיבעטן חודש "קווינטיליס" (=פינפטער, וויבאלד ס'איז ארגינעל געווען דער פינפטער) צו יולי, על שמו. אביסל שפעטער האט אוגוסטוס קיסר געטוישט דעם אכטן חודש "סיקסטיליס" (=זעקסטער) ס'זאל הייסן נאך אים.

[רוסישע פרינץ]

אין אמעריקא איז פארהאן העכער 12,000 לאקאלע פאליציי דעפארטמענטס

[רוסישע פרינץ]

באלד האלב פון אלע דעפארטמענטס פארמאגן ווייניגער פון 10 אפיצירן

[רוסישע פרינץ]

העכער 10,000 דעפארטמענט פארמאגן ווייניגער פון 50 אפיצירן

[רוסישע פרינץ]

ס'זענען דא ארום 3,000 שעריף אפיסעס איבער אמעריקא

[די הייליגע זיידע'ס]

א מענטש באשטייט פון 60 פארצענט וואסער

דאס מיינט אז ס'איז אוממעגליך פאר א מענטש צו האבן מער ווי 40% שכל

א גרויס חלק מח איז וואסער

סאו די אלע מענטשן וואס האבן נישט קיין שכל מיינט דאס אז זייער מח באשטייט פון ריין וואסער?

פארקערט
נישט ריינע וואסער

אויב קענסטו דעס אויסרעכענען - האסט’עך יא שכל....

[די הייליגע זיידע'ס]

@גרשון, קיינמאל אויפגעפאסט אין אונזער שפראך.

וואלסט אזוי גוט געווען און אריינגעשיקט א פאטאקאפיע פון א 'אידישע ליכט' מיט א נקיבה-קלאסיפיצירטן שיף?

דרך אגב, ווען די ווילסט וויסן אויב א ווארט איז זכר אדער נקיבה, קוק וויאזוי מ'רופט עס אין לשון הקודש, ספינה איז א נקיבה און שולחן איז א זכר וכדו' ופשוט הוא.

אסאך מאל, אבער ס'איז נישט קיין כלל.

"עגלה" צב"ש איז לשון נקיבה, בעת "וואגן" איז לשון זכר; "ירח" איז לשון זכר, און "לבנה/מאנד" איז לשון נקיבה ("לבנה" איז באמת לשה"ק, אבער אין מקרא שטייט אלעמאל "ירח").

דערנאך זענען דא אלע נייטראלע ווערטער, פון א לאנד ביז א קנעפל, וואס אין לשה"ק עקזיסטירט נישט אזא קאטעגאריע.

ארץ חמדה טובה ורחבה.
הארץ הזאת. און נישט הזה...

[טוב לב]

די וועלט איז 99.9 פראצענט ליידיג פלאץ, דאס מיינט אז טעארעטיש קען מען צזאמקוועטשען די וועלט אז ער זאל ווערן אזוי קליין ווי א עפל.

[די הייליגע זיידע'ס]

די שפראך וואס האט די מערסטע ווערטער איז ענגליש, מיט 171,476 ווערטער.

אביסל אונטער איר איז רוסיש, מיט 150,000 (ווי אזוי האבן זיי עס אויסגערעכנט צו האבן אזא גלאטן ציפער? מ'קען נישט גלייבן די רוסן.)

די דריטע איז שפאניש מיט 93,000.

די שפראך מיט די ווייניגסטע ווערטער איז טשייניז;

3 ווערטער:

טשינג
טשאו
יאנג........

[גרשון]

ארץ חמדה טובה ורחבה.
הארץ הזאת. און נישט הזה...

איך פארשטיי נישט וואס דו ווילסט. איך זאג דאך אז איך רעד פון אידיש, נישט לשון-קודש, וואו ס'עקזיסטירט בכלל נישט נייטראל.

אגב, דער אבן עזרא שרייבט אז ארץ קען אויך זיין לשון זכר. רש"י האלט אנדערש.

[שייף עייל]

א חבר מיינער האט מיר געזאגט אז ס'איז דא א זוהר וואס שטייט אז בלעם בן בעור בן לבן הארמי

[טוב לב]

80 פראצענט רייכטום באלאנגט צו בלויז 20 פראצענט פון די באפעלקערונג.
80 פראצענט שטייער אינקאם ווערט איינקאסירט פון בלויז 20 פראצענט מענטשן.
80 פראצענט אינקאם פון א ביזנעס קומט פון בלויז 20 פראצענט קאסטאמערס.
80 פראצענט פירות פון א פעלד קומט פון בלויז 20 פראצענט ביימער.
80 פראצענט מערסט באניצטע ווערטער פון א בוך קומט פון בלויז 20 פראצענט ווערטער.
80 פראצענט קאמפיוטער פראבלעמען קומט פון בלויז 20 פראצענט ווירוסעס.
80 פראצענט וואס א מענטש איז פראדאקטיוו אין א ביזנעס קומט פון בלויז 20 פראצענט פון די צייט.